Vrijdag 23 september was er open dag bij mouterij The Swaen in Kloosterzande, Zeeuws Vlaanderen. Een rit van één uur en drie kwartier vanuit Den Haag had ik er wel voor over om eens met eigen ogen te zien wat er bij het mouten van graan komt kijken. Er lopen in ieder geval geen mannen met harken over moutvloeren. Het proces is volledig geautomatiseerd en er lopen weinig mensen rond.

De mouterij is in 1906 begonnen als brouwerij & mouterij De Zwaan. In 1999 werden ze mouterij voor Grolsch. Na de overname van Grolsch door SAB-Miller is de mouterij in 2013 overgenomen door twee leden van de familie Groen (de vroegere eigenaren van Grolsch) en is zich gaan richten op export en speciale mouten. De grootste exportmarkt is de USA, gevolgd door Afrika en Zuid-Amerika.

De productie bestaat voor 70% uit de basismouten pils, pale ale en tarwe. Ze maken 120 ton mout per week. De productie van The Swaen is vijf maal kleiner dan die van Bavaria.

De granen komen voornamelijk uit Frankrijk, Zweden en Finland. De granen zijn gerst, tarwe en spelt. Ze hebben het liefste granen afkomstig van ten Zuiden van Parijs, want die kiemt het makkelijkst. Ze werken ook met gerst van 15 lokale boeren.

Er is een klassieke moutstraat en een moderne die in 2015 in gebruik is genomen. De dikte van de laag graan bij het drogen is in beide systemen ongeveer 1,5 meter.

De verpakkingslijn gaat geheel automatisch. De mensen leggen de lege zakken klaar, halen de pallets met volle zakken weg met een vorkheftruck en houden verder de boel in de gaten.

Voor meer informatie over de mouten zie www.theswaen.com

Foto impressie:

Het lijkt alweer eeuwen geleden dat we met zo’n 35 man en evenzovele gistvaten onze opwachting maakten bij Brouwerij De 7 Deugden om deel te gaan nemen aan het 'tWortWat gistproject.

Een aantal was al eerder op de proeverij van de brouwer afgekomen, maar dat was mij niet gelukt. Alsnog een korte bezichtiging en een lekker bier geregeld en daarna werd geroepen dat het wort zou worden verdeeld. Er lagen vele smackpacks klaar van Wyeast en diverse drooggisten. Iedereen kreeg wort en gist en een opdracht mee naar huis. Die opdracht bestond uit het gebruiken van het meegekregen (soort en hoeveelheid) gist en een specifieke temperatuur om het wort te vergisten.

Proefschema’s werden gemaakt en uitgedeeld, maar na vele mails over en weer over de vergisting hebben we eigenlijk nog geen besproken conclusie over het proefresultaat klaar liggen. Jammer, want het experiment geeft best wel wat inzicht in het gebruik van allerlei soorten gisten. Nu, dat moest maar eens veranderen in deze gistspecial. Ik had destijds zelf al vrij vlot in drie sessies alle bieren geproefd, daarna nog hier en daar wat los gedronken en de laatste serie bieren (pas na een jaar) in twee sessies met André en JanWillem geproefd.

Wat komt eruit? Algemeen lijkt het  erop dat op een hogere temperatuur vergisten (22°C) minder mooie bieren oplevert. Meer estervorming (appeltjes, aardbei, kauwgum), logger bier, minder goed doordrinkbaar, hogere alcoholen, noem maar op (pas op: niet iedereen vindt dit onprettig). Kleine hoeveelheden gist geven soms ook meer estervorming. Dan is de gist blijkbaar in stress (daar kun je handig gebruik van maken bij Hefeweizen, want dan wil je juist veel estervorming). Grote hoeveelheden gaven een enkele keer een zwavelige (autolyse) geur. En vooral veel droge gisten vallen tegen, zeker S-33 (alle varianten) en Abbaye (misschien meer temperatuur onderzoek nog doen; of gaan gebruiken voor een winterbier?), maar ook S-23 (het gebruik van veel van dit gist gaf betere balans, lage temperatuur een Mercaptoom [aardgas] achtige geur). Daarentegen krijgen T-58 (ook de hoge temperaturen) en US-05 een pluim. De kruidige T-58 is interessant om uit te proberen in zowel Belgische als Engelse bieren. De US-05 is een schoon basisgist, dus prima voor een IPA, of bij lagere temperatuur prima voor een lagertype. Jammer dat de Duitse variant, de 1007 smaakafwijkingen liet zien, ik had graag beide gisten tegenover elkaar willen zetten.

De Wyeast Belgische soorten doen het goed, indien gebruikt bij de juiste temperatuur (18°C). 1762 geeft een mooi complex bier (en de moutigheid en chocolade duidt dit als een gist bedoeld voor donker bier zoals de dubbel), alsook 3522 en 3787. 3787 is een goed tripelgist: de hoge temperatuur geeft je bier meer body, maar ook hogere alcoholen. De Duitse gisten zijn ook prima: 2565 Kölsch en de 3068 Weizen  geven beide hun typische smaak voor het betreffende bier. De 3711 geeft zijn Saison karakter (dan wel een hogere temperatuur gebruiken), de 1084 is een goede Ale gist (de andere ale gisten waren niet te beoordelen door een niet goed verlopen vergisting en de Windsor vergisting kreeg ook een vraagteken). De 2278 (Tsjechisch pils) valt tegen.

Opvallend: er waren bieren met een donkerder uiterlijk en meer caramel in de smaak, oa de 1762. Tja, of ze zijn thuis nog even opnieuw aan de kook gebracht, of het was het laatste uit de pan, of er is andere wort bijgedaan, lang gekookte suikers bij het bottelen, noem maar op, schiet mij maar lek, maar het is een beetje een raadsel. Misschien willen de betreffende clubleden het nog eens overdenken?  

En jammer dat een aantal bieren, mogelijk door laat op gang komende vergisting door de opdrachten die sommigen onder ons meekregen, niet mooi zijn vergist en waarschijnlijk besmet zijn geraakt. Een lage temperatuur als 8°C is ook voor een lagergist wat te gortig en weinig lagergist is ook niet bevorderlijk voor het opstarten. Zeker als je zo lang wacht met de proefsessie is duidelijk dat een aantal bieren daardoor flinke smaakafwijkingen hebben ontwikkeld. Een vlot opgestarte vergisting blijkt onontbeerlijk, want hoe schoon je ook werkt, die laatste foute jongen, die er altijd weer in zit, die moet worden weg geconcurreerd door je eigen gist!

Ik denk dat het mij veel heeft geleerd en dat een herhaling nuttig zou zijn. Maar dan geen opdrachten meer, we weten nu wat verkeerde temperaturen doen of een onjuiste hoeveelheid gist. Ik zou zeggen: gewoon vele soorten gisten! En een begin SG van 1055 of zo. Minder alcohol geeft bij het proeven en onderling vergelijken m.i. een veel beter smaakbeeld van het gist. 

Proost, Ben

Nederland kent duizenden thuisbrouwers. ‘Amateurs’ die in eigen pan of ketel met vallen en opstaan de mooiste bieren produceren. Veel leer je van zelf uitproberen, maar zeker leer je ook van elkaar. Op deze eerste Amateur Bier Brouwers Beurs kun je als startende of gevorderde thuisbrouwer informatie opdoen over alles wat met thuisbrouwen te maken heeft. Ook voor degenen die met het idee rondlopen op bescheiden schaal bier te produceren is dit dé beurs om te bezoeken!

Er zullen zo'n 12 stands staan met leveranciers van brouwmaterialen en -grondstoffen, amateurbierbrouwverenigingen, brouwerijen en bierwinkels. Je kunt een lezing bijwonen van Jacques Bertens (hobbybrouwen.nl), gevorderd thuisbrouwer en winnaar van de Brand Bierbrouwwedstrijd 2013 (Zwaar Blond). Er zijn meer dan genoeg bieren te proeven en voor thuis kun je bieren van Nederlandse kleine brouwerijen en bijzondere internationale brouwerijen meenemen. Neem gerust je partner mee want in de Dorpsstraat is er ook een gezellige braderie.

Het evenement vindt plaats op 11 september 2016 vanaf 13:00u in Partycentrum Concordia, Dorpsstraat 578, 1723 HJ Noord-Scharwoude.

Speciaalbier, het was/is een hype en het wordt nu zo langzamerhand een echte commodity. Je vind het bijna overal in de schappen. Zelfs bij de Hema (het had misschien V&D wel kunnen redden?).

Nu was ik afgelopen weekend bij Bever, u weet wel, daar waar je van alles kan kopen voor out-door experiences, en ook daar zag ik tot mijn verbazing bier staan. Voor mijn zoon zochten wij een regenjas, voor de vakantie straks in Zweden. Hij groeit niet meer, dus nu is een kwaliteitsjas het streven. En dan ga je naar Bever, maar voor bier?

Bij het afrekenen riep een kennis van me dat ik zeker nu kwam voor het bier. Enigszins verbaasd viel me nu op dat iedere klant een flesje strong blond van een Apeldoornse brouwer mee kreeg. Tja, daar moest ik meer van weten. Niet alleen dat dit ter ere was van het feit dat de winkel nu al weer een heel jaar in dit pand zat, maar vooral wie was de brouwer en wat voor bier zat er in…

Dit gaf een aardige sfeer bij de kassa, en de verkoopster vond dat blijkbaar ook. Of ik vanavond met iemand anders de bank ging delen? Nu weet ik dat mijn vrouw die avond nog heel wat schoolwerk wilde verzetten, dat we sowieso niet voor de tv zouden gaan hangen en dat mijn vrouw vooral niet van bier houdt. Dus ik zei volmondig ja, ik zit niet alleen op de bank vanavond. En kreeg er een extra flesje bier bij…

Alsof een speciaalbier de normaalste zaak van de wereld is. Ik kwam in een opperbeste stemming thuis.

Proost, Ben

Omdat er dit jaar enkele leden plaats hebben gemaakt voor vers bloed was er in februari een oproep voor nieuwe leden voor de polderbok commissie. Ik had het geluk ingeloot te worden voor één van de vrijgekomen plekken en zodoende mocht ik meedenken over het recept en etiket van de polderbok 2016.

De feedback van vorig jaar was dat de bok ietwat droog en bitter was. Om dat dit jaar te voorkomen hebben we het recept iets aangepast en was het de bedoeling de geroosterde mouten later in de maisch te storten. Voor het etiket hebben we dit jaar wederom een mooi polder tafereel geselecteerd.

Na een gedegen voorbereiding was het dan eindelijk zo ver. Op 27 mei begonnen wij in de vroege ochtend bij brouwerij de 7 Deugden met het brouwen van de Polderbok 2016. Toen ik om 7.00 arriveerde waren Jan, Theo en Erik al druk bezig met het schroten van de 375 kilo mout die er dit jaar in de Polderbok zijn gegaan. Tegelijkertijd was Bart, een brouwer van de 7 Deugden, al druk bezig met het opwarmen van maisch- en spoelwater. Helaas was men vergeten de donkere mouten apart te houden. Deze zijn dus, in tegenstelling tot het plan, gewoon meegemaischt met het overige mout.

Terwijl Jan en Theo nog druk aan het schroten waren konden Erik en ik beginnen met het storten van de geschrote mout in de maisch/kookketel. Het lijkt allemaal van het kaliber ‘hoeveel man heb je nodig om…’, maar de emmers mout wegen ruim 20 kilo per stuk, dus het is nog een hele klus om die 375 kilo in de ketel te storten.

Nadat het maischen begonnen was konden de eerste schoonmaakwerkzaamheden beginnen. Er werd een vrijwilliger gezocht voor het schoonmaken van het 2500 liter gistvat waar ons polderbokje nu in aan het gisten is. Om praktische redenen, de grootte van het toegangsluikje, viel mij die ‘eer’ ten deel en dus mocht ik in het gistvat kruipen om de gistslurrie en het biersteen van de wanden af te schrapen. Kleddernat en onder de zooi kwam ik eruit, maar leuk om eens gedaan te hebben. Als er volgend jaar plek voor nieuwe leden vrijkomt in de commissie pleit ik ervoor dat we bij aspirant leden de buikomvang vragen en onze beslissing daarop baseren. Overigens is de tank na mijn handarbeid nog chemisch gereinigd en ontsmet, dus jullie hoeven niet bang te zijn voor een ietwat ziltige zweet smaak in jullie bier.

Enfin, na het maischen en spoelen met maar liefst 700 liter zat er zo’n 1300 liter wort in de kookketel. Terwijl John en Jan zich ontfermden over de bostel, die is opgehaald door een niet geheel onaantrekkelijke boerin met een enorme heftruck, stortten Erik en Theo de eerste hopgift in de inmiddels kokende wort. Na nog twee giften en een uurtje koken kon het filteren en koelen beginnen. Dit laatste heeft heel erg lang geduurd, pas na een dikke 2 uur zat het wort in het gistvat.

Nu is het wachten geblazen. Binnenkort kunnen leden de polderbok bestellen op het afgeschermde deel van de website.

Door: Gordon Strong

Er zijn een heleboel facetten van het brouwproces zijn die gecontroleerd kunnen worden en onder controle gehouden kunnen worden. Laten we dan even concentreren op de drie belangrijke aspecten van het wort productieproces tijdens het brouwen: de pH-waarde van het beslag, het spoelen en het koken. Het doel van het wortproductieproces is om wort te maken met het gewenste smaakprofiel, suikersamenstelling en SG.

Het bereiken van de juiste pH-waarden voor je beslag is afhankelijk van de compositie van je granen en de samenstelling van het water. Er bestaan spreadsheets en computerprogramma’s die hiermee kunnen helpen.

Tijdens het spoelen moet je eigenlijk voorkomen dat de pH een waarde van 6.0 of hoger bereikt bij een temperatuur van 78 °C of hoger. Deze temperatuur-pH combinatie kan ongewenste polyfenolen (tannines) onttrekken uit het graan en deze tannines op hun beurt kunnen zorgen voor een samentrekkende en harde smaak. Als je donkere en/of Crystal mouten gebruikt kun je over het algemeen de hardheid in het bier verminderen door de contacttijd van deze granen met het hete water te beperken.

Wrange smaak wordt vaak verward met bitterheid. De samentrekkende smaak accentueert bitterheid op de verkeerde manier. Het creëert een harde bitterheid in plaats van een schone bitterheid, wat ook wel wordt omschreven als de kwaliteit van de bitterheid. Door de tannines te beperken beperk je ook de samentrekkende en harde smaak. Dat resulteert uiteindelijk in een schoner smakend bier. Een kooktijd van 60 tot 90 minuten is standaard of normaal. 90 minuten koken wordt bij de meeste recepten toegepast, vooral bij de recepten waarbij een hoog percentage van pilsener type mouten worden gebruikt. Deze mouten hebben een hogere concentratie van een voorloper van DMS (dimethyl sulfide). Door langer te koken kan je deze componenten elimineren. Overigens kan je de DMS smaak ook in je bier krijgen door het wort te koken met het deksel op de ketel.  

Een samentrekkende en harde smaak kan ook van de hop komen. Als je dit in een recept wil beperken kan je ervoor kiezen om first wort hopping (hop aan de brouwketel toevoegen voordat je het wort in de ketel laat lopen), hop bursting (alle hop in de laatste 15-20 minuten van de kooktijd aan je wort toevoegen) of whirlpoolhopping (de hop toevoegen nadat je het vuur of je verwarmingselement hebt uitgedaan) toe te passen. Deze hopmethoden kunnen ervoor zorgen dat de samentrekkende en harde smaak, die afkomstig is van je hop, beperkt wordt. Water met een weinig mineralen schijnt ook te helpen om deze smaak te beperken.

Tips en probleemoplossing

Samentrekkend (wrang): wordt veroorzaakt door tannines die na verloop van tijd (net als bij rode wijn) kunnen verzachten. Klaringsmiddelen die gericht zijn op tannines kunnen helpen om het probleem te verminderen. Omdat deze smaak bittere componenten heeft, kan je zoetheid gebruiken om het probleem te maskeren of balanceren.

DMS (smaak van gekookte groenten): als een vluchtige zwavelcomponent is het mogelijk om door het gebruik van CO₂ in je vat deze smaak te verminderen. Het werkt dus alleen als je je bier op vaatjes afvult. Koel dan eerst je vat en vul het af met CO₂. Laat het vat opwarmen en laat de CO₂ eruit lopen. Door dit een paar keer te doen (een paar dagen) zouden de zwavel componenten met de CO₂ uit je bier lopen. Dit lijkt puur theoretisch aangezien er geen ervaringen met deze methode te achterhalen zijn. Misschien dat koud rijpen van het bier helpt om de smaak na verloop van tijd te verzwakken.

Bron

BYO, oktober 2015: Toubleshooting your homebrews. Vertaald en bewerkt door Donovan Larmonie

Soms is het druk, soms is het minder druk. Bij drukke perioden kom ik niet aan schrijven toe, omdat  werk (en brouwen) dan voor gaan. Maar brouw ik niet en is het erg rustig (bijvoorbeeld in een meivakantie, waarvan ik tegenwoordig ook medegenieter ben), dan heb ik ook nog eens tijd om te mijmeren.

Bijvoorbeeld, over wat je nog meer kan met bier (behalve lekker wegdrinken) bijvoorbeeld in het geval van een wat minder uitgevallen brouwsel. In de pan bij vlees, vis, sauzen, etc. Zeker niet verkeerd. En ik weet nog van heel lang geleden dat mijn moeder een enkele keer de euvele moed had haar haar te spoelen met bier. Dat zou erg goed zijn voor het haar… alhoewel mijn vader daar anders over leek te denken. Nu, al houd ik dan van bier, ik ga er toch niet mee onder de douche, brrrrr, alleen die lucht al. Maar nu heb ik deze week ontdekt, tijd nemend voor de tuin, dat bepaalde planten helemaal niet meer op lijken te komen. Bij nader onderzoek blijken ze hun uiterste best te doen, maar kunnen niet opgroeien tegen de vraatzucht van de vele naaktslakken. En, zegt men, slakken houden van bier…

Bij mijn eerste groots opgezette aanval (’s avonds met zaklamp zoeken) zijn er door mijn toedoen tegen de 100 gesneuveld. Tja, hun geluk versus mijn planten, dan weet je het wel. Om ze dan toch nog een beetje geluk toe te wensen, wilde ik ze mijn bier als een goed lokkertje serveren. Zij die lekkere (fatale) slok en mijn planten hebben nog een kans.

Dus het bier gepakt dat ik toch niet meer dacht te gaan nuttigen. En glazen potjes ingegraven in de tuin. En nu na het vullen van al dat glas, wachten wij af…

Welk een deceptie, de volgende ochtend vond ik welgeteld maar 1 slak in slechts een van de potjes en die avond kon ik er weer een paar honderd met de hand verwijderen. Misschien hebben die slakken een wel heel goede smaak en blieven ze alleen maar lekkere lager of nog erger: Heineken.

Misschien dat jullie nog wat toepassingen van bier weten, maar ik denk dat nuttigen per glas toch de beste is.

Proost, Ben

Aan het eind van de vorige eeuw had ik gedurende een aantal jaren, jaarlijks contact met Leo, de eigenaar van Christoffel, toen een van de weinige of misschien wel de enige kleine commerciële brouwerij in Nederland. Als ik me goed herinner had Christoffel twee biertypen in het pakket, een blond en een donker type, Robertus. Bij die jaarlijkse contactdagen waren ook altijd een aantal anderen aanwezig. Bierliefhebbers, maar geen kenners. Leo was steeds zo aardig om ook wat bier mee te brengen. En ik had er aardigheid in om mijn eigen bier, een abdijachtig type, samen met de Robertus van Leo in een blindproeverij aan de gasten voor te zetten. Het was dan natuurlijk vleiend dat mijn bier wel eens beter in de smaak viel dan dat van Leo; eens te meer waar Christoffel hoog stond aangeschreven. Maar Leo reageerde daar laconiek op met te zeggen: “Ach, bierbrouwen is geen kunst. Dat kan iedereen. Bier verkopen, dat is de kunst”.

Of Leo ook goed was in bier verkopen weet ik niet. Waar hij in ieder geval wel goed in was, dat was de verkoop van flessen. Christoffel bottelde zijn bier in kleine 33 cl beugelflesjes. Maar Leo bottelde ook in een fraaie bruine 2 l beugelfles met een groot zinkachtig handvat. Die flessen waren verpakt in een doos samen met een paar glazen. Ik schat dat zo’n doos een twintig gulden kostte. Daarmee was het een mooi verjaardagscadeau. Nu is bier in grote cadeauflessen relatief gezien altijd duur. De doos van Leo was voor 2 L bier en een paar glazen in vergelijking met andere bieren in grote flessen echter bovenmatig duur. Maar eigenlijk ook weer niet. Want op die mooie fles zat statiegeld. 13,50 gulden om precies te zijn. Iets waar de meeste ontvangers van zo’n cadeau niet op letten of de fles zo mooi vonden dat ze hem wilden houden. In ieder geval, Leo kreeg maar heel weinig flessen retour. Kassa! Want de kostprijs van die flessen, zo vertelde Leo eens, was iets van een gulden. Waarmee maar weer eens is geïllustreerd dat je beter kunt verdienen op de verpakking dan op de inhoud.

Via Facebook hebben we de volgende vraag ontvangen:

hallo mensen van bierbrouw vereniging ´t wort wat , ik heb een vraagje . een vriend van me en ik doen ons profielwerkstuk over de geschiedenis van bier. hiervoor willen wij zelf middeleeuws bier brouwen. naar uren zoeken en al een brouwerij af te zijn gegaan kwamen we maar niet verder. onder andere door dat we nergens recepten kunnen vinden van middeleeuws bier, niet de materialen hebben om bier te brouwen , en dat de andere brouwerij ons graag wilde helpen maar ook niet konden. dus wij zijn heel lang bezig geweest om iets te vinden, tot ik vandaag bij jullie site uit kwam en een foto en verslag zag van jullie uit 2010. hier hebben jullie zelf middeleeuws bier gebrouwen, precies wat wij ook wilden. maar omdat het ons niet lukt, zouden wij graag willen weten of jullie bereid zijn, en het leuk vinden om ons te helpen met middeleeuws bier te willen brouwen. het lijkt ons helemaal geweldig om dat te brouwen samen met jullie. met vriendelijke groet nick en noah

Hoe gaan we met dit soort verzoeken om?

Groet, Wilfred

Tja, denk je dan, dat is eigenlijk wel leuk maar hoe ga je dit voor elkaar krijgen? Je vraagt je dan af wat is eigenlijk de samenstelling van Middeleeuws Bier, hoe zou het gesmaakt hebben, enz. Gelukkig had ik enig idee opgedaan tijdens een bezoek aan een volksbrouwerij in Ghana, ik heb daarover op een clubavond een presentatie gegeven. Ook in Ghana werd volgens mij nog gebrouwen op Middeleeuwse wijze.

Wat zij de belangrijkste verschillen volgens mij tussen toen en nu? Er werd in elk geval niet gebotteld en dus ook niet op fles navergist. Er werd géén hop gebruikt. Er werden wél kruiden gebruikt. Er werd gemaischt volgens de decoctiemethode. Maisch schema ??? Schroten ???

Toch wilde ik graag de uitdaging aangaan. Reacties van o.a. Ernst gaven een goed idee over te gebruiken kruiden en na enig heen en weer gemail werd afgesproken op 2 februari 2016 bij mij thuis in Hillegom te brouwen. Voor de jonge brouwers een hele reis, zij kwamen uit de Achterhoek met twee lege jerrycans en ik heb hen in Nieuw Vennep van het station gehaald.

Het volgende recept heb ik samengesteld voor 20 liter.

Pilsmout 3 EBC, 5500 gram, geschroot.

Munich 15 EBC, 1500 gram, geschroot.

Gist Fermentis T-58

Maischen: 60 minuten op 65 graden, uitmaischen 5 minuten op 78 graden.

Koken 60 minuten

Kruiden 1^e gift: Jeneverbes 20 gram, Koriander 10 gram, Zoethout 10 gram, Foelie 10 gram, Kamille (inhoud van een theezakje) alles 30 minuten.

Kruiden 2^e gift: Jeneverbes 10 gram 15 minuten, Koriander 10 gram 10 minuten, Zoethout 10 gram 10 minuten, Foelie 5 gram 10 minuten, Kamille (inhoud van een theezakje) 10 minuten.

Dit gaf het volgende resultaat: s.g. na maischen 1,087 s.g. na filteren en spoelen 1,061, s.g. na koken 1,070.

De boys heb ik met elk een jerrycan gevuld met 7,5 liter wort (in een boodschappentas om vragen te voorkomen) en een zakje gist weer afgeleverd op station Nieuw Vennep. 5 liter heb ik achtergehouden om zelf te vergisten. Ook ik heb in een jerrycan vergist. In plaats van een waterslot een boterhamzakje met een elastiekje over de opening, net zoals ik de boys had aangeraden. Toen de vergisting op gang kwam met een tandenstoker een gaatje in het zakje geprikt.

Na een week vergisten was het s.g. gedaald tot 1,020. In principe was het Middeleeuws bier nu klaar, dus geproefd en de smaak viel niet eens tegen. De hopsmaak en aroma worden gemist, maar verder smaakte het redelijk, kruidig en fris. Tijdens een bijeenkomst van de redactiecommissie bij mij thuis heb ik laten proeven en ieder vond het een redelijk geslaagd bier. Om te ervaren hoe dit bier smaakt als het wordt gebotteld heb ik de rest op flesjes laten vergisten, dit zal ik meenemen naar een clubavond voor diegenen die het willen proeven.

‘Maar hoe is het Nick en Noah uit de Achterhoek vergaan met hun project?’ zal ieder zich afvragen? Er is bij hen op school een soort markt ingericht waar alle profielwerkstukken zijn gepresenteerd. Nick en Noah hadden zich toepasselijk in een monnikspij gestoken en hadden veel belangstelling bij hun stand en presentatie. Zij kregen veel leuke reacties. Hun project werd verkozen tot winnaar van de 140 profielwerkstukken qua originaliteit en presentatie.

Bijgaand enige foto’s van het brouwen en de presentatie op school. Ik vond het erg leuk om als lid van onze club de jongens te ondersteunen en wellicht heb ik weer zo een paar mensen enthousiast gemaakt voor onze mooie hobby.

Nieuw in de bibliotheek

De combinatie bier en eten spreekt steeds meer mensen aan. Vier nieuwe boeken van de bibliotheek hebben dit thema.

Bier en Spijs; Fiona de Lange, 2014, (1041)

Biersommelier Fiona de Lange en chef-kok Jo Vaessen schreven dit kookboek met 70 recepten met bijpassende Nederlandse bieren.      

Bier & Food; Puck Kerkhoven, 2015, (1042)

Puck beschrijft globaal de nieuwe populaire speciaalbieren en hoe je deze kunt combineren met eten. Hierbij gebruikt ze de volgende smaakindelingen: Licht en Fris, Hoppig en Frisbitter, Vol en Rond, Hartig en Umami, Rijk en Romig en Aards en Zoet. 

Beer and Food; Mark Dredge, 2014, (1043)

Dit boek, met als subtitel 'Bringing together the finest food and the best craft beers', beschrijft de techniek van het combineren van bier en eten. Eerst de combinatie vanuit het biertype, daarna vanuit het soort gerecht. Verder bevat het een hoofdstuk over koken met bier met 40 recepten, waaronder recepten voor bierijs, biertruffels, biersorbet en biersauzen zoals ketchup, mayonaise en BBQ-saus.

Proef Bier; Arvid C. Bergström, 2015, (1044)

Het boek van Arvid, de tv-kok bij Barista op internet en kok bij de Kompaan bierbar in Den Haag, geeft regels en tips voor het combineren van speciaal bier en lekker eten. Het bevat recepten  voor twaalf 3-gangen menu’s met o.a. de biertypes Porter, Stout, Blond, tripel, IPA, Vienna, Dortmunder,  Kölsch en Rauchbier. Het bevat tevens een bierstijloverzicht dat loopt van van lage naar hoge smaakintensiteit.

In bestelling

The Home Brewer's Answer Book: Solutions to Every Problem Answers to Every Question; Ashton Lewis, 2007

Dit is een praktische gids voor veel voorkomende vragen van thuisbrouwers in een vraag-antwoord vorm. Het is ingedeeld in o.a. de volgende hoofdstukken: De basis van bierbrouwen, bierapparatuur, ingrediënten, gist, fermenteren en lageren, bottelen en probleemoplossing.

Quality Management: Essential Planning for Breweries; Mary Pellettieri, 2015

Adequaat kwaliteitsbeheer is belangrijk voor elke brouwerij. Maar hoe doe je dat? Dit boek is een practische gids voor het opzetten van kwaliteitsbeheer voor alle operationele functies binnen een brouwerij. Hierbij wordt vooral aandacht besteedt aan de onderlinge afhankelijkheid. De schrijfster studeerde scheikunde en micro-biologie. Ze heeft meer dan 20 jaar ervaring in de Amerikaanse brouwindustrie en een is veelgevraagd jurylid voor bierwedstrijden.

De Biertypen gids

Bij een aantal exemplaren van de Biertypengids ontbreken de pagina’s 99 en 100.
Deze kun je op de clubavond omruilen voor een exemplaar met alle pagina’s.

Overzicht boeken en tijdschriften op website

Het overzicht van de boeken en tijdschriften is te raadplegen op de website onder de kop Voor leden – Bibliotheek. Gebruik voor het zoeken F. Het is mogelijk (via Reserveer) ) op de website om een boek en of tijdschrift te reserveren.

Verzoek tot aanschaf

Weet je een goed boek over bier brouwen voor de bibliotheek? Laat het ons weten!

Website tip

www.bookdepository.com: Voor het bestellen van Engelse en Amerikaanse boeken. Ze zijn meestal goedkoop en berekenen geen verzendkosten. De snelheid van levering wisselt.

Erik Pruisken, Bibliotheek

Zodra de warmere dagen weer in aantocht zijn komen ook de (fruit)vliegjes en andere insecten weer  een kijkje nemen in de brouwerij. Nu zijn  de meeste brouwers niet dieronvriendelijk maar fruitvliegjes en zo, die zien we liever niet.  Er zijn verschillende mogelijkheden om van deze insecten af te komen, zie het artikel over plaagdiertjes van Jean-Pierre Bylard in het septembernummer van 2015.

Maar tegenwoordig worden we steeds meer biologisch en ecologisch. Er zijn al biologische bieren, dus waarom niet  de bestrijding van het ongedierte of de plaagdiertjes ook op een biologische manier,  met vleesetende planten.  Naast goed voor het milieu staan ze ook nog decoratief in de brouwerij of op het terras. Let wel even op de plaats waar ze komen te staan. Licht of schaduw. De ene soort kan er beter tegen dan de andere. Maar wat zijn nu vleesetende planten en welke kan je het beste gebruiken voor de bestrijding van het ongedierte  

Vleesetende of carnivore planten zijn planten die hun voedingsstoffen behalve uit de grond ook uit kleine dieren (meestal insecten of spinnen) halen. De prooi wordt eerst gelokt, vervolgens vastgehouden, gedood en verteerd, waarna de opgeloste voedingsstoffen door de plant worden opgenomen. Men vindt vleesetende planten meestal in gebieden met een stikstofarme bodem, zoals moerassen. De planten komen overal ter wereld voor, maar zijn tegenwoordig zeldzaam geworden door het verdwijnend habitat: het voedselarme ven.

De echte vleesetende planten zijn geëvolueerd in ten minste 10 gescheiden afstammingen. Deze zijn nu vertegenwoordigd door meerdere geslachten in 5 families. Ze beschikken over 630 soorten die hun prooi lokken, vangen en verteren.

Er bestaan ook semicarnivore planten: planten die wel dieren vangen, maar ze niet zelf verteren. Sommige soorten gebruiken hiervoor bacteriën die op de bladeren wonen. Andere vormen een biotoop voor kleine insecten die de gevangen insecten opeten en weer uitpoepen. De plant leeft vervolgens van deze mest. Een voorbeeld hiervan is de Brocchinia reducta. Het woord semicarnivoor wordt ook wel eens gebruikt voor 'echte' vleesetende planten, die dieren vangen en verteren, maar ook zonder dierlijk voedsel in leven blijven, zoals het vetblad (Pinguicula vulgaris).

De bekendste vleeseters in Nederland

Beker

Sarracenia  (Trompetbekerplant) is de bekendste vleesetende plant. De planten maken gebruik van bekers om insecten te vangen. Aan de rand van de bekers zullen zich zichtbare druppeltjes nectar vormen. Bij slechte conditie van de plant of een onjuiste verzorging zijn deze druppeltjes niet aanwezig. Met behulp van de geur van de nectar trekt de plant de insecten aan. Eenmaal in de beker gelokt verliest het insect zijn houvast en valt in een vloeistof die vergelijkbaar is met maagzuur. Het insect wordt verteerd en de verteringssappen worden opgenomen door de plant als voeding.

Kleefval

Pinguicula Vulgaris (vetblad)  en Drossera (zonnedauw) zijn  planten met een kleefval.

De Drossera  bestaat uit het blad met daarop haren. Op de top van de haren zit een verdikking, die een kleverige afscheiding aanmaakt in de vorm van druppels plakkerig vocht dat doet denken aan ochtenddauw. De zonnedauw heeft daaraan zijn naam aan te danken. De druppels zien er voor insecten smakelijk uit en verspreiden een geur die insecten aantrekt. Als een insect ermee in aanraking komt, of op het blad landt om van de druppeltjes te eten, blijft het plakken. Als het insect zichzelf probeert te bevrijden komt het alleen maar meer onder de kleverige afscheiding te zitten. Wanneer een prooi gevangen is, rolt het blad zich langzaam om het insect (dat duurt enkele minuten tot maximaal een dag) om zo een maximale oppervlakte te beslaan. De afscheiding van enzymen zorgt voor de vertering, waarna de plant de stikstofrijke voedingssappen opneemt.

Pinguicula, algemeen bekend als vetblad, is een vleesetende plant die met kleverige bladeren  vliegjes en insecten lokt, vangt en verteert om minerale voeding binnen te krijgen die in de arme grond waarop ze voorkomen, weinig aanwezig is. Het blad van een Pinguicula is glad, hard en sappig, meestal fel groen of roze van kleur. Afhankelijk van de soort, zijn de bladeren tussen de 2 en 30 cm. lang. De bladvorm is afhankelijk van de soort, maar is meestal omgekeerd eivormig, spatelvormige, of recht. Zoals bij de meeste vleesetende planten, steken de bloemen ver boven de rest van de plant uit, zodat de kans op het vangen van mogelijke bestuivers wordt verminderd. De meeste Pinguicula bloemen zijn blauw, paars of wit, vaak overgoten met een gele, groene of roodachtige tint.

De planten zullen vanaf maart gaan uitlopen en zijn meteen plakkerig zodat ze direct insecten kunnen vangen. De bloemen zijn paars en hebben een doorsnede van 3 cm. Tijdens het groeiseizoen, van ca. maart tot en met de eerste vorst in oktober, zullen de planten steeds kleverige bladeren produceren. De voornaamste prooien zijn kleine vliegjes en kleine kruipende insecten. De planten houden van een lichte omgeving, maar niet van volle zon. Tijdens het groeiseizoen dient de grond nat te blijven. Buiten het groeiseizoen staan de planten graag droger. Bij teveel water in deze periode kunnen de knoppen gaan rotten of zelfs wegspoelen.

Binnenshuis in de pot

’s Zomers kan de plant in een pot in de vensterbank gehouden worden. Zorg dat de grond goed vochtig blijft door een laagje water op een schotel te houden. De plant houdt niet van de volle middagzon. Een vensterbank op het zuiden is daardoor minder geschikt. Op het oosten of het noorden is prima. Eigenlijk kort samengevat: hoe meer (fruit)vliegjes, hoe beter de plant het doet. Succes bij het houden van deze bijzondere plantensoort.

Bron

• Wikipedia, de vrije encyclopedie,
• Neerlandstuin.nl/plantenb/vleeseters

Bommetjes…

Bier lijkt zo veilig en zelfs, in beperkte hoeveelheden, gezond. Maar af en toe lijkt het wel oorlog. Zo was mijn vrouw recent in de keuken bezig en dacht ik: 'waarom schopt ze zo tegen mijn bierflessen?'. Terwijl ik me realiseerde dat er in feite helemaal geen bierflessen in de keuken stonden, vroeg ze me wat ik in hemelsnaam aan het doen was…

Ja, dan snel ik naar de gang, want direct staan alle knoppen op alarm, om de trapkast te openen waar een orgie van biergeuren me tegemoet komt. Diverse flessen over de vloer, te midden van glaswerk en bruin brouwsel. En daarna opruimen, dikke handschoenen aan voor het geval er meer flessen zijn die de druk niet meer aankunnen.

Ik denk dan (hoopvol) aan glasmoeheid of haarscheurtjes, maar zet toch maar dit bier in gesloten plastic kratten. En dat is maar goed ook: een week later kom ik thuis en meteen ruik ik die geur die zo gewoon is bij een biergroothandel. Op zich geen kwade neus, maar in mijn eigen huis? En inderdaad, een van de kratten staat blank (eh bruin zou ik moeten zeggen) en drie flessen op een rijtje volledig in stukken…

En dat na twee weken vergisting, nog een week warme lagering en twee weken koelen en bij het bottelen minder suiker op de fles dan ik normaal doe. Was wel een voor mij nieuw Wyeast gist, dat ik nog niet eerder zelf had gebruikt. Begint langzaam, gaat lang en blijkbaar nog heel lang door… Niet voor niets dat men zegt dat je je gist goed moet kennen, maar je moet toch ergens beginnen.

Ik heb voor de zekerheid alle flesjes een beetje proberen te ontluchten om het gevaar te verkleinen. Nu heb ik alleen nog maar last van gushing en het bier is nogal droog van smaak. Ik hoop dat ik weer even van die bommetjes af ben.

Proost, Ben

en Theo van Eijden

Op de clubavond hebben we weer gezamenlijk een aantal bieren van leden beoordeeld. We zijn nog op zoek naar de wijze waarop we de terugkoppeling in het clubblad gaan vormgeven. Het was deze keer weer gezellig druk aan de tafel. Van de meeste bieren waren twee flesjes zodat iedereen kon meeproeven.

Zelf had ik een PRIS (Peated Russian Imperial Stout) en een WAPRIS (Wood Aged Russian Imperial Stout) meegenomen. Beide hetzelfde bier maar bij de laatste heb ik bij bottelen 10 liter in een kleine mandfles gedaan en daar eikenhout brokken aan toegevoegd. Conclusie is dat het beide compleet verschillende bieren zijn geworden. Het hout was wat sterk maar voor de eerste keer zeker niet.

De beoordeelde bieren

Brouwer: Frans Croone

Bier: Saison, pakket van de maand

Begin SG1046, Eind SG1007

Opmerking: dun en esterig bier, erg droog, welk gezien het eind SG geen wonder is. Op 15 december gebotteld, voor een Saison is dat erg snel. Saison rijpt lang door na het bottelen. Deze bieren moet je de tijd geven om op dronk te laten komen. Dat is een eigenschap die hoort bij de gekozen gist; een half jaar mogen deze bieren best blijven rijpen.

Brouwer: Theo Jongewaal

Bier: Brugse Zot

Begin SG1072, Eind SG1013

Opmerkingen: vergist op 20°C, maischschema 46 minuten op 62°C, 20 minuten op 72°C.  Afdronk is prima, bier met een stevige body en mondgevoel. Gezien het begin- en eind-SG is het goed uitvergist.

Brouwer: Piet Soons

Bier: Saison Dupont

Begin SG1090, Eind SG1005

Opmerkingen: Alcohol percentage 6,7%, gebruikte gist Lallemand Saison. 3,5 kg pilsmout, 1,3 kg tarwe mout, 200 gram cara mout, zout (altijd een beetje toevoegen). Piet brouwt altijd een zwaar bier en voor het bottelen voegt hij water toe en dunt hij het bier af naar de gewenste waarde. Gebrouwen is er 15 liter en gebotteld is er uiteindelijk 22 liter. Mooi fris bier zonder fouten. Piet houdt er een bijzondere wijze van brouwen op na, deze hadden we nog niet eerder vernomen. Maar voor een buitenstaander is het moeilijk te begrijpen.

Brouwer: Piet Soons

Bier: Zuur bier

Begin SG1082, Eind SG onbekend

Opmerkingen: limoensap toegevoegd, 4 verschillende gisten gebruikt; S06, S33, Wyeast 3068, depot van een zuur bier. Gebrouwen 14,5 liter bij bottelen afgedund naar 18,5 liter. Heel mooi zacht, fris bier geworden, goed gerijpt,  mooi zuurtje. Bier dat lang kan blijven liggen, zal alleen maar mooier worden.

Brouwer: Simon van Zandvoort en Matthijs de Vlieger

Bier: Tripel

Opmerkingen: Het eerste bier dat de mannen hebben gebrouwen. Gebruikte gist S-04, esterig bier, vergisting is niet temperatuur-gecontroleerd, waardoor mogelijk de temperatuur te hoog is opgelopen. De temperatuur in het gistvat kan wel 3-5 graden stijgen t.o.v de omgevingstemperatuur door de warmteontwikkeling tijdens de vergisting. Esters worden door de gist geproduceerd en geven een zoetige smaak- en geurindruk. Het kan daardoor zelfs een onprettig bier worden. Van het gist experiment hebben we geleerd dat er maar weinig gisten zijn die een goed bier opleveren bij hoge vergistingstemperaturen. Een goede regel is om altijd onder de 20°C te blijven, een enkele uitzondering daargelaten.

2.500 gram Maris otter pale ale-5

1.400 gram Pilsmout Dingemans.

Deze twee belangrijke regeltjes waren in de vorige BB verdwenen, opgelost in cyberspace, weggevallen tussen het copy/paste, verdampt tijdens het kookproces, nu ja… u weet wel. Het maakte het recept min of meer onbruikbaar. En dat terwijl het op papier was toevertrouwd! In ons mooie clubblad! Tegenwoordig gaan wij steeds meer over op digitale geheugensteuntjes, maar gezien bovenstaande twijfel ik eraan of de digitale methode zekerheid biedt. Natuurlijk, alles beter dan mijn eigen geheugen, maar toch…

Zo heb ik net van Theo geleerd dat je al je geproefde (commerciële) bieren in Untappd kan plaatsen, een leuke app en ja, ik kreeg hem ook echt op mijn mobiel gedownload. Ik heb al twee geproefde bieren ingevoerd, maar wat als straks na jaren proeven, na honderden bieren, na vele feestelijke nachten, dit verdwijnt met je mobiel, je abonnement, of gewoon oplost in de Cloud? Al mijn recepten staan in brouwvisie, maar ik maak nog altijd een recept op een A-4tje, van waaruit ik werk en waarop ik ook tijdens het brouwen (en daarna) aantekeningen maak. Je weet maar nooit.

Maar terugkomend op Untappd. Ik heb hier stapels etiketten liggen van mooie bieren. Leuk, maar zonder aantekeningen, want op de een of andere manier denk ik altijd dat ik dat morgen ook nog kan opschrijven. Op zich geen probleem, want na verloop van tijd moet je het gewoon nog een keer proeven… maar er komt nu zoveel op de markt dat het toch slimmer is om vast te leggen wat je geproefd hebt. En het vinden van al die (craft)bieren wordt ook steeds makkelijker. Ik had zoiets laten vallen aan toekomstige gasten die ik eens wilde trakteren op mijn eigen bieren. Dit ter ere van een verdere groei in leeftijd, en men kwam op de bewuste avond aanzetten met de meest wonderlijke, veelal onbekende, en dus niet eerder geproefde, bieren. Dat ga ik dus echt niet allemaal onthouden. Dan toch maar alles op Untappd. En koesteren dat gedigitaliseerde geheugen!

Proost, Ben

Een vorig jaar in Canada gevonden oude fles bevatte een bitter smakend bier. Het was nog wel drinkbaar maar niet erg lekker. Niet zo vreemd als je bedenkt dat het bier rond de 120 jaar bleek te zijn. De fles van de ‘Alexander Keith’ brouwerij was bijna vol toen een amateurduiker John Crouse hem in november vond op de bodem van de Atlantische oceaan.

Onderzoek wees uit dat het bier gebrouwen werd in Halifax tussen 1872 en 1890, slechts een paar jaar na het ontstaan van de Canadese Confederatie in 1867. Onderzoeker Andrew MacIntosh van de Dalhousie University in Halifax kon de leeftijd van de fles bepalen aan de hand van het type van de fles en de merktekens op de kurk. Uit tests bleek dat het gedateerde gerstenat een lage pH waarde had en nog steeds alcohol bevatte. Het bevatte verder geen ziekmakers, dus al met al was het bier ‘drinkbaar’.

“Het is geen goed bier meer. Na 120 jaar op de bodem van de oceaan is het bier er niet bepaald lekkerder op geworden”, zei MacIntosh, een vergistingexpert die zelf een slokje geproefd heeft. In de geur bespeurde hij een vleugje zwavel, evenals een verbrande geur. In de smaak was er een vreemde mintsmaak aanwezig en ook wat zout alsmede een verrassende hoeveelheid bitterheid.

Aanvullende tests moeten nog worden uitgevoerd en een monster is verzonden naar een laboratorium in Schotland voor analyse van vluchtige componenten in het bier. De gegevens worden vervolgens vergeleken met gegevens van brouwsels uit die periode. Zo hoopt men een duidelijker beeld te krijgen van Canada's oudste bieren.

Dr. Andrew MacIntosh van de faculteit Procestechniek en Toegepaste Wetenschap geeft ook les in Advanced Brewing Science; dit is een populair keuzevak voor chemie studenten. Niet verbazingwekkend met het  alsmaar toenemende aantal kleine brouwerijen.

Die twee hoofdletters zullen de ‘jonkies’ van 50 jaar of jonger niets zeggen. Nee, de jongens die ouder zijn, zo vanaf 50 jaar tot mijn leeftijd, herkennen soms in die letters iets dat ze menige ‘warme ogenblikken” heeft bezorgd. ‘BB’ stond voor Brigitte Bardot, hèt Franse sekssymbool van de vijftiger jaren. Ze had twee flinke B… (‘jongens’) die ze graag, nèt niet toonde.

Nee, hier wil ik het niet hebben over die ‘BB’ maar over onze ‘Brave Brouwers’. Ik moest daar onmiddellijk aan ze denken toen ik een uitzending zag van ‘Keuringsdienst van Waarde’ over wijn.

Al eens eerder heb ik gezegd, dat ik heel lang wijn gemaakt heb. Van druiven, uiteraard maar ook van andere vruchten want die vallen ook binnen de definitie van wijn. Namelijk: alcoholische drank verkregen door het laten gisten van vruchten. Het begin is wat anders dan bij het brouwen maar eenmaal in de fles gaat er een waterslot op en is het wachten totdat de gisting is afgelopen en het bezinken van de gistcellen. Je strijdt ook tegen de fruitvliegjes en tegen besmetting door smerig gereedschap. Verder duurt het veel langer voordat het drinkbaar is.

Het enige dat ik als amateur wijnboer gebruikte was: suiker om het alcoholgehalte wat te verhogen, sulfiet voor de ontsmetting van het fruit en materialen en pecto-enzymen om de celwanden van voornamelijk appels en peren open te maken om het sap vrij te krijgen voor de vergisting.

Zie je op de etiketten van bierflesjes keurig staan welke ingrediënten er gebruikt zijn; bij wijn staat er alleen: “bevat sulfiet”. In de uitzending werd duidelijk dat er voor de grote wijnhuizen (châteaux) wel 60 (!) verschillende toevoegingen zijn toegestaan: kleurstoffen, oplosbare houtsmaken, vislijm, bentoniet, zuurregelaars, enz. Een onvoorstelbare lijst middelen. Niets daarvan is vermeld op het etiket. Waarom het er niet op staat? Om de gebruiker het gevoel te geven dat ze een “eerlijk en natuurlijk” product drinken, zei een Franse wijnboer.

Wat zijn wij dan ‘Brave Brouwers’. Gerst, hop, kruiden en gist. Alles wat we bij het bierbrouwen gebruiken zetten we òf op het etiket, òf staat in het recept. We mogen trots zijn op wat wij brouwen, hetzij voor onszelf, hetzij voor de commercie. Het is een eerlijk product met natuurlijk grondstoffen.

Het ‘Prosit of proost’ klinkt dan heel wat eerlijker dan: ‘Santé’.

Ik kreeg na de prijsuitreiking de vraag om mijn recept ter beschikking te stellen voor de clubleden. Uiteraard doe ik dat met plezier. En ik stop er als columnist mijn overdenkingen bij.

Zoals ik al eerder beschreef is het maken van het recept voor mij een van de leukste zaken die horen bij brouwen. De laatste tijd hou ik me ook flink bezig met de keuze van het soort hop, de gist en ook de mouten geven de doorslag bij een mooi bier. Hop en gist experimenten binnen de club hebben al redelijk wat kennis opgeleverd, met mouten stoei ik nu zelf.

Wanneer je IPA- en ook andere bierrecepten bekijkt van de Amerikaanse brouwers valt de laatste tijd op dat ze voor hun basismout een combinatie kiezen. Veelal zie je dan het gebruik van Maris Otter pale ale mout, met pilsmout (2-row). Maar ook steeds vaker Golden Promise mout met pilsmout. Deze Golden Promise schijnt ook een heel specifiek karakter aan het bier te geven. Ik had 25 kilo Maris Otter in huis gehaald, dus die Golden Promise komt nog wel eens…

Dan gaan er in een IPA nog wat moutsmaakverhogende  typen mout. Mijn keuze lag bij Munich, Cara Hell en een beetje Cara Crystal (het bier zo licht mogelijk houden van kleur). Ik heb nu net een Engelse Crystal gekocht die alleen al bij het kauwen op de korrels een heel fijne smaak geeft (je moet nu eenmaal alles proeven). Dus die gaat in de volgende IPA.  Ik denk dat er op moutgebied nog heel wat te beleven is en er komt steeds meer tot onze beschikking, vooral bij Van der Kooy. Daar ik koos voor een double IPA ging er nog wat witte kandij in, ook om de doordrinkbaarheid te vergroten.

Wat betreft de hop. Je kunt vele niet-Europese hoppen kiezen. Daar ik Mosaic een heel mooie hop vond tijdens ons hopexperiment, en ik de hand had kunnen leggen op een pakje, heb ik deze genomen. Ik hou wel van gehopte bieren, maar de bitters moeten mooi en zacht en sappig blijven, dus voor mij geen heel hoge IBU! En ik zou zelf nooit kiezen voor een single hop bier. Een bitterhop is toch echt een andere hop dan een aromahop en vooral: niet elke dry-hop heeft een mooi bitter palet (bv Amarillo). Ik koos daarom dus nu alleen de first wort hopping voor de bitters!

De keuze van mijn hoptijden waren weloverwogen, maar niet uit de boekjes. Meer eigen ervaring van het gebruik van hoptijden en hoeveelheden. Als de EBU maar onder de 60 bleef.

Het gist: ik vind, en dat kwam er wat mij betreft ook weer uit ons gist xperiment, dat de Safale US-05 een heel erg mooi gist is om mee te werken, al helemaal in IPA’s, maar ik gebruik het nu ook af en toe in andere bieren. Een mooie smaak met wat subtiele fruitige estervorming hoort bij dit gist. Ik start de vergisting bij 18 °C, en na drie dagen, als de vergisting al wat langzamer gaat, dan gaat de temperatuur omhoog naar 20 °C. Met 6 dagen kun je lageren.

Zoals veel in de literatuur wordt aangegeven dry hop ik maximaal 5 dagen. In dit geval heb ik meteen daarna de wedstrijdflesjes gebotteld, want het was al vrij laat (eind augustus gebrouwen) en de rest bottelde ik enige weken later. Dat was ook de reden dat ik zelf mijn bier te vroeg had geproefd (uit de tweede bottelsessie) en een harde bitter aantrof. Maar die was tot mijn verbazing in enkele weken weg.

Ik gaf het eerst de schuld aan mijn toegevoegde CaSO₄ (gips, klein half theelepeltje), maar dat was het dus niet. Het blijft natuurlijk wel link om zouten toe te voegen… Maar naast het instellen van de juiste zuurgraad, voeg ik vaak een beetje zout toe in de maisch en een half theelepeltje CaCl₂ in de kook. De Cl-ionen geven je bier een wat zoetere afdronk, maar je moet niet teveel gebruiken. En ook gebruik ik bij gehopte bieren wat gekneusde koriander. Die ondersteunen de hop in hun smaak. Let wel: na al die jaren veel brouwen werk ik toch een beetje toe naar een eigen smaak. Dat kan voor jullie anders liggen.

Dat hele laatste deel kun je dus overslaan, daar stoei ik nu eenmaal mee. Maar het resultaat mocht er wel zijn!

Recept

Het recept is voor 15 liter. Dat mag de beheerder straks ombouwen naar 10 om het in onze database te plaatsen.
SG: 1070; IBU: 53 (berekend).

Ingrediënten

400 gram Munich-17

140 gram Cara Hell-10, Weyerman

50 gram Cara Crystal 120

bij koken: 200 gram kandijsuiker.

Maischen

De mouten storten in 14,5 liter water bij 65 °C; 45 minuten maischen in 62 °C; 15 minuten in 70 °C (veel gebruikte temp stappen in de USA) en dan ophogen naar 78 °C en langzaam hevelen en spoelen met 9 liter (iets aangezuurd) water.

Hevelen en koken

FWH (dus de hop in de pan storten voordat je gaat hevelen): 15 gram Mosaic-13,9.

na 60 minuten: 15 gram Mosaic (en halve theelepel gistvoeding).

na 70 minuten: 15 gram Mosaic (en suiker, koriander).

na flame-out bij 75 minuten: even wachten, dan 19 gram Mosaic, 10 minuten laten intrekken, dan hevelen en koelen.  Als dry hop voor 5 dagen 20 gram Mosaic.

Proost, Ben

Bronnen

• Steele, Mitch, 2012, IPA.
• Hieronymus, Stan,2012, Hops.
• Mallett, John, 2014, Malt.
• Palmer, John & Colin Kaminski, 2013, Water.

Alle publicaties van BP, Brewers publications.

In februari start een nieuwe cursus tot bierkeurmeester. De cursus zal worden gegeven door keurmeesters van en onder auspiciën van het BKG. Kan je niet wachten tot je aan het eind van de werkdag een biertje open kan maken? Heb je al een jaar of 3 brouwervaring? Heb je het boek "Verander Water in Bier" van Adrie Otte al helemaal stukgelezen? Ben jij ambitieus genoeg om jezelf middels deze pittige training te ontwikkelen tot bierkeurmeester?

Kijk dan voor meer informatie op: http://www.bierkeurmeestersgilde.nl/ en aarzel niet met inschrijven want de eerste cursusdag is al op 13 februari 2016!

Je kan je maar vergissen. Zo had ik mijn IPA gewoon iets te vroeg geproefd (zie mijn vorig BB) en neem ik nu wel met plezier al die hoppigheid tot mij. Je kan toch te gauw tot een conclusie komen….

Als we dat maar niet ook in de mediacommissie hebben gedaan. We hebben namelijk besloten het gouden toetsen bord eens in de kast te houden, of aan een computer te koppelen en hem zijn oorspronkelijke taak terug te geven. Voorlopig natuurlijk, want hij is mooi genoeg om toch nog eens elders te prijken. 

“Waarom” vraagt u zich af? Wel, we hebben best een gevuld blad om te lezen en veel komt aan bod. Elk jaar komt er een special uit en we proberen ook wat vaker receptuur te plaatsen. Maar de leden die wat insturen, en we zijn ze dankbaar, hebben bijna allemaal al eens een gouden toetsenbord thuis gehad, ze lijken wel een vast onderdeel van onze commissie (eh, clubblad) te worden…

Uiteraard zijn er ook leden die ijverig wat hebben ingestuurd. Maar om een nieuwe winnaar te kiezen, was de keuze niet meer een avondje zitten, bladeren, lezen, kiezen…

Wij allen hopen op nieuwe initiatieven volgend jaar: laat voldoende bier vloeien uit de glazen en meer tekst uit uw pen.  

Proost, Ben

Als brouwer sta ik nèt op de onderste tree van een prachtige “Bier Pyramide”. Vele van jullie brouwen al jaren bier en ik nog net even. Maar ik heb gezien dat er ook brouwers zijn die iets meer doen dan bierbrouwen. Op brouwdagen zag ik een paar hele mooie roerstokken. Nu, op dàt gebied wil ik jullie wel uitdagen.

Wie neemt tegen mij de handschoen op in het maken van originele, houten roerstokken !

Ik doe dat ook om een “oude” oproep van onze voorzitter Theo van Eijden weer onder de aandacht te brengen. Hij deed die oproep in het clubblad van september 2012: “Maak je eigen roerstok”.

Enkele voorwaarden aan die roerstok(-ken):

• Hout geschikt voor het gebruik bij het bierbrouwen. Bijvoorbeeld: beuken, ahorn, noten, eiken, e.d. In ieder geval een houtsoort die geen eigen smaak aan het bier geeft.
• Een afmeting van minimaal 70 cm. Langer mag, maar het moet wel hanteerbaar blijven.

Criteria voor de roerstok:

• Mooi ontwerp en Mooie afwerking. (Op Google zijn veel voorbeelden/ideeën te vinden.)
• Op Amerikaanse sites wordt er gebruik gemaakt van een voedselveilige- en kookbestendige (bijen-?)was. Dat is echter geen vereiste; puur hout is prima ! Maar licht oliën met olijfolie is ook prima. ( De stok wordt toch eerst gebruikt bij het maischen. Daar kan dat kleine beetje olie geen kwaad.)
• Aantal roerstokken per deelname: onbeperkt.
• Uiteraard: zèlf gemaakte roerstokken.

Het winterseizoen nadert, we kunnen wèl brouwen maar niet lekker buiten gaan zitten. Een mooie tijd om binnen aan zo’n stok te gaan werken.

Jullie horen hierover nog meer (hier of in een Nieuwsflits).

Het is al weer november. De wedstrijd zit erop, de feestdagen komen eraan. Bieren zitten in de fles. In mijn vorige column liet ik u zien dat ik van boeken houd. Maar niet alle boekenwijsheid moet je toepassen in je eigen brouwerij. Zo leerde ik uit de literatuur dat je echt met brouwzouten zou moeten werken als je mooi bier wilt maken.  De werkelijkheid ligt wat subtieler. Voor de wedstrijd IPA zou een beetje gips de bitters versterken. Nu, als ik iets niet had moeten toevoegen dan was het wel dit!

Het kan misschien voor een Engelse IPA ‘lekker’ zijn (die zijn soms intens bitter, brrrr), maar de bitters worden zo hard dat het geen geniet bier meer is. Je raakt ook je mooie aroma’s ermee kwijt. Kortom, toch meer proefondervindelijk werken en dus op zoek gaan naar gedemineraliseerd water en dat mengen met ons kraanwater en verder niets toevoegen. Dat levert dan misschien een mooie IPA op. In ieder geval beter dan de IPA voor onze wedstrijd…

Meer teleurstellingen kwamen er deze periode uit het vat. Mijn tripel heeft een vieze ‘neus’. Ik vrees dat er een bacteriële meelifter aanwezig is, die snel nog even een eigen inbreng aan mijn bier heeft gegeven. Eentje die ik niet kan waarderen. Ik probeer het, tegen beter weten in, een tijdje later nog eens, maar ik vrees dat alleen het riool van dit biertje gaat genieten. Tja, soms zit ’t mee, soms tegen…

Maar daar staat een hele mooie hefe weizen tegenover, waar ik nu veelvuldig van geniet. En de bibliotheek thuis groeit. Alleen zal ik dat wat ik lees meer met een korreltje zout gaan nemen. Oei, alweer zo’n brouwzout, voorzichtig mee omgaan, al heb ik het hier over lezen…

Proost, Ben

Bier Geschiedenis - Pilsner

Pils, ook pilsener of pilsner genoemd, was voor het eerst gebrouwen door de Duitser Josef Groll in de Tsjechische stad Pilzen in 1842. Ik ben naar de stad geweest in 2004 en de brouwerij Urquell bestaat nog steeds. De kwaliteit van het bier in Bohemia / Bohemen was ooit erg wisselend van kwaliteit. Consumenten hebben vaak hele vaten gedumpt omdat zij ontevreden waren. Brouwers waren al begonnen met het rijpen van bieren in grotten met een ondergistend gist om de helderheid en houdbaarheid te verbeteren. 

De brouwerij in Pilzen heeft Duitser Josef Groll gevraagd om hen te helpen. Hij gebruikte nieuwe manieren en lichtere mouten (voorbereid in Engeland). Op 5 oktober 1842 brouwde hij het eerste moderne pilsner. Hij gebruikte lokale hop, Saaz (uit de omgeving van Zatec) en Beierse lagering om een helder gouden bier te brouwen. Het werd een sensatie! 

Tegelijker tijd werden glazen betaalbaar. Mensen konden de helderheid van het bier voor het eerst makkelijk zien en dit heeft ook aan de goede reputatie van Boheemse bieren bijgedragen. In 1853 kon men dit bier al drinken in 35 kroegen in Praag. In 1856 ook in Wenen en in 1863 in Parijs. Door verbeterde communicatie werd de Pilsner bierstijl al spoedig gekopieerd. In 1859 werd de stijl geregistreerd. In 1898 werd Pilsner Urquell een geregistreerd handelsmerk, zodat mensen wisten dat zij de eersten waren.

Pils is ondergistend en gebrouwen uit de 4 gewone ingrediënten. De grote brouwerijen brouwen een allemansvriend. Een bier met weinig smaak. Kleinere brouwers maken vaak hoppiger pilsners.

Een tijd dat je begint na te denken over de eindigheid van het leven. Even terug kijken.

In de jaren 70 ging ik Engels studeren omdat ik bij het middelbaar onderwijs was gaan werken. En waar kun je dat beter doen dan in het land zelf. Bovendien was er vanuit mijn woonplaats Vlissingen een uitstekende bootverbinding met Sheerness: de Olau Line.

Ik kwam in contact met een man die wijn maakte van… paardenbloemen! Omdat ik daar meer van wilde weten kocht ik een boekje over deze vreemde hobby: “First steps in Winemaking” van C.J.J. Berry.

Mijn eerste wijn was van vlierbessen. In een jerrycan van plastic met een waterslotje van de natuurkunde docent en een ons bakkersgist. En ja hoor, om 11 uur in de avond kwam het eerste plopje! Wij naar bed. Maar midden in de nacht hoorde ik niets meer! Een zacht gesis en roze schuimvlokken kwam er uit het vat.

Toch liet het me niet meer los. Er was nog een man die zelf wijn maakte op Walcheren: Rinus Luteyn in Middelburg en via hem leerde ik er nog een paar kennen.

Arnout Kwint gaf een blad uit: Onder de Kurk maar dat heeft slechts 1 jaar bestaan. Hij deed dat voor de suikerunie, want die dachten meer te verkopen als men wijn ging maken.

In 1974 heb ik First Steps vertaald en daarna is het Zeeuwse wijnmakers Gilde opgericht. Het jaar daarop is Berry naar Walcheren gekomen om op te treden als keurmeester. Ik ben toen gaan studeren voor keurmeester, heb examen gedaan in England en toen we aan de bar stonden kreeg ik van iemand een zelf gebrouwen biertje! Drinking beer but talking wine! Het gevolg was het Groot Zelf Bierbrouwboek dat in 1983 verscheen.

Omdat je altijd mislukkingen hebt en… ons Zeeuwen bin zuunig, ben ik begonnen met destilleren. En het gevolg was het verschijnen van De Beste Borrel door Willem van der Velde en mijzelf en later Het Handboek Dranken. Zo zie je maar: kleine oorzaken, grote gevolgen.

Ik wens jullie succes en plezier met de hobby.

Jan van Schaik

Naschrift van de redactie:

Deze brief ontvingen wij van Jan van Schaik, auteur van diverse boeken over wijn, bier en zelf destilleren. Jan is tevens bierkeurmeester, maar zijn gezondheid gaat helaas achteruit. Dat is eerder in ons clubblad door Jan zelf verteld.

Tegen deze tijd begin ik altijd te denken aan de zomer. Wat valt er te doen of wat gaan we doen? Zal afgelopen zomer leuker zijn dan de komende zomer? De vorige zomer was wel een goeie. Ik heb toen wat tijd doorgebracht aan de westkust van Florida en als je me vraagt waar ik nu het meest van heb genoten: de zon, het strand of het bier? Lastige keus, maar ik ga toch voor het bier. Ik was er al eerder geweest dus ik hoefde niet meer stiekem te kijken of er misschien een leuk brouwerijtje in de buurt was. Die zijn er tegenwoordig genoeg.

Als je van de Amerikaanse biercultuur wilt genieten, denk ik in de eerste instantie aan Oregon, California of Colorado. Florida stond niet altijd bekend als craft beer (speciaalbier) oord maar daar komt in hoog tempo verandering in. Alleen al als ik kijk naar het aantal brouwerijen in de Tampa Bay regio. In deze regio zijn er een aantal brouwerijen. Dunedin Brewery, Cigar City Brewery, Rapp Brewing, Barley Mow, Green Bench, Cycle, 7th Sun, Pair O' Dice, 3 Daughters, Mad Beach Brewery, Coppertail. En dit zijn alleen de brouwerijen die ik heb bezocht. Het lijstje wordt elke maand langer.  Het leuke is dat ze allemaal wel iets unieks en onderscheidends hebben.

Dat ze ook daar lekkere IPA’s maken mag je wel verwachten. Maar als bierliefhebber is het altijd interessant om iets nieuws op de bierkaart te zien. Waar veel brouwers mee experimenteren is het stokpaardje uit het Florida bierlandschap en dat is hun eigen versie van de Berliner Weisse: de Florida Weisse. De Florida Weisse heeft dezelfde basis als de Berliner Weisse maar dan gebrouwen met (tropisch) fruit zoals passievrucht, mango en guave om het een wat frisser en tropischer karakter te geven. Past lekker bij het warme weer. Dat ze van de Berliner Weisse met haar mooie zure smaak hun eigen variatie hebben gemaakt, illustreert voor mij de stijgende populariteit van de “sour beers” in Amerika.

Het leuke van deze brouwerijbezoekjes is dat je lekker veel inspiratie kan opdoen voor je eigen brouwsels. Bij de Greenbench brewery heb ik waarschijnlijk een van de lekkerste brown ales gedronken. Dit was dus precies hoe mijn bier ook moet smaken. Dat wordt lekker experimenteren dus. Het zal waarschijnlijk pas na tien keer proberen de beoogde smaak hebben maar goed, ik heb nu iets waarmee ik mijn eigen recept mee kan vergelijken. Bij deze brouwerij heb ik ook een van de meest interessante  bieren in tijden gedronken: Les Grisettes. Dit bier is gebrouwen met onder andere spelt, boekweit, rogge en haver en vergist met wilde gist. Net als de naam en de ingrediënten doen vermoeden, zal het wel een uitdagend bier zijn om te brouwen.  

Een ander bier dat absoluut mijn aandacht had is de Habanero Pale Ale van Pair O' Dice. Als je habanero (vergelijkbaar met Madame Jeanette peper) hoort denk je zeker “dat zal wel een of ander ongenadig pittig bier zijn”. Maar niets is minder waar. Dit bier geeft maar een zacht, warm gevoel op de tong, vergelijkbaar met een kleine hoeveelheid zwarte peper. De rest van de volle smaak is een prima balans tussen de smaak van de mouten, hop en de smaak van de habanero (zonder het hete gedoe). Naar mijn mening een geweldig bier en ook weer een absolute inspiratie voor mijn toekomstige brouwsels.

Speciaalbier is hot in Florida en dat zie je ook aan de groei van het aantal brouwerijen. Maar de groei trekt ook ongewilde aandacht. In Amerika heb je het drie-laags systeem waarbij een onderneming zich alleen mag bezighouden met de productie òf distributie òf de verkoop van alcohol. Niet met meerdere van deze drie activiteiten. De kleine brouwerijen maken gebruik van een of twee vrijstellingen. Deze vrijstellingen zijn jaren geleden in het leven geroepen toen Anheuser-Busch het attractiepark Bush Gardens oprichtte en daar ook hun bier wilde verkopen. Door de vrijstelling mag een brouwerij met het oog op de promotie van het toerisme haar gebrouwen bier verkopen als zij daarvoor een geschikte ruimte hebben, de tasting rooms.  Het bier mag en kan alleen bij de brouwerij genuttigd worden. Omdat op deze manier distributeurs en verkopers aan de kant worden geschoven proberen ze deze regels aan te vechten. Mochten de distributeurs hun gelijk krijgen, dan kunnen de kleine brouwerijen geen tasting rooms meer opzetten. En dat is nu vooral in het begin de manier om hun geld te verdienen. Ook het afvullen van growlers bij de brouwerijen was lange tijd een doorn in het oog van verschillende partijen omdat het een vorm van distributie van bier is. Die discussie is overigens voor nu afgelopen en de brouwerijen mogen een wettelijk bepaalde hoeveelheid bier in growlers verkopen.

Maar goed, brouwers staan vrij om een eigen brouwerij op te zetten. Om een brouwerij te starten moet je hier ook aardig wat papierwerk doen. Niets vreemds eigenlijk. Maar het verhaal achter de administratieve rompslomp is best grappig. De overheid wil het namelijk niet al te makkelijk maken voor de grotere brouwers om de kleine brouwerijen over te nemen. Leuker nog, de overheid wil niet of wil voorkomen dat de georganiseerde misdaad (lees: de maffia) zich bezighoudt met de productie van alcohol. Een leuke erfenis uit de tijd van de drooglegging. Als brouwer/brouwerij moet je bijvoorbeeld niet alleen kunnen aantonen hoe je aan je geld bent gekomen maar ook je financiële stromen tot 3 jaar voor de opening van je brouwerij kunnen verklaren.

En na wat geflirt, hard-to-get spelletjes en een paar dates is het huwelijk tussen AB InBev en SAB Miller inmiddels ook een feit. Wat dat zal betekenen voor de speciaalbier markt zullen we zien. Interessant is dat er in Amerika een onderzoek naar AB InBev loopt omdat ze ervan worden beschuldigd groothandelaren over te nemen om zo de groeiende concurrentie van onafhankelijke brouwers te beperken. Wordt vervolgd dus.

En hoe zat het ook alweer met die dolfijnen? Op weg naar het strand om dolfijnen te spotten stopten we even bij een lokale slijterij om iets lekkers te halen. Daar stonden twee flessen Emelisse Blond die, gezien de oude labels en het laagje stof, al een tijdje in de winkel stonden en daar nog wel even zullen staan. Bij het zien van de dolfijnen moest ik nog even aan die arme flesjes denken.

Bronnen

• https://www.inverse.com/article/6820-the-next-big-beer-states)
• American Homebrewers Association (www.brewersassociation.org)
• Ken Rosenthal II, Brouwer en eigenaar van Pair O' Dice Brewing.

Tourpes en activité: 26 ET 27 SEPTEMBRE 2015

Na een tip van Dirck begin april is het na lang wachten toch eindelijk zo ver. Vrijdag 25 september eerst nog even de maandpakketten naar de boerderij brengen, waar John al stond te wachten. John zou ook de distributie verzorgen, waarvoor hartelijk dank.

Om tien uur bij Stefan thuis verzamelen en tien minuten later waren we op weg. Dat er vele wegen naar zuid België leiden, heeft onze TomTom weer aangetoond. Maar uiteindelijk kom je er altijd. Stefan had een prachtige 5 sterren camping gevonden in het naburige Beloeil en we hadden nog de toernooi tent (circus Rohling) van vervlogen dagen, waar we menig waterpolotoernooi mee bezocht hebben. Toen ook al meer voor het bier dan de sport.

Voor een tientje de man sta je gewoon twee dagen op een prachtige binnenplaats midden in het dorp. Na snel het kamp te hebben ingericht, de plaatselijke biergelegenheid maar eens verkennen. Dit beviel zeer goed en na een tijdje ook maar een Belgisch frietje gescoord.

Rond een uur of acht het kamp opgezocht en de rest van de avond de aankopen van Niels en Michael gedegusteerd (ze hadden het halve bierparadijs in Hazeldonk leeggekocht). Van prachtige geuze tot heerlijke trappist. Voor iedereen was er wel wat en waarschijnlijk wel twee of drie of meer. Na een koude nacht en een heerlijke douche, bij de echte warme bakker even lekker warm worden en heerlijk brood en banket gehaald. Bij de slager kregen we bij aankoop van heerlijke hesp een biertje cadeau, kan je niet laten staan, toch? Stevig ontbijten en dan wachten op de taxi die we dachten besteld te hebben. Die kwam dus niet en uiteindelijk hebben we de campingbeheerder kunnen overhalen om ons de zeven kilometer lopen te besparen en met Christopher in de kofferbak stonden we om een uur of een in Tourpes. Gelijk begon de fanfare te spelen en dan zijn we meteen in de stemming (een man heeft niet veel nodig).

En met de beste wensen begonnen we aan een lange dag van degusteren. Helaas vonden we dat we nuchter de rondleiding moesten volgen en die begon direct na het eerste flesje. Het bleek een zeer interessante en grappige rondleiding te zijn, waarbij de gids in het Nederlands zijn best deed. En hij vindt ook dat de rest van de Franstalige personeelsleden ook Nederlands moesten praten tegen ons, dus hebben we niet veel Frans geoefend.

Na zo’n rondleiding heb je dorst, grote dorst, van alsmaar vragen stellen en oh en ah roepen. Dus togen we naar de feesttent. Daar zijn we het hele rijtje op de bierkaart maar eens afgegaan en toen hadden we weer honger. Tussendoor heerlijke Dupont kaas en quiche met boeren kaas en heerlijke worsten geproefd.

Natuurlijk kan ik niet teveel over de brouwerij verklappen, maar het is zeker een excursie waard. Al met al een enerverend weekend.

Uw excursiecommissie

Nieuw in de bibliotheek

De Biertypen gids

Bij een aantal exemplaren van de Biertypengids ontbreken de pagina’s 99 en 100. Deze kun je op de clubavond omruilen voor een exemplaar met alle pagina’s.

Overzicht boeken en tijdschriften op website

Het overzicht van de boeken en tijdschriften is te raadplegen op de website onder de kop Voor leden – Bibliotheek. Gebruik voor het zoeken F. Het is mogelijk (via [Reserveer]) op de website om een boek en of tijdschrift te reserveren.

Verzoek tot aanschaf

Ken je een goed boek over bier brouwen voor de bibliotheek? Laat het ons weten!

Website tip

• www.bookdepository.com: Voor het bestellen van Engelse en Amerikaanse boeken. Ze zijn meestal goedkoop en berekenen geen verzendkosten. De snelheid van levering wisselt.

U weet het vast nog wel. In mijn laatste column liet ik u doorschemeren dat er weer een 't Wort Wat!-Special aan zat te komen. En dit keer een blad gevuld met informatie over en/of ervaringen met diverse brouwsystemen. Door u geschreven uiteraard. Al dan niet aangevuld met uw favoriete gadgets.

Nu had ik al een voorschot genomen op uw prangende vraag: en waarmee brouw jij dan? Want ik had u reeds verteld dat mijn installatie bestaat uit drie pannen, ons gasfornuis en een thermometer. En dat ik daarmee werk onder de hoogst noodzakelijke voorwaarde dat de brouwdag valt op die dag dat er verder niemand thuis is. Het moet wel ons gasfornuis blijven…

Verder gaf ik al aan dat Gadgets niet mijn ding zijn, maar dat een eigen koelkast, vacumeerapparaat en goede voorraadbussen en sinds kort die mooie roerstok wel tot mijn inventaris horen. Want versheid van de gebruikte materialen, de juiste vergistingstemperatuur, een zeer schone brouwinstallatie en goed uitgedachte receptuur geeft het lekkerste bier…

En als u vraagt wat nu het hart is van mijn brouwhobby, dan laat ik u een foto zien van een deel van mijn boekenkast. Ik lees liever dan dat ik klus aan een temperatuurgestuurd systeem, of software hiervoor tracht te begrijpen. Mijn speciekuip en mijn aquariumverwarmer doen het werk tijdens de vergistingsfase. Nou ja, het werk wordt gedaan door de gistcellen, en die moet je goed aansturen. Want na wat proeven van ons gistproject weet ik nu zeker dat je niet gauw die beestjes een 22 °C badje aanbiedt om te werken. Dan worden ze slordig of vindingrijk, het is maar hoe je ernaar kijkt. Maar lekker is anders. Tenzij je een Saison gist gebruikt. Gooi de temperatuur dan maar omhoog. Geeft niets, wordt lekker.

Proost, Ben

Brewferm Beer Brew 25 – Update Ik krijg af en toe promotie e-mails van Brouwland.  Ik zag daarin een nieuw bierbrouwsysteem, de Brewferm Beer Brew 25, voor maar 600 Euro.  Dennis heeft een Speidel systeem dat bijna 3 keer zo duur was.  Ik was onder de indruk van zijn systeem maar ik vond het wel erg duur. Ik heb erover gesproken met mijn brouwmaatjes en heb besloten om een nieuwe Beer Brew 25 te bestellen. Die was besteld net voor onze maandelijkse brouwdag op 7 juni. Ik heb de koelspiraal mee gekocht.  Wij hebben ermee de ′t Wort Wat! Bitter gebrouwen. Het systeem is 2500 Watt (ons oude systeem was 2000 Watt) dus de Beer Brew 25 is sneller om op te warmen.  Oh ja, de capaciteit is 25 liter. Je doet de mout in de moutpijp.  Het probleem is dat het onderin kan verbranden.  Dus je kan een pomp kopen voor 100 Euro (dat heb ik niet gedaan) of je moet een litermaat vullen en dan het wort terug doen op de mout.  Dennis’s Speidel heeft een ingebouwde pomp.  Het bleef ook niet op temperatuur en schommelde een paar graden boven de juiste temperatuur.  Toen het klaar was met maischen, verwijderden wij de moutpijp, deden de brouwring er bovenop en hebben de mout laten leeglopen. Filteren is niet nodig, dus het gaat snel.  Wij konden het wort laten verhitten tot 100 °C. Koken ging snel. We gebruikten de koelspiraal, maar het koelen ging langzaam, waarna we hebben besloten om de koelspiraal te bewegen. Daarna ging het koelen wat sneller. Een bonus was dat wij 3 liter meer wort eruit hebben gehaald dan met ons oude systeem! In het kort: ik vind het wel het geld waard maar het is een goed idee om de pomp en de koelspiraal erbij te bestellen. 

In de tussentijd heb ik de externe pomp met bijbehorende slangen gekocht. Die was 100 Euro. Nu pompen wij het wort rond. Zie plaatjes. Het blijft op temperatuur ook.  Het enige zwakke punt is als wij klaar zijn met maischen. Dan moeten wij de mout pijp eruit halen en op een ring zetten zodat het uit kan lekken.  Het is erg zwaar en je hebt dan nog iemand nodig om de ring boven op het systeem te doen zodat de mout pijp erop kan staan en uit lekken. Zie derde plaatje. Ons advies: zorg dat bij het maischen de Beer Brew 25 laag staat. Dan is het makkelijker om de moutpijp eruit te halen.

Mede (Update)

Wij hebben de mede zondag gebotteld en gelijk geproefd. Ik vond het erg smakelijk. Mijn brouw maten waren niet zo enthousiast........ Zucht ;-) Maar zolang als ik het lekker vind...

Den Haag brouwerijen

Voor vele jaren was het Brouwcafe in Scheveningen de enige brouwerij in Den Haag. Twee jaar geleden of zo is dat veranderd. De Fiddler lag 5 jaar stil maar begon 2 jaar geleden weer te brouwen. Zij brouwen een stuk of 6 verschillende Engelse stijl bieren.

Een jaar of 3 geleden zijn Kompaan, 2 thuis brouwers, begonnen ook hun eigen bier te brouwen. Eerst brouwden zij hun bieren in Duitsland en België maar zij vertelden mij dat zij grotere plannen hadden en hun eigen bier wel wilden brouwen in Den Haag. Dat is inmiddels gelukt. Zij hebben de oude brouwinstallatie van het IJ gekocht en hebben net, op 20 Augustus hun eigen brewpub geopend, hier in Den Haag. Het is donderdag t/m zondag open.

Vorige jaar in de zomer is een Haags klooster ook begonnen met bierbrouwen. Hun eerste bier was een heerlijke Baltic Porter. Zeer geslaagd! Zij brouwen maar 100 of 200 liter per keer, dus in het begin was er niks over voor mijn winkel. Sinds deze zomer heb ik het wel op voorraad. De brouwerij heet de Haagse Broeders.

Arn brouwerij is begonnen bij onze eigen Arjan te Hoonte in Augustus 2013. Hij brouwt zijn bieren bij De Sallandse in Raalte (daar heb ik mijn Konings IPA gebrouwen) maar heeft wel plannen om zijn eigen brouwerij te beginnen in Rijswijk.

Crooked Spider is begonnen door een student hier in Wassenaar. Hij is de burrman van een Amerikaanse klant van mijn winkel die ook een thuisbrouwer is. Hij heeft de student leren brouwen en nu is hij officieel de jongste brouwer van Nederland. Hij brouwt thuis in klein hoeveelheden. Hij heeft 4 verschillende bieren.

Kwartje is in de lente van dit jaar begonnen. Zij zijn 3 jongen mensen hier in Den Haag die hun bier laten brouwen bij andere brouwerijen. Zij maakten hun debuut bij het Haagse bierfestival in mei dit jaar. Zij hebben 4 erg lekker bieren. Een Imperial Stout, een Smoked Porter, een White IPA en een Rye Smoked IPA.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weet, heb ik mijn eigen bier winkel in Den Haag.  Ik kan leveren op de clubavonden.  Stuur mij jouw email adres en ik zal een prijslijst doorsturen.
75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren.  Als jij jouw eigen commerciele bier hebt gebrouwen, laat mij dat dan weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen.  Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Uitbreiding van je brouwset. Het overkomt ons allemaal. Was het bij mij een koelkast en vorig jaar een vacumeer apparaat (zelfs al mijn kruiden en houtsnippers zijn nu vacuüm verpakt), nu is het weer een pH meter. Maar nog veel leuker zijn de contacten die je legt met deze hobby. Die zijn zeer plezierig en leiden automatisch weer naar ……. uitbreiding van je brouwset.

Zo had ik een tijd geleden Jean-Pierre (jawel, hij die het gouden toetsenbord won) op bezoek om samen te brouwen en hem wat kennis over te dragen, nu was ik bij hem in de leer als het gaat om houtbewerking. Als hobbyist heeft hij al heel wat kasten, kisten en bedden gebouwd en tegenwoordig hangen er dus diverse modellen van roerstokken bij hem in zijn brouwwerkplaats, zijn voormalige garage zal ik maar zeggen.

Jean-Pierre liet me de papieren mallen zien, die hij allemaal al had gefabriceerd en ik koos er een uit. Een stok in de vorm van een aar van gerst. Het trekken van de lijnen op een beukenhouten plankje, dat viel nog mee (het moeilijkste, het ontwerpen was nu eenmaal al gedaan). Maar daarna overstelpte Jean-Pierre me met werkbanken, zaagspullen, vijlen en een hele hoop adviezen. En zette me aan het werk. En zo kwam het dat ik thuis kwam met een hoop kennis over zijn familie en een mooi nieuw onderdeel van mijn brouwset.

Nu heb ik nog wel een namiddag staan schuren om een spiegelgladde stok in de hand te hebben, maar net als het lageren van je flessen, leidt geduld je naar een zeer bevredigend resultaat.

Ook heel bevredigend was zijn fruitvliegenval die ik nu thuis inzet: in een dag tijd zaten er bijna 30 fruitvliegen in (ik wist niet eens dat er zoveel in mijn huis rondvlogen). En zo simpel, wat kleine gaatjes in een waterflesje, beetje appelazijn, water en zeep erin en voor de vlieg is er geen weg terug, hij verdrinkt jammerlijk. Lees zijn beschrijving want het staat in dit clubblad!!!

Maar nog even terugkomend op de brouwset: deze kan dus vele vormen aannemen. Ik heb handige spullen gemaakt en verzameld, maar verder werk ik nog steeds met drie pannen, een thermometer en mijn gasfornuis (persoonlijk vind ik recept ontwikkeling veel leuker dan de technische kant van de hobby). Maar een aantal onder ons is verder gegaan en heeft het gezocht in (semi) professionele installaties, gadgets om alles te meten en bij te houden, etc . De wat oudere leden onder ons herinneren zich vast nog dat Jan Willem Fukkink een complete zelfbouwinstallatie binnenreed op de clubbrouwdagen. Dat kan hij niet meer, want zijn installatie groeit met het jaar naar grotere hoogtes toe. Maar we zien nog steeds nieuwe ontwikkelingen binnen de club. En die gaan we in oktober eens extra belichten. Dan ligt er weer een nieuwe special voor u klaar. Over brouwinstallaties dus. Wellicht denkt een enkeling nu: ho, daar moet mijn verhaal ook bij. Prima, stuur maar in.

Proost, Ben

Wie kent ze niet: de fruitvlieg en de motmug. Vooral de eerste is het meest bekend. Ze bezoeken fruit-hapjes/restjes. Niet te vergeten zijn natuurlijk hun bezoekjes aan de alcoholische versnaperingen. Zit je gezellig in je tuin een wijntje/biertje te drinken, zitten na een paar minuten deze opdringerige gasten zich verlekkeren aan jouw drankje. Motmuggen komen niet op je eten of drinken af, maar kunnen vooral bij het brouwen toch lastig zijn i.v.m. mogelijke besmettingen.

In mijn artikel over: ”Het blauwe licht” schreef ik al over de bestrijding van muggen en fruitvliegen in mijn brouwruimte. Dat licht “vangt” bovendien de minder bekende motmuggen die daar verdwaald raken. (signalement: grijs/zwart, ca. 4 mm, hartvormig) Regelmatig liggen op de bodem van het lampomhulsel ook enige motmuggen.

Behalve de lamp gebruik ik ook een flessenval voor de fruitvliegen die niet door de lamp te pakken zijn genomen. Het maken van zo’n val is zeer eenvoudig.

Neen een petflesje waarin een ½ liter water heeft gezeten. Onder de rand waar de fles de breedte krijgt, een aantal kleine gaatjes “prikken” van rond 3 mm. Ik doe dat met een kleine soldeerbout waarvan ik de soldeerstift vervangen heb door een stukje koper uit een installatiedraad. Wanneer dat verhit is prik/smelt je gemakkelijk een 15-20-tal gaatjes, rondom, in de fles.

Dan de lokstof: 1/3 appelciderazijn, 2/3 water en een paar druppels afwasmiddel. Dat eerste is de lokstof en het afwasmiddel zorgt ervoor dat de beestjes in de vloeistof verdrinken door de vermindering van de oppervlakte spanning van de vloeistof. Een laagje vloeistof van 1 cm in de fles is al voldoende.

Het resultaat was opmerkelijk. De lokstof trekt de fruitvliegen beter aan dan de lamp en óók beter dan een glas met een laagje bier erin. Terwijl ik dacht dat er slechts een eenzame fruitvlieg rond mijn brouwspullen vloog, zaten er na een paar uur ca. 10 vliegen is de fles. Wanneer je dus last hebt van fruitvliegen vóór of ná de “zomerstop van het bierbrouwen”, dan is de fles een goed hulpmiddel ter bestrijding. (Wèl regelmatig de vloeistof verversen.)

Naschrift redactie (Ben Uijtenhaak): Eens heb ik in de keuken in de nabijheid van de fruitschaal een giststarter gemaakt. Binnen een paar uur zat de Erlenmeyer vol met fruitvliegjes ook al was de bovenkant dicht gemaakt met watten waardoor het luchtslangetje stak om de boel van steriele lucht te voorzien. Hoe ze er in komen? Het lijkt mij in een goed idee om in de buurt van een giststarter telkens zo'n val te plaatsen. Jean-Pierre bedankt voor deze tip!

Mede (Honing Bier/wijn)

Ik kreeg een bezoeker in de winkel, een Schotse imker. Hij vroeg aan mij of ik wist hoe mede gebrouwen wordt. Mijn antwoord was: 'nee, maar ik kan Google gebruiken en zien wat er nodig is'. Hij zei dat hij veel te veel honig heeft. Ik zei: 'OK, zullen wij samen mede brouwen?' 'OK' zei hij. Dus wij hadden een datum gekozen. Ik bestelde mede gist en las wat artikelen over mede. Ik heb ook betrouwbare Ernst gevraagd over mede. Hij had toevallig jaren geleden mede gebrouwen en had er een artikel over geschreven. https://www.twortwat.nl/t-i/1186686765. Hij vertelde mij dat Rob Hagen ook mede heeft gebrouwen dus ik heb Rob ook gevraagd voor advies. Dat heeft hij gedaan. Bedankt Ernst & Rob :)

De brouwdag zelf ging erg snel. Je hoeft de honing niet te koken, het is al steriel. Gewoon mengen met koud water en dan de gist toevoegen! Wij hebben het wel tot 70 °C verwarmd voor de zekerheid en ook om het makkelijker op te lossen. Wij hebben het laten koelen en dan hebben wij de mede gist toegevoegd. Om het vergistingsproces te versnellen is het raadzaam om gistvoeding toe te voegen maar als alternatief kan je ook rozijnen toevoegen als voeding.

Na een maand heb ik het overgeheveld. Het zag er oranje uit en was troebel. Het werd steeds helderder tijdens de volgende 2 maanden. De SG was 1010. Wij gaan het begin volgende maand bottelen en proeven. Ik ben erg benieuwd!

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen. 75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlandse bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Wie brouwt de beste Saison van Nederland?

Op 7 februari deden Gert (Oudshoorn) en ik mee met de brouwdag van ’t Wort wat. Na vorig jaar in mei de brouwcursus te hebben gedaan was dit onze tweede gezamenlijke brouwdag. Die dag stond het brouwen van een Saison op het programma.

Op de clubavond van 26 juni heeft Jacques Bertens, bekend in brouwend Nederland van het forum Hobbybrouwen.nl en winnaar Brandbierbrouwwedstrijd 2013, uitgebreid over dit type bier verteld. Saison is een van oorsprong Belgisch bier uit de Hainaut regio van Wallonië. Het droge en lichte bier (3-4 vol % alc) werd vroeger in de winter op de boerderij gebrouwen en in de zomermaanden als dorstlesser gedronken door landarbeiders. Gerstemout was duur en om de kosten te drukken, werd het bier deels aangevuld met granen die de boeren zelf verbouwden. Voor de industrialisatie van het bierbrouwen was het moeilijk om een langere houdbaarheid te bereiken en om het rinse karakter te verzachten werden kruiden en specerijen toegevoegd. Modernere versies van Saison worden het hele jaar door gebrouwen en zijn sterker (4,5 – 6,5 vol % alc), constanter van smaak en minder kruidig. Saison is één van 's werelds droogste en meest dorstlessende biertypes en wordt nu wereldwijd gezien als een biertype waar brouwers hun creativiteit op kunnen loslaten. Bierliefhebbers en restauranthouders hebben ook ontdekt hoe mooi Saison past bij allerlei salades, kazen en witvis soorten (bron: www.pint.nl).

Waar we tijdens het brouwen van de Saison achter kwamen was dat Brand Bier en bierconsumentenvereniging PINT voor de vierde keer een bierbrouwwedstrijd scheen te organiseren voor de thuisbrouwers. De beste Saison van Nederland brouwen, dat leek ons wel wat. Dus de voorwaarden van Brand nog even bestudeerd (waaronder maximaal 6,5 vol % alc) en het inschrijfformulier ingevuld. Deelnemers van de wedstrijd moesten zich voor 1 april inschrijven en voor 24 april het recept inleveren. In de derde week van april ontvingen we het door Brand opgestuurde Brand Pilsener krat met 24 lege flesjes en kroonkurken waarin we de zelf gebrouwen Saison thuis konden afvullen. Ook kregen we labels opgestuurd om op de flessen te plakken. Omdat het huis van Gert ‘zo lekker centraal gelegen was’ konden de deelnemer uit de nabije omgeving hier hun gebrouwen Saison inleveren. De meest wonderlijke types kwamen in de meest wonderlijke flesjes en verpakkingsmaterialen hun zelfgebrouwen Saison inleveren. Op 24 april om 12 uur ‘sharp’ werden de inzendingen door de koerier opgehaald. Nadat alle flesjes waren binnengekomen werden ze in het lab gekeurd. Daarna werden alle bieren beoordeeld door een vakjury.

Op 30 mei vond de finale plaats van de Brandbierbrouwwedstrijd. Helaas vond deze niet in Wijlre plaats vanwege een verbouwing in de brouwerij. Een beetje jammer. De finale vond plaats in het Bilderberg Europa Hotel in Scheveningen. Eerst ontvangst met koffie/thee en gebak en een welkomstwoord van Brand. Er was een dagprogramma vastgesteld waaronder 2 workshops. De deelnemers werden in twee groepen verdeeld waarbij de ene groep workshop 1 volgde en de andere groep workshop 2, waarna de groepen wisselden van workshop. De eerste workshop van 12-13 uur ging over Smaak (afwijkingen) en allerlei wetenswaardigheden over het ruiken en proeven van bier. Deze workshop werd gegeven door Fokko Kruizenga van ‘Brouwerij de Volle Maat’. Een leuke workshop die inging op de invloed van o.a. temperatuur, gist en infecties op de vorming van geur- en smaak (afwijkingen) in bier. Voor de inwendige mens waren er allerlei dranken en etenswaren beschikbaar. Er was een uitgebreide lunch met alles erop en eraan samengesteld en er vloeiden genoeg Brandbieren uit de tap. Na de lunch van 14-15 uur kregen we de tweede workshop. Dirk de Kelver, docent Brouwland Academy vertelde over hop en gist. Daarnaast schroomde hij niet om de nieuwste toestellen en materialen te laten zien. Dit was een taaie sessie. Of dit nu met het tijdstip (na de lunch) of de materie te maken had, menigeen kon zijn ogen niet kon openhouden. Ik kan er dan ook niet zoveel over vertellen. Tussen 12.00 uur en 15.30 uur werd het ingezonden bier van de finalisten beoordeeld. Vervolgens was er pauze en een vragenuurtje waarin de winnaars van de afgelopen drie edities en de brouwer van Brand de van te voren ingestuurde vragen beantwoordden. Na dit vragenuurtje om 16 uur werd de uitslag van de finale bekend gemaakt. De finalisten werden naar voren geroepen. Als laatste werden onze namen genoemd en daar stonden we dan op het podium met alle grote jongens uit de ‘thuisbrouwwereld’! Ten slotte werd de winnaar van de Brandbierbrouwwedstrijd 2015 bekend gemaakt. Vervolgens werden de labanalyses met ons gedeeld en ontvingen we de labanalyses van de vakjury. Uiteindelijk hadden we qua puntenaantal een 3e/4e plaats. We kregen een Brand goodiebag en na een poging gedaan te hebben om zo’n handige Brand zitzak als aandenken mee te nemen konden we weer huiswaarts keren.

Zonder de brouwcursus van Theo en Titus was dit niet mogelijk geweest! Al met al een superleuke ervaring en een stimulans om door te gaan met brouwen!

Met goed gemoed trok ik er zaterdag op uit, met de trein naar Bergen op Zoom. Ik zou een biervriendje zien in Rotterdam en jawel, op perron 8b te Leiden verzamelden zich ook al diverse twortwatters. Kortom, ’t ging nog gezellig worden vandaag.

Onder ‘t genot van bier- en brouwdiscussies trokken wij naar het zuiden, en de trein machinist vond het blijkbaar zo vermakelijk dat hij de trein in een sukkelgangetje liet rijden. Ik denk om ons meer tijd te gunnen voor de nodige kennisoverdracht. De wat meer gevorderde NS ganger leek beter te weten. De machinist wist helaas duidelijk niet dat wij daardoor ook wat kennis gingen mislopen in de vorm van een lezing over gist door Jacques Bertens.

Daarbij kwam, dat eenmaal in Bergen op Zoom, de beschrijving op papier en de bewijzering dusdanig waren dat nog meer tijd verloren ging, en wel tussen de stands voor een voeding- en dranken proefdag, een evenement dat tegelijkertijd plaats vond in een toch wel schilderachtige omgeving. Uiteindelijk in het café, waar we geacht werden te zijn en waar Jacques stond te vertellen, terwijl men er een Saison-achtig bier van de organiserende club verkocht, moesten we staan. Alle plaatsen waren allang bezet, natuurlijk door van minder ver gekomen geïnteresseerden. We hadden een stuk gemist, maar voor ons en de mede leden: je kunt de lezing nazien op www.hobbybrouwen.nl/presentatie

Het staan moe, repte ik me bij de laatste dia naar buiten, naar een terrasje in de heerlijke zon, eerst voor een noodzakelijke koffie, daarna voor het programma. Nadat we wederom tussen allerlei stands hadden gezocht, ontdekten we de verdekt opgestelde bierproeverij in een van de binnenruimten. Ik weet niet wat de andere leden deden, maar overal waren munten voor nodig en het zag er niet bepaald verleidelijk uit, dus mijn maat en ik snelden weer naar buiten om liever op een terras een Brand IPA te nemen.

Om half vier al begon de prijs uitreiking. En stonden we allen klaar. Ik hoorde alleen geen twortwat naam voorbij komen… en de manden met bier gingen onze neus voorbij. Later bleek dat ik 6^e stond in de Vrije klasse. Met een compliment. En ach, heb al bier zat thuis, dus wat maakt ‘t uit. Behalve dan die roem natuurlijk, eeuwig gemis nu…

Het was nog vroeg, maar een welwillende Griek opende direct de keuken voor ons, toen wij wat wilden happen. Ik had op zondag dienst, dus wilde ook weer tijdig thuis zijn en mijn biermaatje hoopte nog de finale van de Champions League te zien die avond. Het eten ging er goed in en we lieten daarna de feestelijkheden in de stad, nog volop beschenen door de zon,  achter ons. Jan Grimbergen zat ook al op het station te wachten, ja ja, vanwege die zelfde finale,  en u begrijpt dat de in alle haast die ochtend meegenomen tas vol leesvoer weer niet nodig was.

Proost, Ben

Het is vrijdagmorgen 29 mei 2015. Er wacht mij een zware dag. Eerst het brouwen van het Polderbok 2015 en daarna nog de clubavond met een presentatie. Eerst de hond uitlaten en dan de spullen gereedmaken voor deze brouwdag. Nadat de auto is gestart rijd ik over bijna verlaten wegen, het is tien voor zes. Ik had gezegd een half uur later te zijn maar vanwege de stilte op de weg valt dat erg mee. Om tien over zes arriveer ik bij Brouwerij de 7 Deugden in Amsterdam (Oud Osdorp), waar ik al activiteiten bespeur.

De brouwploeg voor deze dag bestond uit Lars Taylor, Erik Deelissen, Jacquess Stricker en mijzelf. Maar er was ook een nieuw lid van de Polderbokcommissie aanwezig. Jaap Kamp deed voor het eerst mee aan het brouwen van de jaarlijkse Polderbok. Jaap is al geruime tijd lid van ’t Wort Wat en herkenbaar aan een hoofd met heel veel krullen. Die zijn de laatste tijd grijs geworden, maar nog uitdrukkelijk aanwezig, zoals ik bij het maken van videobeelden nog zou ontdekken. De kersverse opa Stricker is al druk bezig rond de schrootmolen met het schroten van de reeds klaarstaande zakken mout. Nu is Jacques de laatste jaren bij het brouwen van de Polderbok iedere keer net opa geworden. De zakken zijn al geopend en Garmt (7 Deugden) heeft het brouwwater in de maischketel al bijna op temperatuur. Er staan al redelijk veel tonnen klaar met geschrote mouten. Ja, de gang zit er al goed in, zo vroeg op de dag. Dat komt waarschijnlijk ook door Jaap, die natuurlijk als kersvers lid ongelooflijk zijn best probeert te doen. Met zijn tong uit de mond en niet stilstaand, was hij druk in de weer. Om 06:20 worden dan de eerste plastic tonnen met de geschrote mout bij de 910 liter maischwater gevoegd en draait het roermechanisme al. De temperatuur van de maisch is dan 55^oC, er wordt continu verwarmd. Als er weer een ton geschroot is, wordt deze aan de maisch toegevoegd. Garmt vraagt of de grote bak, waarin straks de bostel opgevangen moet worden, bij de boer aan de overkant opgehaald kan worden. Lars en Jaap gaan op pad en komen later met de bak terug. Jaap loopt uiterst voorzichtig. Waarom? Hij loopt met een rek eieren in zijn handen. Kennelijk vindt er een ruil plaats tussen bostel en eieren. Om tien voor zeven zijn we klaar met het schroten en wordt de schrootmolen naar buiten gereden voor het schoonmaken van de molen en de schrootplaats. Er komt een mededeling dat de koffie klaar is. De mannen van ’t Wort Wat gaan dan koffie drinken en Garmt start het brouwproces, door de eerste stap te activeren.

De installatie geeft op dat moment 63^oC aan en de timer, ingesteld op 30 minuten, begint te lopen. Op dat moment wordt de wortkoeler alvast goed doorgespoeld met eerst MIPS CA, een loogachtige vloeistof, en daarna met OXONIA, een desinfectiemiddel op basis van perazijnzuur. Als het half uur maischen op 63 ^oC volgens het recept voorbij is, gaat de brouwinstallatie vanzelf over naar het opwarmen naar 72 ^oC, een temperatuur die na een kwartier bereikt wordt. Daar dit automatisch gebeurd, is er nog tijd over voor een tweede bak koffie. Om even voor half negen is de installatie klaar met de 72 ^oC stap en komt het ene na het andere personeelslid van de 7 Deugden binnen druppelen. Er moet schoongemaakt en geëtiketteerd worden. Inmiddels is ook Bart binnengekomen. Bart is een mager mannetje en ook brouwer in dienst bij de 7 Deugden. Bart is lid van het Kennemer Wijn en Bier Gilde in Heemskerk. Bart zal ons de rest van het proces bijstaan. Ik probeer wat van al deze fasen op video te zetten, maar de brouwruimte is erg klein en soms duikt iemand voor het beeld of is er die grote bos grijze krullen weer. Maar goed, we zien later wel wat het geworden is. Hierna wordt het beslag opgewarmd naar 78 ^oC. Als deze temperatuur bereikt is wordt het beslag overgepompt naar de kuip met het platenfilter.

De maischkuip wordt nu schoongespoeld, waarna er 600 liter voorverwarmd spoelwater naar toe gepompt wordt. Dit spoelwater wordt nu verwarmd naar 80 ^oC. Als deze temperatuur bereikt is, start het filteren, spoelen, filteren enz. Jaap geeft aan het reuze interessant te vinden en kijkt daarbij met de ogen van een kleine jongen die voor het eerst van zijn leven een grote doos Lego ziet. Doordat er op het recept nog 750 liter spoelwater vermeld staat wordt nog eens 100 liter spoelwater gebruikt. 700 liter in totaal dus. Mede ingegeven door het feit dat de opbrengst verleden jaar iets tegenviel. Deze 100 liter extra blijkt later te veel geweest te zijn!

Rond kwart over tien starten we met het overpompen van het eerste wort terug naar de maischketel, die nu als kookketel zal gaan fungeren. Om half elf bevindt er zich 950 liter wort in de kookketel en begint het bed al droog te vallen. Om kwart voor elf bevindt zich 1050 liter in de kookketel met een SG van 1070. De bedoeling was een wort te verkrijgen van rond de 1075. Dus stoppen we met overpompen en moeten we helaas een dikke 100 liter (SG 1030) het putje in laten lopen. Voor volgend jaar is 600 liter spoelwater ruim voldoende, voor deze installatie. Dit moet dan wel expliciet op het recept voor volgend jaar worden aangegeven. Rond elf uur is het wort al opgewarmd tot 95 ^oC en wordt alle bostel verwijderd uit de klaringskuip, een klus waarbij Jaap zich van zijn beste kant laat zien. Zoals een croupier aan een roulettetafel van het casino, zo harkt Jaap de bostel in de daarvoor bestemde bak. Even daarna wordt de eerste hopgift aan het wort toegevoegd. We besluiten om het deksel niet te sluiten. We willen wat meer water laten uitdampen, met het doel het SG toch weer wat hoger te krijgen. Na even te zijn weggeweest, zien we Bart weer verschijnen met een paar witte laarzen. Hij begint aan het schoonspoelen van de gisttanken, waaruit net 2000 liter naar de lagerruimte overgepompt is. Daarna trekt Bart zijn schoenen uit, spoelt ze schoon, steekt zijn hoofd in het kleine mangat en verdwijnt als een soort slang geheel in het gistvat met een borstel. Als ik Garmt vraag hoe hij dat voor elkaar krijgt, antwoordt Garmt dat deze behendigheid en het postuur selectiecriteria zijn bij de aanname van nieuwe brouwers bij de 7 Deugden. Nu, dan weet ik bij dezen dat ik me daarvoor niet hoef aan te melden. Maar goed, Bart is een kwartietje bezig, waarna het gistvat nog uitgebreid wordt nagespoeld met Oxonia om klaar te zijn om ons wort te ontvangen.

Om twintig voor twaalf wordt het wort voorzien van een tweede hopgift en begint zo langzamerhand het schoonmaken van allerlei zaken. Het platenfilter wordt uit de klaringskuip gehaald en met een hogedrukspuit gereinigd. Dit filter wordt daarna weer teruggezet om straks als filter te dienen bij het uitfilteren van de hop uit het wort.Maar dan komt Garmt met de mededeling dat hij direct naar Almere moet. Op onze vraag wat hij daar moet, antwoord hij dat hij gist moet halen voor ons Polderbok. De geplande T58 gist was op, anders dan Garmt verwacht had. Ik stelde voor dat het Polderbok ook met US 05 vergist kon worden. Die was namelijk wel op voorraad. Voorwaarde was wel, dat iedereen het hiermee eens zou zijn. Nou dat bleek het geval te zijn. Daarmee werd een rit naar Almere voorkomen. Dit laat maar weer eens zien hoe milieubewust ’t Wort Wat is. Tenslotte produceren we al genoeg CO₂ met onze Polderbok.

Om tien over twaalf wordt de laatste hopgift aan het wort toegevoegd en meten we het SG nogmaals. Het meten van het SG geschiedt met een refractometer en geeft 1074 aan. Dit blijkt later niet geheel juist te zijn. Je moet het wort toch eerst goed laten afkoelen. Waarom? Als je een paar hete druppels wort op je refractometer laat vallen verdampt er toch water vanuit het wort, en meet je een hoger SG. Dus koel je de te meten wort af tot 20 ^oC als je een refractometer gebruikt, eigenlijk net zoals bij een dobbermeting. Het wort wordt nu overgepompt naar de klaringskuip en de wortkoeler wordt met heet water nagespoeld.

Om half één loopt het wort over het platenfilter heen en wordt begonnen met het verzamelde wort door de wortkoeler heen te pompen naar de gisttank. Als die de eerste decaliters wort bevat wordt het mangat geopend en de US-05 gist over het wort gesprenkeld. Klokslag één uur worden de filterplaten weer verwijderd en schoongemaakt. Het SG is definitief op 1072 uitgekomen, gemeten met de dobber. Het laatste wort wordt dan naar de gisttank gepomp, en er kan met schoonmaken begonnen worden. We krijgen een eerste biertje uitgereikt. Dat is dan het moment dat Patrick van Zijl binnen komt lopen. “Goed getimed Patrick”, wordt er geroepen. Maar zoals blijkt komt Patrick helemaal niet voor het Polderbok. Hij heeft iets met Garmt te bespreken wat over brouwerijen gaat en niet over Polderbok. Maar goed, Patrick informeert ook nog even naar het Polderbok en volgt verder wel de voortgang tijdens de resterende tijd.

Als alles schoon is gaan we allemaal nog even in het proeflokaal zitten en drinken nog wat biertjes. Hiermee is de brouwdag van het Polderbok tot een eind gekomen en gaat een ieder weer huiswaarts. Ik ben benieuwd hoe het bier zich zal ontwikkelen. Ik zal de week na het brouwen nog even langs gaan bij de 7 Deugden om te vernemen hoe onze Polderbok zich ontwikkelt.

De Brewferm® Beer Brew 25, een goedkoop Speidel alternatief

Ik krijg af en toe promotie mails van Brouwland. Ik zag daarin een nieuw bierbrouwsysteem: de Brewferm® Beer Brew 25 voor maar 600 Euro. Dennis heeft een Speidel Braumeister die bijna drie keer zo duur was. Ik was onder de indruk van zijn systeem maar ik vond het wel erg duur. Ik heb erover gesproken met mijn brouwmaatjes en besloot er eentje te bestellen. Die was besteld net voor onze maandelijkse brouwdag op 7 juni. Ik heb het koelspiraal mee gekocht. Wij hebben ’t Wort Wat Bitter gebrouwen. Het systeem is 2500 watt (ons oude systeem was 2000 watt) dus de Beer Brew 25 is sneller op te warmen. Oh ja, de capaciteit is 25 liter. Jij doet de mout in de moutpijp. Het probleem is dat het onderin kan verbranden. Dus jij kan een pomp kopen voor 100 Euros (dat heb ik niet gedaan) of jij moet een litermaat vullen en dan het wort terug doen op de mout. Dennis’ Speidel heeft een ingebouwde pomp. Het bleef ook niet op temperatuur en schommelde een paar graden boven de juiste temperatuur. Toen het klaar was met maischen verwijderden wij de moutpijp, deden de brouwring bovenop en hebben de mout laten leeglopen. Filtreren is niet nodig, dus het gaat snel. Wij konden het wort laten verhitten tot 100 °C. Koken ging snel. Wij gebruikten de koelspiraal en het ging nogal langzaam dus hebben wij besloten om de koelspiraal te bewegen en toen ging het koelen wat sneller. Een bonus was dat wij drie liter meer wort hebben behaald dan met ons oude systeem! In het kort, ik vond het wel het geld waard maar ik vind het wel een goed idee om de pomp en de koelspiraal erbij te bestellen.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag.  Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen. 75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlandse bieren.  Als jij jouw eigen commerciele bier hebt gebrouwen, laat het mij weten. Waarschijnlijk kan ik het in mijn winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Nieuw in de bibliotheek

Modern homebrew recipes, Gordon Strong, 2015, (1038)

Dit is meer dan een boek met recepten. Het is een boek over recepten. De volgende stijlen komen aan bod: IPA, Doordrinkbieren (everyday beers), Strong Ale, Donker bier, Laag gegiste bieren, Belgische bieren, Gekruide bieren en Experimentele bieren. 

De Biertypen gids

Bij een aantal exemplaren van de Biertypengids ontbreken de pagina’s 99 en 100. Deze kun je op de clubavond omruilen voor een exemplaar met alle pagina’s.

Overzicht boeken en tijdschriften op website

Het overzicht van de boeken en tijdschriften is te raadplegen op de website onder de kop: Voor leden – Bibliotheek. Gebruik voor het zoeken [Ctrl] F. Het is mogelijk (via ‘Reserveer’) op de website om een boek en of tijdschrift te reserveren. De bibliotheekcommissie krijgt een mail en zorgt dat bij de volgende clubavond het boek/tijdschrift voor je klaar ligt. Neem eens een kijkje op de website en zie hoeveel de bibliotheek heeft.

Verzoek tot aanschaf

Ken je een goed boek over bier brouwen voor de bibliotheek? Laat het ons weten!

Website tip

www.bookdepository.com Voor het bestellen van Engelse en Amerikaanse boeken. Ze zijn meestal goedkoop en berekenen geen verzendkosten. De snelheid van levering wisselt.

Op de gezamenlijke brouwdag in Lisserbroek, 2 mei jl., maakte ik 10 liter bier volgens het recept voor (oester-) Stout. In mijn zalige onwetendheid wat Stout inhield, wist ik niet wat ik ervan kon verwachten. In ieder geval gebruikte ik géén oesters. Die zijn, naar mijn mening, veel te lekker om ze te mengen met bier. Met champagne gaat dat goed, met bier? Dus: gewoon Stout.

Keurig het hele recept afgewerkt met de correcte tijden en temperaturen. Aan het einde van de dag de rommel opgeruimd en naar huis getogen. Daar de gist gehydrateerd en in het gistingsvat gekieperd. ‘So far, so good’, keurig in de klimaatkast gezet op 18 °C en na de hoofdvergisting, op 8 mei, in een fles. Beide keren werden de vaten uiteraard telkens afgesloten met een waterslot.

Mijn eerste verwondering betrof de aard en de hoeveelheid van de gist in het eerste gistingsvat. De 11 liter gistend bier had een hoeveelheid van bijna 1 liter gelatineuze gist geproduceerd. Normaal, bij de hoeveelheden bier die ik maak, levert dat zo’n 250 cc gist op.

De fles weer in de klimaatkast en verder laten gisten. Althans dat was de bedoeling. Gisting was nauwelijks te zien. Fles een paar keer flink heen-en-weer geschud; het leverde eigenlijk geen reactie op. Eéns in de paar minuten een ‘blub’ in het waterslot en het S.G. zakte ook niet verder dan 1030.

Nu heb ik, erfenis uit mijn wijnmakers tijd, altijd wel wat gist ‘achter de hand’ voor een her-starter. Goed; in een Erlemeyer water gekookt, laten afkoelen en gist erin om te hydrateren. Een kwartiertje later de fles eens flink omgeschud en de gist bij het bier in de gistingsfles gedaan. Een ongekende reactie was het gevolg. Een enorme gisting (?) kwam onmiddellijk op gang. Snel een handdoek om de flessenhals gelegd want het schuim kwam ‘scheetsgewijs’ uit het waterslot. Na een 20-tal minuten was de zaak weer kalm en kon ik gaan schoonmaken. Ik blij dat mijn brouwruimte niet in het woongedeelte van mijn huis ligt.

Met een andere brouwer mijn ervaring gedeeld en het was géén gisting. Waarschijnlijk hebben de kleine gistdeeltjes gewerkt als condensatiekernen voor het opgeloste koolzuur in het bier. De dagen daarna lag de gisting weer ‘stil’. Ik denk dat ik de Stout binnenkort maar ga bottelen.

Wat zijn mijn ‘Stoute’ ervaringen?

1. met Stout kun je schrijven. De inkt voor mijn vulpen (ja, die gebruik ik nog steeds) heeft dezelfde kleur,
2. om bij een tweede keer een her-starter er héél voorzichtig in het ‘stille’ bier te gieten en
3. (het is een Engels bier dus:) ‘Last but not least’, vind ik Stout lekker??

P.S. 24 juli: De Stout kan me nog steeds niet bekoren, maar alle vrienden en bekenden (o.a. een Engelse buurvrouw) vinden hem heerlijk!

Tijdens de vorige clubavond vroeg Jean-Pierre hoe hij de tarwevino wat verder kon laten vergisten bij een vastgelopen gistproces. Dat bleek lastig te beantwoorden, maar ik bedacht me later dat het gebruik van een champagnegist een oplossing zou kunnen zijn.  Het waarschijnlijk wat te logge zware bier wordt er in ieder geval frisser van en de nog beschikbare suikers worden vergist. Geen gushing achteraf.

Jan Willem Fukkink maakt een bier geheel vergist met champagnegist en dat is een heel lekker fris bier. Ooit was er een Samiclaus maand recept van de inkoop cie, een zwaar bier dat een tijdje gelagerd diende te worden met een champagnegist en dat werd heel errug lekker. Ik heb geloof ik nog 1 heel oud flesje staan…

Tja, het blijft een hobby natuurlijk, dat brouwen. Over hobbies gesproken: nu was ik recent bij een wijnproeverij waar een der schenkers mij liet weten dat hij ook dacht over bier brouwen, want dat was pas een hobby, eigenlijk de enige hobby die er toe deed, vertrouwde hij me toe. Alsof ik dat nog niet wist… Het aantal brouwers zal voorlopig blijven uitbreiden. Zelfs in de wijnbranche.

Proost,

Trends van NL Bier

In augustus dit jaar wordt het 5^de jubileum van de winkel gevierd. Ik heb een hoop geleerd in de tussentijd. Voor die mensen die commercieel willen gaan brouwen, hier is mijn inzicht…

Er zijn steeds meer brouwerijen in Nederland. In 2012 waren er ongeveer 125, nu zijn er rond de 250 maar velen hebben, net zoals ik, geen eigen brouwerij. Ik brouw een keer per jaar een bier voor de winkel (het neemt veel ruimte in beslag,daarom wil ik niet vaker brouwen). Ik heb de Haagse Harry Porter gebrouwen bij onze eigen Klein Duimpje. De Konings IPA bij Sallands in Raalte en mijn nieuwste bier, de Haagse Harry Baltic Porter bij de Praght in Dronten. Het voordeel is dat de brouwerij voor alles zorgt, ingrediënten, flessen, accijns, enz. enz. Jij hoeft alleen te betalen en te verkopen.Het enige nadeel van zoveel brouwerijen is dat de consument heel veel keus heeft. Mijn advies is dus: brouw niet dezelfde bieren als alle de andere brouwerijen (bijvoorbeeld blond, dubbel, enz.) of als jij die stijl wel wilt brouwen, zorg er dan voor dat jouw bier er bovenuit steekt. Duits & Lauret en Kompaan brouwen hoppige blonds en die verkopen goed. De meest verkopende bierstijl in mijn winkel blijvt nog steeds IPA. Tripels, stouts en Russian Imperial Stouts verkopen goed het hele jaar rond. Ik vond het wel leuk dat BE+ER’s eerste bier een porter is, maar dan wel onderscheidend: een laurier porter. Ik heb nu bijna 2 dozen verkocht (ik heb ongeveer 250 verschillende bieren), dat is best wel goed. Met brouwerijen met een goede reputatie voor kwaliteit en goed verkopende bieren, ben ik, als bier verkoper, aan het denken dat ik meer bieren wil inkopen.  Als jij wil jouw eigen bier laat brouwen, moet jij wel opletten op een paar dingen. Dit zijn maar suggesties van mij…

• Als jij het ook op fles wilt, brouw het niet bij de Hemel. Het is heel duur als jij een bier op fles wilt
• Brouw geen seizoen gebonden bieren in het begin. Zij verkopen wel voor 2 a 3 maanden en daarna niet meer. Mijn winterbier verkocht goed tijdens de winter maar daarna…
• Lokale bieren verkopen altijd goed lokaal. Veel mensen komen binnen de winkel en vragen naar Haagse biertjes. Het is moeilijker om jouw bier te verkopen buiten jouw eigen regio.
• Het is een idee om een blindproeverij te doen met jouw homebrew en commerciele bieren. Ik deed een blindproeverij in de winkel met het proefbrouwsel en 5 commerciële baltic porters. Die van mij (gebaseerd op ’T Wortwat Deans baltic porter recept) kwam als 2^de uit de test. Toen wist ik dat het recept klaar was om commercieel te brouwen.  

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag.  Ik kan leveren op de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen. 75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlandse bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond. 

Nieuw in de bibliotheek

Malt. A practical guide from field to brewhouse, John Mallett, 2014. Het vierde deel van de bieringediënten reeks. Malts beschrijft uitgebreid het ingrediënt mout, van het verbouwen van het gewas tot en met de geur en smaak in het glas.

De Biertypen gids

Bij een aantal exemplaren van de Biertypengids ontbreken de pagina’s 99 en 100. Deze kun je op de clubavond omruilen voor een exemplaar met alle pagina’s.

Overzicht boeken en tijdschriften op website

Het overzicht van de boeken en tijdschriften is te raadplegen op de website onder de kop Voor leden – Bibliotheek. Gebruik voor het zoeken ctrl-F. Het is mogelijk (via [Reserveer]) op de website om een boek en/of tijdschrift te reserveren. De bibliotheekcommissie krijgt een mail en zorgt dat bij de volgende clubavond het boek/tijdschrift voor je klaar ligt. Neem eens een kijkje op de website en zie hoeveel de bibliotheek heeft.

Verzoek tot aanschaf

Ken je een goed boek over bier brouwen voor de bibliotheek? Laat het ons weten!

Website tip

www.bookdepository.com: Voor het bestellen van Engelse en Amerikaanse boeken. Ze zijn meestal goedkoop en berekenen geen verzendkosten. De snelheid van levering wisselt.

Bier en BBQ festival bij Klein Duimpje Hillegom.

Na het succes van vorig jaar organiseert brouwerij Klein Duimpje in samenwerking met PINT Zuid-Holland op 20 juni 2015 het tweede Zuid-Hollands Midzomer Bier & BBQ festival.  Het festival vindt plaats op het voorplein van brouwerij Klein Duimpje aan de Leidsestraat in Hillegom, van 13.00 tot 20.00 uur.

Maar liefst tien Zuid-Hollandse bierbrouwerijen zorgen voor een fraai ingericht festivalterrein. Hier zullen de brouwers u trakteren op diverse lichte en zwaardere speciaal bieren, waaronder een speciaal gebrouwen midzomerbier. Met dit speciaal gebrouwen bier doen ze mee aan de verkiezing tot lekkerste zomerbier van het festival, waarbij u als publiek bepaald wie wint.

Vijf BBQ teams zorgen voor de culinaire omlijsting van het evenement. De BBQ teams zullen de festivalgasten heerlijke BBQ gerechten verkopen bestaande uit fingerfood (bijv. saté stokjes) en broodjes (bijv. pulled pork). Naast het maken van eten is er voor de BBQ teams ook een wedstrijd. De BBQ teams worden uitgedaagd om met een mysterybox, waarin o.a. een speciaal bier zit (dit jaar van Leidsch Bier), hun kunsten te vertonen. Een vakjury zal hierna beslissen welk team kan strijken met de eer van meest creatieve BBQ creatie.

Het festivalterrein is ook met het openbaar vervoer goed te bereiken. Buslijn 50 van Arriva stopt op 50 meter van het terrein en voor vervoer van NS station Hillegom naar de brouwerij rijdt gedurende de dag, tegen een kleine vergoeding, een personenbusje heen en weer.  Op het terrein is voldoende parkeergelegenheid voor fietsen aanwezig.

Het festivalterrein is voor iedereen vrij toegankelijk.

In 2014 was er mede door het fantastische weer een flinke belangstelling voor het evenement, waar diverse 't Wort Watters elkaar troffen. Dit jaar rekenen we weer op een middag gezelligheid.

Volg ons op www.kleinduimpje.nl of via Facebook om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen: https://www.facebook.com/bbqenbier

Graag tot 20 juni!

Bier en ijs zullen niet al te vaak samen genuttigd worden maar als alles volgens plan verloopt, komt er dit najaar een biertje met de smaak: ‘Salted Caramel Brownie Brown Ale’. Een speciaalbier met een alcoholpercentage van 6,3 procent en met de smaak van ijs. IJsfabrikant Ben & Jerry’s wil dit bizarre biertje uitbrengen in samenwerking met de Amerikaanse brouwerij New Belgium Brewing. Dat lieten de twee bedrijven weten in een persbericht. Beide bedrijven zetten zich in voor het milieu en zo wordt ook dit ijsbiertje gekoppeld aan een goed doel: Protect our Winters. Met dit initiatief willen de twee het effect van klimaatverandering in de bergen proberen te bestrijden.

Overigens is niet iedereen blij met dit initiatief: "Het is een botte en hebzuchtige stap om een merknaam als Ben & Jerry’s op een biertje te zetten. Het is slecht voor kinderen, die zullen bier gaan zien als de volgende stap na ijs eten." Het zoet-zoute biertje moet naar verwachting eind dit jaar op de markt komen. Of het bier ook in ons land in de winkels komt is nog niet bekend.

Deze clubavond zijn weer een flink aantal bieren geproefd. Van de eerste bieren hebben we redelijke proefnotities kunnen maken. Echter bij de laatste bieren is het wat summier geworden, zodat ik bij het uitwerken hiervan voor dit artikel me moet beperken tot enkele korte opmerkingen.

Witte Stok, van Bart Bosman, een meibock. Hoewel er 3 gram suiker per liter is toegevoegd had het bier veel koolzuur. Normale waarde is ongeveer 7 gram per liter. Bier was goed vergist maar het miste iets, in Amerika omschrijven ze dat als "crisp". Als gist was een buisje van de Gistbank gebruikt dat was opgewerkt tot giststarter. Mogelijk is er in die stap iets in geslopen dat er niet in thuishoorde als gevolg van onzorgvuldigheden. Advies is om deze stap en keer over te slaan en korrelgist te gebruiken. Op deze manier kan uitgesloten worden waar afwijkingen vandaan komen.

Piet Soons had een Saison te proeven meegenomen. Als gist had hij het depot uit een flesje Dupont gebruikt om de giststarter mee te maken. Het bier was vergist op redelijk hoge temperatuur. Dit was merkbaar door overduidelijke aanwezigheid van esters. Hierdoor kwam het bier niet droog genoeg over. Dit is niet goed verklaarbaar omdat een Saison gist een droog bier zou moeten opleveren met een wat gronderig achtergrond aroma.

Een ander bier van Piet was heel opmerkelijk, hij had kefir plantjes gebruikt bij de vergisting. Een andere naam voor kefir is yoghurtplantje. Het bier was niet zuur maar had een mooi karakter, leek wel op lambiek maar was toch anders. Dit was voor het eerst dat ik een dergelijke combinatie mocht proeven, zeer interessant en heeft zeker opvolging nodig.

De Saison van Jim Warmerdam had een zuurtje in de nasmaak. Voor een Saison mag de bitterheid iets hoger. Het bier was vergist op 25 graden.

Ton van Berkum had zijn eerst gebrouwen bier mee gebracht, ook een Saison. Dit bier was vergist op 21 graden en mooi zacht en moutig van smaak. Begin SG 1046 en Eind SG 1007, mooi resultaat. Ook in deze Saison waren weer esters waar te nemen, hoewel niet zo veel als in de andere geproefde bieren.

John Gouwerok, Saison, vergist met de Safale Belle Saison. Vergistings temperatuur 19 graden.

Nico van Kampen, Zwarte Parel, Black IPA, 8.1%, met dry-hopping. Gebruikte gist US-05. Duidelijke zwavel tonen waar te nemen, kreeg de indruk dat er koud vergist was. Deze geuren verdwijnen vaak na verloop van tijd uit heb bier.

Jim Warmerdam had als afsluiting nog een Bock bier waar hij espresso aan toe had gevoegd.

In het Duits klinkt dat nog mooier: “Über den Geschmack lässt sich nicht streiten”. Daaraan moest ik denken toen ik een flesje van mijn “Engels bitter” (brouwdag 4 oktober) aan een kennis had gegeven. Hij heeft een bierwinkel, hier in Gouda. Hij vond het beter smaken dan een flesje origineel “Engels Bitter” uit zijn eigen winkel. Hij miste eigenlijk een beetje “romigheid” in “mijn” Engelse bittertje.

Wat is dan die “romigheid” ? Hij kon het ook eigenlijk niet goed weergeven. Dàt is nu precies datgene waarover je maar niet moet gaan twisten. Smaak behoort tot onze primaire ervaringen.

Smaak in de breedste zin van het woord ontwikkelt zich in de loop der jaren door een zeer complex samenspel tussen eetgewoonte, ervaring, acceptatie en alle geurimpressies die je in de loop van je leven meemaakt en ontdekt. De smaak is een combinatie van geuren die je waarneemt en het proeven van zoet, zuur, zout, en bitter, die door het oproepen van herinneringen uit het verleden een herkenning teweegbrengt. Vanuit deze herkenning geven wij alles wat wij ruiken en proeven een naam, bijvoorbeeld “suikerzoet”, “zout als de zee”, “het lijkt in de verte op aardbeien”, “bitter als een medicijn”. We geven de smaak ervaring door in de vorm van een vergelijking. Zo heeft iedereen wel een mate van herkenning in alles wat je proeft en ruikt.

Ik nodig ’t Wort Wat-leden uit aan te geven wat zij onder de romigheid van een Engels Bitter verstaan. Reacties naar mijn e-mail adres: jpbylard@planet.nl Ik bundel ze wel en publiceer het in een volgend clubblad.

Waar het in feite om gaat is dat je van je biertje kunt/moet kunnen genieten.

Mijn broer (Gideon) en ik (Yoeri) zijn twee weken met onze vader in Suriname geweest om onze roots te zoeken die in Paramaribo en Nikerie liggen. In Suriname zie je op bijna elke hoek prachtige geschilderde reclames voor allerhande zaken. Koffie, witte, bruine en sperziebonen, Borgoe rum en bier. 80% van de bierreclames is voor Parbo bier en die zijn er in twee uitvoeringen, een voor Parbo pils en een voor Parbo stout.

Als hobby bierbrouwers gingen wij natuurlijk op zoek naar de stout, want pils is zo pils… maar Surinaams stout hebben we niet gevonden, wel import stout en andere import biertypes zoals Atlas extra strong en nog wat andere merken, maar die hebben we niet gekocht. Op een van onze excursies in Commewijne (een district van Paramaribo) aan de overkant van de Surinamerivier, zagen wij een immense reclame voor Sranan biri, a nyun biri (een nieuw bier).

Na een kort telefonisch overleg met Sranan Biri kregen we een uitnodiging van de brouwmeester, meneer Soeres Kalpoe, voor een tour. Op 27 maart om 9 uur ’s ochtends bracht de taxi ons bij de brouwerij aan de ringweg zuid te Paramaribo. Het gebouw ziet er goed uit, met groot Sranan Biri logo, en een prachtige ontvangstruimte met mooie kunstwerken. We hebben ongeveer een uur in het kantoor van meneer Kalpoe gepraat over ketels, wortkoelers, Brouwland, ‘t Wort Wat, flessenvullijnen, microbreweries en off-flavor test kits e.d. Mijn broertje kent een aantal Amerikaanse brouwers, maar die vullen voornamelijk op fust af als ze met een professionele brouwerij beginnen. Onze Nederlandse collega’s vullen wat vaker af in fles. Dus daar moet zeker contact gelegd worden, om kennis te delen.

1px solid #000000; border-right: none; padding-top: 0.97mm; padding-bottom: 0.97mm; padding-left: 0.97mm; padding-right: 0mm;" width="33%">

Uiteindelijk kwam de smaak van Sranan biri ook ter sprake. Natuurlijk waren wij goed voorbereid. Wij hadden in Nikerie een djogo (900ml) gekocht en met het BKG keurformulier in de hand geproefd. Bitterheid: ‘nihil’, smaak en geur: moutig met een lichte ijzersmaak. Dus die informatie deelden we met de brouwmeester, die ons vertelde dat de Surinaamse of Caribische consument geen pils drinkt met een hoge hopbitterheid. Maar de huidige Sranan biri is wel erg laag in IBU. Daarnaast waren er wat problemen met de stabiliteit van het bier in het Surinaamse klimaat. Met het warme weer, en vaak lang en ongekoeld transport, is de stabiliteit van het bier onderweg naar de consument een hele opgave. Een iets hoger bitterheidsgehalte zou hier zeker een positieve invloed op hebben. (Denk aan de IPA die vanuit Nederland en Engeland per boot naar Indië werd verscheept.) Meneer Kalpoe gaf aan dat hij hier al mee bezig was, door de IBU stapsgewijs wat te verhogen.

Toen gingen we de brouwerij in. Helaas waren ze aan het CIP-en, dus er draaide niets. De brouwerij heeft 5 brouwketels, waar ze met de decoctie methode Sranan biri brouwen. Er staan een aantal conische vergistingstanks en een tweetal helderbier tanks, een flessenreiniger, vullijn en een pasteur. Ze gebruiken een hamermolen voor het pletten van de rijst, en walsenmolen voor het mout.

We eindigden in het microlab, waar de kwaliteitscontrole plaatsvindt voor zowel het bier als de gistcultuur. De gist is een commercieel verkrijgbare korrelgist die wordt opgekweekt en dan vijf generaties meegaat. De hop komt uit België, in pellets en in olievorm. De mout is een soort zonder veel enzymen, dus die worden handmatig toegevoegd.

Na een kort overleg over de ‘nieuwe’ Sranan biri, regelde meneer Kalpoe een aantal recentelijk gebrouwen batches speciaal voor ons, om te keuren.

• De originele Sranan biri met 11 IBU
• De testbatch van recente datum met 19 IBU
• En de versneden versie met 14 IBU.

Als Nederlanders vonden wij de 19 IBU versie het lekkerst. Mooie balans bitterheid en moutigheid. Maar je kunt natuurlijk niet in een keer van 11 naar 19 IBU. De 14 IBU versie wordt waarschijnlijk de voorlopige receptuur. En dat is geen slecht bier!

Met 6 blikjes nieuw Sranan biri, een T-shirt en de belofte om het nieuwe bier ook nog eens rustig te proeven en onze proefnotitie te delen, sloten we de tour af. Het was een zeer geslaagde brouwerijtour. En Sranan biri heeft een bevlogen brouwmeester met passie voor het vak. Nu nog een vaste plek veroveren op de Surinaamse biermarkt, waar djogo nog steeds synoniem staat voor de 1L Parbo fles.

PS: Het e-mail adres van de heer Kalpoe is bekend bij de redactie. Mocht u in contact willen komen met hem, stuur dan even een e-mail naar 't Wort Wat of een pb naar mijzelf.

Als de oplettende lezertjes zich nog kunnen herinneren (en dat is alweer twee clubbladen terug), dat ik voorzag dat het alsnog weer gezellig en lekker druk zou worden, nou… een deel is uitgekomen. Maar niet het ‘lekker’ druk, de aanduiding dat er weer veel uit het vat zou gaan vloeien.

Nee, helaas, wel veel drukte, geen extra bier. Op zich geen probleem, er zit nog genoeg aan te komen en oude voorraden worden nu als vanzelf aangesproken. En het wachten is ook nog op het eindresultaat van ons gistexperiment (veel proeven dus). Een aantal van deze bieren staat al te lageren, maar een deel heeft door de meegekregen condities moeite met het behalen van het eind SG. We wachten met spanning deze bieren af…

Helaas gonst het ook niet van de ONK drukte om me heen. Ik heb nog niet eens een idee of en wat ik ga insturen. Toch hoop ik dat Twortwat ruim vertegenwoordigd gaat worden. En wie weet, volgt er eeuwige roem voor een van onze clubleden.

Dichter bij huis is dat natuurlijk ook te behalen met onze clubwedstrijden, nu in een ander jasje gestoken. We kunnen een eigen bier insturen en twee door de wedstrijdcie bepaalde bieren: en een daarvan is een oesterstout. Tja, daar heb ik eens wat over opgezocht. Wat blijkt: in de Victoriaanse tijd stonden in Engeland oesters en bier vaak samen op het menu. Deze mollusken waren er in overvloed, alsook de destijds populaire Stout porter.

En blijkbaar vindt zo’n mollusk zijn weg dan naar de brouwketel! Mogelijk om het bier helderder te maken, maar ook om een zachter mondgevoel te creëren van de toen karakteristieke Stouten. Maar in New Zealand zou men als eerste in de 20^e eeuw de hele oester hebben gebruikt bij het brouwproces.

Tegenwoordig worden ze met name gebruikt bij de oester stout. Hoeveel? Dat is afhankelijk van je basis recept. Maak je een oatmeal (haver) stout met flink veel gebrande smaken, gebruik dan de gehele oester. Maar maak je een subtiele dry stout, gebruik dan alleen de schelpen.

Je moet in ieder geval niet teveel gebruiken.  Bijvoorbeeld bij een 20 liter oatmeal stout een 0.5 pond oesters, en bij een droge stout een dozijn schelpen. Je voegt de oesters toe bij het koken, maar dan in de laatste 10 minuten. De schelpen kunnen langer meegekookt worden.

Gaan we er voor bij de volgende brouwdag?

Proost,

30 januari 2015

Dit verslag is van de Proeftafel van de clubavond van 30 januari. Een beetje laat maar soms duiken aantekeningen onder om pas na lange tijd weer te voorschijn te komen. Er zijn deze avond vier bieren geproefd.

Bier 1

Het eerste bier dat op tafel kwam was van Henry Aanstoot. Henry was niet tevreden over zijn bier en wilde feedback over de mogelijke oorzaak. Bier was gebrouwen als een Irish Ale. Bij het inschenken viel gelijk de hoeveelheid schuim op. De smaak van het bier was het best te omschrijven als ‘dof’, en het zat 4 maanden op fles. Bier was niet echt ‘fout’ maar ook niet helemaal goed.

Het oordeel van de Proeftafel was dat er mogelijk sprake was van een besmetting door een wilde gist. Een melkzuurbacterie was niet mogelijk omdat het bier niet zuur was. Wilde gisten hebben de eigenschap dat zij over enzymen beschikken waardoor zij in staat zijn ook de laatste complexe suikers om te zetten, dat verklaart de extra koolzuur die zich in de fles heeft gevormd. Advies: Alles goed ontsmetten met bijvoorbeeld ‘Ukkie-Mukkie’ of een zelf gemaakt mengsel van dunne bleek en gootsteen ontstopper. Met alles wort ;) dus echt àlles bedoeld: gistvat, hevel en mandfles.

Bier 2

Tweede bier werd ingebracht door Jan Quist. Het was een quadruppel. Het bijzondere ingrediënt in dit bier was ‘zeeschuim’, het witte, langwerpig ovale skelet van de zeekat, een tienarmige inktvissoort. Deze inwendige schelp van de zeekat kan men regelmatig op het strand aantreffen en wordt ook door vogels gegeten. In de poreuze schelp zit kalk die de vogels nodig hebben bij het leggen van eieren en voor hun bloedsomloop. Vandaar dat het verkrijgbaar is bij dierenwinkels. Jan woont in Katwijk en als echte jutter kan hij alles gebruiken wat hij op het strand vindt, zo ook voor zijn bier. De inktvisrug werd niet echt in de smaak teruggevonden. Bier was goed uitgegist, begin soortelijk gewicht was maar liefst 1090 en het was terug gelopen tot 1015. Een zeer goede vergisting dus. Wel waren er esters duidelijk waarneembaar. Niet een bier met fouten. Gezien de complexiteit is het advies het bier nog even te bewaren. Het zal dan zeker ronder en zachter van smaak worden. Met even wordt wel een jaar bedoeld. Echter was het meeste bier reeds door Jan genuttigd dus dit advies kwam te laat.

Bier 3

Tussendoor een Stout van Gery Uijtenhaak geproefd met de tafel. Goed bier zonder fouten. Het enige commentaar was dat het een dun bier was, maar dat mag bij dit type.

Bier 4

Vierde bier van deze avond was een Sterke Blonde van Martin Peerdemans. Zijn vergisting was geëindigd op 1023. Dat is aan de hoge kant en dat was ook duidelijk in het mondgevoel merkbaar: het bier was behoorlijk zoet. Maischschema was: 50 minuten op 63 °C en 10 minuten op 72 °C. Dit zou een goed vergistbaar en droog bier moeten opleveren. De zoetheid is niet echt verklaarbaar. Een advies is om de temperatuur van de eerste maischstap terug te brengen van 63 °C naar 60 °C. Een andere oorzaak zou de gist kunnen zijn, type, vitaliteit en hoeveelheid.

BIPA's

Als laatst bieren zijn alle BIPA's vergeleken. Dit was de Black India Pale Ale van de brouwdag van november 2014. In de basis waren alle bieren goed en redelijk vergelijkbaar. Het grote verschil zat in het hoparoma. Dat had de oorzaak in de toegepaste vorm van dry hopping. Deze waren: tijdens de hoofdvergisting, na de hoofdvergisting in het gistvat en in het lagervat na overhevelen uit het gistvat. Ook de gebruikte hoeveelheden waren niet exact gelijk. Dit is nog een onderwerp dat een nader onderzoek behoeft. Algemene conclusie was dat deze gezamenlijke brouwdag een groot aantal mooie bieren heeft opgeleverd.

6 maart 2015

Na afloop van de Algemene Leden Vergadering, het rondje van het bestuur en een presentatie over een magneetroerder werd toch nog even tijd gevonden om de meegebrachte bieren te proeven en van feedback te voorzien.

Twee bieren van Titus

Het eerste bier was van Titus Rinia, nog van de Single Hop brouwdag van begin 2014. Titus had een deel van het bier afgesplitst en deze gelagerd met Galaxy als dry hop. Het bier had nog steeds een mooie hopgeur die deed denken aan passievrucht. Door sommigen omschreven als multivitamine geur. Lekker bier met mooi schuim.

Het volgende bier was ook van Titus. Dit was een bier waar whiskymout was toegepast. De whiskymout was te dominant in de smaak aanwezig waar door het bier uit balans was. Advies; vervang de whiskymout door rookmout. Dit geeft een heel ander karakter. Rookmout kan tot wel 100% gebruikt worden terwijl whiskymout het best beperkt kan blijven tot 10%.

Twee Dunkel Weizen

De volgende bieren waren twee Dunkel Weizen van de brouwdag van november 2013. Beide bieren, van John Gouwerok en Theo van Eijden, waren niet in balans. De gebruikte gist was korrelgist dus dat kan niet het probleem verklaren. Over dit bier staken de stemmen en het zal altijd wel een mysterie blijven.

Tripel

Jan Wurpel liet zijn Tripel proeven. Jan had als extra ingrediënten spelt en koriander gebruikt en als hop: Citra, Columbus en Cascade. Om het goed doordrinkbaar te houden had hij er 10% kristalsuiker aan toegevoegd. Begin SG 1085 en eind SG 1018, een mooi resultaat voor dergelijk zwaar bier. Bier had weinig koolzuur en was te zoet, had tamelijk veel body. Ondanks de gebruikte hoppen was de bitterheid tamelijk laag. Oordeel van de tafel was dat het niet een echte tripel was. Het karakter kwam meer met een sterke blonde overeen.

Marcel

Het bier van Marcel van is met één woord samen te vatten: BANAAN. Gebruikte gist was Wyeast 3068. Gestort op 53 °C, deze temperatuur 10 minuten aangehouden en daarna door naar 62 °C. Bier had erg veel fenolen. Andere geur die werd waargenomen was etylacetaat. In het februarinummer van 2014 staat een artikel over deze smaakafwijking.

Kölsch

Het laatste bier op de Proeftafel was van Bart Bosman. Hij had een Kölsch meegebracht. Begin SG 1044 en eind SG 1007, mooi uitvergist bier. Helaas had het bier te weinig koolzuur waardoor de schuimkraag erg beperkt was en het bier snel dood viel. Ook het mondgevoel komt dan niet goed tot zijn recht.  Bart had 2,5 gram bottelsuiker per liter toegepast, voor dit type bier is 7 gram per liter een veel betere waarde. Bier was goed in balans en had geen brouwfouten. De hoppigheid was mooi. Een opmerkelijk aspect van dit bier was de zwavelgeur, deze viel duidelijk op. Bij een ondergist is dit geen vreemd gegeven, maar ook bij een Kolsch is dit een smaak component die aanwezig mag zijn. Bij dit bier was het iets te sterk aanwezig. De gist is voornamelijk verantwoordelijk voor het ontstaan van deze geurcomponent. Op de website is een document geplaatst waar smaakafwijkingen worden beschreven: The Complete Beer Fault Guide. Op pagina 111 van dit boek staat veel over deze stof beschreven. (Leden kunnen dit downloaden.) Een paar tips hieruit voor het voorkomen van zwavelgeur:

• na de hoofdvergisting tijdig overhevelen naar de lager fles,
• een goede rollende kook met deksel van de pan,
• kies een juiste giststam.

Geschiedenis van Bier

Kleitabletten tonen aan dat in het oude Mesopotamië reeds bier gebrouwen werd. Dit was voornamelijk een vrouwenaangelegenheid. Zij gebruikten twee keer gebakken gerstbrood, dat heette bappir en werd alleen maar gebruikt voor bierbrouwen. Zij gebruikten dezelfde houder keer op keer omdat zij een meer betrouwbaar resultaat kregen.

De Elba kleitabletten zijn in 1974 ontdekt in Syrië en zij tonen dat bier gebrouwen werd in de stad Elba in 2500 voor Christus. Sporen van bier en het brouwproces waren ook gevonden in het oude Babylonië.

Wij weten dat bier meer dan 5000 jaar geleden dagelijks werd gedronken door de Egyptische farao’s. Het nevenstaande plaatje toont een Egyptische bakkerij en brouwerij. De oude Grieken brouwden een gerstewijn (barleywine).

In de middeleeuwen waren er brouwersgilden in Europa. Christelijke monniken bouwden brouwerijen om eten, drank en overnachting te verzorgen voor reizigers en pelgrims. Bijna iedereen dronk bier in het noorden en oosten van Europa, waar het moeilijk was om druiven te verbouwen. Hop werd voor het eerst gebruikt in de 9^de eeuw en kwam in de 14^de eeuw echt in zwang. Daarvoor was gruit, een kruidenmengsel, gebruikt maar gruit kon bier niet beschermen, hop wel. De enige andere manier om bier te beschermen was om de alcohol te verhogen maar dat was duur. 

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag.  Ik kan leveren aan de clubavonden.  Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlandse bieren.  Als jij jouw eigen commercieel bier hebt gebrouwen, dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen.  Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond. 

Opruiming

De volgende tijdschriften zijn in de opruiming:

• Puurzaam (Gulpener): februari 2010 t/m augustus 2011 (nr 5 t/m 11)
• Manchet (Gulpener): nummers tussen mei 1991 en oktober 1996
• Bierblad (voor de Horeca): nummers uit 2004 t/m 2007
• Brauindustrie: nummers uit 1996 t/m 1998   (vaktijdschrift in het Duits)

Mail naar bibliotheek@twortwat.nl als je belangstelling hebt voor één of meerdere exemplaren.

Overzicht boeken en tijdschriften op website

Het overzicht van de boeken en tijdschriften is, na inloggen, te raadplegen op de website onder de kop Voor leden → Bibliotheek. Gebruik voor het zoeken Ctrl + F. Het is mogelijk om door het aanklikken van Reserveer een boek en of tijdschrift te reserveren. De bibliotheekcommissie krijgt een mail en zorgt dat bij de volgende clubavond het boek/tijdschrift voor je klaar ligt. Neem eens een kijkje op de website en zie hoeveel de bibliotheek heeft.

Verzoek tot aanschaf

Ken je een goed boek over bierbrouwen voor de bibliotheek? Laat het ons weten!

Website tip

http://www.bookdepository.com/: Voor het bestellen van Engelse en Amerikaanse boeken. Ze zijn meestal goedkoop en berekenen geen verzendkosten. De snelheid van levering wisselt.

Voorbereiding op een wedstrijd

De een doet mee voor de eeuwige roem en de ander doet mee om een idee te krijgen wat anderen van hun brouwsel vinden. Wat de reden ook mag zijn meedoen met een wedstrijd is een fluitje van een cent omdat je het bier vaak al hebt en het enige wat je hoeft te doen is dit in te sturen en wachten op de resultaten. En als je niets hebt om in te sturen is dat gelijk een leuke reden om te gaan brouwen.

Meedoen voor de feedback

Er zijn een flink aantal wedstrijden, variërend van clubwedstrijden tot aan het Open Nederlands Kampioenschap. Je keuze kan afhangen van de hoeveel feedback die je wilt van de keurmeesters. De meest complete evaluaties zullen komen van wedstrijden gejureerd door leden van het Bier Keurmeesters Gilde (BKG). De criteria waaraan een bier moet voldoen kun je opzoeken op de website van het BKG. (www.bierkeurmeestersgilde.nl).

Andere wedstrijden kunnen minder streng zijn in hun oordeel, maar geven je toch de informatie die je wilt. Sommige van deze wedstrijden kunnen regionaal zijn, wat als pluspunt heeft dat je het bier zelf direct kan afleveren en jij (of het bier) niet zover hoeft te reizen. Heb je een keuze kunnen maken aan welke wedstrijd je mee wil doen, controleer dan wat de richtlijnen zijn voor de verschillende stijlen. Doe dit zorgvuldig, want je moet kiezen welke categorie het meest geschikt is voor je bier. Dat betekent dat het kan zijn dat je bier beter past in een andere klasse. Als die Porter die je hebt gebrouwen een alcoholpercentage van 8% heeft, kun je het beter insturen als een Imperial Stout. Het punt is dat keurmeesters een bier dat niet past in de klasse waar ze naar kijken niet goed beoordelen en dat betekent dat je relatief weinig feedback zult krijgen. Ze kunnen immers slechts een kleine hoeveelheid van je bier (blind)proeven zonder te weten wat je probeerde te doen.

Zodra je hebt besloten in welke klasse je mee wilt doen, zorg er dan voor dat je voldoet aan alle registratie eisen. Zorg ervoor dat je het vereiste aantal flessen instuurt en dat deze naar behoren zijn geëtiketteerd. Moet je het bier insturen, pak het dan zorgvuldig in, aangezien het ruw kan worden behandeld tijdens en na de reis. Stuur je bier vroeg genoeg in, zodat het enkele dagen voor het beoordelen kan rusten en helder kan worden voordat het wordt ingeschonken. Je doet er ook goed aan om een paar flessen achter te houden om het bier nogmaals kritisch te proeven als je het oordeel leest van de keurmeester. Zo kan je zien hoe goed het oordeel overeenkomt met je eigen beeld van de smaak en het uiterlijk van het bier.

Meedoen om te winnen

Als je doel is die prijs voor het beste bier te winnen, kijk dan naar de winnaars van de vorige jaren in die competitie en/of kies een of meer van de categorieën met het minste aantal inzendingen. Lees de richtlijnen zorgvuldig. Het kan ook nuttig zijn om wat literatuur te raadplegen over de stijl. Wat ook kan helpen is om de succesvolle recepten van de vorige winnaars te bekijken. Niet alle wedstrijden publiceren deze maar de meeste winnende recepten zijn te vinden op hobbybrouwen.nl.

Als je dit allemaal hebt gedaan kan je een leuk recept formuleren met behulp van deze informatie. Maar dat brengt een aantal keuzes met zich mee. De richtlijnen van de wedstrijden geven soms alleen informatie van het begin soortelijk gewicht, het eind soortelijk gewicht, alsmede kleur en bitterheid.

Houd daarom deze punten in gedachten:

1. Je wilt met je bier opvallen, dus ga voor het hogere eind soortelijk gewicht.

2. Ook met een hoppig bier moet je streven naar de top van het IBU bereik.

3. Gebruik hopsoorten die je kent en vertrouwt; een goede gids voor aroma hop is een ras waarvan je weet dat die wordt gebruikt in een commerciële ambachtelijke versie van deze stijl.

4. Je wilt niet dat het eind soortelijk gewicht van je bier te laag is, want dat kan betekenen dat het bier dun smaakt. Je bier kan dan gemakkelijk terzijde worden geschoven door de keurmeesters. Let op het gemiddelde van het eind soortelijk gewicht voor het soort bier, maar zorg ervoor dat het niet te laag is!

5. Overweeg een giststam met een gemiddelde vergistinggraad (65-70 %).

6. Het is niet verplicht, maar het is waarschijnlijk het beste om een Engelse ale gist te gebruiken voor bieren in Engelse stijl, een Amerikaanse gist voor Amerikaanse bieren en ga zo maar door.

7. Overweeg het toevoegen van speciale mouten om de body van het bier te verbeteren, maar overdrijf dit niet en gebruik alleen mouten die overeenkomen met de smaak die je nastreeft. Een licht geroosterde caramout kan bijvoorbeeld goed werken in een IPA of een lichtkleurig lagerbier, maar de Belgische Special B ® geeft misschien te veel mout smaak en kleur in dergelijke bieren.

8. Wat je ook doet, gebruik niet allerlei soorten mout of kruiden die je kunt bedenken om een evenwichtig bier te krijgen, maar denk goed na over je combinaties. Vergeet niet dat sommige smaken andere smaken maskeren en dat te veel smaken ervoor kunnen zorgen dat het bier “modderig” gaat smaken en helemaal niet onderscheidend is. Het is altijd nuttig om het recept uit te werken in een spreadsheet of in een brouwprogramma. Hiermee kun je zien wat het effect van een bepaald ingrediënt is op het soortelijk gewicht, de kleur of de bitterheid van het bier voordat je gaat brouwen.

Het brouwen van je wedstrijdbier

Er zijn een aantal belangrijke punten die aandacht nodig hebben om je te helpen om het beste bier te brouwen. Ten eerste: werk zo schoon als je kunt. Poets en ontsmet zoals je nog nooit eerder hebt gedaan. Dit advies wordt gegeven en benadrukt door elke professional, elke expert en iedere schrijver, maar netheid is nog belangrijker dan ooit in dit geval. Je wedstrijdbier wordt tijdens zijn reis naar de proeftafel blootgesteld aan wisselende temperaturen en wordt flink geschud. Met andere woorden, een lichte infectie die je niet hebt opgemerkt kan zich door de tijd en omstandigheden verder ontwikkelen. Nogmaals, als je wedstrijdbier geïnfecteerd is zullen de keurmeesters het snel aan de kant zetten en je niet veel positieve feedback geven.

Ten tweede: voeg de juiste hoeveelheid gist toe. Te weinig gist is het grootste probleem en de beste opmerking die ik kan maken is die van Garrett Oliver, brouwmeester van de Brooklyn Brewery: “De belangrijkste factor voor het brouwen van elk bier, thuis of professioneel, is ervoor te zorgen dat je vanaf het prille begin start met een gezonde gist populatie. De vergisting neemt eerder af dan je denkt. Voor de meeste bieren moet je binnen twaalf uur een zeer actieve vergisting zien. Een bier met een worstelende vergisting heeft een bepaalde smaak. Het is een van de belangrijkste oorzaken van wat je zou kunnen omschrijven als de amateurbrouwsmaak.”

Te veel gist kan ook een probleem zijn. Dit kan leiden tot te sterke vergisting en een laag eind soortelijk gewicht, waarvan ik hierboven heb vermeld dat het helemaal niet wenselijk is. De juiste hoeveelheid gist varieert en is afhankelijk van welk bier je maakt.

Ten derde moet je een diacetylrust te nemen; voor een normale ale gisting is het goed om het bier 2-3 dagen te laten rusten in het gistvat nadat de hoofdgisting is voltooid.

In het geval van een koude vergisting van een lagerbier moet het bier 2-4 dagen rusten op 18-21 °C voordat het wordt overgeheveld naar het lagervat. Keurmeesters zoeken naar een zweem van diacetyl (een boterachtige of butterscotch smaak en aroma) en zullen het bier slecht waarderen als ze het ontdekken.

Zorg verder dat het bier vers is. Maanden van rijpen kan goed zijn voor een Imperial Stout, maar hetzelfde met een flink hoppig bier zal resulteren in een significant verlies van hop aroma en karakter. De meeste bieren smaken het best als ze nog vers zijn en dat is bij de meeste bieren binnen een paar weken na het brouwen. Probeer je brouwen zo te plannen zodat het bier klaar is om te drinken en om in te zenden. Als het bier klaar is controleer dan even of de smaak overeenkomt met je brouwnotities. Als je nog niet helemaal de smaak of het evenwicht krijgt dat je zocht of als het soortelijk gewicht niet overeen komt met je doel, aarzel dan niet om het in een andere klasse in te zenden die meer geschikt voor wat het bier is in plaats van wat het zou moeten zijn!

Afwerking

Wanneer het bier klaar is, verpak het dan zorgvuldig en verzend het als besproken in het eerste deel van deze column. Registreer het zorgvuldig en geef de informatie over het recept als dat gevraagd wordt. Na al je inspanningen wil je niet dat je bier wordt afgewezen omdat je slordig met het papierwerk was.

Tot slot

Het advies lijkt misschien een beetje langdradig en je denkt dat het meedoen aan een wedstrijd ingewikkeld en moeilijk is en misschien wel niet de moeite waard. De meeste dingen kun je makkelijk toepassen in een poging om goed bier te brouwen. Succes en ga voor het goud.

Bron

Brew Your Own, mei/juni 2014
Geschreven door Terry Foster; vertaald en bewerkt door Frits Haen.

‘Belofte maakt schuld” is een bekend gezegde. Na nog nauwelijks de luiers van een beginnend brouwer te hebben verlaten, was ik in het najaar (beschreven in clubblad november 2014) zo vermetel om zèlf maar eens een recept samen te stellen. Met de ronkende naam: ‘Gouds Premium’ brouwde ik ca. 10 liter. Om wat te leren van mijn initiatief stelde ik me ‘zwak’ op en vroeg om reacties (‘feedback’ in goed Hollands). Maar ik hoorde/las niets.

Zouden de leden van ‘t Wort Wat denken: ‘Ach je moet zo’n jonge brouwer niet meteen op de huid zitten met je op- en aanmerkingen’, of was mijn recept zo gek nog niet? Op 23 november ging het bier in de flesjes en het is nu, drie maanden later, ‘op dronk’. Wat valt er op te merken ?

De zoons en de daarbij aangetrouwde schone dochters vinden het bier goed smaken. Nu is dat geen garantie want ze gaan omzichtig met me om. ‘Ach, best wel leuk, die hobby die papa nu weer heeft’. Maar ook onafhankelijke derden vinden de smaak goed. De kleur is: amber; het bier is helder, koolzuur zit er goed in maar… het schuim is héél vlug weer verdwenen. Niet omdat het glas vettig of zoiets zou zijn, maar kennelijk heb ik òf iets verkeerd gedaan bij het maischen, òf mijn recept heeft te weinig eiwitten voor het schuimen opgeleverd.

Bij andere brouwsels heb ik afwisselende resultaten met schuim op het bier, maar bij het nalezen van mijn brouwverslagen kan ik er nog niet achter komen wat de oorzaak/-zaken daarvoor kan zijn. (bijvoorbeeld te weinig tarwe?) Ik hoef geen schuimkraag waarop, volgens oude kroeg verhalen, het schuim zó sterk is, dat een erop gelegde zilveren rijksdaalder (!), er ook op bleef liggen.

Dus: ‘Kom op, wie dùrft er commentaar te geven ?’ Hetzij publiekelijk, hetzij op mijn e-mailadres adres: jpbylard@planet.nl .

Voor al het overige, jongens: Proost!

Nieuw in de bibliotheek

The Home Brewers Guide to Vintage Beer,
Ron Pattinson, 2014.

Op de clubavond van januari gaf Ron een lezing over de historie van Engelse bierstijlen op basis van dit boek. Het beschrijft de historie van de volgende Engelse biertypen: Porter, Stout, IPA, Pale Ale/Bitter, Light Bitter/Light Ale, Mild Ale, Stock Ale/Burton Ale, Scottish Ales, Brown Ales. En een paar Europese biertypen, waaronder Grätzer/Grodziskie, dat Jopen heeft gebrouwen.

Verder bevat het boek 102 oude recepten van 1800 tot en met 1965.

Clubblad

De jaargang 2014 van het clubblad is ingebonden.

Overzicht boeken en tijdschriften op website

Het overzicht van de boeken en tijdschriften is te raadplegen op de website onder de kop Voor leden → Bibliotheek. Gebruik voor het zoeken [CRTL] F. Het is mogelijk (via Reserveer) op de website om een boek en of tijdschrift te reserveren. De bibliotheekcommissie krijgt een mail en zorgt dat op de volgende clubavond het boek/tijdschrift voor je klaar ligt.

Neem eens een kijkje op de website en zie hoeveel de bibliotheek heeft.

Verzoek tot aanschaf

Ken je een goed boek over bier brouwen voor de bibliotheek? Laat het ons weten!

Website tip

www.bookdepository.com: Voor het bestellen van Engelse en Amerikaanse boeken. Ze zijn meestal goedkoop en berekenen geen verzendkosten. De snelheid van levering wisselt.

In Nederland beginnen de initiatieven op biergebied over elkaar heen te vallen, zoveel gebeurt er. In Leiden is een heus biergilde opgericht (St. Stevensgilde), waar ondergetekende bij de oprichtingsbijeenkomst aanwezig is geweest. Ook aldaar werd ik mij bewust van het stijgende aantal hobbybrouwers. Dat zich uiteindelijk weer vertaalt in meer brouwcafe’s  en kleine craftbeer brouwerijen. Heel langzaam begint de revolutie vanuit de VS naar Europa over te slaan.

Goed nieuws voor alle bierliefhebbers, dunkt mij. En onze vereniging doet er nog een schepje bovenop met een heus gist experiment. Dat hebben jullie kunnen lezen in de Nieuwsbrief en wij hopen op een maximaal aantal inschrijvingen. Dan kunnen we een heel breed opgezet proefexperiment inzetten.

En ook onze media commissie is nu uitgebreid: nl. met Donovan. Daarmee halen we een kracht binnen die de meest interessante artikelen van de AHA bladen en internet wil gaan vertalen voor gebruik in ons mooie clubblad. Collega verenigingen maken al dankbaar gebruik van die bron aan kennis, en er ligt al een afspraak daar uit te kunnen putten.

Had ik me net voorgenomen wat minder te gaan brouwen… Tja, met al deze ontwikkelingen groeit ook het aantal ideeën, en ik vrees dat dat zich uiteindelijk ook weer vertaalt in brouwen. Kortom, wordt het toch weer leuk (en vooral lekker) druk.

Proost, Ben

Geschiedenis van Bier Stijlen – 8- Weizen

Er zij er twee hoofdvarianten van tarwebieren: witbier en weizen. Witbier, oorspronkelijk Belgisch (Pierre Celis @ Hoegaarden Brouwerij heeft het nieuw leven ingeblazen), met koriander en sinaasappelschil. Weizen of weissbier, is met de gewone ingrediënten plus ongeveer 50% tarwe. Duitse tarwebieren heten weizen in het west en noorden van Duitsland en weissbier of weisse in het zuiden. Met een hefe voorvoegsel is het bier ongefilterd en kristall voor gefilterd weizen. Er zijn ook dunkelweizen bieren in Duitsland.

Weizen is een van de oudste bierstijlen. Het was voor het eerst gebrouwen in Bavaria. Toen het Reinheitsgebot in 1516 zei dat alleen maar water, hop en gerst in bier mochten, werd dit een probleem voor weizen. Maar gelukkig vond de Koninklijk familie de Degenbergers en later de Wittlesbachs, weizen lekker en daarom mocht weizen gebrouwen worden door speciaal decreet, door een brouwerij in Bavaria. Later in de 20ste eeuw, mochten ook andere brouwers weizen brouwen.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Geschiedenis van Bier Stijlen -7- Trappist

Trappist bieren zijn gebrouwen door Cisterciënzer monniken.  In 1664 besloot Jean de Rancé, abt van het klooster van de Notre Dame De La Trappe, in Normandië, Frankrijk, dat alle Cisterciënzer kloosters zelfvoorzienend moesten worden.  La Trappe had in 1685 zijn eigen brouwerij. Er werden steeds meer Cisterciënzer kloosters gesticht in andere Europese landen.  De monniken brouwden bier als een soort vloeibaar eten voor hun buren. Tegenwoordig brouwen Trappisten hun bier om ervan te kunnen leven en ook om goede doelen ondersteunen.

Veel van de Trappisten kloosters zijn vernietigd tijden de Franse revolutie en de twee wereldoorlogen. Van de kloosterbrouwerijen waren de Trappisten het meest actief. In de laatste 300 jaren waren er minstens 9 in Frankrijk, 6 in België, 2 in Nederland, 1 in Duitsland, 1 in Oostenrijk, 1 in Bosnië en misschien ook in andere landen.

In de 20ste eeuw de Trappist bieren werden steeds populairder.  Ander brouwers wilden hiervan profiteren en noemden hun bieren Trappist bieren. Uiteindelijk hebben de monniken in 1962 een brouwerij voor de rechter gedaagd in Gent en zij hebben de zaak gewonnen.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Aan het einde van het jaar 2014 hebben wij aangekondigd dat Jean-Pierre Bylard de trofee Het Gouden Toetsenbord gaat overnemen van Peter Hompe, als dank voor zijn inzet als een der schrijvende leden van 't Wort Wat!. Jean-Pierre was er helaas niet, maar in Januari neem ik hem gewoon mee naar de clubavond om alsnog de uitreiking officieel te laten plaatsvinden.

Toen ik tijdens die aankondiging wat vertelde over ons clubblad, las ik ook een mail van Jan van Schaik voor. En voor degene die niet weet wie Jan is: een der eersten en grote hobbybrouwers in Nederland. Van zijn hand is o.a. ‘Het Groot Zelf Bierbrouwboek’, ISBN 90 215 4048 7.

Zelf heb ik hem enkele malen ontmoet tijdens ONK dagen en hij heeft al wat jaartjes terug een lezing bij 't Wort Wat! gehouden. Hij is een markante persoonlijkheid, maar uit zijn mail is te lezen dat het niet echt goed met hem gaat:

Beste Biervrienden,

Een beetje onwennig zit ik in de rolstoel dit artikel te typen. Ik mis mijn rechter been vanwege een infectie.

Ik kan geen bier meer brouwen, maar geniet nog telkens van jullie goede blad.

IN DE NOOD LEERT MEN ZIJN VRIENDEN KENNEN.

Tijdens de revalidatie van 3 maanden kreeg ik van het BKG  een fruitmand met bier! Samen met een man die ook een been miste heb ik die geconsumeerd.

Ik wens jullie allen een goed nieuwjaar

Hartelijke groet, Jan van Schaik.

Toch ben ik trots op zijn opmerking dat hij nog steeds kan genieten van ons clubblad. Een beter compliment had ik aan het einde van vorig jaar niet kunnen verwachten.

Mijn oproep blijft staan: schrijf als je iets te melden hebt of een activiteit van ons zou willen verslaan. Opdat een ieder lid weet wat er gebeurt in de vereniging en thuis kan meegenieten, als hij onverhoopt zelf niet aanwezig kon zijn. Mijn eigen goede voornemen? Ik denk ietsje minder vaak brouwen. Ook leuk voor de andere huisgenootjes…

Proost, Ben

Nieuw Vennep, 22 december 2014

Het loopt weer tegen de kerst en, belangrijker nog, de jaarlijkse eindejaarsbierbrouwdag komt er weer aan. De datum staat vast: 30 december. Maar we moeten nadenken over het recept. Wie gaat wat brouwen, welke mouten hebben we nog. Welke hop zit er nog in de vriezer. Is er gist? Als sinds een jaar of 5 brouwen Rob, Theo en ondergetekende tussen kerst en oud en nieuw, bier. Maakt niet uit wat voor weer het is. We hebben meegemaakt dat de hagelstenen ons keihard om de oren vlogen, maar we blijven bij onze traditie. Standaard maak ik altijd een pils maar ik ga nu toch afstappen van deze traditie. De allereerste pils die ik brouwde gaf me een eerste prijs met de clubkampioenschappen in de klasse A. Ik heb daarna deze topper nooit meer kunnen na-brouwen.

Nee, deze keer ga ik een single hop brouwen. Tijdens onze (Rob, Theo en ik) trip dit jaar, ditmaal naar de drie jaarlijkse hopfeesten in Poperinge, hebben we onder andere De Struise Brouwerij bezocht. Daar heb ik een paar single gehopte biertjes gekocht en was zeer aangenaam verrast door dit bier. Dit ga ik ook brouwen!

Het wordt een simpel recept. Pilsmout, misschien een beetje tarwe en Cascade US hop. De Cascade hop heb ik gescoord met de gezamenlijke brouwdag waarbij we met de cursisten de Black IPA hebben gebrouwen. De gist wordt de nieuwe korrelgist van Safrew Abbey. Pilsmout besteld bij de inkoopcommissie en tijdens de clubavond van december opgehaald. Grappig om van het bestuur een mooie fles Hommelbier in ontvangst te mogen nemen. Dit bier wordt rijkelijk geschonken tijdens de Hopfeesten in Poperinge en deed me weer denken aan die trip van ons. Ik heb nog 2 kg pilsmout staan en 2 kg tarwemout. Ik ga maar es een recept in excel zetten. Voor 30L bier en 7kg pilsmout kom ik op een samenstelling van 85% pils- en 15% tarwemout. Ik besluit om een vijftal hop giften te doen. Eentje bij start koken (75 min), na 20 en 40 minuten koken en de laatste 5 minuten. De vijfde is de dryhop.

Hierbij het recept

Op 29 december, een dag voor de geplande brouwdag ga ik mijn gist maar es rehydrateren. In erlenmijer 110 ml water met roermagneet koken en laten afkoelen tot handwarm. De Safrew Abbey erbij strooien en 30 minuten laten staan. Daarna zwenken en zachtjes rondroeren op de magneetroerer. Komt daarna een app-je binnen. Theo heeft griep en of we de 30^ste kunnen doorschuiven. Het wordt zaterdag de 3e januari. Geen oudjaars bier meer dus. Het wordt nieuwjaar bier. Ik besluit dan maar om de gist voeding te geven. Ik weeg 40 gram mout en kook in 300 ml water. Na afkoelen voeg ik dit toe aan de suspensie. Roermagneet nu flink laten roeren zodat er luchtinslag komt. Zodoende kunnen de gistcellen vermenigvuldigen. Ik ben zelfs in staat om de giststarter tussen de 25 en 29 ºC te houden.

Uiteindelijk is het dan zo ver. De weersverwachtingen zijn niet zo geweldig. We besluiten het er op te wagen. Om half tien sta ik met de auto vol met spullen bij Rob en klaar om uit te laden. De garage deur staat open en ik loop naar binnen. Daar tref ik Rob en Theo druk bezig met een bierprogramma van BrewSmith. Het water wordt op een of andere manier er niet in berekend en ik ga er maar ff bij zitten. Gisteravond was het eigenlijk weer te laat en ik had nog wel een uurtje langer willen slapen. Mijn ogen willen sluiten.

Ze komen er maar niet uit en Theo besluit om zijn oude programma maar weer te gaan gebruiken. Het wordt een Schwartz. Rob gaat een paar dagen terug in de tijd en gaat een traditioneel oudjaarsbier brouwen. Hij heeft nog wat pale ale mout, mengt dat met tarwe en heeft Cascade hop. Een pot honing gaat met einde kook er ook nog bij.

Na installeren van de brouwspullen gaan we mouten afwegen. Tenminste, als je die hebt. Theo was er van overtuigd dat ie pilsmout heeft, doch hij komt alleen maar tarwemout tegen. Foutje. Echter, een briljant idee komt naar boven. Jan Wurpel. Theo de auto in en komt terug met pilsmout. Jan, bedankt. Inmiddels hebben Rob en ik onze mouten al geschroot. Een check van Rob naar de fijnheid is ok, maar later blijkt dit toch niet zo te zijn. Ik heb besloten om es af te gaan wijken van de traditionele infusie maisch schema. Ik splits mijn pilsmout in tweeën en voeg de tarwe toe aan een deel pilsmout. Het maisch water splits ik ook en breng in mijn RVS spoelwater pan het water op 76 ºC. In de tussentijd zet ik mijn maisch pan in de hooikist met water van 52 ºC. Eigenlijk iets te laag, maar ik roer daar de pils- en tarwemout door heen. Temp wordt 48 ºC.

Inmiddels is het water in de andere pan 76 ºC geworden en ik voeg er het andere deel pilsmout aan toe. Beide pannen laat ik gedurende 20 minuten rusten bij resp. 48 en 73 ºC. Tijdens het maischen ontdekt Theo dat hij hele korrels heeft. Vreemd, dit zou niet mogen want we hadden toch gecontroleerd? Ook ik check mijn maisch en ik kom ook te veel hele korrels tegen. Blijkbaar toch niet voldoende goed gecheckt… Zo zie je maar dat ook bij gevorderde brouwers nog beginnersfoutjes kunnen optreden. Enfin, het zij zo. We checken tijdens het maisch proces af en toe het sg om uiteindelijk te beslissen met hoeveel spoelwater we gaan spoelen en zo ook te corrigeren op hoeveelheden hop (voor de beginnende brouwers: waarom?). Na de 20 minuten rust kieper ik de 73 ºC maisch bij de pan van 48 ºC. Ik kom uit op 60 ºC. Ik verwarm naar 63 ºC en laat rusten gedurende 30 minuten. Mijn sg is na deze rust ca 1066 en daar wordt ik niet vrolijk van. Ik verwarm door naar 73 en laat weer een half uur staan. Na dit half uur is het sg 2 puntjes hoger geworden. Het heeft dus ook weinig zin om nog langer te gaan rusten. Ik besluit om door te gaan naar 78 ºC. Dan meet ook Theo nog even mijn sg. Hij meet in Brix, en die is 80. Huh, dat is dus 1080. Hoe kan dat? Ik ook weer meten. Verrek, zo meet ik nog 1068 en nu meet ik ook 1080. Ik snap er niks van, maar nu ik dit schrijf realiseer ik me dat na de twee maisch-rusten, ik van boven af heldere vloeistof heb opgezogen met mijn pipetje. Ik heb daardoor een te lage dichtheid gemeten want die suikers zakken natuurlijk naar de bodem. Ik had eerst moeten roeren. Waarschijnlijk is dat de reden geweest. Weer een leermomentje. Blij met deze 1080 ben ik gaan spoelen met ca 19L spoelwater op pH gebracht van 5,0. Iets te zuur, maar ik doe het ermee (ideaal is 5,3-5,4). Het spoelen en koken gaat voorspoedig. In het recept kun je zien dat ik 4 hopgiften geef. De eerste doe ik al voor het koken. Wort is dan 90 ºC. Rest volgt op de aangegeven tijden. Na koken verloopt het filtreren van de hop en koelen van het wort vlekkeloos. Ook hier geen bijzonderheden. Gekoeld naar 19 ºC.

Uiteindelijk kom ik toch wel uit op zo’n kleine 30L wort met eind sg van 1066. Iets lager dan waar ik op uit wilde komen, maar met die slechte schroot ben ik absoluut niet ontevreden mee. Nadat we opgeruimd hebben en de vloer gedweild is, nemen we nog een biertje. Na thuiskomst plons ik de gisstarter bij het wort en zwenk het gistvat rond. ’s Avonds laat pruttelt het waterslot al. Ik heb het gistvat in mijn hooikist staan in de hal bij de voordeur. Daar is het ca 19 ºC. Wil voorkomen dat de temperatuur tijdens vergisten te hoog wordt. Aan einde van dag 2 zie ik dat ie inmiddels gestegen is naar 24 ºC. Er komt een nare lucht uit het gistvat. Door de centrale afzuiging trekt de lucht onder de wc deur door. Daar is het alles behalve aangenaam. De overige familieleden beginnen te klagen… Ik zet het gistvat buiten in de kou bij de voordeur. Na drie uur is ie weer gedaald naar 20 ºC en haal ik ‘m weer binnen. Zwenken. Hij blijft 20 ºC. Mooi. Volgende dag staat ie op 19 ºC. De nare lucht begint minder te worden. Ik zet ‘m in de woonkamer voor verdere vergisting. Na 8 dagen is de vergisting nagenoeg gestopt. Het sg is dan 1017. Het jongbier in de maatcilinder proef ik en ik ben aangenaam verrast. Mooie geur en evenzo smaak. Pfff.

Het bier hevel ik over in mijn mandfles. Die is net een dag schoon want zaterdagmiddag hebben Theo en ik de Black IPA die er nog in zat te lageren, gebotteld. Ook dit bier is erg mooi geworden. Het restantje hop (19 gram) stop ik in een pantykousje en prop ik in de mandfles bij het bier. Mijn ervaring met dryhoppen in zo’n kousje is goed. Het voorkomt verstopping van de hevel tijdens overhevelen aan einde van de lagering. Met waterslot erop gaat ie de koelkast in die in mijn schuur staat. Nu 3 weken lageren bij 5 ºC. Zodra ie gebotteld is en koolzuur heeft zal ik paar flesjes meenemen om op een gezamenlijke brouwdag te laten proeven.

Brouwgroet,

Op zaterdag 29 november jl. was het dan zover! Nadat wij, cursisten van de brouwcursus, op een aantal donderdagavonden door Titus en Theo wegwijs waren gemaakt in het brouwproces, mochten we nu onze eigen brouwsels gaan maken.

Het was een prachtige, heldere en zonnige dag. Al vroeg ging ik op pad naar de boerderij van kwekerij Duivenvoorden in Lisserbroek, benieuwd hoe deze dag zou gaan verlopen. Eenmaal aangekomen, gonsde het al van de activiteiten. Mensen waren bezig hun brouwinstallaties op te zetten, er werd mout en graan afgewogen en uitgedeeld en ook wij, de cursisten, gingen met behulp van de apparatuur van ’t Wort Wat aan de slag. We zouden, volgens recept, Black IPA maken, een van mijn favoriete bieren!

Eerst schroten en daarna maischen. Alles tot aan een bepaalde temperatuur brengen, af laten koelen, weer op temperatuur brengen, precies zoals we het in de theorie hadden geleerd, en het was heel bijzonder om het nu eens in de praktijk te brengen: dan gaat zoiets toch meer leven en krijg je echt een idee van hoe het hele brouwproces in zijn werk gaat.

Ondertussen konden we onszelf voorzien van allerhande versnaperingen, die door de dochter des huizes verkocht werden, of konden we ons even opwarmen in het nabijgelegen gedeelte van de stal.

Ik moet zeggen: het was een prima dag en ik heb me goed vermaakt. Behalve werken aan ons eigen brouwproces konden we ook een kijkje nemen bij ervaren brouwers. Hoe pakken zij zoiets aan? Wat voor apparatuur hebben zij, wat kunnen zij vertellen over hun brouwervaringen? Allemaal heel leuk.

Na de lunch gingen we aan de slag met het toevoegen van de hop, de voor IPA zo kenmerkende, heerlijke geur hing al gauw in de hele stal en ik raakte zowaar ietwat ‘bedwelmd’. Het brouwsel werd nu echt aan de kook gebracht, waarna we het gistvat schoonmaakten met ‘ukkie-mukkie’ en de gist toevoegden. Na het overhevelen van het brouwsel in het vat was het proces voor ons voorlopig ten einde. Onze vaten werden meegenomen door Titus en Theo. Zij zouden ze gaan lageren, in afwachting van het resultaat op de bottelavond, 30 januari.

Na afloop was er gelegenheid om van elkaars bieren te proeven en om bier- en brouwervaringen met elkaar uit te wisselen. Aan lange tafels werd het, na diverse biertjes, al gauw heel gezellig, ook weer begeleid door diverse lekkere snacks, bereid door de dochter van de kweker.

Ik vond het een prima dag en een mooie (voorlopige, want er komt nog een bottelavond op 30 januari) afsluiting van de brouwcursus.

Je kunt in de theorie wel van alles leren over het brouwproces, maar het brouwen gaat toch echt meer leven als je het zelf doet en ziet en begrijpt hoe de diverse brouwstadia elkaar opvolgen en wat het een voor gevolg heeft voor het ander. Daarbij was het ook nog eens erg gezellig, ongedwongen en ontspannen. Kortom: ik ga zeker nog eens komen op een volgende gezamenlijke brouwdag, hopelijk dan met mijn eigen brouwapparatuur!

Waardering!

Zo ga je met je zoon naar de clubavond van t Wort Wat!, en zo sta je met een oorkonde in je hand met een vermelding van een tweede prijs voor het brouwen van een Tripel. Net even een jaar aan het hobbybrouwen en dan al zo’n waardering. Echt te gek.

Die waardering hebben we natuurlijke mede te danken aan Theo en Titus die menig avond hebben besteed om ons de beginselen van het brouwen bij te brengen, wat uiteindelijk resulteerde in deze tweede prijs. Daarnaast komt de waardering ook ten goede aan Stefan en Michael van de inkoopcommissie die de juiste ingrediënten voor ons hebben klaar gemaakt. Met kreten uit de beoordeling van “lekkere tripel doe maar een krat”, “net geen Westmalle maar niet vervelend”, en “goed in balans” en een totaal van 81 punten is dit voor ons een enorme motivatie om er mee door te gaan.

We zijn nu een jaar bezig en hebben op een paar aanpassingen na alleen de maandbieren gebrouwen en daarnaast de gezamenlijke brouwdagen bezocht. Voor 3 januari staat er nog een “bijna blond” op het programma waar we een Whiskymout aan toe gaan voegen. We hebben al een 30 liter “bijna blond“ gebrouwen en deze was goed van smaak. We willen nu het verschil proeven wat deze toevoeging voor uitwerking heeft op het bier. Mocht dit een heerlijk biertje zijn, dan zullen we dit recept toevoegen aan de database van de recepten en om bij de woorden van Theo te blijven: “het wordt altijd bier”.

Mogelijk willen we in 2015 ons volume wat gaan vergroten, zodat we nog meer van dit heerlijke vocht kunnen genieten. Nogmaals bedankt aan alle keurmeesters voor deze prachtige beoordeling. Mocht je ons willen volgen dan kan dit via facebook op www.oldberckhout.nl.

Namens de brouwers van Old Berckhout: Nick, Koen en Vok Oud

In mijn jonge jaren ben ik eens een keer doodziek geworden na het drinken van één flesje bier. Ja, ééntje, dat was alles! Twee vrienden hebben mij, op een èchte scooter met buddyzadel, naar huis gebracht. Ik zat tussen hen in als een plak kaas tussen twee boterhammen. Ze hebben me boven de w.c. gezet, uitgekleed en in bed gestopt. Mijn ouders hebben er niets van gemerkt. Jaaaaren lang heb ik daarna geen bier gedronken.

Dat is wel veranderd hoor. Eén biertje per dag, bij uitzondering twee, is mijn inname. Ik hoef ook voor déze inname niet bang te zijn voor een bierbuik. Een verschijnsel dat ik bij de club ook niet in overmate kan waarnemen.

Nu schijnt uit studies in 2012, van Deense en Nederlandse onderzoekers, dat de relatie: “bier – bierbuik” niet aantoonbaar is. Je kan wèl dik worden door de alcohol maar dat geldt ook bij andere alcoholische dranken. Ja, ook bij wijn. Een drank die zo’n gezond imago heeft. Het gaat er natuurlijk om hoeveel je drinkt. Drie, vier pijpjes per keer is in ieder geval meer dan een fles wijn. En er zijn bierdrinkers die daar nog gemakkelijk overheen gaan. Het bekende: “te …”.

Uit dat onderzoek is ook gebleken dat je bij het drinken van bier o.a. diverse vitamines B binnen krijgt. Eén ervan is ADH of wel foliumzuur. Nee, géén ADHD, dat kan je wèl krijgen door tevéél bier te drinken. Gelukkig is dat ADHD-gedrag tijdelijk en hoef je niet over te stappen op Ritalin. Foliumzuur (vitamine B11) is nodig voor de groei en goede werking van het lichaam en voor de aanmaak van witte en rode bloedcellen. Bij zwangere vrouwelijke bierdrinksters is foliumzuur goed voor hun ongeboren vrucht.

Nu brouw ik kleine partijen van 10 liter. Die gaan vlug op, door mijn drankgebruik en door de gasten die meedrinken. Ik kan dus vaak aan het brouwen slaan. Wanneer er dan iemand zegt: “Ben je alwéér aan het brouwen?” dan kan ik riposteren: “Ja, bier is lekker, maar ik doe het voornamelijk voor mijn gezondheid”.

Destijds ben ik “Rooms” opgevoed en ik heb natuurlijk nog wel wat van die opvoeding overgehouden. Eén van die zaken is een “schuldbekentenis”, een “mea culpa”. Die moet ik nu ook maken, want ik heb valselijk beschuldigd. (Red: Zie clubblad oktober 2014)

Op www.universiteitvannederland.nl komen wekelijks allerlei wetenswaardigheden aan bod. Recentelijk was daar een serie van 5 colleges (elk college duurt maar 15 minuten; ik was in mijn studietijd anders gewend) gehouden door: dr.ir. Bart Knols, entomoloog aan de Landbouw Universiteit Wageningen. Hij had een serie opmerkelijke colleges die ook opheldering gaven over mijn vraag of muggen niet alleen van bloed houden, (meer van het mijne dan dat van mijn vrouw) maar kennelijk ook van bier.

Sorry voor de dames-muggen dat ik ze valselijk voor stiekeme alcoholistes heb uitgemaakt. De “dames” houden uitsluitend en alleen van bloed! De alcoholisten zijn ook niet de mannetje muggen, maar dié zaten in de eerder genoemde Erlenmeyer. In bier blijft altijd wel een deel suiker aanwezig. En dàt lusten die mannetjes. Suiker is ook het énige dat ze tot zich nemen. Het komt er dus op neer dat de mannetjes suikerhoudende stoffen opzuigen om de vrouwtjes te kunnen bevruchten en de vrouwtjes op hùn beurt bloedprikken om de eitjes te kunnen leggen. Een en ander neemt niet weg dat ik die toegangspoorten in mijn garage muggenwerend ga maken, want voor je het weet zit er wèl een vrouw tussen (als mug natuurlijk.)

Raadsel opgelost.

Alweer december, de laatste avond van onze club in aantocht. Dan is het hele 20-jarige bestaan alweer bijna verleden tijd en hop, op naar de 25.

Maar daarvoor is meer nodig dan een flink leden aantal. Die kunnen er hoogstens voor zorgen dat we met z’n allen door de vloer van het clubhuis gaan als er weer eens zo’n gave avond komt als de laatste in november. Nee, dan hebben we ook enthousiaste medewerkers nodig, die af en toe wat taken vervullen.

En als u dat wellicht nog niet weet: dat kan makkelijk vanuit de luie stoel, achter uw PC. Hoe, denkt u dan? U schrijft gewoon een stukje in ons clubblad. Makkelijk toch?

Niet alleen kun u dan tot in de eeuwigheid gelezen, geciteerd, nagevolgd en/of gedownload worden, maar u kunt er ook een prijs mee winnen. Ook dit jaar krijgt weer iemand het Gouden Toetsenbord uitgereikt. Iemand die zich verdienstelijk heeft gemaakt door leuke stukjes te schrijven voor ons clubblad. Dus wees aanwezig op die laatste avond.

En dit wordt een mooi en nieuw voornemen voor 2015: U pakt voor ons de pen.  Het kan gaan over een leuk recept, een clubavond, een brouwdag (we hebben er net weer een gehad waar we uit de nodige grondstoffen een mooie black IPA gaan verkrijgen, en daar gaat vast iemand over schrijven!), een technisch brouw detail, een boek, het maakt niet zo uit, als het maar iets met bier te maken heeft. Wij als media commissie zien uw schrijven gaarne tegemoet.

Proost!

Geschiedenis van Bier Stijlen 6:  Russian Imperial stout

Dit is een van mijn favoriete bieren om te drinken tijdens de winter en ook om voor jaren te bewaren in mijn bierkelder. De Molen R.I.S. bieren heeft een THT datum van 25 jaar! De Molen en Emelisse hebben ook hun RIS bieren zes maanden laten rijpen op whiskey vaten.

Imperial stout/Russian imperial stout/Imperial Russian stout, is een sterke stout die voor het eerst in de 18de eeuw door Thrale's brouwerij in Londen werd gebrouwen. Peter de Groot werd verliefd op stout bieren tijdens zijn bezoek aan Engeland in 1698. Hij vroeg of er wat van kon worden geëxporteerd naar het Russische hof in St Petersburg. Door de lange reis per boot kwam het bier bedorven aan. Dus het volgende brouwsel was hoger in alcohol en had ook meer hop toegevoegd gekregen om de zeereis te overleven. Het werd een sensatie in Rusland.

Het heeft een alcoholpercentage van 9% en hoger.

Hier zijn wat recepten d:recepten#a_Imperial Russian Stout 

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Enige tijd geleden liet ik u weten dat ik een bier had gebrouwen met gember. Het recept was het eerste recept dat door Charlie Papazian was gepubliceerd in het begin van de AHA. Nu, dat doet denken aan de recepten uit ons vorige blad (oktober) die 20 jaar eerder voor de eerste keer werden gepubliceerd. Ik vraag me af of er al vermetele brouwers zijn die nu met dit bier bezig zijn. Dat is dan toch een soort hommage aan de brouwers van toen. Zo voelde dat ook naar Papazian toe.

Maar goed, waarom begin ik hier nu over? Papazian (oprichter van de AHA) was destijds een van de eersten die een boekwerkje schreef over het hoe en waarom van bierbrouwen als hobbyist. Het was meer een stapel stencils die je bij hem kon bestellen. Uiteraard werd het herschreven en opnieuw, later in boekvorm, uitgebracht en weer herschreven, etc. U begrijpt het al? Jawel, de vierde editie is nu (net) uit. Ik heb het onmiddellijk besteld, samen met het tweede deel voor de gevorderde brouwer. Voor iets meer dan 18 Euro bij bookdepository.com heb je beide boeken. Alleen: het duurt altijd even voor je ze in huis hebt… Misschien dat Amazon.com daar in de toekomst wat aan gaat veranderen, nu ze de Nederlandse markt betreden. Je moet dus niet alleen voor het lageren van je biertje geduld opbrengen.

Voorlopig ben ik aan het wachten. Heb hier al boeken zat staan en dit is duidelijk een overbodige luxe, een boekenkastvuller, maar het is net als met dat eerste bier van hem destijds: je moet het gemaakt hebben, in dit geval: deze boeken gelezen. Ik zie het meer als een stukje historie, meer als een hommage aan deze krachtige bepleiter van thuis brouwen, en wie weet vind ik nog zo’n pareltje van een recept, of van die fijne tips, die ik ook haalde uit Gordon Strongs boek: ‘brewing better beer’.

Maar zoals ik al zei, voorlopig ben ik in afwachting, en dient mijn aandacht uit te gaan naar drie gistvaten, waarvan de inhoud wacht om gelagerd te worden. Drie? Ben ik toch weer te enthousiast geweest met brouwen…

Proost,

Geschiedenis van Bier Stijlen 5: Barley Wine

Barley wine (of barleywine) is de stijl van een sterk bier (net zo sterk als wijn), oorspronkelijk uit Engeland. Het was ontworpen in de tijd dat mijn land vaak ‘ruzie’ had met Frankrijk, in de 18^de eeuw. De adel dronk in die tijd Franse wijn, zoals Bordeaux, maar tijdens oorlogen was het niet te krijgen. Dus een bier met dezelfde alcoholsterkte als wijn werd gebrouwen voor de rijke mensen. Het eerste ‘barley wine’ bier dat op de markt kwam voor iedereen, was Bass No. 1 Ale, rond 1870.

Barley wine is normaal gesproken tussen de 8 en 12% ABV. De Amerikaans versie is wat hoppiger dan de Engels versie. De Engels versie is altijd donker en de Amerikaans varieert van rood/goud tot zwart. Barley wines zijn vaak voorzien van het jaartal op het etiket, omdat zij met de jaren steeds lekkerder worden (als ze goed behandeld worden, net als goede wijn).

Hier zijn wat recepten d:recepten#a_Barley Wine

Sinnerman wordt een nieuwe Brouwerij in Den Haag!

http://denhaagfm.nl/2014/11/04/europagrootste-europese-urban-farming-project-op-de-schilde/, en het goede nieuws is dat een van onze brouwers, Elard Vermeulen, de oprichter is.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Geschiedenis van Bier Stijlen – 4: Bock

Bock is een sterke lager van Duits origine. Er zijn een paar verschillende stijlen:

• herfstbock
• maibock, een lichter, hoppiger versie voor de lente, 
• doppelbock, iets sterker en moutiger, en
• eisbock, een veel sterker versie, gemaakt door het bier te bevriezen en het ijs weg te nemen.

Het bier was voor het eerst gebrouwen in de Hanseatic dorp Einbeck in de 14de eeuw. Het was later gebrouwen in München. Door een verschil in accenten was het uitgesproken als ein Bock (een geit), daarom zie jij vaak geiten op de etiketten.

De Bock Stijlen

Herfstbock

Herfstbock is traditioneel zoet en tussen de 6.3 en 7.2% alkohol. Het is licht donker tot bruin. Er zou genoeg hops zijn zo dat het niet te zoet wordt. 

Lente /Mai Bock

Mai bock, ook bekend als helles/heller bock, is een helles lager die net zo sterk is als een bock. De geur is hoppiger dan een herfst bock en de kleur is gouden tot licht amber.

Doppelbock

Einbecker Winterbock

Doppelbock  is een sterkere versie van een herfstbock. Het was voor het eerst gebrouwen in München door de Franciscaner monniken. Doppelbock was hoog in alcohol en zoet, het was een soort vloeibaar brood voor de monniken tijdens vasten.

Eisbock

Eisbock is een traditioneel bier van het Kulmbach gebied van Duitsland. Het is gemaakt door een doppelbock te bevriezen en het ijs weg te halen. Het bier wordt dan sterker, tussen 9 en 13%.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen. 

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en  kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Dean Southall

Was ons vorige nummer een pracht van een special geworden, nu ligt er weer zo’n apart exemplaar op uw schoot: het jubileumnummer, 20 jaar 't Wort Wat!!

Ik denk niet dat ik u veel hoef te vertellen. Menigeen heeft al heel wat jaartjes't Wort Wat! meegemaakt, al dan niet thuis, met dit blad ter lering ende vermaak, of op de clubavonden en brouwdagen zelf.

Al heel wat clubrecepten en brouwdagen heeft mijn installatie gezien. En dan al die miljarden gistcellen die via de club bij mij thuis een heerlijke brouwsel in mijn glas deden sprankelen.

Over gistcellen gesproken. Ik las net in een krantenartikel dat men op de universiteit van Leuven heeft ontdekt dat de geur van gist fruitvliegen aantrekt en dat deze gistcellen bij aanraking op de fruitvlieg blijven plakken en daarmee hun verspreidingskans vergroten. Ik was al zo verbaasd dat het aantal fruitvliegen bij mij thuis zo enorm aan het toenemen was… Maar bedenk dat de co-evolutie van de fruitvlieg en de gistcel ervoor heeft gezorgd dat de gistcel esters aanmaakt om de vliegjes te lokken en daarmee ons eeuwige vreugd schenkt met deze overheerlijke geuren in ons bier!

U ziet: ook in onderzoeksland worden nog leuke dingen ontdekt. Zo leren wij allemaal van elkaar. Dat is de reden dat ik mijn column ben begonnen. Ik was destijds het eerste leerstadium in brouwen voorbij en vooral in het begin kon ik via mijn column aan nieuwe beginners laten zien wat er te doen valt als brouwer en waar je tegen aan kan lopen. Dat is gaandeweg overgegaan (we lezen nu column no. 55!) naar het vertellen over mijn brouwsels; diverse zaken die ik via boeken en anderszins binnen haal, met name geschiedenis van het bier, brouwtechnieken en af en toe ook wat receptuur. En ik blijf experimenteren (gewoon bier kan je namelijk ook direct in de winkel halen, of bij de clubleden die commercieel zijn gegaan). Enig nadeel: een experiment kan ook tegenvallen. En zoals onze voorzitter mij pas toefluisterde: het leven is te kort om slecht bier te drinken. Weggooien en een betere fles pakken. Maar de kleinste hoeveelheid wort waar ik mee uit de voeten kan is 10 liter, en dat zijn dan uiteindelijk 30 flesjes die je na proeven moet gaan leeggooien. Oei, dat doet wel pijn… en er komen weer vele fruitvliegen op af…

Maar bij dezen heb ik dan toch even een terugblik geworpen op mijn columnistenbestaan bij 't Wort Wat! Ik hoop nog veel te mogen bijdragen aan onze bloeiende vereniging.

Proost,

Ben Jacobs

Mijn brouwruimte is de inpandige garage, daar staat géén auto in. Twee werkbanken: één voor timmer- en knutselwerk, de ander voor mijn brouwwerkzaamheden en verder een rek met bierspullen en de potten met zelf ingemaakte jam, appelmoes, soepen enz.

Sinds ik er hier mijn bier brouw, heeft de vloer er nog nooit zo schoon uitgezien. Minstens eens per week gaat de ‘mop’ erover om eventuele bierresten en stof te verwijderen. Je zou ook hier kunnen spreken van een ‘Reinheitsgebod’. Ik moet bekennen dat ik nog nooit zo netjes op mijn werkplek ben geweest. Ook de brouwmaterialen worden direct na gebruik gereinigd, maar soms loopt het wel eens mis. Dat later.

Omdat het een garage is, is er veel ventilatie. Het zou erg moeilijk zijn om me daarin, met de uitlaatgassen van mijn auto, van ‘kant’ te maken. Wat blijkt? Die ventilatieopeningen zijn ook groot genoeg voor muggen! Nu viel het me op dat ik met zo'n elektrische mepper een hele tijd bezig kon zijn voordat ik ze allemaal geëlektrocuteerd had. Steeds kwamen er weer te voorschijn, tot ik het ontdekte van die ventilatie. Voorheen zag je ze nauwelijks in de garage maar nu zijn ze er met velen. Wat hebben ze er te zoeken?

Kort geleden ontdekte is waar ze zo gek op zijn. Niet alleen op mijn bloed maar ook biergist. Ik ontdekte dat toen ik gestoord werd in mijn schoonmaakwerkzaamheden. Uit een gistingsvat had ik wat depot in een Erlenmeyer gedaan en werd weggeroepen voordat ik eraan dacht die af te dekken. De volgende dag zat de fles ‘vol’. Wèl met muggen, maar geen fruitvlieg ertussen te bekennen. Op een trespa blad, ook nog niet schoon gemaakt, zaten ze (ja, het zijn vrouwtjes) met hun pootjes vast in het gemorste depot dat zó kleverig was dat ze erin vast bleven zitten.

Ik ga de proef nemen met een wespenvangglas, eens kijken wat dat oplevert. En tevens de ventilatie maar afdekken met horrengaas. Zijn er meer brouwers met dezelfde ervaringen?

Jean-Pierre Bylard

VIJFHUIZEN – Nu eens geen schaar of doek als middelpunt van een opening maar een flesje aardappelbier. Met de overhandiging van het eerste flesje van het eerste brouwsel zondagmiddag aan cultuurwethouder Derk Reneman was de opening van de kunsttentoonstelling ‘Op de Plaats Rust’ een feit.

Het kan niemand in de polder ontgaan zijn dat momenteel de landschapsmanifestatie Ringbiënnale aan de gang is. In aanloop daarvan stuurde gastcurator Iris Dik in opdracht van het Kunstfort bij Vijfhuizen zes kunstenaars en ontwerpers op pad met de opdracht met bijzondere plekken en bijzondere mensen terug te komen. En met succes, want zij brachten de polder op een verbeeldende manier tot leven. Van een tractordans tot een proeverij van aardappelbier, van slootwandelingen tot een waterlaboratorium.

Henriëtte Waal, een van de kunstenaars, benadrukte de Meer vanuit het gewas en koos voor de aardappel. Niet zonder reden. “Ontwerpers kunnen veel doen met aardappels, een knolgewas heeft geen last van fijnstof dat hier in zo’n ruime mate aanwezig is en middels de aardappel zijn Schiphol en de boeren hier dichter bij elkaar te brengen.” Waal voegde de daad bij het woord. Ze brouwde bier van de Meerlander, dé Haarlemmermeerse pieper bij uitstek, ontwierp frietzakken en etiketten voor de flesjes om de aardappel, de boer en het bier op Schiphol te introduceren.

Nadat Holger Nickisch, directeur van het Kunstfort, de vele aanwezigen had aangeraden toch vooral te genieten van de prachtige polder en wethouder Reneman de dynamiek van Haarlemmermeer in velerlei toonaarden had bezongen was het moment aangebroken om in de tentoonstellingsruimte het aardappelbier te proeven. Als wijnliefhebber liet Reneman eerst zijn neus het werk doen. Na het eerste slokje luidde zijn proefnotitie: ‘een rijk, hoppig en smaakvol bier’. De bijzondere smaak kreeg het bier door aardappelschillen te laten meegisten en een deel van de mout te vervangen door aardappels. Het bier is gebrouwen in samenwerking met amateurbierbrouwvereniging ’t Wort Wat uit Hoofddorp.

Tegen een decor van favoriete aardappelrassen van lokale telers toonde Waal een nieuwe, bijna exotische pieper van een compleet nieuw ras dat nog volop in ontwikkeling is. Megagroot, paars van binnen en heel gezond vanwege een hoog vitaminegehalte en veel antioxidanten.

De vertaling van de reis van de kunstenaars door de polder is nog tot en met 30 november te zien op het Kunstfort in Vijfhuizen (NH). Van reuring naar rust. Op de plaats rust.

tekst:  Frans Witteman

foto: Trudy Witteman

bron: www.HCnieuws.nl

Zoals we allen graag zien, een regelmatig terugkerend verschijnsel: de special. En jawel, deze keer hebben we er weer een voor u (en door u) gemaakt. Onze blad gaat nu over Trappist bieren.

Nu maak ik graag een (one-hop) blonde en regelmatig een tripel. Ook mijn dubbel dit jaar viel erg in de smaak. Dus zo’n special is ook voor mij als lid van de media-cie interessant.

Omdat ik graag overal wat van af weet, ben ik destijds het boek van Stan Hieronymus gaan lezen: brew like a monk. Alleen al het voorwoord van Tim Webb is interessant: hij stelt dat de Trappist brouwerijen druk bezig zijn markt aandeel te bevechten op de internationale biermarkt.  Dat betekent uiteindelijk toch ook een kosten reductie, en dat is merkbaar aan het eindresultaat. Er wordt over het algemeen gebruikt gemaakt van veel suiker, hopextract ipv hopbellen, snelle en warme fermentatie, etc wat de kwaliteit niet ten goede komt. Hij breekt een lans voor een hogere prijswaardering van deze bieren, en daardoor het behoud van de ‘vroegere’ kwaliteit.

Daarnaast verteld de brouwmonnik van Rochefort dat de trappist bieren makkelijk na te maken zijn, als het gaat om receptuur (meestal bekend) en gisten (vaak uit een flesje op te kweken). Hij waarschuwt wel dat als er iets is wat niet na te maken is, dan is dat hun  attitude naar het leven, hun relatie met God en de natuur. Dat nemen ze mee in het brouwproces! Ja, twortwatters, ga daar maar eens mee aan de gang…

Ik vind de geschiedenis van bier leuk, zoals U weet. Nu bij deze uit het boek een mooie tijdlijn:

530: De geschreven regels van Sint Benedictus: dit is tot op heden de reden dat monniken bier brouwen en verkopen.

750: Charlemagne en zijn volgers promoten de Benedictus levenswijze en daar hoort het brouwen in het klooster ook bij, zelfvoorzienend en ook voor hun gasten.

820: Een bouwplan is getekend voor de Sint Gall Klooster, dit is een blauwprint voor andere kloosters.

1098: De orde van de Cisterciënzer monniken is opgericht, die striktere regels naleven dan de Benedictijnen.

1132: Cisterciënzer monniken nemen het Orval klooster over, dat is verlaten door de Benedictijnen.

1464: Cisterciënzer monniken nemen de abdij van Rochefort over van nonnen.

1656: Een striktere order van Cisterciënzer monniken  begint in La Trappe: hier komt de naam van Trappisten vandaan.

1790: De Franse revolutie onderdrukt de kloosters, hun eigendommen worden geconfisqueerd.

1802: Vluchtende Franse monniken richten een klooster op in Westmalle.

1830: België wordt onafhankelijk van de Nederlanden.

1836: De monniken van Westmalle beginnen hun brouw activiteiten

1839: Na 5 jaar eerder te zijn opgericht begint men in het klooster van Westvleteren te brouwen.

1844: Monniken van Westmalle starten een nieuw klooster in Achel, waar het brouwen begint vanaf 1852.

1850: Monniken van Westvleteren richten een abdij op in Chimay en starten de brouw en verkoop van bier aan de omringende gemeenschap in 1862.

1899: Rochefort begint met brouwen, 12 jaar nadat monniken van Achel dit verlaten klooster weer hebben hersteld.

1919: De regering verbiedt de verkoop van spiritualiën in bars en andere publieke plaatsen. Daarmee ontstaat een vraag naar zwaardere bieren.

1922: Westmalle start met het gebruik van donkere kandij siroop in hun dubbel, waarmee het bier zwaarder wordt gemaakt, zonder afbreuk te doen aan de body.

1925: Chimay komt met het eerste trappisten handelsmerk: ADS, Abbaye de Scourmont.

1932: Orval, herbouwd in 1926 begint te brouwen met een geheel hernieuwd recept.

1934: Westmalle heeft een moderne brouwerij gebouwd en begint de verkoop van Westmalle Tripel, het eerste niet donkere Trappisten bier.

1946: De Abt van Westvleteren besluit het belang van hun brouwactiviteiten te minderen en sluit een contract af om het Saint Sixtus bier onder contract te laten maken.

1948: Vader Theodore isoleert het Chimay gist en brouwt het fameuze Bleu/Grand Reserve als Kerstbier.

1955: De monniken van Rochefort brouwen hun Speciale, nu Rochefort 8 genaamd, en het laatste nieuwe bier van Rochefort.

1962: Wettelijk vastgelegd dat alleen Trappisten kloosters  de naam Trappistenbier mogen gebruiken.

1992: Westvleteren stopt na 46 jaar het contract met St Bernardus en begint weer zelf bier te brouwen en verkopen. St Bernardus gaat door met hun bierproductie onder eigen naam.

1998: Achel gaat weer brouwen.

In de 8^e en 9^e eeuw werd het meeste bier gewoon thuis gebrouwen en dus ook in de kloostergemeenschappen.  Dat waren er op een bepaald moment wel 600 in Europa. Ze hadden kapitaal om de brouwerijen te bouwen en toegang tot graan. De schaal waarop het brouwen gebeurde stond uiteindelijk model voor commerciële brouwerijen. Maar voor de 12/13^e eeuw was enkel het klooster  de plek waar op commerciële schaal werd gebrouwen. De trappisten, waar deze special over gaat, behoren tot de order der Cisterciënzer monniken en waren strenger in de leer dan de Benedictijnen. Ze ontstonden in Frankrijk en werden al gauw bekend als de witte monniken (habijt kleur). Een latere afscheiding ervan in La Trappe vormde de Trappisten in 1656. Dagelijkse arbeid, stilte, eenzaamheid en geen vlees eten waren de regels. Om vitaminen binnen te krijgen was het drinken van bier van vitaal belang. Met de Franse revolutie vluchtten vele monniken naar het buitenland, die van La Trappe naar Zwitserland en daarna naar Rusland. Vandaar kwam men weer terug in Frankrijk en er werden weer kloosters gesticht, oa ook in die streken die per 1830 tot België gingen behoren. Die kloosters brouwen tot op de dag van vandaag. Voorheen maakte men verschillende soorten bier, gereserveerd voor de verschillende soorten gasten. Daar er vaak maar een brouwhuis was, maakte men gebruik van een maisch, waaruit nog een tweede en soms derde wort kwam: mogelijk komen daar de termen dubbel en tripel vandaan. Tegenwoordig zijn het over het algemeen separate maischen, maar Westvleteren houdt nog vast aan de traditionele manier van brouwen. Westvleteren 12 en 8 komen uit dezelfde maisch ketel. Waarom: aldus de monniken: de brouwmethode wordt overgeleverd van monnik op monnik. Traditie dus.

Ik kan nog veel meer vertellen, want daarna gaat het boek verder in op elk trappistenklooster en hun bieren. Receptuur wordt erbij geserveerd. Maar ik denk dat u nu wel warm aan het lopen bent voor dit boek. En u moet wat te lezen overhouden. Veel plezier.

Proost, Ben

Eerst en meest belangrijk, hartstikke bedankt bestuur en de mensen die hebben geholpen bij de heel gezellig BBQ ;-) Ik vond het een reuze succes! 

Ik was jarig de dag voor de BBQ maar ik most werken in mijn winkel tot 21:00 omdat het koopavond was.  Dus, ik had een blind proeverij geregeld met mijn brouwclub en wat bier liefhebbers.  De thema was natuurlijk, baltic porters!  Het was 3 van onze brouwsels tegen 3 commercieel BP’s,Carnegie porter, Baltika 6 en Zywiec.  Het was een blind proeverij en de volgorde was willekeurig.  Ik had verwacht dat onze brouwsels zouden 4,5 en 6^deplaats krijgen maar tot onze verrassing was het andersom.  Onze brouwsels kwamen 1,2 en 3rde uit de test dan Zywiec in 4^deplaats, Batika 6 in 5^deen Carnegie porter als laatst!!  Wauw J  Dus het plan is om het winnende recept te laten brouwen.

Er was een link naar een wiki in mijn vorige Cyber corner over porters. Baltic Porters zijn een variant van de originele Brits porter die was gekopieerd en gebrouwen in wordt gebrouwen in Finland, Estland, Letland, Litouwen, Tsjecho-Slowakije, Polen, Rusland, Oekraïne, Denemarken en Zweden. In het begin was het altijd bovengistend, later in de 2^dehelft van de 19^deeeuw begon wat brouwerijen lager gist te gebruiken.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weet, heb ik mijn eigen bier winkel in Den Haag.  Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mailadres en een prijslijst doorsturen ik zal.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren. Als jij jouw eigen commercieel bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen.  Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Bericht van de Polderbok commissie

De polderbok 2014 zit op de fles, het is een mooi bier geworden van 7,9% vol alc.

Donkerbruin van kleur, proefnotitites zijn tonen van caramel met een licht fruitige afdronk.

Het is gebrouwen door de polderbokcommissie bij brouwerij de 7 Deugden in Amsterdam Osdorp.

De polderbok 2014 kun je bestellen per doos van 6 flessen a 75cl.

Per doos zijn de kosten 22 euro.

Bestellen doe je door een email te versturen aan: polderbok@twortwat.nl

Je ontvangt dan een bevestigingsmail met betalingsinstructie.

Wacht niet te lang met bestellen, de voorraad is beperkt.

De bestelde dozen ophalen op de clubavond van 26 september.

Met vriendelijke groeten van Lars, Wim, Theo, Jan, Patrick, Jacques en Erik.

Dit jaar was op zondag 3 augustus in Haarlem al weer het 18^e Botermarkt Bierfestival. Dit festival is onderdeel van Haarlem Culinair. Gelukkig kregen we nog net op tijd de lucht van dit evenement zodat we, luchtig gekleed op deze warme zomerdag, richting bushalte gingen. Het leek wel afgesproken werk maar daar stonden inmiddels al drie dorstige clubleden op de bus te wachten.

Eenmaal aangekomen op de Botermarkt ontdekten we nog een flink aantal clubleden. Het was dan ook een drukte van belang, hetgeen op een gegeven moment een flinke wachtrij veroorzaakte bij de muntjesverkoop. In het festivalboekje, waarin je proefnotities kon maken, was tevens een mooi overzicht opgenomen van de bieren die geproefd konden worden, zodat je gericht kon gaan proeven. De keuze was reuze. Van lichte zomerse bieren tot zware donkere bieren gelagerd op whiskyvaten. Het was een mooie gelegenheid om kennis te maken met nog onbekende bieren. Naast de bekendere brouwers als ’t IJ, Jopen, SNAB, Klein Duimpje en De Molen waren ook De Biererie uit Wormerveer, Maximus uit De Meern, Pampus uit Amsterdam, De Schelde uit Meer (België) en ’t Uiltje uit Haarlem aanwezig. Café Briljant uit Haarlem was ook aanwezig en had iets heel bijzonders. Zij schonken bier uit grote cafetières, waarin zij verse hop hadden gedaan. Een originele en nieuwe manier van bierschenken.

Onze vereniging was goed vertegenwoordigd. De verschillende brouwers hebben hier weer voldoende inspiratie op kunnen doen voor het komende brouwseizoen. Ook was het een mooie gelegenheid om elkaar bij te praten over elkaars brouwplannen en ideeën. Er was deze middag weinig reden tot klagen. Er waren goede bieren, het was mooi weer. Alleen jammer dat de proefglazen steeds kleiner worden…

Ik spreek bij dezen de hoop uit op een mooie bierzame periode na de vakantie, in te luiden met een heerlijke BBQ. Dat het maar mooi warm weer mag zijn op die bewuste avond. We denken er weer over na om, net als vorig jaar, met de fiets te komen. Dan vloeit het bier wat gemakkelijker.

Dit huidige warme weer betekent voor mij dat de beste aankoop van het afgelopen jaar toch wel de tweedehands koelkast is geweest, waarin nu menig vat en krat heeft staan lageren. En nog steeds staat er een bier in, klaar om te bottelen, maar ik vind het daar nu te warm voor. Met alle kansen voor een besmetting van het een en ander. Als ik maar voordat ik afreis het bier gebotteld heb, dan gaat het wel goed.

Je kunt natuurlijk ook bewust wat spelen met andere vormen van gist en bacteriën, i.p.v. bang zijn voor onbewust toegebrachte schade door je werkzaamheden aan het bier. Die gedachte bekruipt je zo gauw je ‘American SOUR beers’ van Michael Tonsmeire in huis hebt. Geweldig boek weer, en natuurlijk uit de States. Direct na lezen kreeg ik de kriebels: ik heb wat houtsnippers in whisky gelegd, na twee dagen in een kleine (5 l) lagerfles gestopt, pondje abrikozen erbij en dan mijn nog niet gelagerde bier (scheelt ergens in de komende weken weer wat bottelwerk). Dan het geheel afgevuld met een half flesje Vlaams Rood van mijn meest recente batch. Direct begon de vergisting van de suikers uit het fruit en zat uiteraard meteen het waterslot vol. Uitspoelen dus en flesniveau verlagen. Naar ik hoop zullen nu de Brett en de Pediococcus hun best gaan doen. Maar daar krijgen ze lang de tijd voor: 4 maanden lageren op het fruit en hout en dan ergens in de winter bottelen. Als ik maar een idee krijg hoe het smaakt, dan kan ik kijken (eh, proeven) of het lekker genoeg is om grotere batches te maken.

Proost, Ben

Het 't Wort Wat logo heeft verschillende verschijningsvormen gekend.

In het clubblad van oktober 1995 werden drie mogelijke logo's gepresenteerd. Op de clubavond van november 1995 werd gestemd, en het is uiteindelijk het meest linkse logo geworden, een zwart/wit logo met een klassieke uitstraling.

Het huidige werd in 1999 ontworpen. Dat had juiste een modernere uitstraling en is in kleur. Er zijn in de loop der jaren kleine kleurvariaties geweest in het logo, maar verder is het altijd hetzelfde gebleven.

In het kader van 20 jaar 't Wort Wat staan hier beide logo's naast elkaar.
Met dank aan Arjen van der Holst voor het digitaliseren en bewerken van beide logo's!

Op 25 april 2013 werd tijdens de jaarlijkse clubexcursie een bezoek gebracht aan brouwerij Het Anker in Mechelen. Na een rondleiding kregen we uiteraard een biertje aangeboden. Thuisgekomen wilde ik het recept van dit Mechelse bier zoeken maar tot op heden is me dit niet gelukt.

Ik heb met aandacht het topic gelezen op hobbybrouwen. Het meest waarschijnlijke is dat er pilsmout, caramout en mais of iets dergelijks in zit. De gebruikte kruiden zijn waarschijnlijk koriander, curacao, komijn en vanille. Hoe aan de gist te komen? Wellicht via onze gistbank van 't Wort Wat?

Wie kan mij helpen aan een goed recept van de Gouden Carolus Tripel? Voor een recept van de Gouden Carolus Classic houd ik mij ook aanbevolen.

Met biergroeten,

Jan Bongaardt

Reacties: het e-mailadres van Jan is na inloggen op www.twortwat.nl te vinden in het ‘smoelenboek’.

4 juli 2014, het is weer zover. Ons polderbok staat op het punt gebrouwen te worden. Dit jaar brouwen we bij brouwerij de 7 Deugden in Osdorp. Vorige jaren viel het rendement wat tegen en ook konden we het bier niet sterk genoeg krijgen om voor dubbelbok door te gaan. Nu, met een andere installatie, zijn we zeer benieuwd of het nu aan ons ligt of aan de installatie.

Het is 6.00uur ‘s ochtends. Het is overal nog redelijk rustig en ook de natuur is nog volledig in rust. De lucht is prachtig blauw, het belooft een mooie dag te worden. Alle leden van de polderbokcommissie die mee zouden brouwen zijn keurig op tijd. We hebben er zin in.

Eerst schroten. Om 300 kg graan te schroten ben je gewoon een uur bezig. Om 7.00 uur kan er worden gestort. Water was al op temperatuur gebracht. De brouwinstallatie heeft een maisch-programma dus het maischen is niet veel werk. Tijd voor een eerste bakkie koffie.

Omdat het maischen volautomatisch gaat, hebben we de handen vrij om andere zaken uit te voeren. Met gepast enthousiasme wordt er opgeruimd, afgewassen, dozen met bier op pallets omgestapeld, schrootmolen schoongemaakt en nog meer koffie gezet.

Als ik om me heen kijk valt me op hoe heerlijk eenvoudig de installatie is en hoe compact de brouwerij. Op een vloer van ongeveer 14x6m, staat de brouwinstallatie met maischketel en filterkuip. Beide vaten staan op een vast frame en zijn eventueel verrijdbaar. Dan is er nog een extra vat voor spoelwater, een gasgestookte ketel voor warm water, vier vergistingstanks en een bottelmachine. En natuurlijk de schrootmolen die net schoon is. Daarnaast staan er pallets met mout, lege en volle flessen en een tap-installatie met vier verschillende bieren eronder. Naast deze ruimte is er nog een winkel/voorraadkamer, een kantine, een gekoelde opslagruimte waar ook de lagertanks staan. Op zolder een kantoortje, nog een extra vat voor spoelwater en nog meer opslagruimte. Een mooie brouwerij dus maar de brouwer groeit eruit en is op zoek naar een grotere locatie waar hij ook een proeflokaal-restaurant wil beginnen.

Om 8.35 uur kan er gefilterd worden. We krijgen uitleg hoe alle kleppen moeten staan en door welke pijp wat loopt. Dan wordt het wort met bostel over gepompt naar de filterkuip. Filteren gaat voorspoedig. Er is ruim 1000 liter wort. Deze wordt teruggepompt naar de maisch-ketel en wordt verwarmd tot 100°C. We hebben een recept met drie hopgiften.

Nu wordt er een vergistingstank leeggepompt naar een lagertank om ruimte te maken voor ons bier. De vergistingstank wordt grondig schoongemaakt en de slangen worden gemonteerd om over te kunnen pompen.

Er is een vrachtwagen gearriveerd. Deze komt de drie pallets ophalen die 's ochtends waren omgestapeld. Echter, hij heeft geen laadklep en de brouwerij heeft geen heftruck. Er is verwarring, er wordt gebeld, er wordt gewacht maar geen oplossing. Gelukkig zitten daar een paar polderbok-brouwers niets te doen en zonder te vragen komen zij in aktie. In tijd van een vloek en een zucht staan alle dozen bier in de vrachtwagen en de chauffeur is zichtbaar opgelucht dat hij hulp kreeg.

14.32 uur. Het wort is koel en wordt overgepompt naar de vergistingstank. De gist wordt erbij gedaan. Blijkt dat het SG 1078 is met een hoeveelheid van ongeveer 1050 liter. Het lijkt erop dat het dit jaar weer een dubbelbok gaat worden en ook het rendement is volgens verwachting, iets beter zelfs. Tot zover zijn we dik tevreden.

Schoonmaken maar weer. Het water waarmee gekoeld is zit nu in de maischketel. Dit water en deze warmte worden morgen weer gebruikt om een volgende brouw mee op te starten. De filterkuip wordt schoongespoten, de slangen worden doorgespoeld en opgehangen, de vloer wordt nat gespoten en droog getrokken. Zo nu is echt alles gedaan. De brouwer biedt nog een paar glazen bier aan uit die tap-installatie met vier bieren en die worden uiteraard niet afgeslagen.

Terugkijkend was het een leuke dag met eigenlijk nog verrassend veel dingen te doen en bovenal een goed brouwresultaat. Het belooft een mooi polderbok te worden dit jaar. We worden op de hoogte gehouden wanneer er gebotteld kan worden en wanneer er geëtiketteerd kan worden, maar voor vandaag is het klaar.

Geschiedenis van Bierstijlen – 2 - IPA

India Pale Ale (IPA) is een van de meest populaire bierstijlen onder de echte bierliefhebbers. Veel microbrouwerijen in Nederland brouwen een IPA. Waar komt de stijl vandaan? Van mijn geboorteland… Niemand weet zeker hoe het precies ontstaan is maar veel mensen denken dat een paar honderd jaar geleden, toen Groot Brittannië heerste over India, het daar veel te warm was om bier te brouwen. De mensen in het Britse leger en de mensen van de East India Company wilden bier. Het duurde maanden om per schip bier te vervoeren van Engeland naar India en er was geen koeling toen. Dus er was een grote kans dat het bier bedorven aankwam. Zij wisten wel dat hop het bier beschermt en ook een hoger alcoholpercentage dus dat hebben zij gedaan. Pale Ale verstuurd via schepen naar India met extra hop en hoge alcohol werd India Pale Ale oftewel IPA.

Later werd de stijl populair ook thuis in Engeland. Na de tweede Wereldoorlog hebben de grote brouwerijen in Amerika en Groot Britannië de kleine opgekocht om meer en meer smaakloze pilsners te brouwen. In de jaren '80 veranderde dat weer. In 1979 liet president Jimmy Carter de wet terugdraaien die mensen sinds de drooglegging verbood om thuis bier te brouwen. Daarna gingen steeds meer mensen thuis brouwen, hetgeen resulteerde in een explosie van Amerikanen die hun eigen microbrouwerij begonnen. Er waren ongeveer 50 brouwerijen in de jaren '70. Nu zijn er ongeveer 2500 in de V.S. De meest geliefde bierstijl was voor de microbrouwers het Engelse IPA. Zij hebben de stijl aangepast aan de smaakpapillen van de bierliefhebbers in de V.S. Het resultaat was een nog hoppiger IPA en een soort wapenwedloop tussen de brouwers om de te zien wie een IPA kon brouwen met het hoogste IBU. Zij begonnen ook hoppen uit de V.S. te gebruiken. Er zijn plekken in de V.S. die een klimaat hebben dat vergelijkbaar is met het Verenigd Koninkrijk. Er zijn nu ook Britse brouwers die de Amerikaanse IPA’s hebben gekopieerd! IPA is terug naar huis!

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag.  Ik kan leveren aan de clubavonden.  Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen. 

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren.  Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen.  Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Door: Edwin de Redelijkheid & Erik Bakker

Op de clubavond van april stond ons eigen bier op tap. Een IPA die gebrouwen was met Franse Hoppen die eerder in dit  clubblad door Theo van de Voorde werden aangeboden. Het idee voor onze IPA was geboren na de wel erg smakelijke Black IPA die we in april vorig jaar op de gezamenlijke brouwdag hebben gebrouwen. Dat smaakte echt naar meer. Een eerste brouwsessie leverde, ondanks het stormachtige weer op moment van brouwen, een verfrissend lekker biertje op. Dat smaakte naar meer. Toen het bier voor de Brand Bierbrouwwedstrijd 2014 bekend werd, een IPA, was de keuze snel gemaakt. Het recept werd iets bijgesteld om binnen de ‘waarden’ van de wedstrijd te vallen en twee varianten, met ieder een andere intensiteit met betrekking tot de Dryhop-gift, werden uiteindelijk op fles afgevuld. Eén variant hebben we tegelijkertijd op een fust van de vereniging afgevuld (met drie gram suiker per liter). Na een proefsessie is van beide varianten een ‘winnaar’ gekozen. Toevallig was dit ook de variant die op het fust was afgevuld. Dus op de clubavond van april was dit voor ons een soort ‘generale repetitie’ voor de Brand Bierbrouwwedstrijd.

Op de clubavond was het geweldig om te zien dat bijna ieder tafel vol stond met ‘onze’ IPA (kodak-momentje!). De 13,5 liter waren al snel op (uurtje??). Uiteindelijk bleek de gemiddelde waardering op iets meer dan 7,5 gemiddeld uit te komen. Iets waar wij zelf uiteraard erg content mee zijn.

Tijdens het ONK in Wijlre op 24 mei, waar ook de winnaar van de Brand Bierbrouwwedstrijd kenbaar werd gemaakt, bleek helaas dat wij niet bij de 10 finalisten zaten (van 151 inzendingen in totaal). Toch wel jammer, maar met de goede kritieken over onze IPA in het achterhoofd gaan we hier zelf zeker nog mee aan de gang.

Hierbij willen we iedereen bedanken voor de positieve reacties en de uitgedeelde cijfers. Wellicht levert het toch nog aan het eind van het jaar een Wisselkei op ;-).

Geschiedenis van Bier Stijlen -1- Saison

Ik heb ongeveer een of twee proeverijen per maand en het is altijd leuk om wat te vertellen over de geschiedenis van bierstijlen. Misschien vinden jullie dit ook interessant om te weten?

Saisons werden oorspronkelijk gebrouwen in Belgische boerderijen in de herfst of winter voor de boerderij werkers om te drinken tijdens de zomer. Zij hadden recht op 5 liter bier per werkdag. Voor de tijd van de koeling was het gewoon om niet te brouwen tijdens de zomer omdat de kans op infectie te groot was. Ook hadden de vaste medewerkers van de boerderij minder werk tijdens de koudere maanden. Na het brouwen werd het bier bewaard tot de zomer voor de seizoensarbeiders (misschien dezelfde stijl als het Franse bière du garde – bier om bewaard te worden).

Net zoals bij een hoop oude bierstijlen was er geen vaste recept, het was een groep verfrissende zomerbieren. Elke boerderij brouwerij brouwde zijn eigen versie. Tegenwoordig zijn saisons tussen 5 en 8%, oude saisons waren tussen 3 en 3,5% zodat de werkers vloeistof konden krijgen zonder het gevaar van water te drinken.

Mensen wisten toen dat water vaak onveilig was om te drinken. Het bier moest sterk genoeg zijn om infectie te stoppen maar niet zo sterk dat de werkers hun werk niet konden doen. De bieren hadden meer dan de normale hoeveelheden hop omdat mensen wisten dat hop bier beschermd. Vaak waren saisons die in de lente gebrouwen werden gemengd met oudere saisons van de vorige herfst en ook af en toe met lambic bieren. Een van de best huidige saisons is Saison Dupont Vieille Provision uit België.

Een recept voor een saison van de inkoopcommissie is te vinden op onze website in de uitgebreide receptendatabase: https://www.twortwat.nl/recepten?id=176

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlandse bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Nu is er bij mij, wonder-boven-wonder, nog niets fout gegaan. Dat wil ook niet zeggen dat alles goed gaat, want er moet nog een heleboel verbeterd worden. Dit zijn mijn lotgevallen tot u toe.

Mijn brouwerijtoekomst

In mijn vorige woonplaats, in het Rivierengebied, zat ik ‘rondom in het fruit’. Zo’n 30 jaar geleden begon ik wijn te maken. In die tijd was ik ook nog imker en begon met het maken van (per ongeluk: mousserende) mede. Dat breidde zich langzamer hand uit tot ca. 300 jaarlijkse liters van allerlei fruitwijnen. Ik had daar ook nog goed succes mee. Maar in Gouda was dat toch heel anders. Géén wijngilde, geen wijnmakers, geen boomgaarden, e.d. Ja, dan houdt het op.

Totdat een van mijn zoons suggereerde om bier te gaan maken. Och, dat zal wel lukken na zo’n 30 jaar wijn maken. Via een oude wijnkennis kwam spoedig het eerste blik in huis en begon ik te ‘brouwen’. Ja, dat ‘brouwen’ staat niet voor niets tussen aanhalingstekens, want ‘ach’ wat was ik (en vaak ook nu nog ‘ben ik’) onwetend. Ik vond me al een ‘hele Jan’ toen ik mijn eerste flesjes bottelde.

Met het daadwerkelijk brouwen ging ik me ook verdiepen in literatuur over brouwen. Eerst een boekje dat ik al jaren ongebruikt in mijn boekenkast had staan: het ‘Groot Zelf Bier Brouw Boek’ van Jan van Schaik. ‘Nou, dat vond ik niet je-van-het’. Dan maar wat anders. Vanuit mijn wijnmakers periode kende ik Brouwland. Dat leverde op: ‘Bierbrouwen voor beginners’ van Martin Hofhuis. Eerste reactie: ‘Goh, er zit toch nog heel wat vast aan dat brouwen’.

Ondertussen met mijn primitieve kennis van het brouwen was ik toch lekker bezig met de blikken van Brewferm. Mijn ‘slachtoffers’, te weten zoons en schone dochters, vonden mijn bieren goed drinkbaar bier. Let wel: er zitten twee schone dochters uit het ‘zuiden’ bij. Maar dat zijn geen objectieve beoordelaars.

De volgend stap was: ‘Bierbrouwen voor starters’ van Luc Pauwels. “Tjonge, laat ik eens moutextractpoeder gaan gebruiken. Een RVS-pan aangeschaft en twee moutpoederpakketten van Brewferm. (Vanuit mijn wijnmakersverleden had ik nog wat klein gereedschap voor bij het brouwen) Ik maakte de overstap van blikbier brouwen naar het brouwen met moutextract poeder. Ik ging experimenteren met het omrekenen/omzetten van moutrecepten naar moutpoederextracten. Inmiddels had ik in mijn werkplaats, een vaste opstelling gemaakt voor de berging van gistingsvaten, slangen/hevels en andere materialen.

Het brouwen ging nu verder met de poederextracten. Lid geworden van 't Wort Wat! en ook daar recepten omwerken naar poeder en ervaren brouwers lastig vallen met wellicht, in hùn ogen, domme vragen.

Toen kwam er een ‘dramatische’ wending. Ik raakte het boekje van Luc Pauwels kwijt (achteraf gelukkig slechts tijdelijk). Ik moest toch iets hebben als naslagwerk. Inmiddels, o.a. bij Hobbybrouwforum, had ik veel gelezen over een boek van Adrie Otten: H₂O, Verander water in bier’. Dat toen aangeschaft, maar: ‘Mijn lieve mens, waar ben ik aan begonnen?’ Het wemelde van allerlei begrippen, handelingen, voorwaarden: ‘Brouwzaalrendement, gistingstemperaturen, enzymsterkte, fouten remedies, vergisten en lageren’, de moed zakte mij in de schoenen. Moest ik dat allemaal nog leren? Hoe zijn ondanks mijn onwetendheid over allerlei regels, voorschriften, maatregelen, en dergelijke, mijn tot nu toe gebrouwen biertjes op zijn minst drinkbaar geworden en zèlfs door de drinkers lekker gevonden?

Er deed zich toch een uitweg voor ten aanzien van ‘Mijn brouwerijtoekomst’. Twee citaten van Adrie Otten gaven mij een richting: ‘Bierbrouwen is verslavend. Begin er niet aan’ en het tweede citaat: ‘Toen ik las over de gevaren van drinken, ben ik gestopt met lezen’.

Mijn brouwerijtoekomst?

Het eerste citaat, dat had ik eerder moeten lezen. Nú ben ik al te laat, ik ben ‘verslaafd’ en heb geen zin in afkicken en ga dus door! Het tweede citaat heeft een omgekeerde werking. Die gevaren van ‘te veel’ drinken onderken ik wel, maar ‘lezen’ ga ik des temeer doen.

Ik ben het pad op gegaan van het brouwen van bier en wie weet waar ik eindig. Als ik terugkijk naar mijn ‘wijnontwikkeling’ dan kan ik voor het bier nog heel wat tegemoet zien. Het eerste dat nú op mijn programma staat is een goede temperatuurbeheersing bij het vergisten en lageren.

Gouda, april 2014,
Jean-Pierre Bylard.

Even voorstellen: ik ben Henri Aanstoot, 45, uit Utrecht. Eind vorig jaar heb ik meegedaan aan de brouwcursus van 't Wort Wat! Ik heb me in het verleden wel vaker vermaakt met het maken van alcoholische brouwsels, maar de cursus heeft de zin in het zelf maken van bier weer aangewakkerd.

Zo heb ik in het verleden berkensapwijn, saké, whisky cream, Appelcider, bier (bierextract blik) en makgeolli (een soort Koreaanse rijstwijn) gemaakt. Maar bij de cursus heb ik veel geleerd over brouwen en proeven. Niet alleen wat er bij het brouwen van bier komt kijken, maar ook wat er door het brouwprocess en ingrediënten de smaak van het bier kan beïnvloeden.

Nu wil ik met wat vrienden de verschillen gaan proeven waarbij de bieren zo extreem mogelijk hun specifieke karakter naar voren laten komen. Ik denk dat ik met het onderstaand lijstje wel een redelijke opsomming heb van het brouwproces en ingrediënten-afhankelijke onderverdeling

De bieren die nu in het lijstje staan, zijn bieren die ik ken of die we met de cursus hebben geproefd. (Misschien foutief?) Graag hoor ik wat suggesties van 't Wort Wat! Bierkenners. Daarbij is wel mijn vraag om bieren te kiezen die redelijk gemakkelijk in Nederland te koop zijn.

De perfecte bieren om verschil in mouten/gersten te laten proeven:

• Wiekse witte

• Imperial Russian Stout

• Aecht Schlenkerla Rauchbier (extra rokerige mouten)

De perfecte bieren om de extreme verschillen in gisten te laten proeven.

• Morpheus Extra

• Paulaner hefe-weissbier

• Saison Dupont

• St Bernardus

• Duvel

En de perfecte Hop bieren

• Troubadour

• Duvel Tripel Hop (heeft deze ook een extreme gist smaak?)

Waarbij we brouwproces-afhankelijk ook nog kunnen kijken naar

• Dry-hopping

• Saison Dupont

• ???

Graag zou ik biersuggesties via mail ontvangen, een motivatie waarom je dit een perfect voorbeeld vindt van dat type bier zou fantastisch zijn. Een door mij bijgewerkte lijst komt misschien in een volgend clubblad. Referentie naar bestaande overzichten, informatie op het internet zijn ook welkom.

Sláinte mhaith,

Henri

bier@henriaanstoot.nl

Beste redactie,

Afgelopen zondag was ik in het openluchtmuseum en nam een kijkje bij het Goeye Goet, lekker biertje trouwens :-). Daar lag een folder over bierwandeltochten. “Een unieke bierbeleving voor wandelaars en bierliefhebbers!”

Wat is Bierwandeltochten?

Bierwandeltochten richt zich op de wandel- en de bierliefhebber die wil genieten van natuur en cultuur.

Een Bierwandeltocht bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een wandeltocht door een mooi natuurgebied/cultuurlandschap (3-4 uur). Het tweede deel is een bierproeverij bij een lokale brouwerij (1-2 uur) en het programma

• is dagvullend

• wordt begeleid door een professionele wandelgids

• start meestal tussen 10 en 12 uur

• begint vanaf een OV-locatie: station of bushalte- eindigt bij een lokale brouwerij, meestal in de buurt van een OV-locatie

• heeft een wandelafstand die ligt tussen de 10 en 15 km, meestal 12-14km

• heeft meestal halverwege een pauze bij een uitspanning (restaurant, natuurcentrum)

• geeft informatie over het natuurgebied waar je doorheen wandelt

• kan in heel Nederland plaatsvinden

• in de brouwerij proef je verschillende soorten bier, meestal met toelichting van de brouwer

• de bierproeverij met versnaperingen begint gelijk na de wandeltocht.

Wat krijg ik als deelnemer?

• Een mooie natuurbeleving

• Een bijzondere bierbeleving

• Gezellige ontmoetingen

• Inspirerende gesprekken

Zie ook http://www.bierwandeltochten.nl/ en http://www.bierwandelweekend.nl/

Het hop project

Zo, ik heb de bieren opgehaald bij Nico. Thuis heb ik drie series gemaakt van alle soorten hop en ben nu aan het nadenken hoe ik in drie sessies de hoppen goed tegenover elkaar kan krijgen. Uitwisselbare hoppen; hoppen uit dezelfde streken; bitter naast bitterhop en aroma naast aromahop. Steeds twee naast elkaar en bij elke volgende sessie weer op een andere manier gekoppeld. Kortom, je kunt er alle kanten mee op.

Zo is men op de club ook nog bezig met een proefnotitieschema en last but not least is men van plan alle commentaar van de brouwers (en proevers) te gaan bundelen. Een heel mooi project dus, terwijl daarbij alle leden kunnen profiteren van deze plezierige arbeid.  Dus voordat ik de flessen ga openen, wacht ik nog even het een notitieschema af.

Ondertussen is mijn giststarter voor de DeansBaltic al flink aan het schuimen, en moet ik tijd gaan zien te vinden om nog twee bieren te bottelen. Brouwstress, daar had ik het al eerder over. En die stress werd vandaag versterkt door mijn brouwdag van DeansBaltic. Ik had uiteindelijk toch maar besloten 20 liter te maken, maar dat betekende bijna 8 kilo schroot in mijn niet al te grote maischpan. Ik kreeg dit enkel voor elkaar met 19 liter maischwater, dus een heeeel dikke maisch. Maar toch haalde ik mooi het benodigde SG. Ben benieuwd wat de invloed is geweest van die dikke maisch.

En na al dat brouwen moeten we natuurlijk niet het ONK 2014 vergeten. Staan de flessen bij u al klaar? Ik denk (eh, proef) nog na…

Proost, Ben

Ik ben nu bijna een jaar betrokken bij de mediacommissie en redactie van het clubblad en eigenlijk verbaas ik mij erover dat er pas kopij gestuurd wordt als aangegeven wordt dat de deadline aanstaande is. Zelfs dan zijn het vaak dezelfde mensen die een stukje insturen. Met zo'n 200 leden zou je toch wat meer verwachten. Wellicht drempelvrees? Of weet je niet waarover je zou moeten schrijven? Bij dezen wil ik graag een voorzetje geven. De meeste van ons zijn actieve brouwers en gezien het feit dat 't Wort Wat dit jaar zijn 20-jarig jubileum viert, hebben we ook aardig wat veteranen in ons midden.

Het lijkt mij sterk dat alle brouwdagen vlekkeloos verlopen. Dus bij dezen zou ik iedereen willen uitnodigen om eens een stukje te schrijven over wat er bij jou wel eens fout is gegaan tijdens het brouwen. Overkokende pannen, stilvallende vergisting, geen gist in huis, geen flessen terwijl je wilt bottelen? Noem maar op. Schrijf een artikel, al is het een half A4-tje, met jouw blunder en het liefst ook jouw oplossing om het probleem in de toekomst te voorkomen. Op deze manier kunnen we van elkaar leren.

Indien de helft van de leden zijn ervaringen aan het toetsenbord toevertrouwt en stuurt naar redactie@twortwat.nl hebben we de komende vier jaar weer een mooie column ‘Wat ging er fout’ voor het clubblad.

Brouwstress

Kent u dat ook? Nu, dat gaat als volgt: je hebt weinig tijd en barst van de ideeën. Je wilt graag meedoen met de clubbrouwdagen, je zou graag beide bieren maken voor de clubwedstrijd 2014, je koopt ook nog eens bij de inkoopcie in, omdat ze zulke leuke recepten verzinnen, je leest alles wat los en vast zit over brouwen en na elke Zymurgy die je leest, een blad waar je natuurlijk op geabonneerd bent, staat er weer een nieuw idee op de brouwstapel… Brouwstress

En als dit nou gezonde stress is, dan neem ik er nog een. En dat kan, want door al die stress groeit de biervoorraad 'vanzelf'.

Proost, Ben

Beste LABO-leden,

vandaag is het 30 jaar geleden dat in Hengelo (Ov) het Twents Bierbrouwers Gilde "HAB" opgericht werd, en zo is vandaag ons jubileumjaar lekker zonnig begonnen! In de loop van het jaar zullen we twee jubileumbieren brouwen en een aantal andere activiteiten organiseren. Met trots presenteren wij hier alvast ons nieuwe logo (door een van onze leden ontworpen) met en zonder smakelijke achtergrond en een nieuw webadres:  www.twentsbrouwersgilde.nl .

Vriendelijke groeten,

Frans Bergsma, voorzitter

Paulien Rijkhoek, secretaris

Twents Bierbrouwersgilde

secretariaatsadres:

Glindestraat 417572 ZK Oldenzaal

Thuis-Brouwers à Micro-brouwers

Niet alleen hier, maar ook in de VS, is sinds de jaren 80 het aantal thuisbrouwers gegroeid. In de VS was het om een andere reden. Na de drooglegging was het nog steeds verboden om bier te brouwen (wijn mocht). Dit veranderde in 1979. Jimmy Carter was President en hij veranderde de wet. Nu mocht het. In de jaren 80 was er langzaam een aantal thuis brouwers in de VS die begonnen hun eigen microbrouwerijen. ‘The land of opportunity’ .

Ik zie hetzelfde hier in Nederland maar natuurlijk niet voor hetzelfde reden. Dit is natuurlijk mijn eigen oogpunt (als iemand andere ideeën heeft, laat mij het weten). Maar Nederland zit tussen twee grote bierlanden, België en Duitsland. Waarom koop je bier uit Nederland als jij betrouwbaar en goedkoop bier kan kopen uit België of Duitsland? De buren? Ik ben hier alleen maar sinds 1994, maar ik zie ik die tijd al een verandering van meestal alleen maar Belgische bieren en de pilsners van de marketing bedrijven die zeggen dat zij bier maken. Ik zeg geen namen. Nu, en dit is natuurlijk een heel leuke verrassing, het aantal brouwerijen (echte brouwerijen en contractbrouwers) stijgt heel hard in Nederland. Begin 2012 waren er 123, begin 2013 165 en begin 2014, ongeveer 200! Ik weet niet of al die brouwerijen gaan overleven, maar het is een spannende tijd in Nederland. Een groot verschil tussen Nederland en de bestaande bierlanden zoals België of Duitsland is innovatie. Twee goede voorbeelden zijn onze eigen Leidsch bier en Klein Duimpje. Zij maken wat standaard bieren maar, meer belangrijk, bieren die niet lijken op de standaard blonds, dubbels en tripels, enz. Uit mijn oogpunt, zie ik meer innovatie in Nederland en daarom vind ik het leuk om te concentreren op innovatieve Nederlandse bieren. Waarom zou ik standaard Belgische bieren verkopen??? Ik vind het wel spannend dat De Molen en Ermelisse hun bieren naar het buitenland verkopen.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Bogt

Weer een nieuwe brouwerij in Den Haag. Ik heb gehoord dat wij zitten nu rond de 200 brouwerijen in Nederland. Dat is een groei van ongeveer 40 in het laatste jaar! Ik hoorde via een vriend van mij in Groningen dat er een nieuwe was in Den Haag, de Bogt. Dus ik stuurde een e-mail naar de brouwerij. Een paar dagen later kwam een bekende klant van de winkel met een fles Blonde Dolly van de Bogt. Hij was de brouwer. Hij heeft zijn bier gebrouwen bij Oersoep in Nijmegen. Hij heeft een Kuit en een Saison daar gebrouwen en die gemengd. Het resultaat was een erg troebel blond bier. Het was lekker en goed voor de dorst.

Konings IPA II

De eerste versie van mijn IPA was een succes, ik heb minder dan een doos nog. Dus ik heb het hergebrouwen weer bij Sallands in Raalte, met hulp van Ruud Morst (Eem brouwerij). Deze versie is gebrouwen met Columbus, Saaz & Cascade hops.

Best Places For Beer In The World

Ja, ik heb een prijs gewonnen! De winkel is een van de top 3 bier winkels in Nederland volgens Ratebeer (http://www.ratebeer.com/RateBeerBest/BestPlaces-Country2014.asp). De andere twee zijn De Molens bierwinkel en de Bierkoning. Een eer voor mij!

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Ondanks de drukte in het ‘normale dagelijkse’ leven (u kent dat waarschijnlijk wel: werk, gezin, huishouden, etc), is het me toch weer eens gelukt om er een leuke biermaand van te maken. En dat begon met het prima initiatief tot de single hop brouwdag. We mochten op verschillende tijden beginnen (zoveel brouwers hadden zich opgegeven!), maar toen ik aankwam (eerder dan ik had gepland) bleek iedereen al (eerder dan gepland) aan de brouw. Misschien door het extreem druilerige weer buiten?

Maar een volle bak, zal ik maar zeggen. Ik positioneerde mezelf tussen twee andere brouwers, naast de koelingsruimte, waar nu helemaal niemand meer bij kon en ging snel aan de slag. Het graan was gauw afgemeten en ik kreeg mijn hoppakket mee: Tettnanger. Het werd een enthousiaste dag met een prima catering van de dochter des huizes, alhoewel het jammer was dat mijn spoelen na de maisch samen viel met de soep, die dus op was toen mijn wortpan eindelijk op de brander stond…

Geeft niet, de worstbroodjes waren ook lekker. Uiteindelijk was ik toch op tijd klaar en de week erna begon het mailtjes te regenen, van alle mede brouwers. Ik moet zeggen, de start van de vergisting was wat langzaam, maar dat hoort bij dit gist (werd er gezegd), en na een week leek bij bijna iedereen een SG van 1012 te zijn bereikt. Ik heb gelagerd met een nog heel licht actief waterslot, zodat de O₂ snel weg is uit het lagervat. En nu is het wachten op het bottelen. Ik ben benieuwd naar de verdeeldag (alhoewel ik dan nog eerst dit bier in 72 flesjes moet zien te krijgen).

Door tijdgebrek voorzag ik geen andere brouwdag  thuis, maar daar leende mijn verjaardag zich uitstekend voor. Waarom geen leuk bier maken op je eigen feestdag? En zo geschiede: een eigen bedacht recept  voor een dubbel, met veel biscuitmout (wilde ik al lang proberen) en nog wat laagjes caramelmout soorten en chocolademout. En vier soorten hop, waaronder het restantje Tettnanger. Meteen een leuke verbinding naar ons experiment. De door Jan Wurpel aangeraden S-33 toonde zich een ware krachtpatser. In 2 uur!! tijd was het waterslot actief, en na 2 dagen!! stond het stil. Klaar. SG 1014. Het werk zat erop. Daar kijk je toch even van op. Weliswaar had het me moeite gekost om in het begin de temperatuur in de hand te houden. In de eerste ochtend schoot het naar 21 graden, na koeling bleef het op de 18. Geen nood voor dit gist. En ook niet voor de brouwer: gelukkig had ik gelezen in “brew like a monk” van Stan Hieronymus (dit boek is een aanrader) dat men bij de trappist brouwers gewoon het gist zijn gang laat gaan. Dat kan dit bier dus aan. Maar ook dat gaan we zien (eh… proeven)…

Proost, Ben

Heb je ooit wel eens stil gestaan bij het glas waar uit je eigen gebrouwen bier gedronken wordt. Ik ben in ieder geval na een aantal biertjes in hogere sferen geraakt en op het idee gekomen om dit onderwerp maar eens goed tegen het licht te gaan houden. Bier kan je drinken uit pullen en glazen. Het bijzondere aan glazen is dat deze van glas zijn gemaakt maar dat pullen van aardewerk, glas of zelfs tin kunnen zijn. Nu is dit op zich niet zo’n schokkende openbaring. Dit is allemaal wel begrijpelijk. Echter de wetgeving heeft zich met het bierglas beziggehouden en dat heeft de zaak danig gecompliceerd gemaakt. Zo zijn er in diverse landen van de wereld verplichte inhoudsmaten van het glas waaruit het bier gedronken wordt. Daarnaast is er nog de traditie die het mogelijk nog specifieker maakt, want niet ieder bier mag of hoor je in een willekeurig glas uitschenken. Wat mijn vooral geïntrigeerd heeft zijn de benamingen die we aan de diverse glasvormen hebben gegeven. Opmerkelijk is wel dat er gesproken wordt over Duitse/Midden Europees, Belgisch/Nederlands en Engels/Ierse glastypen. Dit maakt gelijk duidelijk waar de oorsprong ligt van de huidige biercultuur. De vorm van het glas is mede bepaald door de traditie die er is bij de wijze van tappen en of er wel of niet schuim op het bier  ‘hoort’ te zitten. De vorm van het glas ondersteunt in bepaalde gevallen het behoud van de schuimkraag. Ook het vasthouden van het aroma door de vorm van het glas maakt dat er bepaalde vormen zijn en dat deze specifiek zijn voor een bepaald bier type. Dan is er nog de voet waar het glas op staat. De reden dat deze wordt toegepast is om te voorkomen dat de warmte van de hand van de drinker doortrekt in het bier.

In dit verhaal zal ik trachten alles tot een overzichtelijk en begrijpelijk geheel samen te vatten. De diverse glasvormen worden beschreven en daar waar er een specifiek bier bij dit type hoort zal dat worden aangegeven. Eventueel zal alles in een historische context worden gezet.

Amerikaans Pint Glas

Het Amerikaanse pint glas is het meest algemene bierglas in de USA. Het is conisch van vorm zonder de typische welving van de Engelse tegenhanger. Dit glas is vaak ook dikker dan de Europese tegenhangers. De inhoud kan variëren maar is meestal 16 fl oz (454 ml) of 20 fl oz (568 ml). Dit type glas wordt ook wel aangeduid met Shaker.

Ballon glas

Dit glas heeft een relatief korte steel met een bol glas en een kleine opening. Het vloeistof oppervlak is door deze vorm tamelijk groot waardoor er veel aroma kan verdampen. De smalle opening helpt hierbij met het vasthouden van deze aroma's. Een andere aanduiding voor dit glas is snifter (GB) of Bolleke of Prinske (België). Vooral aromatische bieren zijn bij uitstek geschikt voor dit glas. De inhoud van deze glas is tamelijk beperkt, 180 tot 240 ml. Het is eigenlijk het kleine broertje van de Tulpglazen. Om het aroma goed tot zijn recht te laten komen kunnen ze maar tot de helft gevuld worden. Een bier dat hierin goed tot zijn recht komt is een Imperial Stout, Barely wine of Belgische Sterke Ale.

Bierpul

Een bierpul is een aanduiding voor drinkwaar gemaakt van geglazuurd aardewerk en zijn altijd voorzien van een handgreep. Vaak zijn ze overmatig gedecoreerd met versieringen en bedoeld als souvenirs of collector items. Ze vinden hun oorsprong in de 16e eeuw in Duitse taalgebieden. Deze kunnen gemaakt zijn van keramiek, tin, porselein, hout, zilver of kristal. Ze kunnen een open bovenkant hebben maar vaak zijn ze ook uitgerust met een scharnierend deksel van tin. Een lip aan de deksel maakt dat deze met de duim makkelijk geopend kan worden. Het verhaal gaat dat het deksel uit de middeleeuwen stamt ten tijde van de pest. Het moest voorkomen dat er vliegen in het bier kwamen. Dit type drinkwaar is er vaak met inhoudsmaten van halve of hele liters. In het Engels wordt deze aangeduid met de benaming Tankard, en in het Duits met Mass als het een inhoud van 1 l betreft. Een andere Duitse aanduiding is een Stein, Beer Stein, SteinKrug, Humpen, Bierseidel (Oostenrijk), Schnellen (Berlijn), Halber (Noordduitsland) of Walzenkrug. In Beieren kan een Seidel of een Halbe een volume van 0,535 liter bevatten, terwijl de Oostenrijkse Seidel een inhoud van 345 ml heeft. De Krugel of Halbe staat voor de inhoud van 0,5 l. De Luxemburgse Humpen is een maateenheid voor een standaard bierglas met een inhoud van 0,5 l.

Bokaal en kelkglas

Een bokaal (van het Italiaanse Boccale) of kelk is een grote drinkbeker of kom van metaal, hout, klei, glas of ander materiaal met een wijde brede bolvorm en een steel met voet, die gebruikt wordt sinds de middeleeuwen. De Engelse aanduiding voor dit type glas is Goblet. Brouwerijen welke hun bier gekoppeld hebben aan dit typische glas zijn o.a. Orval, Rochefort en Berliner Weisse. De bokaal is naar vorm en structuur verwant met de kelk. In de 15e en 16e eeuw werd het tot pronk- en toonbeker en als zodanig vaak ingelegd met goud of zilver en rijk versierd met reliëf, vrijstaande figuren en emaille, edelstenen of parels.

De pronkbokalen werden vaak uitgerust met een deksel met knoppen en grepen, vaak in de vorm van hoofden of figuren. Aan de zijde van buik en deksel werden vaak munten ingelegd. Deze vorm, die uit de gotiek afkomstig was, werd gehandhaafd tot in de 18e eeuw. Er zijn twee glazen met deze vorm de kelk of Goblet en de bokaal of Chalice. Het verschil tussen deze twee is dat de eerst genoemde van dunner glas is gemaakt. De bokaal of chalice is een zwaar en dikwandig glas.

Bieren die geschikt voor dit type glas zijn Belgische Ale, Dubbel bock, Quadruppel en Eisbock. Kortom, voornamelijk bieren die je wat langzamer pleegt te drinken.

Distel glas

Dit distel glas is het enige glas dat je kan gebruiken om van een Scotch Ale te kunnen genieten. Het glas heeft de vorm van de distel bloem (vandaar de naam), dat is de nationale bloem van Schotland. Ideaal voor iedereen die Scotch ales houdt. De inhoud van het glas is relatief klein, 12 fl oz. ofwel ongeveer 340 ml.

Fluitje

Een fluitje is een smal soort bierglas dat recht en hoog is. In sommige streken wordt het ook aangeduid onder de naam buisje, pijpje of pieke. Het is eigenlijk een verkleinde versie van het Jonkerbierglas. Het fluitje is vernoemd naar het champagneglas flute. Het heeft de zelfde vorm, echter zonder voet. Het glas is vooral in Nederlands Limburg erg geliefd en is hier dan ook het standaard glas voor pils. In de jaren '60 van de vorige eeuw heeft Guus Brand (vroegere directeur van de Brand Bierbrouwerij) dit glas ontwikkeld. Zijn filosofie was dat men door de dunne wand van het glas het bier direct proefde.

De inhoud van het glas is tegenwoordig 200 ml in Nederland en 250 ml in Vlaanderen. Zijn smalle hoge vorm bevordert de houdbaarheid van de schuimkraag en de kleur en de opstijgende koolzuurbelletjes komen ook goed tot hun recht.

Hoegaarden witbier glas

Het glas van Hoegaarden is een glas speciaal ontworpen is als reclame-uiting en ter vergroting van de merkbekendheid van Hoegaarden witbier. Sommigen beweren dat het glas afstamt van de jampotten waaruit de dorpelingen hun bier dronken. Niet geheel toevallig werd de jam, ook een streekproduct, in zeshoekige potjes verkocht. Het is een opvallend karakteristiek hexagonaal vormgegeven glas.

Imperial Pint glas

Dit is een pintglas in Engels stijl welke een welving heeft op ongeveer 5 cm van de bovenrand. Dit type glas heeft een vaste inhoud van een imperial pint ofwel 20 fl oz (568 ml). Dit glas is typisch voor Engelse Ales en Lagers. Heel bekend is het glas van Guinness dat dit type als beeldmerk heeft gekozen. Je zult nooit een Guinness in een café krijgen zonder dit glas.

Jonker bierglas

Een jonker is een recht en hoog soort bierglas. De inhoud van het glas is 300 of 500 ml. Een 200 ml groot glas wordt een fluitje genoemd en is ook iets smaller. Volgens bierkenners komt het aroma van bier in dit glas niet goed genoeg tot zijn recht. Daarom wordt het glas vooral gebruikt voor laag-alcoholische bieren, zoals pils, in plaats van hoog-alcoholische bieren, die meer aroma hebben. Die laatsten worden dan ook meer in een bokaal gedronken.

Koetsiers glas

Het koetsiersglas is een bierglas zonder voet, maar met een vaak van hout gemaakte standaard ter ondersteuning. In de tijd van Napoleon was brouwer Pauwel Kwak uitbater van koetsiersherberg De Hoorn in Dendermonde. Omdat de koetsiers hun koets niet in de steek mochten laten, liet Kwak een speciaal glas maken met een bolle onderkant, die in een houten houder hangt. Die houder werd bevestigd aan de koets. De koetsiers konden op die manier hun glas veilig bij de hand houden. Het voetje om de houder neer te zetten werd er later aan toegevoegd. Zo kwam het koetsiersglas aan z'n naam. In de bolle onderkant zit, in verhouding een kleine opening, waar het glas, naar boven toegezien, breder wordt. Als het glas te snel leeggedronken wordt komt in één keer een grotere hoeveelheid bier vrij. Als men daar niet op verdacht krijgt men de lading over zich heen. Te vergelijken met een laars, waarbij de punt bij het drinken naar boven wijst. Een koetsiersglas dwingt de drinker om zijn bier met zorg te drinken. Bekende voorbeelden van dit soort glazen zijn die van Pauwel Kwak Ook kortere vormen van dit glas bestaan. Daar is het risico op de vloedgolf niet aanwezig omdat er geen bolling is.

Pilsglas

Het pilsglas wordt gebruikt voor de meeste typen lichtgekleurd bier. Ze zijn over het algemeen kleiner dan een pint glas. De inhoud varieert: 200, 250, 300, 330 of 400 ml. Ze zijn hoog en smal en hebben een welving. De kleur van het bier komt goed tot zijn recht omdat het een smal glas is, het licht valt hier goed doorheen. Ook de opstijgende koolzuurbellen zijn goed waar te nemen. De wijdere bovenzijde bevordert het behoud van de schuimkraag.

Pint glas

Dit is het algemeen type bierglas. Het is niet bijster origineel, maar goed genoeg om de klus te klaren. Pint glazen lopen taps naar buiten vanaf de onderkant. Deze tapsheid is zeer gering. Pints komen meestal in twee maten: standaard en imperial. Het standaard pint glas bevat over het algemeen 16 fl oz, een Amerikaanse Pint. Een imperial pint glas heeft meer inhoud: ongeveer 20 fl oz (568 ml). Een pintglas heeft vaak een rug of rand op ongeveer 1/4 tot 1/8 van de bovenzijde van het glas. Deze rand is van praktische aard: de rand helpt voorkomen dat de kwetsbare rand van de pint glazen beschadigd raakt als het glas omvalt. Het maakt het glas ook makkelijker stapelbaar. Vergelijkbare glazen met deze naam zijn onder andere: pub, becker (Duits), nonic, tumbler. Er zijn veel subsoorten in deze categorie.

Pintje

Een pintje is het Vlaamse woord voor een glas pilsbier. Het glas kan een boerke, een ribbel- of een voetglas zijn en heeft een inhoud van 250 ml. Wanneer de inhoud meer dan 250 ml is, is het geen pintje meer maar een 33'er, een halve liter of een liter. In België kan een pintje in de meeste cafés besteld worden door middel van het opsteken van je pink en daarna het aantal ‘pintjes’ dat je als klant wenst. Dit is een manier die overal wordt toegepast

Pokal glas

Typisch een lang, slank en spits toelopend 340 ml glas, in de vorm van een trompet. De steel is kort en het glas loopt hoog uit. Een Pokal is een Europees Pilsner glas op een voet. Bevordert de houdbaarheid van de schuimkraag. Vooral bedoeld voor pilsner bieren, Schwarz en Lambiek.

Prinske

Een prinske is in België een regionale benaming voor twee verschillende soorten bierglazen. Het ene is nagenoeg recht, breed en niet al te hoog. Dit prinske wordt vooral gebruikt voor pilsbieren. Het andere is een schijnbaar kleinere versie van het bolleke (bokaal) met een nauwere opening. Dit soort glazen wordt vooral voor amberkleurige bieren gebruikt.

Stange glas

Dit is een smal cilindrisch glas zonder welving. Voornamelijk bedoeld voor de Duitse bieren waaronder de Alt en de Kolsch. De Stange is het Duitse woord voor stok of staaf. De inhoud van een glas is 100 tot 200 ml.

Toby jug

Een Toby Jug word ook wel aan geduid als Fillpot (Phillpot). Dit is een aardewerk beker in de vorm van zittend persoon of het hoofd van een bekend persoon, vaak die van een Engelse koning. De figuur is zittend uitgebeeld met in zijn ene hand een bierpul en zijn andere een tabakspijp en een hoofddeksel (tricorn). De kledij is vaak 18e eeuws.

Tulpglas

Een tulp glas heeft deze naam gekregen omdat het doet denken aan de vorm van de tulpenbloem. De vorm van het glas maakt dat niet alleen het aroma van het bier goed vastgehouden wordt maar ook dat er voldoende ruimte is om een grote schuimkraag te bevatten. Het glas is vooral bekend van Duvel maar eigenlijk alle Belgische bier zijn geschikt voor dit glas. Daarnaast is ook een Scottisch Ale en barley wine bijzonder geschikt voor dit glas. Het is een heel populair glas.

Vaasje

Een vaasje, Amsterdammer, Rotterdammer, emmer of boerke, is een taps toelopend bierglas. Het wordt gebruikt voor pils met een laag alcoholpercentage. Er zijn verschillende maten: 230, 250, 300 en 330 ml. In tegenstelling tot het tulpglas is er geen gewelfde bovenrand, maar loopt het glas van boven naar beneden schuin naar binnen af. Het verschil tussen een Amsterdammer en Rotterdammer is dat de Rotterdammer een goudkleurig randje heeft. Het onderscheidt zich van het normale bierglas omdat het aan de onderzijde niet voorzien is van verticale ribbels, zoals in Belgische cafés het meest gebruikelijk is.

In Vlaanderen wordt dit glas een boerke genoemd.

Weizenglas

Dit is een hoog glas, je kan stellen het hoogste bierglas dat er is. Het wordt voornamelijk gebruikt voor weizen of tarwe bieren. Heeft zijn oorsprong in het zuiden van Duitsland en Oostenrijk. Deze glazen zijn smal aan de bodem en lopen naar boven toe wijder uit. Deze vorm maakt dat het aroma en het schuim van het bier goed behouden blijft. Weizenbieren staan erom bekend dat ze een grote/dikke schuimkraag produceren. De glazen hebben daarom een inhoud van meer dan 500 ml zodat het schuim erin behouden kan worden.

Willi Becher

Is synoniem voor het Duitse standaard glas, Willy Becher. Het heeft veel overeenkomsten met de Engelse en Ierse pintglazen. Kenmerkend is zijn vorm: de onderkant is smal om het midden iets dikbuikige te worden en daarna terug te keren naar een opening met een kleinere diameter. De Willybecher is er in diverse inhoudsmaten; 0,2, 0,25, 0,3, 0,4 en 0,5 l.

De naam komt van de uitvinder Willy Steinmeijer, ooit sales manager bij Glassworks Ruhrglas AG. Hij heeft meegewerkt om de Willybeker de ingetogen vorm te geven. Het glas wordt geproduceerd sinds 1954 en wordt nog steeds verkocht tot wel tien miljoen stuks per jaar.

Referenties

http://beeradvocate.com/beer/101/glassware

http://www.craftbeer.com/beerology/the-right-glass

http://www.beerplanet.eu/index.php?cnt=33&sub=2&accessorytype=3

http://en.wikipedia.org/wiki/Beer_glassware#Pilsner_glass

Van mij mag het nog (laten we maar aannemen dat dit stuk veel eerder is geschreven dan het moment waarop u het in handen krijgt): de beste wensen voor 2014. En veel brouw- en vooral ook schrijfplezier.

Nu zult u de wenkbrauwen misschien even optrekken, maar was u op de clubavond, dan hoop ik dat u nog weet naar wie dit jaar het gouden toetsenbord is gegaan, en dat wilt u natuurlijk ook wel verdienen…

En was u op deze laatste, gezellige, clubavond van het jaar, met al die lekkere hapjes, dan weet u vast ook nog wel dat ik het een en ander heb verteld over de media commissie. We zijn eindelijk na jaren weer een beetje voltallig. En kunnen daarmee de taak volbrengen die ons te wachten staat. Taak? hoor ik u denken? Ja, wij maken het bij u regelmatig in de bus vallende clubblad. Waarom? Om u deelgenoot te maken van de clubactiviteiten, om u in kennis te stellen van wat het bestuur allemaal doet en van plan is te doen, om u een idee te geven waar de diverse commissies mee bezig zijn, wanneer de wedstrijden zijn, waar de excursie heen gaat, wanneer de polderbock op het vat ligt te rijpen, etc., etc.

Uiteraard leest u daarnaast graag John’s clubavond geneuzel of neemt u kennis van Dean’s Cybercorner en geniet u van de vaste columns en of bijdragen van leden en/of mediacie leden. En denkt u bij elk nieuw beschreven recept: past dat niet ook in mijn brouwschema?  Om het vervolgens te gaan maken en uiteindelijk te drinken…

Maar ik denk dat u, net als wij, er even voor gaat zitten als u een technisch artikel tegenkomt. Want dat kan op termijn een beter bier opleveren. Dus zijn wij als commissie verheugd over stukken die gaan over hop of vergisting, biertypen of eten, technische aspecten van uw (toekomstige) installatie, smaakafwijkingen, noem maar op. Met dergelijk schrijven maakt u in ieder geval uw medeclubleden gelukkig. Dus (net als op de clubavond) onze oproep: heb je iets uitgezocht over brouwtechnieken en/of installaties, laat ons ervan mee genieten.

Wie weet wint u in december wel het volgende Gouden Toetsenbord!!! En dit jaar? Ik weet het niet meer zo goed, blijkbaar een delirium gehad. Komt vast van die grappige stukjes van Peter Hompe, of wacht eens, kreeg hij niet dit jaar die mooie prijs uitgereikt?

Proost, Ben

Terug in Azie

Zoals ik vorig jaar heb gemeld, ik heb een hekel aan winter in Europa. Ik heb ontdekt 9 jaar geleden dat zelfs in de Thaise winter het weer net is zoals een heel mooie zomer in Nederland. Het is ook rustig in de winkel na de drukte van de kerst/oud en nieuw. Dus een perfecte tijd om naar Thailand te vliegen.

Het eten is lekker hier maar het bier is slecht, zoals in bijna alle tropische landen. Maar door de drukte van toeristen komt ook meer keus aan bier in de toeristische plekken. Bangkok heeft 3 of 4 brouwpubs, een Engelse en de rest Duitse stijl bieren. Ik heb tot nu toe geen IPA’s, stouts of porters gezien maar (hopelijk) binnen een week komt er een Mikkeler kroeg in Bangkok, met heel veel bier taps https://www.facebook.com/mikkellerbangkok. Ik vlieg terug over een week dus ik hoop dat het binnen een week klaar is!

Slecht nieuws, de Duits stijl brouwpub in Chiang Mai is failliet. Voor mijn gevoel was het te ver buiten het centrum, 2.5Km ofzo. Jammer. Aan de plus kant, ik ging met de bus naar mijn volgende bestemming. Ik ben natuurlijk vroeg aangekomen en ik zag tot mijn verrassing een plek naast de busterminal: de “Beer Terminal”. Ik had geen hoge verwachtingen maar ik had tijd en dorst en ging er naartoe. Wauw, 7 fustbieren, ongeveer 50 Europese bieren op fles en lokale lagers. Ik had tijd voor slechts een biertje dus ik heb een lekker Fullers London Porter gedronken.

In het noordoosten ligt Khon Kaen, een rustige stad met een leuk geheim: een brouwpub onder een 5 sterren hotel!. Ik ging er 's avonds naartoe. Het is ook Duitse stijl met maar twee bieren, een dunkel en een lager (geen weissbier). Allebei beter dan de lokale pilsners. Ik zag niemand aan het brouwen. Er was wel (ook normaal hier) een live cover band, zij speelden een combinatie van Westerse en Thaise liedjes.

Pompoen Bier Recept

Ik was vergeten om het recept erbij te doen vorig keer, hier is het:

Cucurbito Pepo Pumpkin Ale

From: The Home Brewer's companion, by Charlie Papazian

• 4.54 kg 6-row lager malt
• 3.2-4.5 kg pumpkin pulp from Dean's garden
• 0.45 kg 20-40L crystal malt
• 2.5 HBU Cascade boiling hops (approx 14.2 grams)
• 10 HBU Williamette boiling hops (approx 56.8 grams)
• 28.4 grams Mt. Hood aroma hops
• 1 teaspoon ground cinnamon
• 1 chopped vanilla bean
• 1/2 teaspoon ground nutmeg
• 1/4 teaspoon ground allspice
• 1/2 teaspoon ginger, ground and dried

Slice the pumpkin(s) in half and remove the seeds and "veins". Roast the pumpkin in a 177 C oven for about an hour or until good and soft. The roasted pulp will be used in the mash.

Add 17.1 liters of appox. 77 C water to the crushed grain so that it stabilizes at 70 C. Mash for one hour. Then lauter and sparge with 15.2 L of 77 C water. Initial volume of wort will be between 26.6 and 30.4 Liters. Boil for 75-90 minutes until wort volume is around 21 liters. Add spices and 1/4 teaspoon of Irish Moss (if available) to help with clarity of the beer when 10 minutes of the boil remain.

When boil time is ended, turn off heat and add aroma hops and let steep for 2 to 3 minutes.

Pitch yeast when wort reaches 21-22 C. Before bottling, add the ever-present 178 ml of corn sugar for priming.

Dean, 29/12/2013

Notes

• we thought that 77 was too high so we did 67 for an hour.
• We had 1451 gr pumpkin (4 or 5) in the plastic container so we added more grain:
• 5kg pils malt
• 500gr crystal

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag.  Ik kan leveren aan de clubavonden.  Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen. 

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren.  Als jij jouw eigen commerciele bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen.  Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

In het Neder-Belgische bierlandschap hebben de Trappistenbieren zich een begerenswaardige positie verworven. Deze bieren mogen enkel in trappistenkloosters worden gebrouwen, de thuisbasis van de Cisterciënzers, een orde die strikt volgens de regels van Benedictus leeft, en geen vlees eet. De term “trappistenbier” is dus geen type-aanduiding – in de bier-typengids van Derek Walsh zul je er tevergeefs naar zoeken.

Abdijbieren mogen ook door monniken van andere ordes worden gebrouwen, en het predikaat “erkend Belgisch abdijbier” is weliswaar voorbehouden aan bieren die onder toezicht van monniken worden gebrouwen, maar de allervriendelijkste dame van de VVV in Leffe legde me ooit haarfijn uit hoe ik de snelweg richting Leuven op kon draaien. In de grote Anbev-brouwerij in Leuven heel wat Leffe op de bottellijn gezien, maar bar weinig monniken in de brouwzaal. Bij Heineken (Affligem) en Duvel-Moortgat (Maredsous) is dat waarschijnlijk niet veel anders. Overigens zijn er in de historie van het trappistenbier ook voorbeelden van monniken die het goedkeuren van de jaarrekening van de brouwerij als voldoende bewijs zagen dat het bier onder hun toezicht werd gebrouwen.

Enkele trappistenbrouwerijen hebben een lange traditie van bierbrouwen die teruggaat tot de eerste helft van de negentiende eeuw: Westmalle en Westvleteren. In de loop der tijd zijn steeds meer trappistenkloosters bier gaan brouwen, meeliftend op de trappistenfaam die door deze brouwers (en vanaf eind negentiende eeuw ook Rochefort) werd gevestigd. Inmiddels is er in België geen enkel trappistenklooster meer dat géén bier brouwt, in Nederland brouwen de kloosters in Diepenveen en Echt geen bier. Brouwerij Koningshoeven in Tilburg (La Trappe) dat al sinds 1884 brouwt, heeft in de tweede helft van de twintigste eeuw de focus verlegd van ondergistende supermarktbieren naar op traditioneel-Belgische leest geschoeide bovengistende speciaalbieren.

Nu hebben ook de monniken van Abdij Maria Toevlucht in Zundert (tegen de Belgische grens aan bij Hazeldonk) hun toevlucht genomen tot het brouwen van trappistenbier, na eerst stage gelopen te hebben in Tilburg. Het op 29 november 2013 gelanceerde bier “Zundert Trappist” heeft op 10 december het de status van “Authentic Trappist Product” verworven. Dat belooft wat!

Orval, Rochefort, Westmalle en Westvleteren hebben hun roem gevestigd met hun unieke en direct herkenbare (behalve op de ’t Wort Wat winterbierenproeverij dan) gisten, complex en fruitig. La Trappe is duidelijk in die traditie meegegaan. La Trappe’s kroonjuweel Isid’Or kan zich wat mij betreft meten met de bieren die Westmalle brouwt. Bij het openen van het eerste flesje Zundert verwachtte ik eerlijk gezegd die fruitigheid ook. Maar die kwam niet.

Het bier is zeer helder, en dieprood van kleur en bevat 8% alcohol. Het heeft een volle, romige en blijvende schuimkraag en ruikt heel mooi: hoppig, moutig, en wat kruidig. Bij de eerste slok valt direct het moutige karakter in positieve zin op. De moutmix is echt heel fraai en “draagt” het bier. De gist is tamelijk droog, wat het bier goed doordrinkbaar maakt, en de mout goed laat uitkomen. Maar vooral is het bier hoppig, veel hoppiger dan je bij een trappistenbier verwacht. In de hopkeuze zit wat mij betreft nog heel wat verbeterpotentieel, want de bitterhoppen zijn erg rijkelijk gebruikt, overheersen daardoor en geven achter in de mond een bijna wrange nasmaak, die het kruidige karakter overstemt.

Zundert is het negende trappistenbier, en heeft zijn “Authentic Trappist Product” status gelijktijdig verworven met het bier van de trappistenabdij in het Amerikaanse plaatsje Spencer, dat nummer 10 is. Achel, Chimay, Engelszell, La Trappe, Orval, Rochefort, Westmalle en Westvleteren gingen hen voor.

Frank Huitema

Brouwen moet je breed zien. Dat betekent dus ook leuke avonden op de club, lezen in het clubblad… wel zeker, een favoriete bezigheid van mij, zelfs al zit ik in de redactiecie.

Ik kijk nu wat er dit jaar zoal is gepasseerd en dat zal mogelijk leiden tot een nieuwe eigenaar van ons gouden toetsenbord. Er is weer veelzijdig geschreven en gelukkig zien we ook (brouw) technische artikelen voorbijkomen. Maar dat kan meer, dus heb je weet van iets (nieuws), schroom dan niet dit uit te dragen.

Om u een voorbeeld te geven: zo wil ik u graag nog wat bijbrengen over hoptechnieken. En zoals u wellicht weet, zijn de Amerikanen daar een beetje gek van. Die werken niet alleen maar zoals wij met traditioneel hop gebruik, maar maken verschil in bitter hop, aroma hop en flavor hop. Daarnaast werken ze met FWH, ALH, PBH en DH technieken. Duizelt ‘t u al?

Allereerst kijken we naar de chemie van het water.  Daar ga ik maar kort op in, maar je kunt bijv. wat gips (CaSO₄) toevoegen, wat in kleine hoeveelheden de beoogde bitterheid en droogheid van het bier zal accentueren. Pas op, in te hoge doses geeft het een te harde bitterheid en wat zwaveltonen.  Zorg sowieso dat de pH laag blijft, want ook een hogere pH zal de bitters te hard maken en tijdens de maisch en spoelen zal een hoge pH teveel tannine uitlogen. Je kunt ook CaCl toevoegen, wat een meer rond en zoeter hopkarakter geeft. Uiteraard allemaal afhankelijk van het type bier dat je wilt brouwen. Persoonlijk voeg ik alleen maar CaSO₄ toe bij flink gehopte IPA’s, zo’n 1 gram per 10 L. Maar dan gebruik je ook alleen maar de Engelse en Amerikaanse hoppen en niet de zogenoemde Centraal Europese nobele hopsoorten (Saaz, Hallertauer, Tettnang, Spalt). In Belgische en Duitse bieren kun je zeker wat CaCl gebruiken, met name bij de donkere bieren. Maar: ken de karakteristieke waterchemie van je eigen kraanwater.

Dan kies je je soort hoppen (bitter-, flavor- en aroma hoppen en/of een dual hop. En leg ik de eerste afkorting uit, FWH: first wort hop. Dit is een oude Europese techniek die in onbruik is geraakt, maar wel veel aroma kan toevoegen aan je bier. In 1995 rapporteert Brauwelt de herontdekking ervan. Zowel in Duitsland als in Engeland en België werd het toegepast, ook op lagerbieren. Je gebruikt ongeveer een derde van je finishing hopssoorten (dus niet je bitterhop!!!) en je legt deze in de pan waarin het wort wordt opgevangen. Met de temperatuur van je wort (70-79 graden) worden er al aroma’s van de hop vastgelegd, op een andere manier dan tijdens de laatste kookfase van je wort. En aangezien het je finishing hop is, dus meestal met een laag bittergehalte, levert dit niet teveel bitters af aan het bier. Uiteraard kun je een dual hop wel als FWH en ook als bitterhop toevoegen, maar pas dan op de geleverde bitters. De FWH techniek vervangt dus niet de bitterhop techniek (hop toevoegen bij start koken en 60-90 minuten laten meekoken).  Er is nu een stroming die vindt dat de bitters na lang koken toch te hard worden. Die gaan over op ALH, all-late wort hopping. Alle bitter en flavor hop wordt 20 minuten voor einde koken toegevoegd. Dat zou een mooiere bitter ervaring geven. Ik heb het zelf nog niet uitgeprobeerd. Je moet dan ook meer bitterhop toevoegen om je bitterheidsgehalte te halen en dus kan je zoveel hop gaan gebruiken dat je het ‘groen’ gaat proeven in je bier. Dan moet je dus kiezen voor een zuivere bitterhop als bijvoorbeeld Magnum (met een hoog bittergehalte), om je hoeveelheid hop laag te houden.

De aroma hop wordt de laatste 5 of soms zelfs maar 2 minuten toegevoegd. Maar dan zijn we er nog niet:

Dan hebben we namelijk daarna nog de PBH, post boil hop. Dit is de mooiere vorm van puur hoparoma vastleggen. Je voegt het toe na het uitzetten van je verwarming en daarna laat je het wort 10 minuten staan, alvorens te gaan koelen. Eventueel is dit een mooi moment om ook honing aan het bier toe te voegen, wat ik heel vaak toepas in specifieke bieren. De PBH wordt tegenwoordig weer vaker toegepast dan de DH, de dry hop. Die gebruik je eigenlijk alleen maar bij IPA’s, Engels of Amerikaans. Je kunt de hop in de laatste fase van de vergisting toevoegen, alhoewel het gist weer een deel van de aroma’s zal opnemen. Maar veelal voegt men de dry hop toe, 3 tot 6 dagen voor einde lagering (waarna botteling volgt).

En, oh ja, bijna vergeten. Er zijn ook brouwers die de hopzakmethode gebruiken: je plaatst een zak hop tussen de wortpan en de koeler en je jaagt je wort door de hopzak via de koeler naar je gistvat. Ook een manier om aroma vast te leggen.

Om een idee over de hoeveelheid hop te geven die je gebruikt voor aroma hopping: in de literatuur vind je: zo′n 7 à 8 gram per 10 liter draagt smaak bij. Het dubbele geeft een duidelijk aanwezig hoparoma en een volgende verdubbeling geeft het bier een sterk hopkarakter. Nog meer...nee dus.

Kortom, er is nog veel uit te proberen en dat terwijl er steeds meer soorten hop verkrijgbaar zijn. We gaan, zie dit clubblad, met elkaar 20 hop soorten uit proberen. Misschien (is maar een ideetje) kunnen we ook een keer de verschillende aromatechnieken naast elkaar uitproberen tijdens een clubdag? Veel plezier met al die lekkere bittertjes.

Proost, Ben

Literatuur

• Stan Hiernonymus: For the Love of Hops
• Gordon Strong: Brewing Better Beer
• John J. Palmer: How To Brew

Pompoen Bier

Er was mij gevraagd om iets te zeggen over pompoen bier.  Dus…

Eind december, net voor mijn vakantie, gaan Et en ik weer een pompoen bierbrouwen met pompoenen uit zijn eigen tuin!  Een jaarlijkse traditie van ons. 

Een paar jaar geleden had ik een pompoenbier gekocht in Hillegom (ik was aan het brouwen bij Erik).  Leuk!  Laten wij een pompoenbier van maken .  Ik had erover gesproken met mijn toenmalige huisgenoot (hij heeft nu zijn eigen appartement met tuin, meer hierover later).  Ok, laten wij een recept online opzoeken.

Wij hadden een recept gevonden en gingen aan de slag.  Et is een goede kok en hij moest de pompoen snijden, de zaden eruit halen, de schil er afhalen en dan het pompoen vruchtvlees in de oven doen.  Ik had ideeën om het vruchtvlees dat over was te gebruiken in pompoensoep.  Nee!  Fout!  Van een pompoen van een paar kilo's, na het snijden en roosteren hadden maar wij een paar honderd gram over.  Oeoeoeps, wij hadden veel meer nodig…  Wat nu?  Et, geniaal in de keuken, had het idee om geroosterde pompoenzaden te gebruiken als ‘dry hopping’.  'Oke', zei ik.  Toen wij gingen bottelen zagen de pompoenzaadjes in het bier er niet goed uit, met schimmel erop.  Wij maakten ons zorgen…  Wij hebben het gebotteld en hebben gewacht.  Het smaakte erg lekker!!!!  Goed gedaan Et! 

Het volgende jaar gebruikten wij genoeg pompoen en dus hadden we geen zaadjes nodig, alleen maar Amerikaanse pompoen 'spices'. Die was ook erg lekker!

Het jaar daarna, vorig jaar, hadden wij pompoenzaadjes laten groeien in de tuin van Et.  Wij hadden geluk, heel veel pompoenen Slechts een probleem, zij waren sierpompoenen.  Dit jaar hebben wij een oogst van 4 pompoenen.  Genoeg voor een lekker brouwsel!  Wij gaan Pompoenbier III brouwen op 29^ste december .

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag.  Ik kan leveren aan de clubavonden.  Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlandse bieren.  Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen.  Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Nu had ik het vorige keer al over het besteden van brouwtijd zonder de ketels op te warmen. Dat heb ik deze maand ook nog maar eens dunnetjes over gedaan. Weliswaar ligt er al weer een IPA te rijpen op de fles, maar verder is alles in rust. Gaat volgende week wel veranderen. Dan ga ik, als alles het toelaat, twee maal brouwen. Hoef je alles maar een keer gereed te maken, scheelt weer tijd.

Maar, u begrijpt, als brouwer ben je altijd bezig. In mijn geval met het lezen van Gordon Strong’s ‘Brewing better Beer’. Ik heb de bieb cie al gezegd dat het een goed boek is, dus u kunt het mogelijk straks ook via 'twortwat! lezen. Anderzijds, u heeft het voor weinig in huis via bookdepository.com. Je moet er alleen een paar weekjes op wachten. En een collectie bierboeken willen opstarten natuurlijk, zonder ruzie te krijgen met de rest van de huisgenootjes over ruimte gebrek in de boekenkast, naast het moeten trotseren van de uitzonderlijke geuren als u weer eens aan het brouwen bent geslagen. En lezen doet brouwen, althans zo werkt dat bij mij. U begrijpt: mijn boekencollectie heeft de neiging aan te zwellen, en daarmee ook de hoeveelheid bier in huis.

Het boek van Gordon Strong is geen opsomming van regels, tips en receptuur. Nee, het is veel eerder een ‘lezing’ van een begenadigd brouwer en beerjudge, met een enorme hoeveelheid kennis en ervaring: hij brengt deze kennis (bijna levenservaring) over met veel passie, en maakt ons deelgenoot van zijn ‘way of brewing’. Om het maar zo te zeggen.

Ik heb het ‘in een adem’ uitgelezen en heb besloten het nu opnieuw te gaan lezen, maar dan met pen en papier ernaast. Want tussen de regels door staan zoveel bruikbare dingen! En af en toe ook een succesrecept natuurlijk.
Alleen in een van de laatste hoofdstukken gaat het mij te ver. Dan gaat hij in op het mengen van de verschillende soorten brouwsels, enerzijds om tot een ander biertype te komen, anderzijds om stijlfouten of smaken te verbeteren. Ik dacht dat ik actief brouwde… Ik heb niet eens zoveel batches staan om mee te kunnen experimenteren.
Maar dit boek is een absolute aanrader als je denkt dat je er al wat van kan…

Proost, Ben

Ben aan het Brouwen ;-)

Ik ben niet alleen een bierverkoper.  Een keer in de maand brouw ik met mijn Haagse “posse”.  Omdat wij brouwen met 5 à 7 man gebruiken wij vaak het bier van de maand (makkelijk om een beslissing te nemen).  Bedankt heren van de inkoop commissie ! Ik vertel klanten van de winkel dat zij mogen langskomen en kijken hoe bier gemaakt wordt en ik vertel hun over 't Wort Wat! natuurlijk!

Ook vertel ik klanten dat zij kunnen brouwen met mij, een soort van brouw workshop.  Zij kunnen dan een maand later hun bier mee naar huis nemen.  Interesse in Den Haag neemt steeds toe.  Eind vorig jaar had ik de eerste klant.  Het was een kerstcadeautje van een vrouw voor haar man.  Mooi cadeautje.  Wij hebben een mooie tripel gemaakt. 

In de zomer vroeg een vrouw die 65 jaar oud was of zij mee kon brouwen!  Niet te oud om te leren dus .  Wij hebben een lekkere koffieporter gebrouwen (bedankt Ernst en de VandeStreek brouwers voor advies!).  Wij hebben in juli gebrouwen omdat ik een bier wilde brouwen voor mijn verjaardag en zij voor haar 66^ste in november.  Zij wilde het 66 noemen en dacht dat het zou een probleem voor mij zou zijn maar ik zei “geen probleem, ik ben in '66 geboren, toevallig!”

Nu wordt het steeds drukker.  Ik doe ongeveer één brouwsessie extra per maand.  Meer kan niet vanwege gebrek aan ruimte in mijn brouwkast.  De meeste mensen willen een triple, IPA of stout/porter brouwen.  Die stijlen die verkopen het beste in mijn winkel.  Dat is geen toeval denk ik.

Eind december, net voor mijn vakantie, gaan Et en ik weer een pompoenbier brouwen met pompoenen uit zijn eigen tuin!  Een jaarlijkse traditie van ons.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag.  Ik kan leveren aan de clubavonden.  Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlandse bieren.  Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen.  Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Groetjes
Dean

We waren nog zo van plan om bijtijds aanwezig te zijn en hoewel we de meeste brouwspulletjes de avond tevoren al tevoorschijn hadden gehaald moesten we ons uiteindelijk toch nog haasten om ons richting Lisserbroek te begeven. Net even na 9:00u reden we het erf op. Aan de hoeveelheid geparkeerde auto’s te zien was er sprake van een flinke opkomst. Gelukkig konden we nog een plekje vinden naast John Gouwerok, die zijn spullen al zo goed als opgesteld had. Nadat wij ook onze “installatie” gereed hadden konden we achteraan aansluiten voor het uitdelen van de grondstoffen en vervolgens door naar de file bij de schrootmolens. Daarna was het brouwen van de Robust Porter eigenlijk een fluitje van een cent. Wat een lekker relaxt recept!

Warm water hadden we van huis mee genomen dus storten en doorwarmen naar 68 °C. Vervolgens moest de pan voor 90 minuten in de hooikist en hadden we ruimschoots de tijd om een beetje rond te kijken en hier en daar een praatje aan te knopen. Daarna 5 minuutjes afmaischen op 78 °C gevolgd door het spoelen. 

Jemig, wat een volle kookpan had ik! Toch iets te veel gespoeld? De refractometer leerde ons van niet. Nog maar even door gespoeld en het wort opgevangen in een tweede pan. Dit resulteerde in ruim 5 liter wort met een SG van 1028. Zonde dat dit niet meer in de kookpan paste. Met deze wort hebben we het verlies door verdamping tijdens het koken aangevuld en bleef er nog over.

Het koken was ook al een eitje. Alle hop bij het begin er in en na 75 minuten overhevelen naar het gistvat. Ruim 22 liter met precies het beoogde begin SG. Het koelen en schoonmaken achter in de loods is vaak wat chaotisch en zo kwam het dat ik een deksel heb laten liggen. Gelukkig is die inmiddels weer boven water gekomen. Het was al met al een mooi dagje brouwen.

Wanneer dit verslag gelezen wordt zal het brouwsel, na een heftige vergisting waarbij het gist bijna het waterslot uit kwam, wel in de mandfles zitten en zullen we geduld moeten oefenen tot we gebotteld hebben. Ik heb zo het idee dat het een hele lekkere Porter gaat worden.

Deze maand is het twee jaar geleden dat Gery en ik het brouwvirus te pakken hebben gekregen. Na de brouwworkshop en de eerste gezamenlijke brouwdag was er geen houden meer aan. Het is zelfs zo erg geworden dat de symptomen van een eerdere besmetting met een wandelvirus een flink stuk minder zijn. Vaak waren we een hele dag van huis om lange afstanden te wandelen. Een afstand van 40km was niet ongewoon en zelfs tochten van 80km in 20 uur, daar deinsden we niet voor terug. Onderweg bier drinken is er dan niet bij maar na afloop is een biertje een welverdiende, smakelijke beloning voor de geleverde inspanning. Tegenwoordig spenderen we regelmatig een dag van een, altijd te kort, weekend aan het brouwen. Het motto luidt: Minder kilometers, meer hectoliters!

Recent is er een boekje uitgegeven waardoor het wandelvirus toch weer een beetje de kop op steekt. Het heet: "Kroeglopers" en het wordt aangeprezen als zijnde een "mannenwandelgids". In de gids vind je twaalf wandeltochten verspreid over Nederland. Twaalf routes met goede kaart en beschrijving, maar verder zonder grote verhalen. Bij elke route mag je aan het eind een gezellige, sfeervolle kroeg verwachten, waar je naar binnen kunt stappen met modder onder je schoenen, een droge mond en een knorrende maag.

Op http://www.routewerk.nl/?p=kroeglopers is een gratis voorbeeldwandeling in pdf-formaat te vinden van een route bij Oisterwijk. Ben je als brouwer niet zo’n wandelaar dan is dit toch interessant. Op het kaartje waar door middel van een gele ster het Boshuis Venkraai wordt gemarkeerd bevinden zich een aantal vennen waar op sommige plekken gagel groeit voor zover het oog reikt. Langs de Oirschotsebaan ter hoogte van de heideveldjes groeit het zelfs langs de openbare weg. Plukken mag natuurlijk niet maar het is mooi om het spul eens in het wild te zien. Naast de voorbeeldwandeling zijn op bovengenoemde website de GPS-tracks van alle wandeltochten  te downloaden. Vooral de route bij Ermelo is een toppertje en start en finisht bij speciaalbier café de Hazeburg pal naast bierwinkel en brouwerij Burg Bieren. In de winkel treft men ruim 1200 bieren en elke zaterdag is er om 14:00u een rondleiding bij de brouwerij. Waar zijn mijn wandelschoenen?!

Kroeglopers

Rutger Burgers, Menno Zeeman (Routewerk)
128 pagina’s, verkoopprijs € 14,95, ISBN 978-90-78641-26-1
Bestellen: www.gegarandeerdonregelmatig.nl

Er zijn duizenden soorten hoppen. Een aantal bekend en een hele hoop die minder of helemaal niet bekend zijn. Er zijn duidelijk verschillen vast te stellen in zowel smaak als geur en hoeveelheid alphazuren. Naar aanleiding van een (restjes)recept dat ik wel eens heb gebrouwen met alleen (150 g) Saaz hop (wat erg lekker was geworden) leek het mij een erg leuk plan om een experiment te gaan doen met zogenaamde single hop bieren. Maar hoe ga je dat nou doen alleen. Tien of twintig bieren brouwen met allemaal een verschillende hop is niet zo gemakkelijk te realiseren. Na een avondje te hebben gesproken met deze en gene is het idee geboren om dit experiment met de club te gaan doen. Twintig single-hop bieren maken en daarna weer uitwisselen om te kijken wat het resultaat hiervan is . Zo is er het idee ontstaan om de brouwdag van 1 februari hieraan te wijden. Overigens zijn wij niet de enige brouwers die dit experiment wel eens hebben gedaan. Mikkeller heeft misschien wel de grootste keuze 19 verschillende single hop bieren (http://beerstreetjournal.com/mikkeller-brings-you-19-different-hop-choices/), Brew Dog (http://www.brewdog.com/blog-article/ipa-is-dead-2013) heeft er ook wat experimenten op los gelaten.

Wij willen het experiment als volgt organiseren: we maken twintig brouwsels met allemaal dezelfde grondstoffen, alleen de hoppen zullen per brouwsel verschillen. De volgende hebben wij geselecteerd op bijzondere smaken, of omdat het een hele bekende en veel gebruikte hopsoort is:
Galaxy, Hallertau Hersenbrucker, Mandarina Bavaria, Northen Brewer, Tettnanger, Strisselspalter, Kohatu, Nelson Sauvin, Pacific gem, Stricklebrack, Waimea, Styrian Goldings, Saaz, Brewers Gold, East Kent Goldings, Target, Amarillo, Citra, El Dorado, Mosaic, Sorachi Ace.

Na het bottelen zullen we moeten delen (3 flesjes) met iedereen die een brouwsel gemaakt heeft. Zo krijg je net zoveel biertjes weer terug als dat je weggeeft, alleen met verschillende hoppen. Lijkt dit je een leuk experiment om aan mee te doen, kan je minimaal 20 liter brouwen en staat 1 februari nog niet volgepland in je agenda? Geef je dan op per e-mail bij het bestuur (bestuur @ twortwat.nl)! Door logistieke oorzaken kunnen maximaal 20 brouwsels mee doen met dit experiment.

Beste bierbrouwer,

In november gaat het BKG weer beginnen met een nieuwe cursus Bierkeurmeester. De cursus wordt gegeven in Amersfoort in het clubhuis van de Amervallei. Informatie over de cursus is te vinden op de website van het BKG; www.bierkeurmeestersgilde.nl.

Met vriendelijke groet,
Hans Warning
BKG

Eind vorig jaar  hebben wij de brouwcursus van Theo en Titus gevolgd. Pas een maand of vijf later  hebben we, met de brouwdag van de Black IPA in het verschiet, in twee weken tijd  snel onze eigen brouwspullen aangeschaft. Tijdens de brouwdag van de IPA  zagen we Theo met zijn fraaie bier-spaan en toen wisten we dat er bij ons nog  iets ontbrak: een BE+ER spaan. We hebben hiervoor het silhouet van een  longneck fles genomen en die een aantal keren uitvergroot. Hierna is hij,  voorzien van een lange steel en handgreep, uit een beuken drempel  gezaagd/gefreesd. En dan de letters: Onze initialen tesamen vormen het woord  EBER. Even re-shuffelen en daar was BE+ER geboren. Erik's initialen (EB) zijn  hiervoor in spiegelbeeld geplaatst om het woord BE+ER goed uit te laten  komen. Het maakt het brouwen weer een stukje persoonlijker. En is bovendien  een stuk steviger dan een plastic roerlepel uit een brouwpakket  ;-). Geinspireerd geraakt? We hopen op de volgende brouwdag nog meer  fraaie/persoonlijke bier-spanen te mogen aanschouwen.

Erik Bakker (BE) +  Edwin de Redelijkheid (ER)

Hoe het begon…

Toen ik pas in Vlissingen woonde en les gaf op de Mavo besloot ik Engels te gaan studeren. Het was 1964. Ik gaf toen les in economie, handenarbeid, tekenen en muziek. Op een dag vroeg een Engelse soldaat een lift naar Flushing. Ik nam hem mee en onderweg vertelde hij me dat zijn moeder dandelion wine maakte.

Die zomer zijn we voor mijn studie op vakantie naar Engeland gegaan. Een boekje gekocht over wijn maken en inderdaad er stond een recept in voor dandelion wine, maar we waren terug in september en toen waren er nog maar heel weinig paardebloemen, wel vlierbessen.

Ik leende een waterslot van de docent natuurkunde, want toen waren er geen winkels die wijnmakersspullen verkochten. Een onsje bakkersgist er in en ja hoor, een uur later het eerste plopje! Het plastic limonadevat stond op een matje in de keuken. Midden in de nacht hoorde ik geen plopjes meer, wel een zacht gesis. Dat matje hebben we weg moeten gooien. Grote roze schuimvlokken lager er overal in de keuken. Toch nog wel een aardige wijn geworden …

Ik heb dat boekje toen vertaald: First steps in winemaking van Berry.

Nu ben ik 77, oud en gebrekkig, loop moeilijk, ben gauw moe. Er staat een vlierstruik bij de buurvrouw en ik mag daar plukken. En dat zal wellicht de laatste wijn worden die ik maak.

De zeemansvrouwen

Met mijn diploma Engels op zak wilde ik wel wat bijverdienen. Ik begon les te geven aan een groepje zeemansvrouwen die wel eens mee wilden varen, want aan boord is de voertaal Engels. Het waren er 15. Ik bepaalde dat er tijdens de les alleen Engels mocht worden gesproken, want anders zou het te gezellig worden. De laatste les gaf ik hen een glaasje vlierbessenwijn waarop een van de dames opmerkte dat zij iemand kende die ook wijn maakte: hij woonde in Middelburg.

Natuurlijk heb ik contact gezocht met Jan Groeneweg en die kende Rinus Luteyn, Jan van Kuilenburg en Jos Bakker. We kwamen naderhand nog een keer bijeen en Aarnoud Kwint was toen de gast. Hij werkte voor de Suikerunie en die zagen wel perspectieven: hoe meer wijnmakers, hoe meer omzet in suiker! Hij begon een blad: Onder de kurk. Helaas heeft dat maar 1 jaar bestaan: het was veel te mooi met te weinig abonnees.

We besloten, naar Engels voorbeeld, een Wijnmakersgilde op te richten: Het Zeeuwse Gilde. Rinus Luteyn riep toen door de kamer: Luctor et Fermento!

Er kwam een wedstrijd in Amsterdam in het Mariott hotel en Rinus en ik moesten daar jureren. Daar was op ons verzoek ook Wina Born want we voelden ons niet zo zeker en zij had meer ervaring. Josefien van der Pas uit Brabant won met haar Vlierelfje, een vrij zoete vlierbloemenwijn. Tien jaar later hoorde ik haar stem op een show bij Farmaen die herkende ik meteen.

Weer naar Engeland

Om te leren jureren ging ik een cursus volgen in Engeland. Na afloop belandde ik aan de bar en iemand gaf me een zelf gebrouwen biertje. Kan dat ook? Hij legde het me uit. Met mijn keurmeestersdiploma op zak ben ik toen begonnen met het trainen van keurmeesters in ons land. Zij hebben toen het wijnkeurmeesters gilde opgericht.

Maar de kiem was gelegd: ik begon met bier brouwen te experimenteren en dat doe ik nog steeds. Ook de bieren moesten worden beoordeeld op wedstrijden. Vandaar dat de volgende stap was:  keurmeesters trainen. We hebben het BKG opgericht en daarvan ben ik nu erelid. Keuren doe ik niet meer, want als je ouder wordt vermindert je geur- en smaakvermogen.

Het BKG is een prachtig gilde: elk jaar hebben  we en trainingsweekend, dit jaar was het in Leuven. We bezochten een boerderijbrouwer, een Geuzebrouwerij, er was een voordracht door professor Delvaux en een stadswandeling.

Likeur

Intussen had ik een paar boeken geschreven: Het Groot Zelf Wijnmaakboek, Het bierbrouwboek, een handleiding voor keurmeesters wijn en bier en toen vroeg de uitgever me om een likeurboek, maar dat kon ik niet want als je twee likeurtjes per jaar maakt kun je geen boek vullen. Ik verwees hen naar een man die ik kende: Willem van der Velde uit Vugt. Maar Willem zei: ik kan niet schrijven. Toen heb ik hem uitgenodigd bij mij thuis te komen destilleren. Ik had Williamsperen  gekocht en die laten gisten. De hele nacht zijn we bezig geweest en toen hadden we elk 5 liter Poire. Willem vertelde en ik schreef het op en zo ontstond De Beste Borrel maak je zelf. Willem is gaan diepzeeduiken en deed niet veel meer aan de hobby.

Toen heb ik Het groot Zelf Likeurboek geschreven. Nog regelmatig maak ik een likeur. Sleedoorn is mijn favoriet. Koffielikeur is heel simpel:

60 gram koffiebonen fijn malen, in 50 cl alcohol van 50%, een beetje sinaasappelschil er bij, 60 gram suiker, na 2 dagen filtreren en verdunnen met 50 cl water.

Succes er mee!

Het Gilde

Toen er geen blad meer was ben ik met het Vakblad begonnen. Ik was toen lid van het Zeeuwse Gilde en alle leden lazen het blad, dat tevens dienst deed als Gildeblad. Op een dag had de secretaris een artikel dat hem niet beviel er uit geknipt. Er stond: pas op waar je een thermometer koopt, hier kosten ze 9 gulden en elders wellicht 7.

Het Gilde had besloten inkopen te doen bij een amateur organisatie in Belgie en ik moest advertenties ophalen bij de winkels die spullen verkopen in onze regio. Dat konflikt heeft geresulteerd in mijn royement van het gilde.

Zo zie je dat als het om geld gaat, een gilde bestuur soms domme beslissingen neemt.

Het Walcherse Gilde

Gelukkig waren er op Walcheren ook al heel wat  wijnmakers en dus hebben we daar een gilde gestart. We hadden 100 leden en gedurende 25 jaar heb ik leiding gegeven aan dat gezellige gilde. Toen hebben ze mij erelid gemaakt.

Elk jaar waren er activiteiten om nieuwe leden te winnen en cursussen voor beginners. Zo was er de Van Loon Zeilrace op het Veersemeer. Altijd was daar ook een ambachtenmarkt en ik was goede vrienden met de garnalenpelsters uit Arnemuiden: ik kreeg de pellen en zij van mij een drankje. Probeer het maar eens om er soep van te maken.

Op een dag zit ik achter het huis mijn krantje te lezen en ik zie dat de Veersemeerdagen al geweest zijn! Was ik het vergeten? Bestuur gebeld. Ja, Jan we zijn wel uitgenodigd, maar we hebben besloten niet te gaan. Waarom niet?  Ja Jan jij hebt andere belangen dan het bestuur. Ik voelde me beledigd en miskend en heb toen aangegeven dat ik niet langer erelid wilde zijn. Ik was de eerste die met een gilde begon, maar nu de laatste.

Jan van Schaik

Als Paddestoelen uit de Grond

Het aantal brouwerijen in Nederland neemt steeds toe. Ik verkoop de brouwerijengids in de winkel.  Vorig jaar waren er 123 brouwerijen in de gids.  Dit jaar 165 en ik hoorde via een brouwer dat het nu al rond de 179 staat!  Er zijn niet zoveel echte brouwerijen.  Een hoop van de groei komt van hobby brouwers (net zoals wij) die als hun recept klaar is,  naar een brouwerij met overcapaciteit gaan, en hun bier daar laten brouwen.  Vaak krijg ik een email of ik wordt opgebeld met de vraag: "wil jij mijn bier verkopen?"  Ja, natuurlijk!  Dan zie ik hoe het bier verkoopt.  Ik heb een aantal verzamelaars als klanten.  Die willen altijd weten als er nieuwe bieren zijn.  Ik heb vaste plekken in mijn vooraadkamer, achter de winkel met namen van verzamelaars en ik hou enkele flessen bier achter tot dat zij langs komen om het op te halen.  Er zijn ook mensen die altijd nieuwe bieren willen proeven, de Ratebeerians (daar val ik ook onder), die bieren een rating geven op www.ratebeer.com.  Zij reizen ver om de nieuwste bieren te halen en zij ruilen ook met elkaar.  Een Ratebeer vriend van mij komt af en toe in de winkel en koopt wat bieren voor een ruil.  Gisteren kwam hij binnen om bier te ruilen met iemand in Israël!  Dus hij verstuurde wat lekkere Nederlandse bieren (o.a. mijn Konings IPA) naar Israel en binnenkort krijgt hij bieren uit Israel als ruil.

Hier is een kort lijst van nieuwe brouwerijen dit jaar:

• Bad Hair Brewing
• het Uiltje (een brouwer van Jopen, hij brouwt zijn eigen bieren ook daar)
• Hilldevils (een echtpaar en hun zoon)
• Grootbier (onze eigen Peter Groot)
• Oedipus
• Pampus
• Vandestreek
• Niet te vergeten:  De Noord-Hollandse Bierbrouwerij, die hebben ook hun eigen brouwerij al van ongeveer 1000 liter!  Je kunt daar ook je eigen bier brouwen.

Het bijna niet bij te houden!

Duvel Triple Hop Kloon?

Heeft iemand een recept voor een Duvel Tripel hop kloon?  Klanten van de winkel willen het brouwen in november.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weet, heb ik mijn eigen bier winkel in Den Haag.  Ik kan leveren aan de clubavonden.  Stuur mij jouw email addres en ik zal een prijslijst doorsturen.  

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren.  Als jij jouw eigen comerciel bier hebt dan laat mij het weten en waarschijlnlijk kan ik het in de winkel verkopen.  Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Succes allemaal! 

Dean

Vakantie: dit jaar zouden we niet te ver gaan en vooral denken aan ontspanning en buiten zijn. Kortom, niets voorbereid, niets gereserveerd.

Dat kon ook, want we reden naar de voormalige DDR, met het plan door te trekken naar Tsjechië en Polen. En u begrijpt, landen van hop en bier, waar het goed toeven is. En dat bleek ook. Als gezegd was reserveren op campings nergens nodig en kon men overal een lekkere bock, Schwartz of weizen krijgen. In Tsjechië was het meer de keuze tussen pils en een tmavy (dunkel).

Wat me meteen opviel was de voor mij onbestaanbare neiging van de Duitsers aldaar om overal bier te mengen met frisdranken. Het was zo erg dat je soms zelfs ongevraagd een Schwartz/cola kreeg, als je om een bier verzocht, en in een restaurant waar ze Berliner weisse hadden (ik al helemaal in blije verwachting) kon ik dat echt alleen maar krijgen met een limo-smaakje. Laat dan maar zitten…..

Daarentegen is een kleine winkel inlopen een genoegen. Een kaarsrechte gang naar achteren, geflankeerd daar minimale hoeveelheden groente, fruit, een paar blikken erwten of bonen, in plastic verpakte toetjes, etc, tot je bij het bier komt. De kratten nemen meteen een kwart van de hele winkel in beslag, met een keuze, waar ik toch echt even bij moest stilstaan. Tot ongenoegen van de begeleidende familie….. want je pakt er toch gewoon eentje?

Ik heb nog nooit zoveel Schwartz gedronken en zulke lekkere dunkel Bocks en Weizens gehad als deze vakantie.  Het verschil met Tsjechië is dat de Schwartz aldaar ook caramelmout bevat, maar verder overeen komt met de Duitse Schwartz. En dat voor soms nog geen 60 ct per halve liter (ook in Duitsland dus, want dit gebied is duidelijk goedkoper dan de rest van Duitsland)!!!!

Overigens viel mij de pilsner urquell tegen. Veel te droog bier. Te harde bitterhop. Nee, ze hebben veel beter pils in Tsjechië dan dit bekende bier, zoals Krakonos, Svetly Lezak 12 (maar dan met allemaal van die tekentjes op de letters). Onderweg zagen we overigens vanuit de auto de hopbellen al hangen, als we langs enorme hopvelden reden (bij Dresden en Praag), daar heb ik dus geen foto’s van, wel van een leuk bierviltje, wat ik jullie niet wil onthouden.

Proost, Ben

Helaas is bij de rubriek Delirium van augustus de PS weggevallen, waarvoor excuses.

_{PS: Snuifbier bestaat alleen in de fantasie van de auteur. De bijgeplaatste illustratie is fake. De lijntjes bestaan in werkelijkheid uit poedersuiker, speculaaskruiden en cacaopoeder.}

De Hemel, Oersoep, Graaf van Heumen & Oijen

Erik had vakantie en de winkel is dicht op een Maandag en Dinsdag dus Erik had het idee om naar een paar brouwerijen te rijden. Ik dacht: 'ja, leuk idee!' Dus dinsdag 13 augustus gingen wij weg met Erik’s auto. Meteen begon het te regenen, zucht.

Na anderhalf uur waren wij bij de prachtige Hemel in Nijmegen. Het is een heel mooi gebouw van buiten en van binnen. Wij haalden wat kratten bier voor de winkel en hadden dan lunch buiten op hun mooie terras. Echt de moeite waard om te bezoeken. Een rondleiding is mogelijk maar ik had het al gedaan.

Oersoep was de volgende aan de beurt op een industrie terrein Het was weer aan het regenen. Snel naar binnen dus. Sander was heel aardig. Wij kwamen naar binnen en gelijk was er een fles bier geopend! Hij gaf ons een rondleiding. Zij hebben drie van die kleine Duitse systemen en brouwen maar 100 liter ofzo vier keer per week. Zij gaan rond 1 januari verhuizen naar een grotere plek, dichterbij het centrum van Nijmegen en gaan een proeflokaal en een winkel hebben. Succes jongens!

Weer op pad naar de Graaf van Heumen. Ook erg mooi. Vreemd, het is alleen maar op een Zondag open. Wij konden wel wat bier ophalen en even kijken naar een donkere brewpub met mooie glazen brouwketels!

Weer weg. Wij gingen naar Oijen. Een mooi brewpub. Wij konden buiten zitten op een terras terwijl het bier voor de winkel werd geregeld. Ik had een bier natuurlijk, Erik maar een kleintje. Aardige plek. Erik en ik zijn hier eerder geweest met PINT en hadden een rondleiding toen. De brouwer vertelde dat hij de bostel gaf aan zijn big Henk toen hij zijn winterbier brouwde. Het volgend jaar brouwde hij het niet en Henk de big was er niet blij mee! Dus de brouwer moest het winterbier brouwen en het bier was hernoemd 'help Henk de winter door' :-)

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bier winkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlandse bieren. Als jij jouw eigen commerciële bier hebt dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond

'Wir leben Bier'. Een directe verwijzing naar de slogan van een Duitse autofabrikant. Wat zij met auto’s hebben dat hebben Gery en ik sinds de brouwcursus, een kleine twee jaar geleden, met bier. Waar wij komen zijn wij op zoek naar onbekende bieren die wij nog niet eerder hebben gedronken. Zo hebben wij ergens in het koude en natte voorjaar een flesje Benno en een flesje Gregorius op de kop getikt van de brouwerij van Stift Engelszell.  Sinds 15 oktober 2012 mag dit Oostenrijkse klooster zijn bieren verkopen als authentiek trappistenbier. Uit de opbrengst van de verkoop van deze bieren wordt de restauratie van het klooster en de abdijkerk gefinancierd.

Met het uitblijven van zwoele zomeravonden heb ik mij ’s avonds maar eens gewaagd aan de Gregorius, een donkere (!) tripel. Ineens stond onze vakantiebestemming vast. Dit jaar zou het Oostenrijk worden.

Met het beladen van de auto ging er ook een lege krat mee zodat we onderweg wat bier voor thuis konden verzamelen. Aldus gingen we op pad. We zouden de reis in twee dagen doen met een overnachting  in Wolnzach. Dé hopstad in het centrum van de Hallertau! Ondanks de files en omleidingen arriveerden we op tijd op onze bestemming om nog een bezoek te brengen aan het Deutsches Hopfenmuseum. Nu wisten we al wat over het hoe en waarom en het verbouwen van hop maar het was erg interessant om meer te leren over de verwerking en de handel in hop. Met name hoe het er vroeger aan toe ging. Zwaar en arbeidsintensief werk. Gewapend met een fles hoplikeur, chocolade met hopvulling en een fles bierazijn uit de museumwinkel togen we vervolgens naar ons onderkomen voor die nacht: hotel Hopfengold. De eerste souvenirs waren binnen.

De volgende twee weken van onze vakantie is de temperatuur niet meer onder de 34 graden geweest. Mooi dorstig weer dus we hebben aardig wat bier geproefd. Op het alom verkrijgbare Märzen bier waren we snel uitgekeken. Van het plaatselijke Villacher Dunkel konden we ook niet echt wild worden maar in de supermarkt hebben we heerlijk Weizenbier gevonden.

Deze lichte en donkere Weizenbieren van brouwerij Edelweiss zijn in het verleden diverse malen met gouden medailles bekroond. Jammer dat we niet wat meer mee naar huis hebben kunnen nemen. In de non-food afdeling van die zelfde supermarkt vonden we ook nog eens bijpassende weizenglazen met schitterend ingegraveerd hopmotief voor een prikkie. Samen met een flinke steen van een bergtop vormen  deze glazen een blijvend souvenir van de vakantie.

De terugreis hebben we eveneens in meerdere etappes gedaan en deden we de laatste clubexcursie nog eens dunnetjes over. Langs brouwerij de Kroon in Neerijse voor een natje en een droogje en de volgende dag naar Leuven waar we tijdens de excursie een beetje weinig tijd hadden om de stad te bekijken. Wederom was het bezoek aan Leuven van erg korte duur. Het was zo heet in de stad dat we na een koude cola maar weer snel in “Das Auto” met de airco op maximum naar huis zijn gegaan.

Als het aan mij ligt blijft dit weer nog even aanhouden zodat we 30 augustus een tropische clubbarbecue gaan beleven. Tot dan!

Links

• http://www.stift-engelszell.at/
• http://www.hopfenmuseum.de/
• http://www.edelweissbier.at/

Tja, het is vakantie en ook mijn ‘brouwerij’ is nu gesloten. Weliswaar laat dit jaar, ik heb zelfs in het koude juni nog drie bieren gebrouwen, maar de warmte daarna noopte tot harde maatregelen. In ieder geval is alles schoon en op zijn plaats en… Het is me nu eindelijk gelukt een koelvriezer combi op de kop te tikken.

Je zou denken, wat geven die paar pakjes hop in je eigen keukenvriezer, maar dat maakt nu net het verschil tussen wel of geen ijs op tafel als dessert. En dan mogen ze hier wel van papa houden, maar het groeiend aantal hoppakketten en de consequenties daarvan voor hun eigen dessert beleving begon voor mij toch wat lastige vormen aan te nemen. Dus nu liggen al mijn hoppen in een eigen lade in de schuur en kan ik de lageringsfles en na bottelen en rijpen de vele flesjes bier nog even koel zetten. En dat bleek weer heel handig is met de huidige temperaturen.

Diezelfde temperaturen zorgen ervoor dat de inwendige mens de biertjes goed kan waarderen, dus ik probeer ook maar meteen een gat te slaan in de uitdijende flessenaantallen, die hier in de kast staan. Nu de 11e productie van 2013 drinkbaar is geworden, begint het wat druk te worden in de voorraadkast. En er wordt ook nog eens gewerkt aan een mooi roermechanisme voor mijn maisch pan (met veel dank aan John). Heerlijk om je brouwerij elke keer weer iets te verbeteren. In september ga ik weer vele ideeën uitwerken. Ik hoop na mijn vakantie terug te komen met nieuwe proefnotities van lekkere bieren, maar daar hoort u in september wel wat over. Daarvoor gaan we elkaar natuurlijk ontmoeten op de BBQ.

Proost,
Ben

Tot slot werd het recept doorgenomen. We werden het met z'n allen eens dat de Polderbok 2013 een volmout dubbelbok moet worden. Geen suiker en karamelsiroop dus. De Pils en de Munich stort moet daarom flink omhoog. Ook zal er dit jaar naar verhouding veel meer Munich mout dan Pilsmout gebruikt worden. De karamelsmaak die voorgaande jaren ook uit de karamelsiroop kwam moet worden gecompenseerd met Cara mouten. We spraken af dat we op 17 mei gaan schroten en gaan brouwen.

Op 17 mei verzamelden wij ons om 7 uur in de kantine van de Prael. We dronken nog even een kopje koffie. Snel gingen we over op het schroten. Op zolder sorteerden we alle benodigde mouten. Vervolgens wogen we de mouten af. Daarna ging de ruim 350 kilo mout lekker vlot door de schrootmolen. Ondertussen was ook de 1000 liter maischwater op de juiste temperatuur van 52 °C gekomen. Ook het spoelwater stond beneden in de kelder klaar en zou later op de juiste temperatuur van 78 °C komen.

We stortten eerst de donkere mouten en dan de lichte. Zo wordt voorkomen dat er resten van de donkere mout in de trechter achter blijven en zo een volgend brouwsel kunnen vervuilen. Het roerwerk van deze Braukon installatie heeft ontzettend veel moeite om de grote moutstort in beweging te krijgen. Dat komt omdat deze brouwinstallatie is ontworpen voor lichte Duitse bieren. Met een grote roeispaan roerden we daarom alles bij toerbeurt goed door. Doordat het even duurde konden we de temperatuur moeilijk bepalen. Toen na een kwartier de mout goed was opgelost en de maisch wat dunner geworden was, ging alles goed.

Toen we de laatste maischstap bereikten, bereidden we ons voor op het filteren en spoelen. Dit heeft in voorgaande jaren nog wel eens problemen gegeven met een verstopt filter tot gevolg. Mocht dat gebeuren dan kan dat opgelost worden door water onder het filterbed te pompen en opnieuw te beginnen met filteren.

Na de jodiumproef besloten we om nog vijf minuten door te maischen. In de filterkuip lieten we intussen eerst 60 liter warm water stromen zodat de filterplaat onder water stond. Dan pompten we alles van de maischkuip naar de filterkuip. De maischkuip spoelden we daarna goed schoon. Daarna lieten we de mout 6 minuten rusten zodat het filterbed wordt gevormd. Daarna werd een paar keer met de messen rondgedraaid. Via sproeibollen sproeide er vervolgens 860 liter spoelwater gelijkmatig over de bostel.

Toen we klaar waren met spoelen werd ongeveer 100 liter wort overgepompt naar de kookketel omdat alvast een beetje te laten karamelliseren; dit duurde 5 minuten. Vervolgens werd de rest van het wort in een langzame pompstand overgepompt naar de kookketel. Toen het S.G. 1065 was stopten we. Er zat toen ruim 1250 liter in de kookketel.

De stoom die vrij komt gaat naar een warmtewisselaar waardoor de stoom condenseert en afgevoerd wordt richting het riool en er geen stank vrijkomt in hartje Amsterdam. Het hete water wordt afgevoerd naar het grote voorraadvat voor later gebruik voor bijvoorbeeld schoonmaakwerkzaamheden en dergelijke.

Toen het wort kookte voegden we de Perle hoppellets toe. We konden nu even lekker rusten, lunchen en Jan Wurpel schoot een paar mooie foto's. De laatste tien minuten gingen de Saaz pellets er bij. Het SG was intussen gestegen tot 1071. Dat viel ons best tegen, omdat we uitgegaan waren van een dubbelbok. Waarschijnlijk hebben we teveel wort gekregen.

Vervolgens werd het wort naar de whirlpool gepompt. Door de draaiende beweging in de whirlpool verzamelen de hop en de hete trub(eiwitten)zich in het midden. Zo kan de heldere wort langs de zijkant worden weggepompt naar de koeler. Dit is een prachtige grote rvs platenkoeler. Razendsnel ging het wort er doorheen en werd tegelijkertijd belucht via een steriel luchtfilter. De gist werd in een schoon fust geregenereerd met lauw water. Die gistoplossing spoten we met een beetje koolzuurdruk in de vergistingstank.

Daarna werd het wort via de koeler in de vergistingstank gepompt op de gist. De temperatuur werd ingesteld op 20 °C constant. We besloten de brouwdag met het proeven van enkele heerlijke bieren van de Prael. Daarna gingen we op ons vertrouwde adresje, de Surinamer in de Warmoesstraat, lekker eten. Het was een hartstikke gezellige en succesvolle dag.

Twee weken later was Jan Wurpel in de brouwerij om te proeven. Het S.G. zat ondertussen op 1025 en de temperatuur is omlaag gebracht zodat het bier kan lageren. In het proeflokaal beoordeelde Jan, voor zo ver dat in dit stadium al kon, het bier. Het had een volle, iets zoete moutige smaak met een mooi hopbittertje in de afdronk. Heerlijk.

Twee weken later was het bier klaar. Helaas was er niemand van de commissieleden beschikbaar om te helpen met bottelen. Door problemen met de bottelmachine verloren we helaas wel veel bier. Uiteindelijk hielden we slechts 866 liter over en is het geen Dubbelbok geworden! Misschien dat we nu toch eens moeten uitkijken naar een andere brouwerij?

Over een paar weken gaan we etiketteren. Jan Wurpel heeft weer een prachtige foto kunnen vinden voor op het etiket, net als vorig jaar. Ik weet zeker dat we kunnen uitkijken naar een heel mooi Polderbok 2013!

Theo van de Voorde

met dank aan Lars Taylor en Jan Wurpel

Het ONK is achter de rug, en het was een uitzonderlijke dag. ’s Morgens werd er vroeg opgestaan om met vele handjes het plein in te richten. Van der Kooy bouwde een volledig gevulde stand op en zijn collega van Brouwmarkt een stand met voornamelijk informatie en tasjes gevuld met gistjes en borstels. Die natuurlijk iedereen wel wilde hebben. De andere stands werden grotendeels bemand door twortwat leden die zich hadden voorgenomen dat er niets over zou mogen blijven. Althans wat het geestrijke vocht betreft.

Het zonnetje scheen vrolijk maar helaas was het in de schaduw errug koud. Ondanks dat, en dat terwijl ik vrijwel steeds in de schaduw stond bij de munt verkoop, kwam ik rood als een kreeft (althans in het gezicht) thuis. Maar tevreden. We hadden zo’n 500 glazen klaar staan, nu… volgens mij zijn ze bijna allemaal in gebruik geweest en een aantal meermalen (ik heb wat staan spoelen in de bakken). Er was gelukkig weinig glasbreuk en men leverde netjes zijn glazen in.

De wandeltocht was om 13:00 al zwaar overtekend, dus de reisleider zal wel lijder zijn geweest. Maar leuk om te zien dat mensen uit Limburg, net aangekomen, direct de wandeltocht wilden maken. En ’s middags was het zoals gezegd gezellig druk, met bier ‘proevers’ tot na 19:00, toen we toch echt moesten sluiten. Toevallig bekeek ik vandaag nog de enorme foto series van onze leden. Je ziet vele tevreden gezichten, al was het maar van een kind met een flessenborstel, of een man met een glas bier. Of de dames met hun gevulde glazen. Af en toe een vrolijke twortwatter en een heel blije wedstrijdwinnaar. Maar vooral dus gezellig druk. Ik ben benieuwd naar de omzetcijfers en ik denk dat de (commerciële) brouwers tevreden kunnen zijn. De andere ook, want er waren weer bekers te vergeven. Alleen helaas niet voor twortwat leden, al zat ik in de buurt. Volgend jaar weer nieuwe kansen. We kunnen terugkijken op een mooi ONK feest. En daar mogen we trots op zijn.

Proost, Ben

Kuitbieren

Een oude bierstijl keert terug. Twintig ofzo brouwerijen brouwen weer kuitbier. Het is een oude bierstijl die vroeger werd gebrouwen in Nederland. Het is met ongeveer 45% haver. Ik geloof dat Jopen Koyt ook gebaseerd was op een kuitbier dat was gebrouwen in Haarlem. Het is moeilijk om een oude bierstijl te brouwen zoals het toen smaakte. Recepten zijn incompleet, brouwinstallaties, gisten enz. zijn veranderd. Maar twintig brouwerijen in Nederland hebben hun best gedaan.

Zij waren gelanceerd tijdens het Den Haag bier festival, eind mei, het begin van het Week van het Nederlands bier. Ik had een paar geproefd tijdens het bierfestival. Hoe smaakt het? Moeilijk om te zeggen.

De woensdag daarna ben ik naar een kuitbierproeverij in Leiden. Uiteraard was onze eigen JWF aanwezig met zijn Kuitbier! Wij proefden zes verschillende kuitbieren en zij smaakten allemaal anders! Vergeet niet, iedere brouwer heeft het incomplete recept anders geïnterpreteerd. Die van Ramses was het bitterst (geen verrassing ) Zij waren allemaal anders en lekker. Welke was het beste? Dat moet jullie zelf beoordelen!

Alt Bieren & Düsseldorf

Ik zit nu in de trein van Düsseldorf terug naar Nederland. Ik heb een paar mooie dagen doorgebracht in Düsseldorf. Het weer was lekker 's zomers en ik heb veel van de stad gezien. De oude stad is mooi. De Rijn was heel hoog door het water van centraal Europa.

Maar jullie willen horen over Alt bieren natuurlijk! Alt bieren zijn ontwikkeld in Düsseldorf en gebrouwen in de regio. Het was gelagerd voor een frisse smaak. Brouwen was illegaal in de zomer in Bavaria maar in de regio van Düsseldorf het was koeler in de zomer en dus brouwden zij het hele jaar rond. Zij hebben wel het bier gelagerd in kelders of grotten. De eerste brouwerij om de naam alt te gebruiken was Schumacher, geopend in 1838 Dat was 175 jaar geleden en zij hebben een nieuwe altbier gebrouwen ter gelegenheid. Het is iets hoppiger dan een gewone alt bier en ik vond het lekkerder.

In Düsseldorf zijn er een stuk of negen Alt bier brouwerijen. Een alt bier is amber kleurig, dorstlessend met een beetje bitterheid, droog en een beetje fruitig. Het is bovengistend. Het wordt vaak geserveerd in 20cl of 25cl glazen.

Düsseldorf heeft veel mooi terrasjes en de alt bier brouwerijen hebben allemaal mooi terrasjes om hun bier te kunnen genieten in de zon. Zei ik allemaal? Op eentje na. Die was het moeilijkste te vinden, hij staat in een steegje dat opengebroken was. Deze is pas een paar jaar oud.

Ik stond buiten en de bediening was snel en in perfect Engels. Het blijkt wel dat hij een Duitser is maar zijn vader is een diplomaat, dus hij heeft veel gereisd. Hij zei dat het rustig was en wilde ik een rondleiding? Mijn antwoord was natuurlijk ja! Zij zijn niet van de oude familie brouwers dus de brouw installatie was modern en slim bedacht. Alles was gedaan om het makkelijk schoon te houden. Zij brouwen alleen maar alt bier op dit moment. Het is bijna onmogelijk om anders dan pils en alt bier te krijgen in Düsseldorf.

Ooh, ooh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag. Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw email adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren. Als jij jouw eigen commerciele bier hebt dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen. Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Konings IPA is klaar

Mijn Konings IPA is klaar! Ik heb er veel goede berichten over gehad. Het heeft een onverwachts banaanaroma, maar de bitterheid is wel lekker en het drinkt makkelijk weg. Ik heb het in 33cl en 75cl flessen (slechts 96 gevuld). Het verkoopt lekker snel.

Ik ben niet de enige die een bier heeft gebrouwen voor de nieuwe Koning! Rodenburgh (de brouwer is ook Engels) heeft een Abdicatie bier gebrouwen. Het is oranje van kleur! De 7 Deugden heeft een Ale & Anders bier gebrouwen. Het heeft een vleugje gember.

Fiona de Lange heeft een bierblog http://bier.blog.nl/ Zij schrijft over bier. Zij heeft ook een bier gebrouwen bij het Brouwcafé in Scheveningen met Wesley Aarse (de brouwer van Het Brouwcafé in Scheveningen). Het heet Royaal bier. Ik was uitgenodigd bij de lancering in het Brouwcafe. Fiona vertelde dat zij nooit eerder een bier had gebrouwen, dus zij heeft contact opgenomen met Wesley om te vragen om haar te helpen met brouwen. Daarmee is het een samenwerking.

De lancering was redelijk druk bezocht met wat bekende gezichten van de bierwereld. Naar 15 minuten praten stond er een bekende man voor de deur, Prins Pils! Ok, hij was niet de echte Willem-Alexander, maar hij was zo gekleed. Leuke idee Fiona! De nep Prins (dit was nog in april) was gevraagd of hij het eerste bier wilde tappen. Dat deed hij en daarna heeft hij het bier geproefd. 'Lekker', zei hij. Hij kreeg ook een mooi glas en een 75cl fles. Zijn er nog andere Konings bieren?

Kompaan 070

De Kompaan jongens, zoals ik eerder zei, waren thuisbrouwers. Een van hun bieren was goedgekeurd door Derek Walsh en sinds die tijd hebben zij drie commerciële bieren op de markt gebracht. De Kompaan 20 (hoppig blond), de Kompaan 45 (een kruis tussen een porter en een dubbel) en nu een Haags Pils (de 070). Zij gaan twee nieuwe bieren uitbrengen later dit jaar. Een van de twee jongens heeft zijn baan opgezegd sinds 1 april. Ik wens hun succes!

Ooh, ooh Den Haag!

Ik verzamel lege weg werp flessen van mijn winkel, voor een paar tWortwat leden, maar ik heb meer dan genoeg. Dus laat mij het weten als jij 33cl flessen of 50cl flessen nodig hebt.

Laat je op 1 en 2 juni aanstaande verwennen door een bierbrouwer!

Op zaterdag 1 en zondag 2 juni 2013 kan het publiek bij meer dan 70 Nederlandse bierbrouwerijen een kijkje nemen achter de schermen. De brouwerijen organiseren onder andere demonstraties, proeverijen en rondleidingen. Zonder uitzondering hebben deze bierbrouwers veel aandacht, liefde en passie voor hun produkt: Nederlands Bier. En ze willen de consument verwennen met dit 'vloeibare geluk'.

Nederlands Bier is zoveel meer dan het 'Hollands pilsje'. Er zijn nog minstens 50 andere biertypen en elke brouwerij maakt daarop zijn eigen, unieke variaties. Zo is in 2013 het Kuitbier (een authentiek, 15e eeuws, Hollands biertype) opnieuw gebrouwen door verschillende brouwerijen. Voor elke smaakvoorkeur, elke gelegenheid en elk gerecht is er wel een perfect bier te vinden. Nederlands Bier is bedoeld om je smaakpapillen te verwennen, dus... geniet ervan!

Let op: het programma en de openingstijden verschillen per locatie.

Op de website http://www.nederlandsbier.nl vindt u meer informatie.

Kijk op de KAART voor de deelnemende brouwerijen in je regio (http://www.nederlandsbier.nl/kaart).

Of klik op de LIJST voor een overzicht van de deelnemers op zaterdag en/of zondag (http://www.nederlandsbier.nl/lijst).

Je bent welkom in Amersfoort, Amstelveen, Amsterdam (4x), Apeldoorn (2x), Arcen, Arnhem, Ballum, Berghem, Bergschenhoek, Berkel-Enschot, Breda, Budel, Chaam, Coevorden, De Meern (2x), Delft, Den Haag (2x), Den Ham, Den Hoorn, Dronten, Ede, Eindhoven, Epe, Ermelo, Gramsbergen, Groningen (2x), Haarlem, Hazerswoude-Rijndijk, Heiloo, Hengelo, Heukelum, Heumen, Hillegom, Hilvarenbeek, Houten, Jabeek, Kamperland, Koog aan de Zaan, Leiden, Lieshout, Lievelde, Limmen, Midden-Beemster, Nagele, Neer, Nieuwpoort, Nijmegen (2x), Oijen, Oirschot, Ommen, Oosterhout, Ootmarsum, Oud-Beijerland, Oudeschild, Raalte, Rha, Rotterdam, Schijndel, Sevenum, 's-Hertogenbosch, Uitgeest, Utrecht (2x), Veenhuizen, Venlo, Vleuten, Warnsveld, Wijlre, Zutphen, Zwolle.

Kom langs en laat je verwennen met Nederlands Bier!

Verdubbeling sinds 2006

Het aantal bierbrouwerijen in Nederland (met en zonder eigen ketels) stijgt de laatste jaren sterk en is sinds 2006 verdubbeld naar 158 brouwerijen in mei 2013. Al die grote en kleine brouwerijen maken heel veel verschillende bieren in allerlei uiteenlopende smaken. De Nederlandse Brouwerijdagen worden sinds 2010 georganiseerd door het Klein Brouwerij Collectief, het grootste samenwerkingsverband van bierbrouwerijen in Nederland. Vanaf 2012 zijn de Nederlandse Brouwerijdagen onderdeel van de Week van het Nederlandse Bier (http://www.weekvanhetnederlandsebier.nl).

Record

In totaal doen dit jaar 78 van de 158 Nederlandse bierbrouwerijen (met en zonder eigen ketels) mee. Daarmee overtreffen we het record van 2012 (68 deelnemers).

Het is nog steeds koud, het lijkt wel alsof het almaar koud gaat blijven. Nu heb ik daar staan voor een mooie zomer: een Schwarz, een Pils, een Meibock en een dunkel Weizen. Voor thuis in de tuin, of gewoon lekker voor de TV… Hard aan zitten brouwen, mooi tijdig klaar en op dronk, ook deels voor het ONK, maar nu nog een zonnetje.

Zo voelt dat ook al als je meedenkt met de organisatie van het ONK. We moeten er maar van uitgaan dat er dan wat warmte is, of nog beter, flinke zonneschijn. Niet voor de keurmeesters, die zijn tegen die tijd al klaar, maar voor de gasten en alle bierbrouwers die er zullen rondlopen, genietend van de bieren van alle brouwers die er zullen zijn.

Deze week de laatste vergadering gehad. Nog niet alles is rond, nog niet alles is duidelijk, wel dat het een lange en leuke dag gaat worden, waar vele handjes bij nodig zijn. Niet alleen voor de opbouw, maar ook ’s avonds voor het weer afvoeren van alle geleende spullen. Ik hoop alle twortwatters tegen het lijf te lopen, want dan is die dag zeker geslaagd.

Het leuke van de vergadering was ook weer dat je nog eens wat hoort. Zoals van een lekker bier dat Daniel van der Slikke had gebrouwen. Een bier waar ook de vrouwen voor vielen. En hij heeft het recept meteen aan ons clubblad ter beschikking gesteld.

Proost, Ben

Konings IPA

Mijn Haagse Harry Donker IPA is bijna op (dus laat mij weten als ik wat flesjes moet meenemen naar de clubavond bij Erik) en dus dacht ik "tijd voor een nieuw bier voor de winkel". IPA’s zijn nog steeds in de mode. Mijn brouwgroep in Den Haag en ik hebben wat single hop IPA’s gebrouwen om te zien welke wij het lekkerste vinden. Uiteindelijk kwamen wij tijd te kort om alle hop soorten te proberen ;-) Dus ik had besloten om advies te vragen aan Ruud Morst van de Eem brouwerij. Hij brouwde mijn lekker Haagse Harry donker IPA. Wij hadden een brouwdatum vast gelegd, donderdag 14 maart. Ruud heeft nog maar net zijn eigen brouwerij en brouwt dus bij andere brouwers. Deze keer was het Sallands in Raalte.

Ik ging daarheen met de trein en was er om 11:30 's ochtends. Wij begonnen met schroten. Die zakken mout zijn zwaar! ;-) Jullie weten hoe bier wordt gebrouwen dus ik zal alleen maar vertellen wat de verschillen zijn. Alles is groter en meer geautomatiseerd natuurlijk. Ruud was continu bezig met rondpompen van wort, vaten schoon maken enz., enz. De beste ervaring was de hoppen toevoegen. Wij hadden besloten om Columbus te gebruiken als bitterhop en Citra als aromahop. Ik was onder de indruk van de Duvel tripel hop 2012 met Citra en wilde het per se ook gebruiken! Ook wat leuke momenten, als de brouwer van Sallands ons af en toe drie glazen bier kwam brengen tijdens de dag. "Wat vinden jullie van dit bier?" Beide brouwers zijn aardig mensen, makkelijk om mee samen te werken!

Eind van de brouwdag en tijd voor een verdiend biertje! Sallands heeft een proeflokaal dus wij zaten samen rond de bar en dronken twee van zijn biertjes, vers van de vat. Een leuk einde van de dag!

Het bier zal Konings Bier heten, ter ere van jullie nieuwe Koning!

Ooh, ooh Den Haag!

Ik verzamel lege weg werp flessen van mijn winkel, voor een paar 't Wort Wat leden, maar ik heb meer dan genoeg. Dus laat mij het weten als jij 33cl flessen of 50cl flessen nodig hebt.

Activiteiten in de week van het Nederlandse bier

Toeval of niet, het ONK 2013 vindt plaats in de week van het Nederlandse bier. Op 23 mei wordt de opening van de week gevierd met het Nederlands bierproeffestival in Den Haag. Slotstuk is het ONK. De week van het Nederlandse Bier heeft een eigen website: www.weekvanhetnederlandsebier.nl. Daar vind je alles over het doel, de opzet en het programma. Ook kun je er terecht voor tickets voor de enkele activiteiten, zoals het Haagse bierproeffestival. Maar het meest interessant is het natuurlijk om een beeld te krijgen van alle plekken in Nederland waar in die week geschonken, getoost, gekeurd, geproefd en vooral gedronken wordt.

Hieronder vind je daarom alle activiteiten in de week van het Nederlandse bier in vogelvlucht. Neem daarbij een vogel in gedachten die denkbeeldig vanaf de verst gelegen naar de dichtstbijzijnde plek vliegt. Dit alles natuurlijk gerekend vanaf de Boerderij in Hoofddorp. Cheers!

De brouwverenigingen in Nederland organiseren jaarlijks wedstrijden waaraan amateurbierbrouwers kunnen deelnemen. Bijvoorbeeld het Open Nederlands Kampioenschap dat in 2013 in Haarlem zal plaatsvinden of het Open Bergsche Kampioenschap dat jaarlijks in Bergen op Zoom wordt georganiseerd.

Het BKG leidt keurmeesters op die bij de wedstrijden voor amateurbierbrouwers de ingezonden bieren keuren. De keurmeesters beoordelen de kwaliteit van de ingezonden bieren en maken daarvan een keuringsrapport op. Met dit keuringsrapport krijgt de inzender een beeld van de kwaliteit van zijn of haar brouwsel en kan hij/zij met de gegeven adviezen wellicht de volgende keer een nog beter brouwsel inzenden.

Bier keuren is een aangename doch niet gemakkelijke bezigheid. De keurmeester moet een oordeel vellen over een product waar de inzender meestal veel werk en moeite in heeft gestoken. Het is de taak van de keurmeester om een eerlijk oordeel over dit product te vellen en tegelijkertijd de inzender aan te moedigen zijn brouwkunsten weer een stukje te verbeteren. Voorwaar geen makkelijke taak.
De keurmeester is niet op zoek naar “lekker” bier. De persoonlijke voorkeuren van de keurmeester doen er niet zoveel toe. Om te bepalen wat een lekker bier is kan je beter vrienden uitnodigen. Die kunnen dat oordeel uitstekend vellen. De keurmeester dient op zoek te gaan naar het beste bier. Het beste bier is dat bier dat het meest aan de omschrijvingen van het type voldoet.

Doel van een bierkeuring

Het doel van een bierkeuring is het ingezonden bier te beoordelen en te vergelijken met de eigenschappen die zijn benoemd voor het desbetreffende biertype (LABO biertypen lijst). Daarnaast wordt het ingezonden bier vergeleken met andere ingezonden bieren in de onderstaande volgorde:

• binnen hetzelfde type

• binnen dezelfde klasse

• met prijswinnaars van de overige klassen

De keurmeester legt zijn bevindingen vast op een keuringsformulier. Dit heeft tot doel de beoordeling van de keurmeester in duidelijke termen vast te leggen zodat de inzender van het bier positieve feedback krijgt en tot verbetering gestimuleerd wordt.

Het keuren voor een klassering

Tijdens een keuring wordt door de keurmeester gekeken naar de kwaliteit van het aangeboden bier en of het binnen de definitie van het type valt. Naarmate een bier dat binnen het genoemde type valt van hogere kwaliteit is krijgt het een hogere score. De geoefendheid van de keurmeester zorgt dat hij duidelijk kan aangeven hoe goed een bier binnen een bepaald type valt en hoe hoog de kwaliteit ervan is.

Het voortdurend oefenen en met andere keurmeesters over de bestaande definities discussiëren is van groot belang voor de kwaliteit van de keurmeester (permanente educatie). De vraag welke Weizen het hoogste scoort, een Schneider Weisse, een Weihenstephan, een Franziskaner Weissbier of een Erdinger Weissbier blijft enerverend. Alle genoemde bieren vallen ongetwijfeld binnen de definitie van Weizen. De kwaliteit van alle bieren is normaliter hoog. Het is aan de keurmeester om aan te geven welk bier het hoogste scoort, hoe de drinkbaarheid is, hoe goed het in balans is en hoe het met de complexiteit staat en of het verder een prettig mondgevoel en een uitnodigende nasmaak heeft. Voorwaar geen sinecure.

Bij het keuren van een bier wordt naar dezelfde eigenschappen gekeken als die waarmee de voorbeeldbieren van de typen zijn beschreven. Dit gebeurt aan de hand van het BKG Keuringsformulier dat in dezelfde  volgorde is opgebouwd. Omdat een aantal kenmerken al voor en tijdens het inschenken moeten worden vastgesteld krijgt de keurmeester het bier in een fles aangeboden. Hij schenkt het bier zelf in een glas. De keurmeester gebruikt het standaard keurglas volgens ISO 1391 (1977)

Biertypenlijst

Biertypen zijn geen vaststaand feit. Discussie over biertypes is eindeloos mogelijk. Biertypen komen en gaan en zijn aan verandering onderhevig. Dicteerde de markt ongeveer 10 jaar terug vooral zoet en plakkerig, thans lijkt de wind van bitter en wrang flink te waaien. Amerikaanse hoppen worden steeds vaker gebruikt in biertypen waar zij eerder nimmer werden aangetroffen.

Biertypen dienen om de realiteit in “bierland” te categoriseren zodat wedstrijden mogelijk worden. Een type wordt gevormd door een groep bieren van verschillende brouwerijen, die op belangrijke punten sterk op elkaar lijken. Naarmate er meer bieren binnen de definitie van een type vallen wordt het type sterker.

De lijst van typen is ontstaan uit de rubricering die in het normale taalgebruik ook wordt gebezigd. In het normale taalgebruik zijn de definities niet erg strikt. Het BKG heeft daarom bij de bestaande benamingen van de typen een definitie opgesteld door daarbij de typische eigenschappen aan te geven. De BKG typenlijst die zo ontstond, is dus een lijst die door het BKG is opgesteld en die door het BKG wordt gebruikt tijdens keuringen. De lijst wordt samengesteld door de Technische Commissie van het BKG, onder leiding van Derek Walsh. De Technische Commissie heeft tot taak de realiteit in “Bierland” op gepaste afstand te volgen, los van de waan van de dag.

Tijdens keuringen door het BKG gelden de definities uit de  BKG typenlijst.  In de typenlijst worden de typen beschreven en worden voorbeelden van elk type gegeven.  De BKG typenlijst past zich voortdurend aan de veranderende realiteit aan. De geldende lijst wordt via de BKG / LABO  site gepubliceerd.  De biertypenlijst wordt door het LABO vastgesteld op voordracht van het BKG.

De biertypen zijn geordend in vier klassen:

• Klasse A
  (kleur tot 30 EBC en begin SG tot 1060 ±6%)

• Klasse B
  (kleur vanaf 30 EBC en begin SG tot 1060 ±6%))

• Klasse C
  (kleur tot 30 EBC en begin SG vanaf 1060 ±6%))

• Klasse D
  (kleur vanaf 30 EBC en begin SG vanaf 1060 ±6%))

Biergeschiedenis in het algemeen en voor Haarlem in het bijzonder. Ik ben het nog steeds van plan erover te schrijven: jawel, het belang van de vrouw in de bierproductie in het verleden. Komt vast nog eens, maar bij dezen een tipje van de sluier.

Tot in de middeleeuwen was het de vrouw die, als onderdeel van het huishouden, het bier brouwde voor eigen gebruik. In Haarlem tot in het midden van de 13^e eeuw. Het overgebleven bier mocht worden doorverkocht aan buren (met medeweten van haar man, natuurlijk). Maar in de 14e eeuw werd het brouwen van bier een beroep en diende een brouwer lid te zijn van het brouwersgilde. En was er het verbod om naast het brouwen nog een ander vak uit te oefenen. De mannen nemen het stokje hiermee over. De brouwers gingen voorzien in de stedelijke behoefte en exporteerden hun gerstenat.

Hoe ik dit allemaal weet? Wel, ik kreeg voor mijn verjaardag het boek: ‘Het bier en zijn brouwers’ van A. Hallema en Ir.J.A. Emmens, 1978. Een goudmijntje weer aan informatie. Samen met een internet search kan ik u dus nog meer vertellen.

In vroeger tijden was het drinken van water niet zonder gevaar voor de eigen gezondheid. Vandaar dat het brouwen een onderdeel was van het huishouden. Zowel ouders als kinderen dronken bier van ontbijt tot en met het avondmaal. Weliswaar veel lichter bier, het zg. ‘dun’ bier. De kwaliteit van het bier werd uitgedrukt in guldens per fust. Wijn was voor velen te duur en pas in de tweede helft van de 17e eeuw kwamen er alternatieven als koffie en thee.

Ik sprak net over de overgang van thuisgebrouwen bier naar brouwindustrie. Die wending was mogelijk door de introductie van hop rond 1400. Want dit bier, gebrouwen met hop was langer houdbaar en daardoor ook geschikt voor de handel. En u weet: daar zijn de Nederlanders goed in.

In 1392 kregen de Haarlemse en Goudse brouwers (toen waren er drie grote brouwsteden, en Delft was er ook een van) toestemming om het Hamburgs bier na te brouwen, waarna het hoppenbier stevig in opmars kwam. Het Hamburgs bier (waarbij hop werd toegepast) was namelijk in de 14^e eeuw enorm populair geworden en daarmee een goede concurrent van het Haarlemse kuitbier. Kuit of kuitbier is een bier dat wordt gebrouwen uit voornamelijk haver (!), tarwe en een weinig gerst. In tegenstelling tot het destijds gebruikelijke Gruitbier worden de Kuitbieren niet meer op smaak gebracht met een kruidenmengsel (gruit), maar wel met hop.

Er is nog steeds enigszins spraakverwarring rondom kuit/gruit en hoppenbier. Het voornaamste kenmerk van het kuit is toch wel het gebruik van haver.

Aan de inkomsten voor de stad (brouwgeld en bieraccijns vormen de helft van de stedelijk inkomsten) is te zien dat deze ontwikkelingen leidden tot de bloeitijd van het Haarlems brouwen, die valt in de periode van 1430-1443. Maar deze welvaart bracht hogere lasten aan de staat met zich mee (accijns zijn van alle dag en een makkelijke bron van inkomsten voor de overheid, blijkt maar weer) en het krijgen van problemen daarbovenop met de export van het bier maakten de stad uiteindelijk failliet.

In 1514 was Haarlem nog steeds de stad met de meeste opbrengst aan bier en had nog 112 brouwerijen, weliswaar een kleiner aantal dan in Gouda. Delft had ook nog een groot aantal brouwerijen. Haarlem exporteerde voornamelijk naar Holland en Zeeland, en ook naar Overijssel en Friesland. Maar ondertussen werd ook buiten de drie genoemde steden steeds meer gebrouwen en wel zonder de opgelegde beperkingen van de staat (we hebben het dan over abdij-brouwerijen in Middelburg en Steenbergen, waar dagelijks (!) gebrouwen werd).

Hoe zat het toen in Haarlem: er werd in deze stad onderscheid gemaakt tussen twee soorten brouwers: bierproductie voor de plaatselijke markt en voor de export. Toegestaan was aan beide groepen om drie maal per week te brouwen. De kleinere brouwers mochten dat slechts twee maal en de allerkleinste maar een maal! Deze bepaling werd uiteindelijk verruimd, maar het brouwgeld ging daarmee ook weer omhoog. Wel werd ter compensatie de bepaling over de samenstelling van het bier verruimd. Anno 1407 was dit nog 36 achtendelen havermout tegen 10 delen tarwemout, terwijl ten hoogste 1 achtendeel tarwemout mocht worden vervangen door 2 achtendelen gerstemout. Vanaf 1501 mocht men 3 achtendelen tarwemout vervangen.

Ondertussen werd er voor het kuitbier ook onderscheid gemaakt tussen enkel- (dun-) en dubbelbier. En na een lange strijd kwam de fiscus met minimum-bierprijzen en hopbier was toen fors duurder. De belastingdruk was daarmee zwaar en de vinders, die toezicht hielden op de brouwers, hadden de taak de kwaliteit van het kuitbier te bewaken. Maar in 1519 kwamen steeds meer klachten binnen, het exportbier was nauwelijks houdbaar te noemen.

Als je bedenkt dat bijvoorbeeld alleen al Enkhuizen 800 brouwsels afnam van Haarlem, dan begrijp je het belang voor de stad om de export hoog te houden. Bij onderzoek bleek dat de vinders toelieten dat er meer werd gemaakt uit een brouwsel dan toegestaan, en dit leidde tot een rechtsstrijd en de bierproef. Waarvan de kosten overigens werden verhaald op de afnemers. In 1548 leidde dit weer tot opschorting van de bierproef.

Het Haarlems vroedschap wist ondertussen steden te binden door het aanbieden van glasramen aan de plaatselijke kerken. Ook in Workum, want aldaar had men een opslagplaats voor ingevoerd Haarlems bier (een bierstalle). Bierstallen werden later pakhuizen voor bieropslag van waaruit het bier werd doorverkocht. De Nederlandse handelsgeest is duidelijk aanwezig. Maar de export bracht ook veel extra financiële lasten mee, omdat men overal belasting voor invoer moest betalen, vooral in de Friese steden en ook in doorvoer plaatsen. Dat uiteraard vooral om in Friesland de eigen brouwnijverheid te bevorderen. Zo ook in Steenwijk waar men in 1567 een flinke accijnsverhoging instelde voor Haarlems kuitbier. De afname daalde vervolgens.

In de 16^e eeuw waren concurrentie en belastingen er de oorzaak van dat het aantal brouwers afnam. Van 100 aan het begin van de eeuw naar 22 in 1600. Het aantal brouwsels nam ook af, maar veel minder. De kleine brouwers bleken verdwenen. In de jaren 1620-1640 groeide het aantal weer naar 52 brouwerijen met een top van 67.500.000 liter bier in 1648. Samen met Amsterdam werd destijds 35% van het in Holland gebrouwen bier hier geproduceerd. Daarna nam de brouwnijverheid af en was deze rond de eeuwwisseling van 1800 zeer slecht te noemen. Maar het voert te ver om over deze tijd te schrijven en de grote veranderingen te schetsen die gaan komen door de groeiende populariteit van het ondergistend (Beiers) bier en de rol van Heineken in de verdere afname van het aantal brouwers.

Nu kom ik nog even terug op de vrouw in het brouwproces: die werd ook in het industriële tijdperk erg gewaardeerd. Het koken van het wort werd namelijk gezien als een typisch vrouwelijke bezigheid, men had dus altijd een brouwster in dienst. En ook een wringster, zij die het beslag moest bereiden. In 1472 werd niet voor niets het St. Maartenshofje gesticht voor de oude dag van deze arbeidskrachten. Het Sint Maartensgilde was een der oudste gilden van Haarlem.

Hoe kwam men in die tijd eigenlijk aan hop? De hopverkoper zorgde voor de levering van hop in Haarlem, maar werd daarbij op de vingers gekeken door de vinders, die de hop moesten keuren. De hop is dan afkomstig uit het land van Heusden, aangekocht op de hopmarkt te Dordrecht. Daar werden reeds tussen 1380 en 1385 grote hoeveelheden hop aangevoerd en doorverkocht, ook naar Engeland. De verhandeling ervan vond plaats in de herbergen, de herbergier was de makelaar. De hopkopers leverden aan de brouwers en de overheid hield toezicht. Helaas bleek nog wel eens de kwaliteit matig, vooral door slordig geplukt hop (met veel blad ertussen: onze koopmansgeest, u weet wel).

Elders in Nederland ging men ook over tot de hopteelt. De Brabantse hop werd algemeen beschouwd als de beste. Maar de plukkwaliteit liet op een bepaald moment dusdanig te wensen over dat zelfs de Staten Generaal zich er in 1662 mee bemoeide. En daarna maatregelen nam: bijvoorbeeld een verbod op het plukken van kruisbladeren, die te drogen en bij de hop te voegen. Onder toezicht van de schout moest dit afval vernietigd worden, daar waar hop werd geteeld en de schout controleerde ook het hopzakken vullen, met als strafmogelijkheden het in beslag nemen van de partij hop en het uitdelen van boetes. Ook bij het vinden van gedroogd blad in voorraad werden boetes uitgedeeld. Maar uiteindelijk verdween de hopteelt door concurrentie met het buitenland en de hopluis die grote schade aanrichtte. Het land van Heusden en Schijndel hielden het nog wel lange tijd vol (tot begin 20^e eeuw).

Ik hoop dat ik met deze korte uiteenzetting iets heb mogen duidelijk maken over de rijke brouwhistorie van de stad Haarlem. Het moge duidelijk zijn dat het originele Koytbier juist geen kruiden hoort te bevatten, maar hop, en dat de samenstelling voor meer dan de helft uit haver dient te bestaan. Maar dat heeft met de onduidelijkheid en gebruik van de biernamen te maken en niet met de huidige samenstelling van het bier van Jopen. Alhoewel het interessant zou zijn om een echt Koytbier te maken met zoveel gemoute haver in de maisch.

Proost, Ben

Wil jij jouw eigen kroonkurken op maat?   http://www.bottlemark.com/  Een Amerikaans thuisbrouwer/klant van mijn bierwinkel gebruikt hen vaak voor zijn brouwsels.   

Ooh, ooh Den Haag!

Kompaan, is een nieuwe brouwerij in Den Haag.  Zij zijn thuisbrouwers en er was een duurzaam festival in Den Haag.  Derek Walsh was uitgenodigd om te praten over bier en ook wat bier te proeven.  Derek was heel enthousiast over hun bier en zei jullie moeten dit commercieel laten brouwen!  De drie Haagse brouwers hebben en bedrijf gestart en hun eerste bier commercieel laten brouwen.  De eerste bier heet Kompaan 20, omdat het het twintigste brouwsel was voordat zij helemaal tevreden waren.  Het is een heel lekker, hoppig blond.  Het verkoopt snel en terecht!  Het tweede bier, de Kompaan 45, was vroeg in december klaar. Het is een kruising tussen een porter en een dubbel.  Ook een lekker bier.  Hun derde bier wordt een stout en komt binnenkort uit.  Laat mij weten als ik wat moet meenemen naar een clubavond.  Zij kosten € 2.50 per 33cl fles.

Ik ben druk met mijn brouwmaatjes in Den Haag om een lekker IPA te brouwen.  Als basisrecept hebben wij de IPA Obama gebruikt en dan meerdere keer gebrouwen met verschillende hopsoorten.  IPA’s zijn echt hip op dit moment.  Jan-Willem’s IPA is nog steeds een van de best verkopende bieren van mijn bierwinkel.  Morgen (14 maart) ga ik naar Raalte toe (Sallands bouwerij) om samen met Ruud Morst (van de Eem brouwerij) een lekker IPA te brouwen! Het bier zal hopelijk klaar zijn rond eind april. 

Ik verzamel lege wegwerpflessen van mijn winkel, voor een paar Wortwat leden, maar ik heb meer dan genoeg.  Dus laat mij het weten als jij 33cl flessen of 50cl flessen nodig hebt.

Etiket Wedstrijd

Ik ben geen tekenaar ;-)  Dus hierbij een wedstrijd!  Als iemand een mooi etiket kan ontwerpen vóór 14 april, krijgt de beste etikettekenaar 12 flesjes van mijn bier met hun ontworpen etiket erop.  Iemand zin in?  Het bier gaat ABCBeers Koning IPA heten, ter gelegenheid van de nieuwe Koning!  Mail mij voor een kopie van het ABCBeers logo.

Vakantie januari – Thailand & Vietnam

Tweede aflevering: Hanoi, Vietnam en Thailand…

Moet dit schrijven terwijl ik op vakantie ben, terwijl het vers is en niet een paar dagen voor de clubblad deadline, zucht! Ach, ik heb foto's om te helpen…

Het zuiden en midden van Vietnam waren 30 en 25 °C gemiddeld. Wij zijn gevlogen naar de Hoofdstad, Hanoi, en het was wat kouder… 12 °C tijdens de dag. Warmer dan NL maar koud voor ons. Hanoi was erg druk met brommers dus wij liepen voorzichtig door de stad heen. Onze eerste stop was Legend Beer, tegenover een mooi meer. Een mooie brewpub met drie Duits-achtige bieren. Na een nacht slaap dachten wij, 30 °C in Bangkok of 12 °C in Hanoi? Moeilijk keus ;-)

Dus wij zijn naar de kantoor van ons vliegmaatschappij gegaan en wij hebben onze vlucht veranderd tot twee dagen eerder! Toevallig (echt waar) was er nog een brewpub, GammerBeer, die wij wilden bezoeken, vijf minuten lopen verder. Lekker groot met lekker eten en Czech-achtig bier.

Wij hadden twee dagen minder, dus wij moesten het tempo opkrikken! Dus wij hebben ver gelopen met een kaart. Een bier per brewpub. Wij zijn verhuisd naar een warmer hotel (en wij kregen een upgrade naar een suite!) en gelukkig maar was onze eerste stop vijf à tien minuten lopen.

Gold Malt was erg gezellig, een mooie sfeer met een paar van hun eigen bieren. Het zag eruit als een echte brouwerij (op de begane grond), mooi om te zien. Wij konden wat van de echte (klein maar fijn) brouwerij zien toen wij binnen kwamen maar er waren geen zitplekken dus wij zijn naar boven geweest om een biertje te drinken. Het volgende was zeker een half uurtje plus lopen (vergeet de duizenden brommers niet). Pragold was ook een aardig Czech-achtig brewpub. Lekker snelle bediening, maar in Vietnam, vaak zijn er meer bedieningsmensen dan klanten!

De dag daarna de volgende was Pacific (waarom weet ik niet want wij waren niet eens in de buurt van de Pacific!). Een mooi terras met een paar lekkere biertjes. De laatste is een “chain”, wij hebben het ook bezocht in Ho Chi Minh City/Saigon, en heet Hoa Vin, weer een Czech brewpub. Het was onze favoriete in Hanoi. Voor de 2 nachten die wij zijn geweest in Hanoi, gingen wij hier iedere avond om te eten. Het was ook erg druk met toeristen en met lokale mensen. Erg gezellig dus!

Een dag later en wij waren in lekker warm Bangkok. 30 °C ongeveer in januari. Lekker, hoor! Wij waren in het backpackers gebied. Goed voor goedkoop en lekker eten maar geen lekkere biertjes. Wij probeerden om de “Hollandse” brewpub te vinden maar tevergeefs. Zelfs een taxi wist niet waar het was. Ik wist wel waar een Engelse brewpub was dus wij vroegen de taxichauffeur om ons daar naartoe mee te nemen. Gelukkig maar waren wij daar tijdens “happy hour” en dus was het maar 3 Euro voor een pint van Engels stijl bier, gebrouwen ter plekke.

Het was erg warm in Bangkok dus toen ik in Nederland landde en het was -2 °C hier en sneeuw lag op de grond, was ik daar niet blij mee, maar een lekker biertje thuis en dan was het niet zo erg…

Ik neem aan dat velen met mij teleurgesteld waren na de presentatie over het Jopenbier. Nu was ik zelf niet van plan een kloon te gaan maken, maar toch… ik had meer verwacht.

Het koude weer heeft bij mij geresulteerd in een drietal ondergistende bieren (u weet wel, die borrelende vaten op de slaapkamer). Eerst was het aldaar bijna te koud voor het gist en gaf ik het vat een heuse donzen slaapzak om hem te helpen, en daarmee wist ik de inhoud meer dan een graad in warmte te doen stijgen. En daarna was het weer bijna te warm en moest het raam maar open blijven, tja… en het wachten is nu op wat meer warmte. Om ze te drinken natuurlijk.

Maar eerst moet er nog gebotteld worden en nog meer gelezen want ik heb nu ook het boek ‘for the love of HOPS’ van Stan Hieronymus binnen. Een enorme aanrader opnieuw. Ik ben blij dat die Amerikanen zoveel investeren in kennis over bier in het algemeen en de laatste paar jaren in hop in het bijzonder. Nu moet het alleen nog makkelijker worden al die hopsoorten hier in Nederland te krijgen. En zal ik ze moeten leren herkennen in de bieren…

Dus meer hop aanschaffen, meer IPA’s maken, meer boeken lezen, dat staat mij het komende seizoen te wachten. En dat wordt dan weer veel proeven, nee niet voor de lol, want proeven is natuurlijk een noodzakelijk kwaad, zoals wij brouwers weten!

Proost, Ben

3500 jaar oude Microbrouwerij ontdekt

Zie blog :- http://bier.blog.nl/biernieuws/2012/12/11/3500-jaar-oude-microbrouwerij-ontdekt

Vakantie januari – Thailand & Vietnam

Ho Chi Minh City (Vietnam)

Onze eerste stop. Een lekkere 30 °C in januari. Ho Chi Minh City (afkorting H.C.M.C. en was vroeger Saigon) is een zeer drukke stad. Waar er duizenden fietsen rondgingen in vroeger tijden, gaan nu duizenden brommers rond de stad. Lopen rond de stad is niet makkelijk. Er zijn er maar liefst vier microbrouwerijen/brewpubs in de stad, allemaal op loopafstand. De eerst die wij bezochten was de Lion brewpub. Een grote Duits-achtig plek. Zij hadden een eigen dunkel bier en een weiss bier en ook een aantal Belgisch bieren op fles.

Wij liepen rond de stad en door een park. Tot onze verrassing stond een meisje naast een kraan in het park met een kleine biertuin erachter. Biertje (in het Engels natuurlijk)? Dat was niet de verrassing, het was dat de twee tapbieren van een tweede micro in H.C.M.C. waren. Die micro heet Big Man. De twee bieren waren ook Duitse stijl, een dunkel en een weizen. Een mooie vondst, vooral omdat de temperatuur rond de 30 °C was.

De dag daarna hadden wij de derde gevonden, een brewpub met drie Duitse stijl bieren. Weer een dunkel en een weizen, beide erg goed, maar de derde was een lekker hoppige en dorstlessende Dortmunder. Een mooie plek van binnen met een klein maar fijn terras buiten.

Nog een kwartiertje lopen en dan vonden wij de vierde brewpub. Nee, geen Duitse maar Czech stijl. Ook met een mooi terras en twee van hun eigen bieren. Wij vonden de bediening attent in alle vier de plekken maar na een tijd merkten wij dat er vaak meer mede werkers waren dan klanten. Wij denken dat de salarissen veel lager zijn in Vietnam dan in west Europa.

Danang 3 januari

Danang is vlakbij de kust in centraal Vietnam. Het was ook een erg drukke stad met heel veel lawaai van scooters/brommers die toeterden de hele nacht door. Een pluspunt: Danang heeft een mooi Czech stijl brewpub met twee Czech stijl bieren van het vat. Een lichte van kleur Bohemian pilsner en een donker. Heerlijk. Het eten kost ongeveer de helft van Nederland, een biertje ook. De brouwerij was klein en achter de bar. De brewpub heet de ‘Tulip’!

Hoi An 4&5 januari

Een mooie plek met veel oude gebouwen vlakbij de kust (het strand was een makkelijk half uurtje weg met de fiets) en met alleen maar pilsners (behalve twee winkels met een paar Belgisch biertjes). Jammer, maar er was overal ‘fresh’ bier te vinden. Die was ergens tussen de 3000 en 5000 Dong of 11 / 20c per biertje! Wij hadden een verse van de tap gedronken. Die was doorzichtig en verfrissend en wij denken erg laag in alcohol.

Volgende aflevering Hanoi, Vietnam en Thailand

Wordt vervolgd…

Ooh, ooh Den Haag!

Ik verzamel lege wegwerpflessen van mijn winkel, voor een paar 't Wort Wat! leden, maar ik heb meer dan genoeg. Dus laat mij het weten als jij 33cl flessen of 50cl flessen nodig hebt.

Allereerst wil ik een ieder een gezond en brouwrijk jaar toewensen. Zoals jullie allemaal weten kreeg Dean dit jaar het Gouden Toetsenbord uitgereikt voor zijn bijdragen aan ons clubblad. En daar we dit allemaal wel willen raad ik u aan de pen te pakken (of een echt toetsenbord) en uw bijdrage aan papier toe te vertrouwen. En vreest uw eigen schrijftalent niet, want zowel zogenoemd ‘taalarme’ leden als niet in Nederland geboren en getogen leden gingen u voor.

December was voor mij een drukke maand en ook gingen we aan het einde van het jaar een weekje weg. Dit resulteerde in een brouwloze maand, maar wel een periode dat al mijn bier kon worden gelagerd en gebotteld. Volle kelders dus.

Ik wilde dus nog meer lezen (ja, zelfs na al die geschiedenis) en besloot via de door Erik vermelde website het boek IPA van Mitch Steele aan te schaffen. Maar ik had helaas niet gerekend op de kerstvertraging en kreeg het boek pas drie weken nadat het de leverancier had verlaten. Kortom, nu ik ook weer wil brouwen, ben ik continu aan het lezen geslagen. En ik ga het een ieder aanraden. Want het is een fantastische beschrijving van de geschiedenis van Engelse bieren in het algemeen en IPA in het bijzonder. En het bevat vele recepten voor alle typen IPA die er zijn. Amarillo is weer te koop bij Van der Kooy en ik heb ook Pacifica (NZ), Centennial en Willamette aangeschaft, dus die IPA’s gaan er komen.

Maar goed, het boek is een gedetailleerde studie van bier. Heel leuk om te ontdekken is dat George Hodgson van de Bow brewery niet een recept voor bier te verschepen naar India heeft ontwikkeld (wat algemeen werd aangenomen), maar dat het gewoon een van de bieren was die hij exporteerde in de tijd dat hij min of meer de markt naar India domineerde. Een van zijn bieren (het latere IPA) was een pale ale die lang bewaard moest worden, hoog in alcohol, hoog in bitters vanwege veel hop en hoplagering en 2 jaar bewaard op hout in Engeland of na 1 jaar verscheept naar de West Indies¹ (door de reis ontwikkelde het bier sneller). Als gezegd verscheepte hij alle typen bieren die hij produceerde, maar dit specifieke bier werd gewoon het lekkerst gevonden in het klimaat aldaar (kristalhelder met mooie bitters) en kreeg pas veel later het label ‘Indian’ mee. Via zijn studie weet de schrijver min of meer het specifieke bierrecept voor deze Indian Pale ale te herheiden.

Voor beginners ook nog een leuke tip. In het blad Zymurgy (jan 2013) staat een goed artikel over het gebruik van de BIAB methode. Dit staat voor Brew in a Bag en creëert de mogelijkheid om zowel het maischen als het koken van het wort in dezelfde pan te doen. Weliswaar een grote pan, want al je mout (in een zak) en alle benodigde water moet erin passen, maar je hebt toch maar mooi een pan nodig en geen drie! Het levert in ieder geval prijswinnende bieren op en alle ‘ja maren’ weet de schrijver Brad Smith te weerleggen. Misschien ook handig op clubbrouwdagen: hoef je niet zoveel mee te nemen.

En nu ik toch Zymurgy artikelen behandel: in het laatste nummer van 2012 staat een goed artikel over SMaSH. Blijkbaar zijn Amerikanen dol op afkortingen en deze betekent: Single Malt/Single Hop. Kortom, weinig voorraden in huis, makkelijke receptuur en toch heel erg mooie bieren. Er staan ook een stel recepten bij. Overigens kun je mijn eerste zelf verzonnen/gebrouwen bier een SMaSH recept noemen (zie Ben’s blonde) en dat won toch mooi een tweede prijs destijds op het ONK.

Proost, Ben

Nieuw in de bibliotheek

For the Love of Hops: The Practical Guide to Aroma, Bitterness and the Culture of Hops, geschreven door Stan Hieronymus, auteur van o.a. “Brew like a monk”. Derek Walsch heeft dit boek aanbevolen tijdens zijn lezing op de clubavond van november. Het behandelt  o.a hoe je de meest geschikte hop kiest voor een bierstijl, hoe brouwers het maximum uit hop halen, een beschrijving van meer dan 100 hopsoorten, de oorsprong, de chemie van hop, hoe hop bewaard moet worden en een apart hoofdstuk over “dry-hopping”. Verder beschrijft het boek de historie en ontwikkeling van hop.

Opgelet

De  (copie)exemplaren van de Biertypengids van Derek Walsh uit 2002 zijn UITVERKOCHT!

Overzicht boeken en tijdschriften op website

Het overzicht van de boeken en tijdschriften is te raadplegen op de website onder de kop Voor leden – Bibliotheek of onder de kop Commissies – Bibliotheek. Gebruik voor het zoeken F. Het is mogelijk (via ( Reserveer ) ) op de website om een boek en/of tijdschrift te reserveren. De bibliotheekcommissie krijgt een mail en zorgt dat bij de volgende clubavond het boek/tijdschrift voor je klaar ligt.

Neem eens een kijkje op de website en zie hoeveel de bibliotheek heeft.

Verzoek tot aanschaf

Ken je een goed boek over bier brouwen voor de bibliotheek? Laat het ons weten!

Opruiming, wie maakt me los?

Tijdens de clubavonden hebben wij overtollige boeken en tijdschriften in de aanbieding:  De boeken kosten één euro per stuk en de tijdschriften zijn gratis af te halen. In het overzicht boeken en tijdschriften op de website zijn de overtollige boeken te herkennen aan (*) in de titel.

Website tip

www.bookdepository.com: Voor het bestellen van Engelse en Amerikaanse boeken. Ze zijn meestal goedkoop en berekenen geen verzendkosten. 

Alweer mijn laatste column van dit jaar en naar ik meen zit men al op het puntje van de stoel om de rest van de bier geschiedenis te kunnen vernemen. Gaan we doen...

Hier waren we gebleven:

1690-1710:

Om de oorlog tegen Frankrijk te kunnen financieren, wordt er door de Engelse vorst belasting geheven op mout. De brouwers reageren door te bezuinigen op mout en meer hop te gaan gebruiken, waarvan het gebruik lager belast wordt.

En nu gaan we weer verder:

1722:

Ralph Harwood van de Blue Last in Shoreditch maakt een recept om menging van diverse bierprofielen overbodig te maken: de nieuwe stijl heet Entire Butt, maar wordt later tot Porter omgedoopt. Volgens bierhistoricus Alan Eames bestond het uit 1/3 dure gerst, 1/3 goedkope gerst en 1/3 bonen.

1762:

De Engelse brouwer Michael Combrune publiceert zijn ‘Theory and Practice of Brewing’ en adviseert voor het eerst in de geschiedenis het gebruik van een thermometer tijdens het brouwen. Hij komt met een tabel van mouttemperaturen en erbij behorende moutkleuren. Nadien zal de thermometer het gebruik van de duim in het wort gaan vervangen.

1769:

James Baverstock uit Alton, Hampshire, wordt de eerste brouwer die een hydrometer gebruikt om het SG van het wort te bepalen.

1784:

John Richardson uit Hull, maakt de eerste hydrometer die gekalibreerd is om de suikerconcentratie in een oplossing te meten.

1784:

James Watt en Matthew Boulton, pionieren in energie uit stoom, installeren twee stoommachines in Porter brouwerijen Goodwyn en Whitbread (Londen). In eerste instantie om het mout te schroten en pompen te bedienen, maar uiteindelijk om al het handwerk over te nemen.

Circa 1790:

George Hodgson, Bow Brewery in Oost-Londen, ontwikkelt een bier dat de 5 à 6 maanden durende overtocht naar India zal overleven. Hij brouwt een Pale Ale met een hoog SG, tweemaal zoveel gehopt en voegt suiker toe om de gist actief te houden: de India Pale Ale.

1798:

Dr. R. Shannon patenteert een nieuw type vat, dat er voor zorgt dat de temperatuur tijdens het maischen meer gelijkmatig blijft.

18e-19e eeuw:

De Schotten perfectioneren het spoelproces om de laatste suikers uit het maischvat te krijgen. Daarmee komt een einde aan het gebruik om een smal bier te maken middels een tweede of derde spoeling van de maisch.

1815:

Joseph Coppinger, een Engels immigrant, schrijft ‘The American Practical Brewer and Tanner’ mogelijk de eerste publicatie over brouwen in de Nieuwe Wereld. Hij beschreef o.a. hoe je de opgeslagen granen ongedierte vrij kon houden: zet 4 a 5 kreeften op je moutstapel, en al het ongedierte vlucht voor de geur ervan naar de muren, alwaar je ze kunt opvegen… tja, zullen wij dat thuis ook eens gaan proberen? Misschien durf ik dan ook niet meer bij mijn mouten te komen…

1817:

Daniel Wheeler ontwikkelt een nieuwe methode om donkere mouten te maken: hij maakt gebruik van een trommel, zoals ook koffiebonen worden gebrand. De chocolade en zwarte mouten, aldus vervaardigd, maken het mogelijk de donkere porters en stouten, zoals wij die nu kennen, te produceren.

1819:

De ‘Francis Perot’ brouwerij in Philadelphia installeert als eerste Amerikaanse brouwerij een stoommachine.

1825-1826:

Een nieuwe machine in Amerika maakt het mogelijk glas te produceren volgens een snel en machinaal procedé. Handgemaakt glas is niet meer nodig. Het groeiende gebruik van dit glas en de vraag naar lichtere, heldere bieren gaan samen op.

1838:

Knetzing en Turpin poneren de theorie dat gist een levend organisme is en dat fermentatie het resultaat is van hun metabole processen. Pas in Pasteur’s tijd wordt dit serieus genomen.

1840:

John Wagner brouwt het eerste ‘lager’ bier in Amerika (waarom krijg ik nu het gevoel dat dit een artikel uit een Amerikaans tijdschrift is…) in Philadelphia.

1842:

Felix Groll (u weet wel, daar heb ik een keer een heel artikel aan gewijd) creëert in Pilsen het eerste ‘gouden’ lager bier. Deze nieuwe pilsner stijl, gebrouwen van pale ale mout, Boheemse hop en zacht water, verovert snel de hele wereld.

1843:

Carl Joseph Napoleon Balling, een wetenschapper uit Bohemen, ontwikkelt zijn eigen sacharimeter en creëert een eigen systeem om de dichtheid van het wort te meten. In Balling’s systeem is het soortelijk gewicht uitgedrukt in de hoeveelheid suiker per 100 gram oplossing, berekend bij 17,5 °C.

1857:

Mémoire sur la fermentation appelée lactique: HET werk van Louis Pasteur. Hij komt met twee grote ontdekkingen.

1. Verschillende micro organismen zijn verantwoordelijk voor de diverse typen van fermentatie, zowel de gewilde als ongewilde vormen. Deze organismen kunnen worden geïdentificeerd en gescheiden

2. Pasteur weerlegt de Spontane generatie, levende organismen kunnen niet ontstaan uit niet-levende materie.

Daarmee staat de weg open naar het voorkomen van bederf van wijn en bier: vernietig alle organismen in afgesloten vaten.

1860:

De ontwikkeling van kunstmatige koeling bevrijdt de brouwers van de seizoensbinding. De Carré ijsmachine wordt op 2 oktober gepatenteerd: het is gebaseerd op het principe dat gassen die onder druk in hun vloeibare stadium zijn gebracht en, wanneer de druk wegvalt, snel weer in dampvorm overgaan en daarmee extreme kou produceren. Carré gebruikt ammoniak. In hetzelfde jaar wordt een machine, werkend met ether geïnstalleerd in de Glasgow & Thunder Brewery te Bendigo, Victoria, Australië. De erop volgende decennia zullen vele uitvinders, waaronder zelfs brouwers, hun eigen koelinstallaties ontwikkelen.

1869:

In New Orleans plaatst Georg Merz zijn koelmachine, gebaseerd op een Frans ontwerp van Charles Tellier, dat methylether gebruikt. Het mislukt, de temperatuur daalt niet meer dan twee graden. Het jaar erop neemt S. Liebmann’s Sons’ Brewing Company te Brooklyn met succes een Carré machine in gebruik.

1860-1870:

In Amerika ontwikkelt men het brouwen met toevoegingen als rijst en mais (tot 1/3). Om extractie te verbeteren worden deze toevoegingen gekookt in een ‘cereal cooker’ alvorens ze in het maischvat te storten.

Voordelen zijn:

• Mais en rijst voegen geen extra eiwitten toe aan de brouw, wat een stabieler bier oplevert.

• Mais en rijst verzachten de hardheid van de 6-rijige gerst die men in Amerika teelt.

• Mais en rijst zijn goedkoper dan gerst.

De eruit ontstane bieren met een lichtere body worden snel populair.

1873:

Anheuser-Busch wordt de eerste Amerikaanse brouwerij die op grote schaal zijn bier bottelt en pasteurisatie toepast. In eerste instantie gebeurd dat nog door kratten met flessen in stoomtanks te laten zakken, later worden de bieren door een stoombad gestuurd per lopende band.

Zo, hèhè, dat was dat. In deze laatste aflevering de rest van het geschiedenis verhaal. En duidelijk wordt dat Amerika mee gaat spelen in de bier ontwikkeling in die laatste honderd jaar of zo… In de 20^e eeuw zal dat nog veel sterker het geval zijn, als er na veel sluitingen weer een flinke revival van kleine brouwerijen is in de States (de Microbrewers), die ook bijna vergeten biertypen weer nieuw leven inblazen en tevens het gebruik van hop een hele andere kant op laten gaan: niet alleen in gebruik vanwege de bitters en de betere houdbaarheid van bier, maar ook voor mooie vineuse geuren en smaken. En dat hebben we recent mogen ervaren op de geweldige clubavond met Derek Walsh.

Ik pak er maar even een Amerikaans type biertje bij, een Nut Brown Ale, zelf gebrouwen met mijn uit Canada meegebrachte Maple Leaf Sirop. Heerlijk…

Proost, Ben

Nieuw boeken

• 'IPA Brewing techniques, Recipes and the Evalution of India Pale Ale', geschreven door Mitch Steele, brouwmeester van de Stone Brewery. Het boek beschrijft uitgebreid de geschiedenis van het biertype IPA, welke ingrediënten je het beste kunt gebruiken en brouwtechnieken. Het boek bevat 50 IPA recepten. In bestelling.
• 'For the Love of Hops: The Practical Guide to Aroma, Bitterness and the Culture of Hops', geschreven door Stan Hieronymus, auteur van o.a. 'Brew like a monk'. Derek Walsch heeft dit boek aanbevolen tijdens zijn lezing op de clubavond van november. Het boek zal er zijn bij de clubavond van januari. Dit boek belooft hét boek over hop te worden.

Opgelet

Er zijn nog enkele (3) (copie)exemplaren van de Biertypengids van Derek Walsh uit 2002 verkrijgbaar voor 10 euro per stuk.

Opruiming

Tijdens de clubavonden hebben wij overtollige boeken en tijdschriften in de aanbieding: De boeken  kosten één euro per stuk en de tijdschriften zijn gratis af te halen. In het overzicht boeken en tijdschriften op de website zijn de overtollige boeken te herkennen aan (*) in de titel. Boeken met (**) zijn dus (nog) niet te koop.

Overzicht boeken en tijdschriften op website

Het overzicht van de boeken en tijdschriften is te raadplegen op de website onder de kop Commissies – Bibliotheek. Het is mogelijk (via ( Reserveer ) ) op de website om een boek en of tijdschrift te reserveren. De bibliotheekcommissie krijgt een mail en zorgt dat bij de volgende clubavond het boek/tijdschrift voor je klaar ligt. Neem eens een kijkje op de website en zie hoeveel de bibliotheek heeft.

Website tip

www.bookdepository.com: Voor het bestellen van Engelse en Amerikaanse boeken. Ze zijn meestal goedkoop en berekenen geen verzendkosten.

Zondag 11 november: gezamenlijke brouwdag bij Rob. Om half tien zouden we verzamelen bij Rob en voor de Zondagmorgen is dit een acceptabele tijd. We gaan vandaag met z’n vieren brouwen bij Rob Hagen thuis, te weten Ben Jacobs, Debbie (een collega van Rob), Rob zelf en ik. Er zouden vier verschillende bieren gebrouwen worden: een Pale Ale, een Bockbier en een Blond. Rob brouwt een tripel.  

De dag begon goed, het zonnetje kwam flink door. We hebben vandaag geen partytent nodig en dat is wel eens anders geweest…

Na het schrootwerk konden we beginnen. Wat al meteen op viel zijn de verschillende manieren van koken: elektrisch, aardgas en met twee soorten gasflessen. Het gesprek ging al vrij snel over de hevelaar van Ben, die er vrij simpel uitzag: rond met slechts een T-koppeling en verder wat buigwerk. Omdat ik, en waarschijnlijk meerdere clubleden, nog steeds zoekende zijn naar een goed werkende hevelaar, leek het Ben en mij wel leuk dit tijdens een clubavond in elkaar te zetten (eventueel met loodgieter en/of handig clublid, die het buigen van de koperen leiding en het solderen even goed kan aansturen). Gelukkig wipte onze voorzitter ook even aan, en die nam zich voor in mijn behoefte te voorzien. Zo’n avond moet te regelen zijn. 

Grappig is telkens weer de belangstelling en reacties van voorbijgangers, als je vlak langs de straat aan het brouwen bent. Wat zouden die vier volwassenen nu koken, in deze enorm grote pannen? De vorige keer werd zelfs gedacht dat wij soep maakten voor daklozen, maar toen bleek dat dit bier werd wat wij n.b. zelf (!) zouden opdrinken, was toch een deel van het respect verdwenen. 

Het was al weer donker toen we klaar waren met opruimen. Dat het brouwen vandaag iets langer duurde maakte ons niets uit, het was een leuke, ontspannende en vooral gezellige dag, waarbij er ook nog een dame enthousiast is geworden voor het bierbrouwen. En Rob, bedank je vrouw nogmaals voor de goede verzorging van de inwendige mens. Het zingen buiten begon, de lampions gingen aan, want 11 november is de dag… Maar ik hoef niet meer, ik heb een gistvat vol met bier. 

Erwin. 

Nu het weer eens tegen schrijftijd aanloopt, vraag ik mij af of ik niet toch een uitstapje zal gaan doen, dus de geschiedenis feitjes en weetjes weer even terzijde zal leggen. Ik had het de vorige keer al over een Duitse dorstlesser, maar er zijn meer goede redenen dan de smaak om die eens onder de loep te nemen.

Want wat waren mijn redenen om dit recept te ontwikkelen en te maken? Ik kwam terug van vakantie en ontdekte dat er wel redelijk wat bier in het ‘vat’ zat (dat heb je als je regelmatig brouwt), maar dat er nauwelijks enig licht (in de vorm van hoeveelheden alcohol wel te verstaan) biertje te ontdekken viel. En het was zomer en daar had ik nu juist zin in. Dus het moest een ‘snel’ recept worden. Ik koos voor een hefe weizen... waarom? Het is een lekker doordrinkbier, niet hoog in de alcohol, en vooral van belang: het gist hoort in het bier, dus lang lageren hoeft helemaal niet. En met een zakje SW06 drooggist heb je de vergisting in een kleine week volledig gehad. Kortom, een bier dat je in 4 à 5 weken in je glas kan hebben.

Ik had nog redelijk wat tarwe (helaas niet genoeg voor de helft van het mout), veel pilsmout en Munchener en cara-munich mout, dus een dunkel weizen lag voor de hand. De soort hop is van ondergeschikt belang (want ik streef naar een EBU van slechts16), maar uiteraard moest het wel van Duitse origine zijn, net als de granen! En zoals ik al zei, een zakje WB06 is zo besteld en per post in een dag geleverd.

Het recept

Let wel: geschreven voor 15 liter bier (mijn favoriete brouwhoeveelheid):

• 1.700 gram tarwe mout
• 1.100 gram pilsmout-3
• 300 gram Münchenermout-19
• 600 gram cara-Münich-150

De Münchenermout voor de moutigheid, de cara voor wat caramel en kleur, en je zou eventueel nog een deel van de pils kunnen vervangen door tarwe.

Maischwater 15 liter, iets aangezuurd, en storten bij 50 °C: 20 minuten rust.

Spoelen met 6 liter.

• Bij opzetten van het wort 8 gram Hallertauer perle (9,37) toegevoegd. 90 minuten totaal koken.
• Na 60 minuten half lepeltje gistvoeding (Wyeast).
• Na 85 minuten 5 gram Hall perle (9,37).

Vlak voor het einde nog flink wat kokend water moeten toevoegen om op een SG van 1055 te komen en om de 15 liter wort te bereiken.

Koelen, uurtje beluchten, bij meer dan 20 °C worttemperatuur je drooggist op de schuimlaag strooien en in enkele uren tijd al een actief waterslot! Temp laten zakken naar zo’n 19 °C (in koele schuur staat mijn gistvat in een speciekuip met aquariumverwarmer in een klein laagje water). Nu dan, in 4 dagen tijd was het waterslot stil en met een week heb ik gelagerd. Mooi eind SG van 1014 bereikt. Na een week lageren gebotteld en na twee weken al geproefd. Volop kruidnagel, nog geen banaan. Die werd 4 weken na bottelen ook waarneembaar.

Kortom, een heerlijke Duitse dorstlesser, in 4 (à 5) weken tijd klaar, met een simpel recept (drooggist, 1 soort hop, 4 gemoute granen). Leuk voor de hunkerige beginner, maar ook voor de gevorderde in biernood.

Proost, Ben

Zoals jullie wel gemerkt hebben is het reeds een paar keer voorgevallen dat er geen bier van de maand op tap was. Dit is natuurlijk erg jammer. Bier van de maand is een door de leden gebrouwen bier dat tijdens de clubavond op tap verkrijgbaar is. Een fust van 20 liter is hiervoor beschikbaar. Het is natuurlijk niet noodzakelijk om deze met 20 liter te vullen, minder kan natuurlijk ook. Bijvoorbeeld 15 liter is goed voor ongeveer 50 glazen van de tap. Om de drempel te verlagen is enige tijd geleden besloten dat ook bier gebotteld in flesjes als maandbier mag worden ingezonden.

De brouwer die het bier beschikbaar stelt hoeft dit natuurlijk niet gratis te doen. Het bier wordt tegen een schappelijke prijs verkocht aan de leden. Deze opbrengst is bedoeld als compensatie voor de gemaakte kosten voor het brouwen van het maandbier.

Het ultieme doel is natuurlijk het winnen van De Kei en de daarbij behorende eeuwige roem. Deze wisseltrofee wordt jaarlijks uitgereikt aan het bier dat de hoogste beoordeling van de clubleden heeft gekregen. Deze beoordeling is tamelijk eenvoudig: als het een lekker doordrinkbaar bier is en goed voldoet aan de typebeschrijving, scoor je al snel hoog. Ieder die een bier koopt aan de bar krijgt een klein briefje mee waarop de waardering in punten kan worden gegeven.

Mocht je vragen hebben of een bier willen gaan inzenden dan kan je dit bespreken met John Gouwerok, meestal is hij tijdens de clubavond achter de bar te vinden.

Borefts Bier Festival 28^ste en 29^ste september

Een festival om niet te missen! Jammer dat het de vrijdag was, dezelfde avond als de clubavond! Daarom was er slechts een Hagenaar op de clubavond. Het Borefts was weer droog dit jaar. Voor de mensen die het niet weten, Borefts is de naam van de jaarlijkse festival van brouwerij de Molen, altijd de laatste vrijdag en zaterdag van September. Menno nodigt de beste brouwers van Europa uit om langs te komen! Zelfs Jester King, een Amerikaans brouwer was aanwezig! De Nederlandse brouwers waren van De Molen, Emelisse en Mommeriete. Vanuit Denemarken waren er Evil Twin en Mikkeller en vanuit Zweden was Narke aanwezig, de brouwer met het bier waarvan veel mensen zeggen dat het het beste bier ter wereld is, Narke Kaggen Stormaktsporter! http://www.ratebeer.com/beer/narke-kaggen-stormaktsporter/58057/

Mijn eerste bier was de Konjaks versie. Heel erg lekker! Er waren zoveel erg lekker bieren te proeven. De Russian Imperial Stouts en IPA’s zijn nog steeds in de mode wat betreft speciaalbier en een aantal waren uitverkocht op de tweede dag. Er kwamen een heleboel mensen van verschillende landen uit Europa en zelfs uit de VS voor dit bijzondere bier festival in Bodegraven. Wat een sfeer!

Ooh, ooh Den Haag!

Niet zoveel te melden deze maand. Wij brouwen samen op de eerste zondag van de maand, maar het was hoog tijd om wat klussen te doen in mijn brouwruimte thuis (naast de bierwinkel) dus wij hebben niet gebrouwen. De bedoeling is om volgende maand te spelen met single hop IPA’s en zien welke het beste smaakt. Etienne en ik hebben ook weer plannen om ons pompoenbier weer te brouwen. Wij hebben het twee keer gebrouwen en iedere keer is het erg lekker geworden. Wil iemand het recept?

Wij willen nog steeds onze brouwcapaciteit vergroten dus als iemand weet van iemand die zijn brouwspul gaat verkopen, laat het mij dan weten. Wij willen een keer overstappen op gas.

Ik verzamel lege wegwerp flessen voor een paar 't Wort Wat leden, maar ik heb meer dan genoeg. Dus laat mij het weten als jij 33cl flessen of 50cl flessen nodig hebt.

We moeten alweer een tijdje terug reizen in de tijd om bij het laatste stukje geschiedenis te komen dat ik over bier heb vertaald uit een oude Zymurgy. Niet alleen qua geschiedenis, maar ook dat het namelijk best wel een aantal bladen geleden is. Maar er dringt zich steeds een andere column gedachte op.

Die van deze maand zet ik toch opzij om u wat meer bij te brengen over bier brouwen vanaf het begin van de jaartelling. Elk kopje begint, als gewoonlijk met een jaartal en we werken nu in onze eigen jaartelling.

100:

In zijn werk ‘Natural History’ schreef de Romeinse historicus Pliny de Oudere dat Germaanse stammen gebogen houtdelen en metalen hoepels gebruiken om (de aldus vroegst bekende) vaten te maken.

736:

Humulus lupulus (de hop) als sierplant doet zijn intrede, de plant is verwant aan Cannabis, maar ook aan de Moerbei. In de Hallertauer regio van het moderne Beieren worden hoptuinen aangelegd.

816-837:

Er wordt een nieuw klooster gebouwd in St. Gallen, zuid Duitsland. Op de blauwdruk staat ook een domus confisiendae celiae, oftewel een brouwerij, getekend. De kloostertraditie om zelf te brouwen is groeiende.

Circa 990:

Met waterkracht wordt langzaam een begin gemaakt van de industrialisatie van West-Europa. Er wordt gewag gemaakt van een eerste molengestuurde brouwerij in een document van het klooster van Saint-Sauveur te Montreuil-sur-Mer (Frankrijk).

1079:

De Abt Hildegarde van St. Ruprechtsberg constateert de kracht van hop, door te beschrijven dat bier met hop langer goed blijft dan niet-gehopt bier. Haar werk, de ‘Physica Sacra’ bevat de oudst bekende schriftelijke opmerking over het gebruik van hop in bier.

1420:

De notulen van de Münchener stadsraad bevat de vroegste referentie naar ‘het brouwen van lager’. De groei van wilde gisten maakt brouwen in de zomer onmogelijk en Beierse brouwers gaan hun bier koel bewaren (lageren) in Alpengrotten, om pas te tappen als het nodig is. De koele omstandigheden en het langer bewaren maken het bier rijper, zachter en stabieler.

1516:

William IV van Beieren komt met het Reinheitsgebot. Alleen mout, hop en water mag gebruikt worden om bier te brouwen (gist was destijds uiteraard nog onbekend). Pas in het begin van de 20^e eeuw wordt het Reinheitsgebot algemeen erkend in geheel Duitsland.

1614:

De brouwmeester Elias Pichler, werkend in het Hofbrauhaus in München, maakt succesvol het populaire bier van Einbeck uit het Noorden na. De term ‘bock’ een vereenvoudiging van ‘Ainpoeckisches (Einbeck) Bier, is in deze periode ontstaan (zie de lezing van Erik over bokbieren, ons blad mei 2011).

Late 17^e eeuw:

De Duitse chemicus, Georg Ernest Stahl, publiceert zijn: ‘Zymotechnica Fundamentalis’, een eerste poging tot een wetenschappelijke theorie, die het fermentatie proces verklaart. Stahl gelooft dat fermentatie optreedt wanneer de diverse componenten tegen elkaar ‘duwen en stoten’ en daarmede de originele verbindingen verbreken opdat er nieuwe en sterkere verbindingen kunnen ontstaan.

1680:

Anton van Leeuwenhoek (hè hè, eindelijk eens een Nederlands feitje, maar wel een heel belangrijke!!!) ontwaart onder de microscoop individuele partikels gist. 

1690-1710:

Om de oorlog tegen Frankrijk te kunnen financieren, wordt er door de Engelse vorst belasting geheven op mout. De brouwers reageren door te bezuinigen op mout en meer hop te gaan gebruiken, waarvan het gebruik lager belast wordt.

Je wordt wel dorstig na al die (veelal Duitse) feitjes en weetjes, dus ik grijp naar een prima Duitse dorstlesser, een Dunkel Weizen. U krijgt nog het recept, maar ik vond dat dit keer de geschiedenis voor mag gaan. En eh, wat in het vat zit…

Proost, Ben

Deze zomer waren we in Canada. Het lijkt er bijna op dat we elk jaar in Engelstalige landen rondtrekken, op zoek naar bier en wandelgelegenheden. Nu is dat wel zo, althans voor wat betreft het bier geldt dit enkel en alleen voor mij. En ik hoef jullie daar niet elk jaar mee te onderhouden, maar ook dit keer wil ik er toch nog maar een keer iets van tekst aan wijden, al zal ik het kort houden.

Wat viel op... Ik had al surfend gezocht naar brouwerijen en bierpubs en het een en ander gevonden. Ook lag er in onze bieb een boek over Canada. Alleen, niets van deze informatie bleek van enige waarde. De veranderingen gaan blijkbaar ook in Canada erg snel.

In ieder geval heb ik geen enkel slecht bier gedronken, en alleen maar craft Beers. En die zijn ook makkelijk te vinden. In Canada mag er nergens alcohol worden verkocht (om mee te nemen), behalve in ‘liquor stores’ (en tot chagrijn van de plaatselijke super, die een verbod op alcoholica verkoop heeft, ook bij enkele benzine stations). Ga je zo’n winkel binnen, zelfs aanwezig in het kleinste gehucht midden in natuurparken in Canada, dan vind je een zee aan drank, ook vele Canadese wijnen en altijd een aparte stelling/koeling met ‘craft Beers’ of ‘microbrewer beer’. Voornamelijk plaatselijk bier, maar soms ook uitgebreide hoeveelheden uit diverse streken van Canada. In een dergelijk winkel vond ik zelfs ‘steentjes’ Westvleteren. Ik heb de eigenaar geleerd hoe dit uit te spreken, maar kon hem niet direct overtuigen dat de prijs van 80 dollar het waard was om ze zelf maar op te drinken.

Kortom, errug veel lekker bier gedronken, van nut Brown maple sirop ale, tot strong Blonde met een fikse hoeveelheid gember, porters, stouts al dan niet met chocola en vanille, weizens, al dan niet met fruit, double IPA’s etc. Jammer dat je zo vaak vast zat aan een sixpack, want dat werd nog flink door werken, zo in mijn eentje. Eenmalig heb ik toch ook maar een paar aanbevolen Canadese wijnen geprobeerd, maar dat vond ik geen succes.

Iets van te voren uit gaan zoeken, dat hoeft dus niet. Okee, er zijn brew pubs en dan is een adres handig, als je daar wilt eten. Maar ook daar liepen we, bijvoorbeeld in Vancouver, gewoon tegenaan.

In Canada is het drinken van craft beer een normaal verschijnsel aan het worden en elk restaurant heeft wel een paar van dergelijke bieren op de kaart staan. En het personeel in de liquor stores helpt je graag, tenzij er een jonge tante aan de kassa staat natuurlijk, maar etiketten lezen is niet zo moeilijk. Ook de etiketten zijn fun, dus bij dezen een mooi voorbeeld van een sixpack.

                  Proost, Ben

5^de Delfts Bier Festival 26^ste augustus

Delft is makkelijk te fietsen vanuit Den Haag dus ik verheug me altijd op dit festival. Ik had aangemeld om 'tWortWat te versterken en ik heb wel een beetje geholpen maar ik kende zoveel mensen daar, brouwers, vrienden en klanten van de winkel dat ik  de hele tijd aan het netwerken en praten was! Het bleef droog en er waren veel bieren te proeven . Er is een nieuwe, kleinschalige brouwerij in Delft, de Koperen Kat http://www.koperenkat.nl/. Ik wilde hun bieren proeven en gelukkig stonden zij naast ‘tWortWat en hadden een mooie tafel, zie fotos. Er is ook een nieuw bier uit Den Haag, Kompaan 20. Drie thuisbrouwers uit Den Haag hebben hun recept ontwikkeld en dan laten brouwen bij Sallands in Raalte. Een mooi hoppig blond. Erg lekker!

Oh, oh Den Haag!

Er zijn verder ontwikkelingen uit Den Haag. De brouwerij in de Fiddler is begin 2007 gestopt omdat de brouwer wegging. Sinds de lente van dit jaar is Constant Keinemans van de Graaf van Heumen brouwerij ermee bezig om de brouwerij weer aan de praat te krijgen. Het resulaat? Vier nieuwe bieren van het vat in de Fiddler Den Haag, een bitter, pale ale, stout en een porter. Allemaal goede biertjes.

Ontwikkelingen voor de Bier Winkel, Den Haag

Wat minder goed nieuws. Mijn contract bij IBM komt eind september tot een eind.  Ik ga een vakantie nemen eind oktober en vanaf begin november ga ik fulltime in de winkel werken . Ik krijg de heel aardige brouwer van de 7 Deugden in de winkel op donderdag 4 oktober . Op vrijdag 2 november krijg ik de brouwer van Muiffel in de winkel, ook voor een proeverij. Ik doe brouwdemo's in de winkel met mijn Haags brouwvrienden. Dat doen wij normaal gesproken op de eerste zondag van de maand en het begint druk te worden.

Dean

Brouwerijbezoek 19 augustus

Zoals jullie al weten, ik heb een speciaalbierwinkel in Den Haag.  Af en toe moet ik bij brouwerijen langs om wat bier op te halen.  “It’s a dirty job but someone has to do it!”.  Michel Ordeman van Jopen mailde mij dat hij wat special editie Jopen bieren voor mij had.  Een leuk smoesje om langs te gaan!  Ik ben onder de indruk van Jopen, zij winnen vaak medallies voor hun bieren en de Jopenkerk is prachtig geworden.  Ik vind de Jacobus Rye Pale Ale erg lekker. 

Klein Duimpje

Erik Pruisken was. zoals altijd, mijn chauffeur (ik heb geen auto).  Wij hadden een datum afgesproken.  Het was een prachtige zonnige dag.  Ik wilde ook wat van Klein Duimpje bieren ophalen.  De American Pale Ale en Extreme Baltic Coffee Choco Mocca Porter zijn ook erg lekker en ik wilde het nieuwe proeflokaal zien.  Het is mooi geworden!  Jij kan buiten zitten.  Binnen zijn er een paar tapbieren.  Erik B. was zelfs meer taps aan het aansluiten.  Ik had een Blauwe Tram van het vat.  Een klant van mij had wat triples gekocht voor een blindproeverij en de Blauwe Tram was gekozen als de lekkerste triple.  Jij kan de brouwruimte zien vanuit het proeflokaal gedeelte maar natuurlijk heeft Erik B. ons rond geleid .  Het zag er mooi uit.  Erik zei dat er meer vergistingstanks bij komen. 

Jopen

Wij hadden afgeproken bij Jopen dus wij konden niet zo lang blijven als wij wilden.  Wij zijn naar het Jopen magazijn gereden.  Michel was er om de bier uit te vinden.  Wij kregen wel een privétour van het magazijn.  Het is in drieën gesplitst, met een bier opslaggedeelte, een bier ophaalplek, en mouterij/flessenvuller/etiketeer gedeelte.  Jopen heeft heel veel plannen voor de toekomst.  De omzet is met een derde, enorm gestegen in het laatste jaar.  Zij willen alles in huis doen maar er is meer investering in automatisering nodig.  Wij hebben een flessenvuller gezien die van de jaren 1950 was, maar nog steeds goed werkt.

Iets anders

Wij gebruiken elektrische kookpannen nog steeds en willen opschalen naar RVS pannen en gas.  Laat ons weten als jullie een RVS pan wil verkopen.

De Polderbok 2012 is weer te bestellen! Een doos van zes flessen Polderbok 2012 kost 20 euro.
Reserveren van de Polderbok kan via polderbok@twortwat.nl.  Je krijgt dan een bevestigingsmailtje met een bestelnummer. Je kunt het bedrag overmaken op rek.nr (ING)7228352 t.n.v tWortWat, onder vermelding van je naam en je bestelnummer.

Hieronder volgt een verslag van de brouwdag.

Polderbok 2012

Het is weer tijd voor de jaarlijkse Polderbok. De Polderbok comissie bestaat dit jaar uit zes clubleden: Theo van de Voorde, Wim Groeneveld, Jacques Stricker, Jan Wurpel, Erik Deelissen en ikzelf, Lars Taylor. Op 9 mei komen wij met de Polderbokcommissie bij elkaar om te praten over de Polderbok 2012. We bespreken wie er dit jaar welke taken op zich neemt. Ook bespreken we wat er in vergelijking met vorig jaar nog beter kan aan het brouwen.  We kunnen immers steeds beter met de brouwinstalatie van brouwerij de Prael omgaan.
Ook wordt het recept doorgenomen. We worden het met z'n allen eens dat de Polderbok 2012 een volmout dubbelbok gaat worden. Geen suiker en caramelsiroop dus. De Pils- en Munichmout stort moet daarom flink omhoog. Ook zal er dit jaar naar verhouding meer Munich mout dan Pilsmout gebruikt worden. De caramelsmaak die voorgaande jaren ook uit de caramelsiroop kwam moet worden gecompenseerd met Cara mouten. We spreken af dat we op 1 juni gaan schroten en brouwen.

De grote dag

Op 1 juni verzamelen wij ons om 7 uur in de kantine van de Prael. We drinken nog even een kopje koffie. Snel gaan we over op het schroten. Op zolder sorteren we alle benodigde mouten. Vervolgens wegen we de mouten af. Daarna gaat de ruim 350 kilo mout lekker vlot door de schrootmolen.

Ondertussen is het maischwater op de juiste temperatuur. Die is 52 °C. We maischen iets kouder in, omdat er tarwe in de Polderbok zit. Ook het spoelwater staat beneden in de kelder klaar en is op de juiste temperatuur van 78 °C.

We storten eerst de donkere mouten en dan de lichte. Zo wordt voorkomen dat er resten van de donkere mout in de trechter achterblijven en op die manier een volgend brouwsel kunnen verpesten.

Het roerwerk van deze Broukon installatie heeft ontzettend veel moeite om de grote moutstort in beweging te krijgen. Waarschijnlijk is deze brouwinstalatie meer ontworpen voor lichte Duitse bieren. Met een grote roeispaan roeren we alles goed door. Doordat het even duurt, kunnen we de temperatuur moeilijk bepalen. Als na een kwartier de mout goed is opgelost, gaat alles goed.

Als we de laatste maischsstap bereiken, bereiden we ons voor op het filteren en spoelen. Dit heeft in voorgaande jaren nog wel eens problemen gegeven, met een verstopt filter tot gevolg. Fer Kok, de brouwmeester, stelt ons gerust. Mocht dat gebeuren dan kan hij dat oplossen door water onder het filterbed te pompen en opnieuw te beginnen met filteren.

Na de jodiumproef besluiten we om nog vijf minuten door te maischen. Dan pompen we alles van de maischkuip naar de filterkuip. De maischkuip spoelen we schoon. In de filterkuip laten we de mout even rusten zodat het filterbed wordt gevormd. Via sproeibollen sproeit er 800 liter spoelwater gelijkmatig over de bostel. Als het SG 1065 is stoppen we met spoelen. Er zit dan 1100 liter in de kookketel. Die staat al te verwarmen. De stoom die vrijkomt gaat naar een warmtewisselaar en wordt opnieuw gebruikt.

Als het wort kookt voegen we de Perle hoppellets toe. We kunnen nu even lekker rusten, lunchen en Jan Wurpel schiet een paar mooie foto's. De laatste tien minuten gaan de Saaz pellets er bij.

Het SG is intussen gestegen tot 1074. Het wort wordt naar whirlpool gepompt. Door de draaiende beweging in de whirlpool verzamelen de hop en de hete trub (eiwitten) zich in het midden.  Zo kan het heldere wort worden weggepompt naar de koeler. Dit is een prachtige grote rvs platenkoeler. Razendsnel gaat het wort er doorheen en wordt tegelijkertijd belucht via een steriel luchtfilter.

De gist wordt in een schoon fust geregenereerd met lauw water. Die gistoplossing spuiten we met een beetje koolzuurdruk in de vergistingstank. Het wort wordt via de koeler in de vergistingstank gepompt op de gist. De temperatuur wordt ingesteld op 20 °C constant.

We besluiten de brouwdag met het proeven van een groot aantal heerlijke bieren op het terras. We eten 's avonds op ons vertrouwde adresje, de Surinamer in de Warmoesstraat. Dezelfde avond hebben we nog clubavond ook. Het is een hartikke gezellige en succesvolle dag.

Proeven

Twee weken later ga ik samen met Wim Groeneveld en Erik Deelissen naar de brouwerij om te proeven. Het SG zit ondertussen op 1022 en de temperatuur is koud gemaakt zodat het bier kan lageren. We krijgen een groot glas, zodat ik rechtstreeks uit het vergistingstank kan tappen.
In het proeflokaal beoordelen we, voor zo ver dat in dit stadium al kan, het bier. Het heeft een volle, iets zoete moutige smaak met een mooi hopbittertje in de afdronk. Heerlijk.

Afwerken

Twee weken later is het bier klaar. Theo van de Voorde en Jacques Stricker gaan naar de Prael om te helpen met bottelen. De flessen en vaten worden onder koolzuurdruk afgevuld. Door een paar kleine problemen hier mee verliezen we helaas wel wat bier. Uiteindelijk houden we bijna 900 liter over.

Over een paar weken gaan we etiketteren. We hopen dat we weer net zo'n prachtige foto kunnen vinden voor op het etiket als vorig jaar. Ik weet zeker dat we kunnen uitkijken naar een heel mooi Polderbok 2012!

Heeft u dat ook wel eens? Dat u denkt, het is komkommertijd? Nu, ik wel. Ik hou sowieso een ‘zomerreces’ als het gaat om brouwen, maar de continu neerplensende buien voorkomen nu zeker dat je nog een hand wil uitsteken naar je brouwspullen.

Alhoewel, het geeft je wel de gelegenheid nog eens na te denken over het verbeteren van je installatie. En dat is fun, want dan kan je straks na de vakantie met hernieuwde pret (en energie) aan de gang. En dat mag ook wel, een aantal bierschappen in de kelderkast begint er al zorgwekkend leeg uit te zien. En het aantal lege flesjes is bezig zich aardig te vermenigvuldigen. Smachtend wachtend om dienst te doen als hoeder van het goede vocht. 

Nu heb ik toen ik lid werd een aantal zaken tweedehands gekocht en/of provisorisch in elkaar gezet, allemaal om maar zo snel mogelijk aan de slag te kunnen. En al tijden vind ik dat er wat aan moet worden verbeterd, maar je begrijpt: brouwen gaat voor. Ik vind recepten verzinnen en maken nu eenmaal leuker dan de techniek van de installatie.

Nu dan, gezien het reces en de noodzaak tot verbeteren: in plaats van een wiegend krukje met erop mijn walsmolen, en eronder (in die volgorde) een laag krukje, het telefoonboek en dan een emmer, heb ik nu een mooie kist in elkaar gezet, waarin precies een plastic krat met deksel in is te schuiven. In dat krat past, tijdens de opslag, de schrootmolen met de graanbak, en tijdens het schroten wordt de plastic bak gebruikt om alle kostelijke (althans voor de gistcellen) geschrote granen in op te vangen. Heel profi en loodzwaar (beukenhout), zodat schroten een lust gaat worden.En ik had ook al een tweede platenkoeler liggen. Daarvoor ben ik op zoek gegaan naar Gardena koppelingen voor het koelwater toe- en afvoer en koppelingen naar de slangen voor het doorvoeren van het wort (de eerlijkheid gebiedt mij om te zeggen dat een bevriend loodgieter mij daarbij heeft geholpen, maar met lekker bier maak je nu eenmaal vrienden). 

Dat van die loodgieter was ook een noodzaak, daar ik geen koperverbindingen kan solderen en geen pijpenbuiger bezit. Terwijl mijn hevelfilter allang aan vervanging toe was. Een van de pootjes had ik al vervangen en een tweede buigt ook al vervaarlijk door bij het schoonmaken. En hij is onhandig en staat te hoog door de messing knelkoppelingen. Met een rond stuk koper (dank daarvoor aan John) heb ik nu een stabiele en plat in de pan gelegen hevelfilter, naar mijn eigen inzicht vorm gegeven.

Hee, ideetje: ik zie maar zo de mogelijkheid om bij de club zoiets te doen. Als er leden zijn die de nodige loodgietersspullen hebben en iemand anders neemt een stuk rondgedraaid koper mee en een ander weer wat rechte stukken, dan zet je met elkaar zo een paar hevelfilters in elkaar.

En overenthousiast geworden heb ik ook een schakelsysteem besteld bij Conrad om een oud koelkastje te gaan gebruiken om lagers te kunnen maken. Helaas heeft het oude koelkastje het opgegeven voor dat ik het systeem kon testen, hij werkt hard, maar koelt niet… Mijn vrouw ziet met lede ogen de komende winter weer tegemoet: met een gistvat in de slaapkamer, omdat het daar bij vorst heel stabiel 8 a 9 °C is. Blub, blub, blub, en de gratis geur van zwavel natuurlijk.  

Proost, Ben

De vorige keer ben ik wat betreft de biergeschiedenis geëindigd daar waar onze jaartelling begon. Ik hou het daar nog even bij. De rest kan nog wel even wachten.

Want we moeten het ook even over het ONK hebben. We zijn daar geweest… eerst zou er een bus vol met 't Wort Wat! mensen heen gaan. Toen werd het een busje, en uiteindelijk een auto. Met dank aan Theo die fungeerde als chauffeur. Jammer, want volgend jaar gaan wij het organiseren en dan moet je nu kijken wat men dit keer heeft weten te verzinnen.

Ik was nooit eerder in de brouwerij van Emelisse geweest, en het is werkelijk een mooi pand met een café/restaurant, maar naar onze maatstaven staat het in niemandsland. Blijkbaar kan het uit, de tent draait en ze maken mooie bieren, zeker als je van IPA’s houdt. Want het rijtje IPA’s is uitgebreid te noemen, met een dubbele, een tripel en een dark IPA. Ik zelf was helemaal overrompeld over een prachtige Blond met Nieuw Zeelandse hop en een wonderlijk mooie Dubbel. Buiten op het veld presenteerden zich nog vier andere brouwers, de Twentse brouwerij, de Kinhem brouwerij, de Muifelbrouwerij en de Deltabrouwers en, ook niet te vergeten, er was een winkeltje met Poolse en Russische bieren en… worsten. Zij schonken allen bier en 's middags gaven de brouwers gezamenlijk antwoord op de vragen van aanwezigen die meer wilden horen over de sprong van hobbyist naar commercieel brouwer. De teneur van de brouwers was toch ‘gewoon gaan doen als je dit graag zou willen’. Alhoewel, het is duidelijk nog niet altijd mogelijk er een boterham mee te verdienen.

Ik had een fijne dag uit en ik hoop dat wij volgend jaar nog meer kunnen bieden aan hen die van ver of dichtbij komen om een ONK mee te maken. En wat ons betreft: een prijs in ontvangst nemen midden in een brouwerij is toch niet onaardig en daar  't Wort Wat! leden dit jaar geen enkele prijs hebben gewonnen, denk ik dat we volgend jaar op eigen terrein met zijn allen toch vele en mooie bieren moeten inleveren. We hebben wat goed te maken, lijkt me zo…

Proost, Ben

Ik ga ervan uit dat een ieder die mijn geschiedbeschrijving heeft gelezen, zich heeft afgevraagd wat er nu toch gebeurde aan het eind van het artikel: er viel een regel weg! Jammer, want ik vond het zo’n leuke slotregel voor die aflevering:

Hier dan alsnog: Feit blijft dat het heel lang geduurd heeft voordat men tot een meer sedentaire levenswijze overging en we weten nu allemaal waar dat toe heeft geleid!

Kijk om je heen en je zult het met mij eens moeten zijn. En neem nog eens zo’n zelf gebrouwen biertje, want we gaan weer verder.

6.000 B.C.: er worden in Equador en Chili restanten gevonden van gefermenteerde mouten. Deze bevonden zich op scherven van potten.

4.000 B.C.: de oudste bierreclame. Het gaat om een Sumerisch kleitablet, gevonden in het huidige Noord Syrië. Op het kleitablet staat een rondborstige vrouw met twee drinkbekers met de tekst: ‘drink Ebla bier – het bier met het hart van een leeuw’. Tja, wie zou dat vertaald hebben? En hoeveel wishful thinking zit daarbij? Helaas kan ik het zelf niet lezen… Maar misschien was de beeltenis van de vrouw alleen al voldoende…

2.800 B.C.: In Egypte valt de eerste dode door dronken ‘stuurmanskunst’. Op de Amerikaanse universiteit van Cairo ligt een papyrusrol met de volgende tekst: 'een dronken wagenmenner is gearresteerd nadat hij een maagd behorend bij de godin Hathor (sekte/tempel?) zou hebben overreden.' Het klinkt allemaal vreselijk, en men vond het destijds reden om de goede man aan de deur van de herberg te spijkeren totdat zijn lijk geheel was weggevreten. Het je afnemen van een rijbewijs is ook erg, maar dit? En het is de vraag of die herberg nog veel klandizie had…

2.000 B.C.: In Egypte wordt het eerste non-alcoholische bier gemaakt. Tempel acolieten, ja, weer van de godin Hathor, verwarmen vaten bier aan de voet van haar beeltenis. De alcohol verdampt, stijgt ten hemel en zal Hathor moeten verleiden om hun gebeden te verhoren. De overgebleven vloeistof werd gekoeld en verkocht op feestdagen om geld te verkrijgen voor het onderhoud van de tempel.

1.800 B.C.: Het oudst bekende bierrecept. Geschreven in de vorm van een hymne aan de Sumerische Godin Ninkasi (dat zoveel betekent als: U die mijn mond zo geheel zal vullen). De elf verzen worden gezien als een literaire beschrijving van het brouwproces. Sumerisch bier werd gebrouwen van de mineraalrijke wateren van de Tigris en de Euphraat met Bappir (een soort gerstebrood), gemoute gerstebloem en zoet dadelsap. De maisch van dit geheel werd uitgespreid over matten van geweven riet om te koelen, daarna werd het wort gefilterd om de restanten van het graan te verwijderen en het werd gefermenteerd in grote vaten met slanke halzen. In 1989 heeft Anchor Brewery (San Francisco) dit bier nagemaakt, maar gebruikte uiteraard wel een eigen gist en pasteurisatietechnieken.

250 B.C.: De Griek Pythias geeft commentaar op de ‘heide ale’ van de Picten, een sterke, in grotten levende stam in Schotland. Helaas ging het recept verloren toen de Ierse koning Niall de Picten in de vierde eeuw na Christus uitmoordde (ze konden er toen ook al wat van). Men denkt dat de Picten de bloemtoppen van heide (komt nu eenmaal veel voor in Schotland) gebruikten als filter voor het wort. Nu weet men dat onder het blad van deze heideplanten een schimmel groeit met eigenschappen die vergelijkbaar zijn met LSD. Misschien waren de Picten daarom wel zo wild? Ook dit bier is nagemaakt, maar dan zonder de hallucinerende effecten door Maclay’s brewery, Alloa, Schotland.

De dalende B.C. aanduiding is nu ten einde en we naderen modernere tijden, maar dat is voor de volgende aflevering. Zo, nu eerst een eigen biertje,

Proost!
Ben

Sligro

Eind maart was de  ’bouwsteenbox’ te koop bij de Sligro. Die kostte €27,50 en bevatte 6 flesjes Westvleteren 12 en twee kleine glazen. Je moest reserveren en je had natuurlijk een Sligro-pasje nodig. Het is niet duidelijk of Westvleteren nog eens een actie als deze zal doen.

Bij de abdij

Westvleteren 12 koop je door de biertelefoon te bellen: 0032 – 702 100 45. Als je geluk hebt, kun je dan je bestelling doorgeven en het kenteken van je auto. Een paar dagen later kun je dan maximaal drie kratjes Westvleteren 12 ophalen in Westvleteren.

Wanneer kan ik bellen?

Je kunt niet altijd bellen. Op de website van de Sint Sixtusabdij staat een schema met de dagen en de uren waarop je kunt bellen en waarop je de kratjes kunt afhalen.

Als ik bel, hoor ik niets of hooguit een ingesprektoon

Welkom in de echte wereld. Heel veel mensen bellen en er is nauwelijks doorheen te komen. Het enige wat je kunt doen, is gewoon heel vaak proberen en hopen dat het eens lukt.

Hier heb ik geen zin in, maar ik wil toch eens Westvleteren 12 proeven

Er is een aantal bierspeciaalzaken en café’s die regelmatig Westvleteren verkopen. Reken op ongeveer €12,50 per flesje voor een Westvleteren 12.

En waar je altijd terecht kunt, is het bezoekerscentrum van de Sint Sixtusabdij. Dat zit in Café de Vrede, tegenover de Abdij. Daar kun je een Westvleteren bestellen of een proefpakket van zes flesjes Westvleteren kopen. Wel wat ver weg, maar als je in de buurt bent de moeite waard.

Café de Vrede
Donkerstraat 13, Westvleteren
0032 – 574 003 77

Andere café’s waar je Westvleteren kunt drinken:

Café Gollem
Raamsteeg 4, Amsterdam (tegenover Cracked Kettle)

Waarom is dat gedoe over Westvleteren?

Westvleteren had onder kenners altijd al een hele goeie naam. En in 2005 is de zwaarste variant, de 12, verkozen tot het beste bier ter wereld door de toonaangevende website Ratebeer.

Waarom kan je het niet gewoon kopen?

De monniken van Westvleteren zijn nogal steng in de leer. Van de opbrengst van hun bierverkoop leven ze en onderhouden ze hun abdij. Ze brouwen niet meer dan dat ze nodig hebben. En dat is veel minder dan de rest van de wereld graag wil.

Waarom moet ik helemaal naar Westvleteren rijden?

De monniken hebben geen distributiesysteem opgezet. Dat hoeft ook niet, omdat hun klanten het bier toch wel komen halen.

Wel een beetje arrogant allemaal!

Zeker, maar ze komen ermee weg. Overigens hebben de monniken ooit hun recept weggegeven aan een abdijbrouwerij: Sint Bernardus, in het nabijgelegen Watou. Sommigen mensen proeven nauwelijks verschil met Westvleteren. En Sint Bernardus is gewoon verkrijgbaar.

Zoals de meesten van jullie weten, heeft onze vereniging een bibliotheek. Deze is tijdens de clubavonden te vinden achter in de zaal in een houten kastje. Bij Erik Pruisken kun je boeken lenen. Wij zijn meestal tot 22:30 aanwezig.

De mensen

De bibliotheekcommissie is: Erik Pruisken en Dean Southall en Erik Deelissen.

Wat we doen

1. Uitlenen van boeken en tijdschriften op de clubavonden.
2. Aankopen van boeken op het gebied van bier brouwen.
3. Bijhouden van het overzicht boeken en tijdschriften op de website.
4. Verdere beheertaken van de bibliotheek zoals afvoeren overtollig materiaal.

Aankoopbeleid

Wij kopen alleen boeken die over bier brouwen gaan. Suggesties voor aankopen zijn altijd welkom. Indien je zelf nog boeken over bier brouwen hebt, waar je niets meer mee doet, kun je ze altijd aanbieden aan de bibliotheek.

Tijdschriften

We hebben een abonnement op twee Amerikaanse tijdschriften, te weten: Brew Your Own (vanaf januari 2010) en Zymurgy (vanaf 2011 nr. 5 sept/okt). Verder hebben we nog een stapel oude, losse, exemplaren van Zymurgy. De voorkanten van alle tijdschriften zijn gescand. Tijdschriften zijn genummerd vanaf nummer 3600.

Reserveren

Het overzicht van de boeken en tijdschriften is te raadplegen op de website, na inloggen onder de kop Voor Leden – Bibliotheek. Het is mogelijk (via Reserveer) op de website om een boek en of tijdschrift te reserveren. De bibliotheekcommissie krijgt een mail en zorgt dat bij de volgende clubavond het boek/tijdschrift voor je klaar ligt. Neem eens een kijkje op de website en zie hoeveel de bibliotheek heeft.

Opruiming!

Vanaf de volgende clubavond hebben wij overtollige boeken en tijdschriften in de aanbieding:  De boeken kosten één euro per stuk en de tijdschriften zijn gratis af te halen. In het overzicht boeken en tijdschriften op de website zijn de overtollige boeken te herkennen aan (*) in de titel.

Het is al weer een tijdje terug, maar ik heb vorig jaar een paar keer beloofd meer geschiedenis in mijn column op te nemen. Van gist is al het een en ander gezegd omdat er steeds meer over gepubliceerd is. Dit wordt mede in de hand gewerkt door steeds betere technieken op het gebied van DNA-technologie (o.a. PCR technieken) en ook op het gebied van microscopie valt te scoren, zoals het Toetanchamon artikel van vorig jaar liet zien. Echter, er zijn ook wetenschappers (Max Planck Gesellschaft heeft recent een persbericht vrijgegeven van een van hun, helaas overleden, onderzoekers) die zeggen dat al deze vondsten nog niet wijzen op het daadwerkelijk maken van bier, omdat receptuur van datgene wat men deed met de gevonden resten, niet te achterhalen is. U moet zelf maar bepalen wanneer de geschiedenis van bier echt start…

Uit een oude Zymurgy wist ik het volgende te halen (oh jee, als dat ook maar niet al weer achterhaald is…)

• 3.800.000.000 B.C.: gist maakt zijn intrede. Al in 1979 zijn door wetenschappers resten gevonden van gistachtige structuren in metamorphisch gesteente in West-Groenland. Dat is een extreem vroeg voorkomen van een dergelijk organisme, de aardkorst is dan nog maar net afgekoeld.
• 97.000.000 – 66.000.000 B.C.: Angiospermen (bloeiende planten) domineren de aarde. Daartussen bevinden zich ook de voorlopers van de granen, waaronder gerst. En als de graankorrels in een poeltje modder vallen en ontkiemen, dan is er altijd wel een gistcel die in staat is mee te genieten van de vrijkomende suikers uit het zetmeel, die de jonge kiemplant in gunstiger omstandigheden had moeten doen groeien. Kortom, alcohol is al aanwezig in het pre-mens tijdperk. Maar als er niemand is om van te genieten, dan kun je erover filosoferen of het bier genoemd kan worden.
• 50.000 – 10.000 B.C.: ergens in deze periode ontdekt de prehistorische mens ‘bier’. Het kan zijn dat een in de regen achtergelaten mand brood een lekker aroma heeft ontwikkeld en plezier geeft bij het nuttigen ervan. Of dat de allerkleinsten en de oudjes gekauwde granen voorgeschoteld krijgen. Als je een dergelijk portie zou vergeten, dan heeft het speeksel ondertussen het zetmeel al deels afgebroken en zal het alom aanwezige gist de rest hebben gedaan. Chicha, bier gedronken door Indianen in de Andes, wordt nog steeds zo uit maïs gemaakt. Ik moet toegeven dat toen ik Chicha maakte, de maïs uit blik was, niet voorgekauwd en dat biergist tabletten de rest deden. Anders hadden mijn gasten zich vast aan andere dranken vergrepen. Maar dit terzijde, waarschijnlijk is het wel dat vele culturen dit hebben ontdekt en toegepast.
• 10.000 B.C.: in het Midden-Oosten wordt gerst gedomesticeerd. De neolithische mens kon echter zelf alles vinden (jager en verzamelaar zijn we heel erg lang geweest, met succes). Maar wil je voldoende granen hebben, om brood of een drankje als bier, van te maken, dan zal je de graanleveranciers moeten gaan verbouwen, en dat dwong de mens tot permanente bewoning rondom de granen. Conclusie: bier zou de moderne civilisatie in gang hebben gezet. Een leuke theorie, maar naar mijn idee wel erg vergaand en zeker niet bewijsbaar. Feit blijft dat het heel lang geduurd heeft voordat men tot een meer sedentaire levenswijze overging en we weten nu allemaal waar dat toe heeft geleid.

In de komende tijd zal ik deze geschiedlijst verder opnemen in mijn column,
Proost, Ben

De excursie commissie had een leuke reis voorbereid voor 16 maart: Brouwerijen in de buurt. Meestal bestaat een excursie uit uren in de bus naar Duitsland, België of Limburg rijden, waarna de excursie begint.

Deze keer dus niet. De bus vertrok op de comfortabele tijd van 9.00 vanaf station Hoofddorp, en met 39 personen togen we naar de eerste brouwerij: Brouwerij De 7 Deugden in Osdorp.

De brouwer, Garmt Haakma, heeft in  2008 bij 't Wort Wat de brouwcursus gevolgd, en heeft vervolgens hard gewerkt aan het opstarten van zijn eigen brouwerij. In maart 2011 kwam zijn droom uit, en was brouwerij De 7 Deugden een feit.

De 7 Deugden heeft twee bijzondere eigenschappen. Ten eerste werken ze met mensen die een "afstand tot de arbeidsmarkt" hebben. Dit zijn veelal mensen met een psychiatrische achtergrond, of met andere arbeidsbeperking. De brouwerij heeft dus een sociale functie, vergelijkbaar met die van De Prael. Ten tweede maakt de brouwerij bijzondere bieren, die dus niet lijken op de gangbare typen. Garmt gebruikt bijzondere kruiden of ingrediënten, het meest sprekende voorbeeld is wel Spring+Tijm, een lentebok met Tijm. Helaas was die niet beschikbaar, maar ik had 'm eerder wel eens geproefd. Erg bijzonder, maar ook bijzonder lekker!

We kregen 6 bieren in proefglaasjes, 3 lichtere biersoorten voor de rondleiding en 3 zwaardere na de rondleiding. Uit de opmerkingen bleek gelukkig dat de meeste excursiegangers rond 10.00 meer gewend zijn aan koffie dan aan bier, maar iedereen begon enthousiast te proeven. We begonnen met Scherp+Zinnig, een pils met pepers. De peper was voelbaar achter in de keel, maar de smaak van peper verdween in de hopbitterheid. Het voert wat ver om alle bieren hier te behandelen,  maar het waren allemaal heerlijke en kwalitatief goede bieren.

Garmt besteed bijzondere aandacht aan het milieu. Zo heeft hij speciale geïsoleerde tanks gemaakt, om het koelwater op te vangen. Dat is de volgende dag dan nog steeds 60 graden, en kan zo gebruikt worden voor het volgende brouwsel. Zo combineert De 7 Deugden cascadebrouwen met toch maar één brouwsel per dag. En dit is nog maar één van de aanpassingen aan de brouwerij, ten behoeve van het milieu

Nadat we afscheid hadden genomen van Garmt, vertrok de bus (volgeladen met dozen en tassen bier) richting Limmen, naar Brouwerij Dampegheest. Deze brouwerij is een uit de hand gelopen hobbyproject van Herman Zomerdijk en de gebroeders Rinus en Kees Koot. Herman Zomerdijk is werkzaam in de melkfabriek van Limmen, en toen het kaasopslaghuis buiten gebruik raakte, konden ze regelen dat daar de brouwerij gevestigd mocht worden. Het kaaspakhuis is een ideale lokatie voor een brouwerij, met voldoende ruimte en koelcellen (ook bruikbaar als warmtekamer). De brouwerij die de heren er hebben weten te bouwen (deels met materiaal van de melkfabriek), is ronduit professioneel te noemen. En dat proef je terug in de bieren.

De installatie kan 800 liter aan, en in de gisttank worden telkens 2 brouwsels samengevoegd. In totaal moet er dus telkens 1600 liter gebotteld worden, en dat doe je niet meer met de hand. Er staat dus een prachtige tweedehands bottellijn. Bijzonder is dat de ketels deels verwarmd worden met houtpellets. Er was even verwarring over wat dat precies inhield, maar het zijn geen gesloopte transportpallets. Houtpellets zien er uit als hoppellets, maar bestaan uiteraard uit geperst hout. De speciale kachel die deze pellets verbrandt, geeft een zeer schone verbranding, er blijft vrijwel geen as of rook over van het hout. Daardoor is het rendement heel hoog. Houtpellets zijn veel goedkoper in het gebruik dan gas, maar de belangrijkste reden voor Dampegheest om het te gebruiken was een capaciteitsprobleem van de gasleiding.

We kregen drie uitstekende bieren te proeven, waarvan met name de "Zware Hufter" goed in de smaak viel. En vol en zoetig bier, waaraan duidelijk te proeven is dat het 10 procent alcohol bevat, door de verwarmende en enigszins kruidige smaak.  Wederom probeerden we de wegligging van de bus te verbeteren met dozen en tassen bier in het onderruim.

De derde brouwerij van de dag was de Breugems brouwerij in Zaandam. We werden verwelkomd door een heerlijke moutlucht: Patrick Breugem was aan het brouwen. Naarmate we verder het prachtig ingerichte proeflokaal / café inliepen, kwam daar steeds duidelijker een hopgeur bij, de brouwer was dus bezig met het kookproces. De ketels zijn vanuit het proeflokaal te zien, dus iedereen ging direct even kijken bij de brouwinstallatie

Breugems brouwerij werkt ook met mensen met een beperking. Patrick heeft zelf bij De Prael gewerkt, en deze manier van werken met mensen met een beperking sprak hem zo aan, dat hij dat in zijn eigen brouwerij ook wilde. In tegenstelling tot De 7 Deugden, probeert Breugems Brouwerij juist bieren te maken die een zo breed mogelijk publiek aanspreken. Mensen die net de overstap vanaf pils durfen te wagen, kunnen hier hun gevoel voor bier verder ontwikkelen.

De rondleiding ging hier in twee groepen, gezien de hoeveelheid ruimte in de brouwerij. Patrick kon tussen het brouwen door maar beperkt tijd besteden aan de vragen uit onze groep, maar dat werd dik goedgemaakt doordat we hem echt aan het werk konden zien. De bieren zijn ook hier prima van kwaliteit, en er is een breed assortiment. Met name de Stoutert (inderdaad een stout) viel erg goed in de smaak bij onze leden, maar ook de amber, blond en dubbel mochten er wezen!

Een half uur later dan gepland, maar toch veel te vroeg, vertrokken we richting Amsterdam waar de meeste reisgenoten uitstapten om op eigen gelegenheid wat te eten en uit te gaan. Het plan was onder andere om naar de Brettanomyces Dagen van café Wildeman te gaan.

Hoe dat is verlopen kan ik niet berichten, want ik hoorde bij de paar Die Hards, die in de bus bleven terug naar Hoofddorp.

Gelukkig had de Excursie commissie geregeld dat het bier later opgehaald werd bij de busmaatschappij, zodat de deelnemers niet door Amsterdam hoefden te slepen met dozen bier.

Al met al een geslaagde dag, met weinig reistijd en veel brouwerijbezoek. Ik wil de excursiecommissie bij deze hartelijk bedanken voor de perfecte organisatie!

Zie ook:

http://www.de7deugden.nl/
http://www.brouwerijdampegheest.nl
http://www.breugemsbrouwerij.nl

Zo, bent u al bekomen van al die mogelijkheden die het laatste nummer van ons geliefde blad u gaf, waar het ‘t maken van een giststarter betreft?

Dan wordt het nu tijd om na te denken over al die bieren die al eerder zijn gemaakt op uw eigen vertrouwde wijze. En waarvan u nog drie mooie euro flesjes hebt staan. Want dan kunt u zich opgeven voor het ONK! 

Zelf speel ik ook met de gedachte weer eens wat in te sturen. Want dan heb ik meteen een excuus die dag ook daadwerkelijk af te reizen naar een bier evenement. En dat is altijd weer een fijn gebeuren, ook voor u, want u kunt ideeën opdoen voor het ONK 2013. Dat zal namelijk door 't Wort Wat! worden georganiseerd. Wat zeg ik? Door u dus.

Maar dat terzijde, ik duik binnenkort de biervoorraad in, want er staat vast nog het een en ander te wachten om beoordeeld te worden.

Proost, Ben

Het brouwen van een biertje zit ons hobby brouwers een beetje in het bloed, soms is er een aanleiding nodig om een speciaal biertje te brouwen. Zelf vond ik de aanleiding voor het brouwen van een speciaal biertje na het verheugende bericht van mijn dochter dat ze zwanger was en ik dus Opa zou worden. Het moest een biertje worden met een vriendelijk karakter, maar wel pittig, met een vleugje tederheid en zeer toegankelijk (wat je al niet ziet in je eigen kleinkind).

De keus is gevallen op een blondje met Lindebloesem. Omdat ik zelf over een kleine brouwketel (max. 20 liter) beschik ben ik op zoek gegaan naar een brouwer met een wat grotere capaciteit om het “geboorte bier” te brouwen.

In Jan Wurpel heb ik de medebrouwer gevonden, eerst samen het recept uitgewerkt, de ingredienten aangeschaft en een planning gemaakt. Op woensdag avond een giststarter maken, op donderdag avond schroten en op vrijdag de 11e van de 11e in 2011 (hoe speciaal wil je het hebben) zijn we in Jan zijn huisbrouwerij “De Dorstige Das” driftig aan het brouwen geslagen. Normaal brouw ik alleen in mijn eigen garage, maar het samen brouwen is me zeer goed bevallen, ten eerste erg gezellig en niet in de laatste plaats door de goede verzorging (catering) van Wilma, maar ook zeer leerzaam voor een beginnende brouwer zoals ik.

Na een dag hard werken hadden we 90 liter Lindebloesem bier gebrouwen met een SG van 1060. Voor de vergisting hebben we gebruik gemaakt van een Belgian Abbey 1762. Na 2 weken bleef de SG steken op 1035, om de vergisting weer op gang te krijgen hebben we een Nottingham korrelgist toegevoegd, waarna de vergisting doortrok tot een SG van 1009.

Begin januari hebben we het bier gebotteld en stiekem geproefd, het kan aan de brouwers liggen, je bent niet altijd even kritisch op je eigen resultaat, maar de smaak was al zeer goed het beloofde een top biertje te worden. Nu begon het lange wachten (mn. voor Opa en Oma) op de geboorte van onze kleindochter, een fantastische belevenis, en de naam van de kleine, waarna we het etiket konden ontwerpen. Maar al met al was het aanbieden van het eerste flesje bier aan mijn dochter en schoonzoon een leuke belevenis, echt de geboorte van een biertje!

Voor de liefhebbers is het recept van de Lindebloesem toegevoegd.

Jacques Stricker

Excursie 'In de buurt'

Op 16 maart aanstaande is er zoals elk jaar een fijne brouwerij excursie georganiseerd. Een excursie die dit keer niet richting het verre zuiden, zonnige warmte en Belgische bieren gaat, maar één die gewoon volledig in eigen land gaat plaatsvinden. Alhoewel, de plaatsen Limmen en Zaandam liggen volgens Aardrijkskundig inzicht boven het Noordzeekanaal en dat is eigenlijk ook een soort van buitenland.

We gaan dit keer ons degusterend vermogen uitproberen in de volgende brouwerijen:

• De 7 Deugden in Amsterdam Osdorp,
• Brouwerij Dampegheest in Limmen,
• Brouwerij Breugems in Zaandam.

We vertrekken weer als vanouds vanonder de gat van de rode man bij station Hoofddorp om exact 9.00 uur en het hele feestje kost € 50,-. Lunch mag je zelf meenemen en mag je dan ook zelf opeten in de bus.

We hopen op de terugweg zo rond 17.30 uur in Amsterdam aan te komen, alwaar uitgestapt kan worden (en dan verder op eigen houtje naar huis) om ‘In de Wildeman’ aan de Kolksteeg het Brettanomyces festival met een bezoek te vereren. De bus rijdt terug naar Hoofddorp voor de mensen die niet van overjarig zuur bier en Wallen houden.

Aanmelden kan nog via  ’t Wort Wat site. Even inloggen en dan op excursie klikken.

Namens jullie Excursiecommissie,
Michael, Stefan, Dirck, Christopher

Door: Diederik van Nimwegen en Dion van der Born

Van veel dingen wordt gezegd dat je het gewoon moet doen en moet beginnen. Dat geldt ook voor bier brouwen, maar hoe begin je? Dat is snel besloten als je in Hoofddorp woont: met een brouwcursus bij ’t Wort Wat! natuurlijk! Inmiddels is deze achter de rug en tijdens een babbeltje met Theo van Eijden op de clubavond van november vroeg hij of wij onze eerste stapjes op het gebied van bierbrouwen niet in een stukje in het clubblad wilden prijs geven. Dat willen we wel, dus daar gaan we.

'Het'  begon eigenlijk met een bezoekje van Dion aan Haarlemmermeer Culinair begin september. Daar was ook ’t Wort Wat! present met een stand, waar de mannen van Jattwerk op dat moment hun kunsten vertoonden. Na een praatje was de interesse gewekt en is thuis ook de website maar eens bestudeerd. In ons enthousiasme hebben we ons allebei dan ook maar gelijk voor de eerstkomende brouwcursus ingeschreven.

De meeste lezers zullen wel bekend zijn met de brouwcursussen die meerdere malen per jaar worden georganiseerd. Hoogtepunt van de cursus is deelname aan de gezamenlijke brouwdag, waar onder het toeziend oog van de cursusleiders het eerste 'eigen' biertje wordt gebrouwen.

Op donderdag 3 november meldden we ons in wijkcentrum ’t Kattegat. Voorzichtig werken we ons tussen de drukbezette bridgetafels door naar de cursuszaal, waar we kennis maken met cursusleiders Theo van Eijden en Titus Rinia en onze medecursisten. Een leuke en enthousiaste groep mensen met twee minstens net zo enthousiaste docenten. Voor ons ligt een lijvig cursusboek van Wil van den Broek, wat de komende avonden als leidraad zal dienen en daarna ongetwijfeld nog als naslagwerk.

Wij worden in drie avonden wegwijs gemaakt in de basis van het brouwen. De eerste avond is een inleiding tot het bierbrouwen en, meer nog, wat bier eigenlijk is. Tot ons aller genoegen wordt de avond afgesloten met een aantal commerciële én zelfgebrouwen bieren. Dat geldt gelukkig ook voor de tweede en derde avond die volgen. Maar daar komen we niet (alleen) voor, we komen natuurlijk ook om wat op te steken. Gelukkig komt ook dat meer dan goed en de tweede avond duiken we in het wonderlijke proces dat vergisting heet, en staan we ook stil bij alles wat daarbij mis kan gaan en tot afwijkingen leidt.

De derde en laatste cursusavond staat geheel in het teken van het zelf brouwen. Theo heeft zijn brouwspullen meegenomen en temidden van de diverse potten en pannen bespreken we het recept van de Duvel-kloon die we komende zaterdag zullen gaan brouwen. En, minstens net zo belangrijk, we behandelen de materialen die je nodig hebt om thuis aan de slag te gaan. Theo en Titus delen hun ervaringen en vertellen wat handig is, en wat je vooral moet laten liggen. Dat wordt de komende tijd Marktplaats afspeuren en de diverse winkels met een bezoekje vereren…

En dan is het zaterdag 19 november. Even na 9 uur arriveren we bij kwekerij Duivenvoorden in Lisserbroek waar het al een gezellige drukte is. De groepen worden verdeeld en we gaan in de weer met de potten en pannen. De mout gaat in het water, de brander aan en roeren maar. Via een aantal stappen wordt de eindtemperatuur bereikt en kunnen we gaan hevelen. Na een paar pogingen loopt de hevel soepeltjes en na een poosje is alle wort in de kookketel beland en kunnen we gaan koken. Oei! Dat schuimt! Gelukkig zijn we net op tijd en wordt er niets verspild. De hop kan erbij en als alles weer onder controle is, hebben we alle tijd om eens rustig rond te kijken bij de diverse collega-brouwers. Best handig, zo kom je nog leuke ideeën tegen. Ook zijn inmiddels de diverse flesjes open getrokken dus alle gelegenheid om nog wat te proeven. Als de kooktijd erop zit kunnen we gaan koelen en overhevelen naar het gistvat. Giststarter erbij, deksel erop, en het grote wachten kan beginnen… nadat we alle rommel hebben opgeruimd en alle brouwspullen weer schoon bij Theo en Titus in de auto staan.

De cursus zit erop. Nouja, bijna dan. Tijdens de komende clubavond gaan we bottelen, we zijn benieuwd.

En daarna? We kunnen wel stellen dat we aardig aan de slag zijn gegaan. We hebben inmiddels de nodige spullen bij elkaar gescharreld en het eerste eigen brouwsel (een tripel) zit inmiddels in de lagerfles. Tot nu toe lijkt het goed te gaan… maar daar komen we wellicht nog wel op terug in een volgend verhaaltje.

New York! New York!

Ik ben begin december met een vriend van mij naar New York gevlogen, voor zijn 50ste verjaardag. Het is een prachtig stad. Ik ben er meerdere keren geweest. Als men denkt aan bier in de VS, denk jij aan Bud, enz. Goedkoop pils zonder smaak, maar niets is minder waar tegenwoordig. Er zijn duizenden microbrouwerijen in de VS en zij brouwen heel goede bieren. Na de drooglegging was er bijna niks van de brouwtraditie over. Jij mocht wijn maken thuis maar bier niet. Pas in 1979, toen Jimmy Carter President was, mocht men thuis brouwen. In de jaren '80 was er een explosie van microbrouwerijen. In het begin maakten zij bieren die kopieën zijn van Europese recepten zoals IPA's, dubbels enz. In de loop van de jaren brouwden zij steeds innovatievere bieren.

Een favoriete brouwer van mij is Dogfishead in de staat Delaware. De brouwer, Sam Calagione, was klaar met zijn studies en vroeg zichzelf af, 'wat ga ik doen? Ik ga een microbrouwerij beginnen!!' Een probleem: een microbrouwerij mocht niet van de staatswet. Sam ging naar het hoofdkantoor van de staat toe en vroeg de mensen van de staat, 'kunnen wij deze wet niet terugdraaien?', en na enige tijd is dat ook gebeurd en mocht Sam zijn brouwerij beginnen. Hij begon met een proeflokaal (brewpub). Het ging natuurlijk niet vlekkeloos in het begin maar nu heeft hij 2 brewpubs. Hij brouwt heel innovatieve bieren zoals de 60 minute IPA waar iedere minuut van de 60 minuten kooktijd een klein beetje hop wordt toegevoegd. Er is ook en 90 minuten en 120 minuten versie!!!!

Terug naar New York. Het heette vroeger Nieuw Amsterdam en jullie Nederlanders hebben het met ons Engelsen geruild voor Suriname (ik dacht dat jullie een reputatie hadden als goede handelaars ;-) Er is nog steeds Nederlandse invloed: een van de langste lanen is Amsterdam Avenue. Haarlem is een onderdeel van Manhattan, enz.

Er zijn er veel veel goede bars in NYC met vooral een rijke keus aan goede Amerikaanse bieren en ook wat goede buitenlandse bieren, meestal Belgisch maar ik heb ook NL bieren gezien (bijvoorbeeld De Molen, Klein Duimpje en de Hemel :-). Bars in de VS zijn iets anders dan in NL, zij hebben vaak 2 TV's om de sport te kunnen bekijken. Jij moet altijd een fooi geven omdat het salaris heel laag is in een kroeg en zij leven van de fooien. $1 per bier is normaal. Voor een pint (niet hetzelfde maat als een Engelse pint maar nog steeds ongeveer een halve liter kost ongeveer $5. Wat mij opviel is dat er net zoveel vrouwen als mannen in de bars bier drinken :-)

Thailand en Malasie december '11 – januari '12

Ja, weer op reis! Ik heb een hekel aan de winter in Europa, koud, donker, enz. Thailand in januari is net zoals een heel goede zomer in NL, warm (rond 28 °C), zonnig en droog (de zware regen valt meestal rond september). Accommodatie is goedkoop, rond de 20 Euro per nacht voor een 2-persoons kamer ensuite. Eten is goedkoop, een handvol Euros. Bier is ook goedkoop, tussen 1.50 en 2 Euro per halve liter pils. Omdat het hier zo warm is, is er bijna alleen maar pils te vinden. Maar er zijn wat Europese mensen hier met pensioen (jij mag een pensioen visum aanvragen als jij boven de 50 bent) en zij hebben een stukje NL, België of Engeland in de toeristische plekken van Thailand.

Onze eerste stop was Chiang Mai in het noorden van Thailand. Een mooie oude stad. Er is een Duitse microbrouwerij hier. Dus Et en ik gingen langs om wat bieren te proeven. Zij hebben 6 bieren van het vat, allemaal Duitse stijl. De bieren zijn natuurlijk duurder, rond 3 Euro per halve liter. Het was redelijk rustig toen wij aankwamen. De brewpub is niet makkelijk te vinden, het is niet in de toeristische kern van de stad en dus jij moet een taxi nemen (slechts 2.50 Euro). Wij hadden een lekker bier besteld en wij raakten aan de praat met een Australiër. Hij werkt in Chiang Mai en helpt ook in de brouwerij af en toe, in ruil voor bier. Er was een bier op het menu die niet meer te bestellen was, een koffie bier! Jammer!! Later zagen wij hem aan het praten met iemand die duidelijk geen Thai was. Dit bleek de brouwer te zijn en de Australiër introduceerde ons. Een aardige vent, een Duitser natuurlijk! Ik vroeg hem over het koffie bier. Het mag niet volgens de reinheitsgebot? Dat klopt, zei hij. Tijdens het brouwproces mag het niet, maar tijdens het tappen wel. Ik zei: 'jammer dat ik te laat was om het te proeven' en hij ging weg om zijn baas te vragen of het mogelijk was. Later kwam hij terug met een koffie bier, vers gemaakt! Hij kon niet precies vertellen wat het recept was maar ik denk dat het het Oktoberfest bier was met wat koffie erbij. Wel lekker.

Een paar dagen later zijn wij naar Sukhothai geweest (mooi oude ruïnes) en Lop Buri (vol rondlopende apen). Daarna was Bangkok aan de buurt. Een ingewikkelde stad vol oude en moderne gebouwen. Er zijn er twee brewpubs in Bangkok. Ik heb allebei vorig jaar bezocht en wij hadden niet zoveel tijd, dus wij hebben slechts de Duits brewpub bezocht. Het kost wel wat tijd om te bezoeken en zij hebben slechts 3 biertjes: een lager, een dunkel en een weizen. Allemaal aardig en anders dan de goedkope pils in Thailand, maar niks bijzonders. Bediening was attent. Wat vreemd was dat er een hoop whisky gedronken werd. Vreemd, eh? Whisky is wel populair in Thailand, een paar lokaal gemaakte, goedkoop varianten.

9de januari Phuket, Thailand

Met een vertraagde vlucht (geen smoes), kwamen wij een uurtje later aan in Phuket, te laat. De dag daarna waren wij op zoek naar een brewpub die ik gevonden had op ratebeer.com. In Lop Buri konden wij de brewpub niet vinden, ook op Bangkok vluchthaven was de brewpub niet te vinden, maar toevallig was de brewpub op 5 minuten loopafstand van onze hostel. Een leuke verrassing maar veel te vroeg voor een biertje… Dus rondkijken, enz., enz. De brewpub heeft slechts 3 biersoorten, allemaal ongefilterd: een pils, een witbier en een vreemd Engels Esb/donker bier kruis. Allemaal erg lekker na een week pils!

Deel II over een maand: Maleisië…
Dean Southall
deanso@yahoo.com

In december 2011 is op de laatste clubavond van het jaar het gouden toetsenbord uitgereikt. Daarbij heb ik het een en ander verteld over de mediacommissie en het clubblad dat wij maken. En dat wil ik niet onthouden aan alle leden die er niet bij konden zijn. 

Het belang van ons clubblad: het is logisch dat het blad je informeert over alles wat er gebeurt binnen de vereniging, fijn als je niet altijd op de clubavonden aanwezig kunt zijn. En dan denkt een ieder natuurlijk aan de agenda, maar ik denk liever aan de bijdragen van de leden die na het meemaken van een clubactiviteit dit op papier toevertrouwen. Mijn dank aan deze en toekomstige schrijvers.

Verder is ons blad een spreekbuis voor het bestuur, bij deze bedank ik jullie nogmaals voor het neerschrijven van alle bestuurlijke zaken dit jaar. Maar het blad is vooral ook een spreekbuis voor alle commissies die onze vereniging telt. En die daarmee de leden informeren over de activiteiten die ze ontplooien of met jullie willen gaan doen.  Die wedstrijdgegevens of inkoopplannen aan jullie doorgeven, enz., enz. Wederom onze dank naar degene die naast de werkzaamheden die de cie’s met zich mee brengen, dit ook aan de andere leden kenbaar weten te maken door het in ons blad te plaatsen. 

Zelf denk ik dat het blad ook veel meer biedt of kan bieden. Namelijk:

• Kennis en receptuur: hierbij denk ik aan bier- en gistgeschiedenis. Dit jaar vulde zich spontaan een heel nummer hierover. Veel van die kennis is in kranten of vakbladen gevonden en wordt hiermee de vereniging ingebracht.
• En wat te denken van alle hopkennis die Theo van de Voorde ons heeft gegeven. Met dank.
• En de nu jaarlijks terug te keren artikelen over biertypen, waarvan er dit jaar drie zijn uitgewerkt: te weten Stout door Theo van Eijden (dat was een brouwdag bier), Bokbier door Erik Deelissen en Irish Red ale door John Keuris (de wedstrijdbieren).
• Maar ook heel leuk: brouwinstallatie techniek, waar Carlos Koopman ons mee verraste.

Extra aandacht wil ik geven aan de leuke stukken die vaak te vinden zijn in ons blad van John en Dean. Dean Southall met zijn cybercorner die de wereld van bieren via zijn reizen in ruimte en cybertijd bij ons thuis brengt. En John Gouwerok, de nu vrijwillige uitbater, die jullie in het kort vertelt, vanachter de tap, wat er allemaal gebeurde op onze avonden, over de bieren van de leden op de tap en de punten die wij deze bieren toebedeelden. 

Na al deze schrijversbeschouwingen, het gouden toetsenbord nu: wij hebben met moeite een keuze kunnen maken en hebben het uitgereikt aan John. John, nogmaals dank voor alle fijne stukken het afgelopen jaar.

Ik spreek de hoop uit dat het weer een mooi verenigingsjaar zal worden met vele artikelen in het clubblad. Het februari nummer zal in het teken staan van de giststarter!!. Diverse leden zijn gevraagd hun methode te beschrijven en ik hoop dat ook de andere leden zich aangesproken voelen iets aan het papier toe te vertrouwen.

Proost, Ben
voorzitter media Commissie.

PERSBERICHT

Zutphenaar Adrie Otte heeft een boek uitgebracht over het thuis brouwen van bier. Veranderwater in bier legt stap voor stap uit hoe het brouwproces werkt, hoe je dat thuis kunt doen en wat je ervoor nodig hebt. Gevorderde brouwers vinden veel achtergrondinformatie over ingrediënten, het brouwproces, de vergisting en nog veel meer. Uiteraard ontbreken goede recepten niet. Adrie Otte brouwt al jaren zijn eigen bier en won hiermee diverse prijzen. Eerst brouwde hij gewoon in de keuken op het fornuis, later in zijn zelf gebouwde brouwinstallatie. In 2008 richtte hij Brouwersgilde “De Roode Toren” te Zutphen op. De vereniging heeft ondertussen 20 leden die eens per maand bij elkaar komen om van elkaar te leren. Adrie geeft regelmatig brouwcursussen en lezingen bij het brouwersgilde en is een van de moderatoren van het Hobbybrouwen forum op internet.

Verander water in bier bestaat uit drie delen. Deel 1 is voor de beginnende brouwer. Wat is brouwen nu eigenlijk precies, welke stappen komen bij het brouwproces kijken en wat heb je nodig aan apparatuur om thuis bier te brouwen?

Deel 2 zoomt dieper in op bier en de brouwer. Welke stappen kun je onderscheiden in je weg naar het meesterbrouwerschap, welke eigenschappen bepalen een bier(type) en wat betekenen zij voor het brouwproces? Het laatste hoofdstuk gaat uitgebreid in op ingrediënten.

Deel 3 behandelt het brouwproces in detail. Welke chemische en biologische processen spelen een rol en hoe beïnvloeden die de smaak van bier? Hoe kun je de smaak van bier sturen? Welke brouwfouten kun je in bier tegenkomen en wat kun je eraan doen? Een hoofdstuk is gewijd aan meten en rekenen, zodat je meer grip krijgt op het brouwproces. Aan het eind van deel 3 geeft het boek een groot aantal recepten van verschillende bierstijlen.

Gegevens:

Titel: Verander water in bier

Auteur: Adrie Otte

Uitgever: Brouwland

Verschijningsdatum: rond 1 december 2011

ISBN: 9789081739450

184 pagina's

Adviesprijs: € 19,95

Bottelen met Henriette Waal (Buitenbrowerij)

Vorige maand schreef ik over Henriette en haar buitenbrouwerij en de drie weekenden waarin zij workshops brouwen gaf aan vrouwen, de jeugd en dan iedereen. Zij heeft mij gevraagd of zij de bieren mochten bottelen in mijn bier winkel in Den Haag en ik zei natuurlijk, ja :-). Zondag 20 november kwam zij langs en ook de mensen die hebben meegebrouwen in de drie workshops in september in Den Haag. Het was een gezellige middag met veel jonge mensen die wilde weten hoe je bier kan bottelen. Henriette is heel creatief in haar gebruik van kruiden. Zij heeft een kroos blond gebrouwen (met de mensen), een bree bok en 2 IPA's. Wij proefden een slokje van iedere bier (zonder prik natuurlijk) en allemaal waren ze lekker en smaakvol. De jongens en meiden die zich bezig hielden met bottelen (en schoonmaken van flessen) waren allemaal hartstikke enthousiast en heel trots op hun eigen bier dat zij mee naar huis namen.

Proeverijen in Mijn Winkel

Ik had twee interessante proeverijen in mijn bier winkel in Den Haag deze maand. Eentje was van Aad van der Hoeven, de auteur van de boek 'Bier Geschiedenis van Delft'. Hij heeft zeven bieren laten brouwen door onze eigen Erik Bouwman van Klein Duimpje. Aad vertelde over het nieuwste, Delfts Gerstebier in de winkel (en ook vijf van zijn andere biertjes). Delft was net zo belangrijk als Haarlem voor bier, geloof ik. Het Gerstebier is een bovengistend pils or Kolsch volgens Derek Walsh. Het was gebrouwen om tegen de pilsners te strijden, 90 jaar geleden.

Onze eigen Cor Stoker is ook zijn eigen brouwerij begonnen in een restaurant in Vijfhuizen http://fortenbier.blogspot.com/ Dit restaurant heet Fort en al zijn bieren hebben een militair thema :-). Wij mochten twee van zijn bieren proeven in de winkel: Vaandrig & Sergeant. Allebei hartstikke lekker! Er waren twee extraatjes, onze eigen Jan-Willem van Leidsche brouwerij was ook aanwezig en ook iemand van een Expats Radio zender hier in Den Haag die wilde langs komen en een interview voor de show doen.

Brewdog weer in Nederland

Op 15 november was James Watt, een van de twee brouwers van Brewdog, weer in Nederland. Ik heb hem twee keer ontmoet vorig jaar in Amsterdam bij de Bier Tempel en in de Bier Koning tijdens hun 25ste jubileum. Hij is een heel aardige vent en slechts 28 jaar oud! Hij vertelde wat over zijn brouwerij, hoe het begonnen is (Michael Jackson heeft hen ontmoet en hun bier geproefd en zei dat zij professioneel moesten gaan brouwen!) en hij deed een verhaaltje over hun bieren. Allemaal bijzondere bieren! Het goede nieuws is dat ik hem heb gevraagd of hij zoiets wilde doen in mijn bierwinkel de volgende keer dat hij in Nederland is en hij heeft ja gezegd :-). Iets om naar uit te kijken!

Dean Southall
deanso@yahoo.com

Een succesvolle dag

[ 21 november 2011 ]
De één liter eigen bier actie was een groot succes, het was gezellig druk op onze brouwdag! Iedereen die zich opgegeven had, kreeg een liter bier mee naar huis, in totaal is op die manier meer dan dertig liter bier in de PET-flessen beland.

De deelnemers reinigden volgens instructie zijn of haar fles met ChemiPro Oxi, en vulde vervolgens zelf de fles met de Wort, waar inmiddels het gist in zat.

Naar verwachting zal het alcoholpercentage een ruime 8 procent worden, vergelijkbaar met een echte Duvel dus.
Hier een meting van het suikergehalte vlak voor de vergisting, de totale oplossing heeft een soortelijke massa van 1074 gram per liter.

Door dit suikergehalte te vergelijken met de meting die we doen na het gistingsproces, kunnen we het alcoholgehalte herleiden.

Van diverse mensen hebben we inmiddels al gehoord dat het waterslot vrolijk staat te ploppen!

In alle drukte, hebben sommige mensen het papier met instructies gemist. Dat is ze later per e-mail toegestuurd, maar voor de zekerheid hier het papier nog een keer in PDF formaat.

Als je mee hebt gedaan, nodigen we je van harte uit om te laten weten hoe het bier zich ontwikkelt in jouw huiskamer, we zijn daar erg nieuwsgierig naar. Stuur een fotootje of paar woordjes naar eenlitereigenbier@twortwat.nl!

Lees hieronder de reacties zo ver! Helemaal onderin staat de oorspronkelijke aankondiging

Meestal vind u mijn column wat achterin het blad, zo verscholen achter diverse andere zaken, als daar zijn: het bestuur, de inkoop, noem maar op. Maar nu kan ik mijn verhaal wat prominenter plaatsen. Hoezo ik...? Deze maand verzorg ik namelijk de eindredactie van ons clubblad. En ik begin maar meteen u alvast fijne feestdagen te wensen.

En dan kan ik u deze keer ook een beetje helpen aan uw goede voornemens voor het nieuwe jaar. U bent namelijk op zoek naar een nog zinvollere invulling van uw vrije tijd. Die vrije tijd hoeft zeker niet allemaal te worden gestoken in brouwen. Nee, want het grootste werk wordt toch verricht door uw gistcellen, dat zijn de krachtpatsers die echt aan de arbeid gaan. U bereidt voor hen alleen de maaltijd, u zorgt voor een constante en fijne werktemperatuur en zij geven u daarvoor alcohol en andere mooie smaakstoffen terug.

Nee, u kunt veel zinvoller bezig zijn bij de media commissie. Dus u neemt zich nu voor daar wat mee te doen. En zie daar, de eerste van uw nieuwe voornemens.

2011 was een mooi jaar voor de vereniging, het aantal leden blijft stijgen, het aantal gebrouwen liters bier ook, en af en toe gaan niet-leden na een brouwdag naar huis met een litertje eigen bier. Dat worden vast weer nieuwe leden, die weer vele liters gaan produceren etc, etc.. Ook hebben vele van u leuke stukken ingestuurd voor het clubblad, en wij moedigen u aan dat volgend jaar weer te doen, of indien u dit niet eerder heeft aangedurft dit alsnog te gaan proberen. Uw tweede goede voornemen. En wij belonen de beste inzendingen altijd met het gouden toetsenbord, normaal uit te reiken bij het jaarlijkse kerstdiner, maar dat is er dit jaar niet. Dus wordt het gewoon een uitreiking op de laatste clubavond van het jaar. Een extra reden om altijd te komen bij de laatste clubavond van het jaar. Dan heeft u nu al drie goede voornemens.

Maar misschien willen uw gistjes, u weet wel die krachtpatsers die het echte werk doen zodat u zich kunt concentreren op uw nieuwe voornemens, graag een betere werkomgeving. Niet alleen voldoende voeding, maar ook een prettig werkbare temperatuur. In ons vorige clubblad stond netjes beschreven, hoe dit voor hen te verwezenlijken. En zie daar, ons blad levert  u uw vierde voornemen. En nu maar hopen dat het niet bij voornemens blijft.

proost, Ben

Oftewel: wat er allemaal gedaan is om een keer een ondergister te brouwen

Omdat het een van mijn goede voornemens is om een keer wat te schrijven voor het clubblad ben ik gaan nadenken over een goed onderwerp daarvoor. Na enige tijd kwam ik er achter dat artikelen over brouwervaringen mij het meest boeiden, dus toen kwam ik vanzelf op de ondergister uit. Ik ben er al een tijdje mee bezig om dat voor elkaar te krijgen dus stof genoeg om dat op papier te zetten.

Ik brouw nu al enige tijd bier en uitsluitend bovengisters, alleen maar omdat er altijd wel een plekje in huis is waar een redelijk constante temperatuur heerst van 19 a 20 °C. Lekker makkelijk, maar het beperkt je keuze wel tot een bovengistend bier en er zijn zo veel goede ondergistende biersoorten die nu buiten de boot vallen. Verder is het mij steeds meer duidelijk dat een constante vergistingstemperatuur essentieel is voor een goede eindvergisting.

Gistcellen houden niet erg van temperatuurstress. Dat leidt ze af van van hun werk: vergistbare suikers omzetten in alcohol. En dat willen we natuurlijk niet. Gistcellen moeten braaf aan het werk. Alcohol produceren voor het baasje.

Onderdelen

Dus na enige aarzeling heb ik maar een lijstje gemaakt van wat nodig is voor, in mijn ogen, een goede gistkast. Ik kwam al snel uit op het volgende. Een gistkast, ruim genoeg voor het gistvat of 3 kratten bier. Iets om de temperatuur te meten en te regelen. Een koudebron en een warmtebron.

Naast brouwer ben ik ook bouwer, dus de uitvoering zou geen probleem moeten zijn. Nu volg ik het forum van www.hobbybrouwen.nl regelmatig en daar wordt algemeen gekozen voor een koelkast als vergistingskast. Een gebruikte koelkast is voor weinig geld te verkrijgen, makkelijk schoon te houden en goed geïsoleerd. Verder zit er al een koeling in en dat komt prima uit. En o wat een toeval… Mijn vrouw had haar zinnen gezet op een nieuwe koelkast voor in de bijkeuken want de oude begon te veel herrie te maken. Waarschijnlijk is er veertje in de compressor afgebroken. Dat is niet ernstig maar als de motor uitschakelt, rammelt de inhoud van de compressor even tegen de buitenwand aan. Nu weet ik defecte apparatuur meestal wel te repareren maar dit gaat niet lukken oftewel het kan wel maar is de moeite niet waard en ik was het heel snel roerend met haar eens. Een nieuwe moest er komen! Een nieuwe koelkast was wel zo makkelijk en ik had daarmee mijn nieuwe gistkast verkregen. Iedereen blij en ondertussen was het eerste onderdeel binnen en was het tijd om het vizier op de andere onderdelen te richten.

Iets om de temperatuur te regelen. Op het forum zit iemand die daar een prachtige regeling voor gemaakt heeft. Met het programma labview, een laptop en wat andere hardware kan hij koelen, verwarmen, tijden instellen, roeren, vanaf zijn smartphone inloggen en controleren, screenshots ophalen en ik weet niet wat meer voor een functionaliteit. Echt prachtig. Iets met een rekenkracht waarmee je de Spaceshuttle kunt laten opstijgen en veilig mee op aarde kan laten terugkeren. Meestal wel. Dat is als met een kanon op een mug schieten. Heel effectief maar een beetje 'over the top'. Nee ik wil iets eenvoudigers. Iets zonder laptop naast de gistkast.

Ondertussen vertelde een collega van mij hoe hij oude espressomachines verbeterde met een goedkope temperatuurregeling. Voor de smaak van een espresso is het heel belangrijk om de watertemperatuur op 91 °C te houden. Oude espressomachines lossen het probleem van de constante temperatuur op door het hete water door een massief blok messing te pompen waardoor het blok messing al te hoge temperatuurspieken en dalen nivelleert. Dat werkt redelijk maar dat kan tegenwoordig beter. Hij gebruikt daar een PID regelaar voor. Een PID regelaar is een soort intelligente thermostaat waarbij PID staat voor Proportioneel, Integrerend, Differentiërend. Een thermostaat die na een leercyclus met behulp van zijn ingebouwde logica een temperatuur heel constant kan houden. De prijs was door Chinese import laag gehouden, “slechts” 51 euro. Op zich is dat niet veel voor een PID regelaar maar het was evengoed 51 euro. Omdat ik wel inzag dat het niet veel goedkoper zou kunnen, heb ik deze maar gekocht, ook al omdat het inclusief temperatuursensor en verzendkosten was.

Blijft over de warmtebron. Normaal gebruik je de warmte van een gloeilamp. Eenvoudig, goedkoop en snel. Ik had echter nog een verwarmingsplaatje en een aluminium koellichaam liggen. Ik mag graag wat prutsen en heb derhalve een leuke voorraad materialen en onderdelen waar ik ooit nog wel een toepassing voor zie. Zoals nu. Ik heb deze onderdelen aan elkaar geschroefd en klaar was ik

Bouwen

Nu ik alles bij elkaar gescharreld had, was het tijd om alles aan elkaar te knopen en een test run te doen. Zodoende de verwarming onder in de koelkast gelegd en een paar gaatjes in de zijkant van de koelkast geboord. Dit om elektra en de temperatuursensor naar binnen te leiden. Daarna heb ik een plaatje MDF gepakt en daar de elektra op geschroefd. Als relais voor de verwarming heb ik een “solid state relais” genomen. Een “solid state relais” is een relais dat geen bewegende delen of contacten heeft en daardoor zeer geschikt is om vele schakelingen te kunnen doen zonder kapot te gaan. Dit in tegenstelling tot een gewoon relais met een spoel en contacten. Een PID regeling zal namelijk zeer vaak en kort de verwarming inschakelen om de ingestelde temperatuur te handhaven. Soms wel 30 maal per minuut. Niet iets voor een gangbaar mechanisch relais.

Daarna mijn gistvat gevuld met water en in de koelkast gezet waarbij ik de temperatuursensor tegen de wand van het gistvat plak. Na wat gepruts met de juiste programma instelling van de PID was het klaar. Ik kan nu echter de gistkast alleen verwarmen of koelen. Niet tegelijk. De PID regelaar kan maar 1 van beide aansturen dus dat was wel even een domper op de feestvreugde.

Brouwen

Het is nu winter en de temperatuur van de garage waar de koelkast, nu dus de gistkast, staat is ongeveer 3 °C. De PID ingesteld op 12 °C en zowaar… Na een korte aanloop wijkt de uitgelezen waarde maximaal 0,1 °C af van de ingestelde waarde. Ruim binnen de gestelde grenzen dus. Missie geslaagd en tijd om dat te doen waarvoor het geheel is gebouwd. Een ondergister brouwen!

Na wat turen op de poster van het Periodiek Systeem der Bierstijlen was mijn keuze gevallen op een Meibock. Het was toen nog hartje winter en de gistkast deed prima wat hij moet doen. De ingestelde temperatuur op 0,1 °C vasthouden! Chapeau!

Of toch niet… Het bier was prima maar het zat me niet lekker dat ik de koelkast niet goed kon aansturen. Ik kon alleen nog maar verwarmen en niet koelen... Dat moet beter kunnen en na wat twijfelen nogmaals de gebruiksaanwijzing van de PID regelaar gelezen. En daar stond gewoon in wat ik nodig had. Een duidelijk gevalletje van RTFM! (Read The F*cking Manual!) Er zit namelijk ook een alarmfunctie op deze PID regelaar. Als de temperatuur boven de ingestelde waarde komt kun je een alarm af laten gaan zoals een zoemer of een lampje… of een een koelkast!

Stel dat ik een ingestelde vergistingstemperatuur heb van 19 °C, dan kan ik het bovenalarm bijvoorbeeld instellen op 19,5 °C en het onderalarm op 19,2. De koelkast schakelt dan in op 19,5 en pas weer uit op 19,2 °C. Ik ga er dan even van uit dat de overshoot kleiner is dan 0,2 °C en dat lukt. Het brouwsel volgend op de meibock werd een Saison. Dit voorjaar was het soms 's zomers warm en de koel/gistkast bleef binnen een 0,5 °C op temperatuur dankzij de koelkast. Eindelijk doet het geheel wat ik voor ogen heb. Een constante temperatuur handhaven, ongeacht de buitentemperatuur en ik kan nu brouwen wat ik wil op het moment in het jaar dat het mij uitkomt.

Nog een voordeel van het systeem is dat ik nu ook een warme kamer heb. Het gebottelde bier past mooi in de koelkast en als ik de temperatuur instel op 25 °C dan is binnen 3 weken het bier prima nagegist. Ideaal!

We weten nu dus dat het systeem werkt en we gaan naar de volgende bouwfase. Van proto naar product! Toevallig is dat mijn werk, dus dat moet lukken. Dat betekent dat ik alle onderdelen moet intekenen zodat alles netjes ingebouwd kan worden in een veilige behuizing en dat het ook een beetje smoelt.

Alles bij elkaar heeft dit project een slordige 80 euro gekost en dat is niet veel voor een goed werkende gistkast. Jammer dat 2 andere projecten nu voorrang krijgen. Het bouwen van een speelhut voor de kinderen en het bouwen van een veranda. Waarom heeft een dag maar 24 uur!

Ik laat het nu dus even hierbij. Het systeem werkt en ik ga komende winter wel weer verder met dit project.

Geraadpleegde bronnen

• www. hobbybrouwen.nl
• http://www.auberins.com/index.php?main_page=product_info&cPath=1&products_id=14&zenid=67ceab8f1f91a054493fe72bd0bd3908
• Boek: YEAST van Chris White en Jamil Zainasheff
• http://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php?topic=14287.50

Met b(r)ouwgroeten van Carlos

Mommeriete

Erik en ik zijn altijd op zoek naar nieuwe biertjes, hij voor de uitdaging, ik voor mijn bierwinkel :-). Op een zonnige herfstdag in oktober zijn wij naar het oosten van Nederland gereden.  Wat een eind weg! Wij waren bijna 3 uur in de auto om naar de eerste brouwerij te rijden, Mommeriete in Gramsbergen, niet ver van de Duitse grens. De brouwerij is meer een brewpub en ziet er prachtig uit! Jij kan daar eenvoudig eten. Jij mag ook de biertjes vers van het vat drinken. De brouwerij is redelijk klein maar mooi. Het zit naast een vliet en langs een wandelroute en zij krijgen veel wandelaars daar. De brouwers zijn een echtpaar en hebben wat tijd aan ons besteed om hun verhaal te vertellen. Zij brouwen al 20 jaar. Hun bieren waren allemaal smakelijk  Zij hebben een kleine Duitse installatie. Zij brouwen genoeg voor de brewpub en niet veel meer want zij zitten op de grens van hun capaciteit en willen niet groter, daar hebben zij de tijd niet voor. Zij werken vaak 7 dagen in de week! Zij brouwen ook bij een nieuwe brouwerij, Maallust, ook in de buurt.

Kasparus

Onderweg terug zijn wij naar Nagele geweest en de brouwerij Kasparus. De brouwerij zit op een industrieterrein. Jij mag daar ook eten met de brouwer. Het was een beetje te vroeg om te eten en wij waren de enige mensen daar. De brouwer gaf ons een rondleiding. Hij brouwt ook in kleine hoeveelheden, 3 keer 30 liter dacht ik. Zijn vrouw is Hongaars en kookt Hongaars eten. Wel grappig is dat hij brouwt in de keuken als zij niet aan het koken is! Zijn bieren zijn apart. Hij brouwt bijvoorbeeld een vruchtenbier van 9.9%! Wij hebben daar lekker gegeten en een paar van zijn biertjes gedronken. Lekker! Wij hebben lang met hem gesproken over zijn brouwen en ook wat advies voor onze brouwsels in Den Haag gekregen. Een heel leuke dag.

Dean Southall
deanso@yahoo.com

Aanwinsten

Bart de Jong is weer terug bij ’t Wort Wat. Bij de clubavond van oktober nam hij een krat mee met een aantal boeken voor de bibliotheek. Deze boeken zijn opgenomen in de bibliotheek. Het betreft de volgende boeken:

• 1007: Groot zelf bier brouw boek 6-druk, 1996, Jan van Schaik
• 1015: Atrium Bier encyclopedie, 1996, Roger Protz
• 1016: België door het bier Het bier door België, 1996, Anne Perrier-Robert & Charles Fontaine
• 1017: Produktschap voor bier verslag over het jaar 1985
• 1018: Produktschap voor bier verslag over het jaar 1986
• 1019: Produktschap voor bier verslag over het jaar 1987
• 1020: De eerste stappen in Gist kweken Deel 1, Pierre Rajotte
• 3027: Home brewed Beers & Stouts, 1993, C.J.J. Berry
• 3030: Bieren zelf brouwen, 1989, Jac. Lambrechts
• 3031: Pasteur en het bier, 1995, Jan van Schaik

Het veel gezochte boek “Biertypengids” van Derek Walsh uit 2002 zat ook in de krat van Bart. Martin Peerdeman onderzoekt of dit boek in een kleine oplage is te vermenigvuldigen, met toestemming van Derek Walsh. Het is nog niet opgenomen in de bibliotheek.

Dennis Holtkamp heeft het volgende boek geschonken:

• 3028 Clone brews 1998, Tess and Mark Szamatulski

Indien je zelf nog bierbrouwboeken hebt waar je niets meer mee doet, kun je ze altijd aanbieden aan de bibliotheek. Suggesties voor aanschaf van boeken zijn altijd welkom.

Tijdschriften

We hebben een abonnement op twee Amerikaanse bierbrouwtijdschriften, te weten: Brew Your Own (vanaf januari 2010) en Zymurgy (vanaf 2011 nr 5 sep/okt). Verder hebben we nog een stapel oude, losse exemplaren van Zymurgy. Om een duidelijk overzicht te geven welke tijdschriften de bibliotheek heeft is besloten om de voorkanten van alle tijdschriften te scannen en op te nemen in de bibliotheek. Brew Your Own is reeds gescand. De rest wordt na de clubavond in november gescand.

Reserveren

Het bibliotheekoverzicht is te raadplegen op de website onder de kop Commissies – Bibliotheek. Er is mogelijkheid op de website om boeken/tijdschriften te reserveren. De bibliotheekcommissie krijgt een mail en zorgt ervoor dat bij de volgende clubavond het boek/tijdschrift voor je klaar ligt. Neem eens een kijkje op de website en zie hoeveel de bibliotheek heeft.  De bibliotheek is te vinden direct links als je de zaal in loopt.

Ik hoop dat jullie van het vorige nummer hebben genoten, vooral van de artikelen die ons inzicht geven in de biergeschiedenis. Ook het blad Bier kwam in dit najaar met een artikel over Oerpils van Pilsener Urquell. Dus het leeft…

Daar gaat nog wel meer van komen, maar dat is voor later. Dit blad komt uit vlak ons kampioenschap: jammer dat het niet storm heeft gelopen. Weinig inzendingen. Blijkbaar is het toch lastig om specifiek twee bieren te maken, of is het niet altijd mogelijk de clubrecepten te bestellen en/of op te halen of naar een brouwdag te komen. Aan de vereniging zal het niet liggen, want alle mogelijkheden zijn er om een wedstrijdbier te brouwen. Wellicht is een enquête op zijn plaats om te kijken waar het aan ligt of uit te zoeken hoe de leden hierin nog meer geholpen kunnen worden.

Nog even iets over Ben bierbrouwen: dit keer heb ik voor het eerst een gist opgestart uit de resten van een lagering. De 1318, London ale II, beviel me zo goed in de oatmeal stout (tijdens bottelen gewoon proeven natuurlijk), dat ik terstond een gist starter voorbereidde en de restanten bier met gist overzette. Daarmee wil ik een winterbier gaan maken op basis van een baltic Porter. En ik had gelezen dat nu ook Erik Bouman van Brouwerij Klein Duimpje een Extreme Baltic Coffee Choco Mocca Porter had gebrouwen waarin ook de (wellicht door mij destijds beschreven) aromatische Ethiopische koffie is gebruikt. En dat leverde voor hem een tweede plaats op in een thema proeverij Extreme Nederlands bieren (zie bovengenoemd najaarsnummer van Bier). Ik hoop dat Erik en ik een keer een flesje van onze bijna dessertbieren kunnen uitwisselen. Maar dat gaf mij het idee om in een winterbier op Porter basis nu naast het zoethout ook koffie te gebruiken. En dan lang lageren natuurlijk en pas volgende winter opdrinken.

Proost, Ben

Biergeschiedenis, het staat hoog op mijn lijstje, en in dit nummer worden mijn wensen verhoord. En om daaraan mee te werken (ik wil al heel lang wat over biergeschiedenis schrijven) leek het me aardig u wat te vertellen over wat ik in Zymurgy (volume 34, no. 4, geschreven door Horst Dornbusch) heb gelezen over de geschiedenis van pilsner Urquell. Uiteraard niet zonder bedoeling, maar naar aanleiding van het plan van de inkoopcie om een pilsner te gaan leveren.

Het bleek een revolutionair nieuw bier dat in 1842 te Plzen (Pilsen) werd ontwikkeld met een enorme impact: tegenwoordig lijken meer dan 90% van alle bieren op de wereld op dit type. Hoe is dat zo gekomen?

In het begin van de 19^e eeuw begon de opmars van de industriële en wetenschappelijke revolutie die de bierbrouwer veel meer kansen ging bieden. Nieuwe bierstijlen begonnen tot de mogelijkheden te behoren. In Engeland en Duitsland (Bavaria) gebeurde er al veel.

Zo nog niet in de Bohemen. Sinds 1295, toen Koning Wenceslas van Bohemen de Pilsen burgers het brouwrecht had gegeven, werd er gebrouwen, maar in het begin van de 19^e eeuw was het slecht gesteld met het brouwen. Verouderde brouwerijen en infecties alom, het bier werd als ondrinkbaar beschouwd. Men ging zelfs zover om donker bier uit Bavaria en Oostenrijk te importeren totdat in 1842 de handen ineen werd geslagen door een groep bezorgde burgers. Een nieuwe brouwerij werd gebouwd, de Mestansky Pivovar en een kersverse manager, Martin Stelzer kreeg de opdracht om in Bavaria een brouwer te zoeken. Hij ontmoette daar de 29 jaar oude Josef Groll die te Vilshofen in de brouwerij van zijn vader het vak had geleerd en bood hem onmiddellijk een contract voor drie jaar aan om het brouwen te Pilsen te moderniseren.

Moderniseren betekende toen: het mout moest op de nieuwe Engelse manier worden gedroogd: in een indirect verwarmde kiln (methode gepatenteerd door Daniel Wheeler in 1817) waardoor schone (niet rokerige) en lichte (pale-)mout tot de mogelijkheden ging behoren. En Groll moest de nieuwste Bavaria brouwtechnieken gaan toepassen die hij tot in de puntjes beheerste.

5 Oktober 1842: Groll had een topkwaliteit gerst (Hana) met de Wheeler methode gemout. Voor de maisch nam hij het zachte, laagmineralige water van Pilsen, en hij gebruikte de tripel decoctie methode uit Bavaria. Hij was genereus met de lokale Saaz hop EN hij vergistte de brouw met een ondergistende giststam die gesmokkeld was uit Bavaria door een monnik (Bavaria had zijn grenzen gesloten voor gist om de eigen export te beschermen). De fermentatie gebeurde in houten vaten, net zoals men dat deed in de porterbrouwerijen in Londen en de lagering op de wijze van Bavaria: koel in vaten onder de brouwerij.

Op 11 november 1842 werd de goud-blonde lager door de burgerij geproefd en kreeg de naam Plzensky Prazdoj oftewel Pilsner Urquell. Daar Bohemen werd bestuurd vanuit Oostenrijk en Duits de officiële taal was in Pilsen bleef de Duitse naam in zwang. Men denkt dat destijds de pilsner wat dieper van kleur was, wat meer alcohol bevatte en meer hopbitterheid kende. En het is aan ons om dit eerste type pilsner weer tot leven te wekken. Er liggen bij mij helaas geen vaten onder mijn brouwhuis… tja,

proost, Ben

Na afloop van de laatste clubavond heb ik van Theo Sonnemans nog een aantal 0.75 ltr flessen kunnen overnemen van De Smaak Van Echt 2011 die wij bij ons bezoek aan brouwerij Lindemans tijdens de rondleiding konden proeven. En Echt 2010 in euroflesjes. Hiervan heb ik een proefpakket samengesteld. Kosten voor een grote Echt 2011 en 2 kleine echt 2010 voor 7.50 euro. Zie foto.

De grote is gezamenlijk gebrouwen door de vier familiebrouwers t.w. Lindeboom//Alfa//Budels // en Gulpener. De Echt 2010 is afzonderlijk door deze brouwers gebrouwen en dit is de Lindeboom versie

Er is een beperkt aantal beschikbaar, vooraf te bestellen bij jhgouwerok@excite.com. Betalen en af te halen eerstvolgende clubavond.

Groet,
jullie uitbater John

September

Great British Beer Festival 2011 – London 5th & 6th augustus

Erik P en ik zijn naar Londen geweest voor de G.B.B.F.  Gelukkig maar: een vriend van mij woont in de buurt van de plek waar de festival plaats vond.  Dus dat bespaart wat kosten en wij hadden Engels ontbijt 's ochtends :). Jij betaalt entree kosten en een redelijk bedrag per biertje.  Er waren er 3 verschillende maten van bier glazen.  Het festival gaat van dinsdag t/m zaterdag, dus een aantal bieren waren al op toen wij aankwamen op vrijdagavond.  Gelukkig waren er nog veel bieren wel! Het festival is veel groter dan het bokbierfestival in Amsterdam.

Italië

De trouwe Erik P neemt altijd wat interessante bieren naar onze maandelijkse brouwdagen in Den Haag.  Hij had een paar verrassend lekkere Italiaanse biertjes meegenomen.  Ik hou van geschiedenis en lekker bier dus ik dacht aan Italië voor een week vakantie voor mijn verjaardag. Dus de dag na de geweldige BBQ (niet alleen omdat er geen sneeuw was :) ) was ik onderweg naar Rome! 

Het weer was zonnig en 30 °C en er waren zoveel mooi oude gebouwen enz. dat ik 100+ foto's nam in slechts de eerste 2 dagen. Na alle hitte van de gele bol in de lucht (na de natse zomer ooit, dacht ik dat jullie vergeten zouden zijn wat de zon was! ;-) had ik wat dorst.  Er zijn er 3 wereldklasse kroegen in Rome volgens ratebeer en ook een wereldklasse winkel (die was toevallig 2 minuten lopen van mijn hotel dus ik heb wat bieren voor de jongens tijdens onze volgende brouwdag). 

Ik had tijd om 2 van de kroegen te bezoeken.  Gelukkig waren 2 van de kroegen naast elkaar, geen verrassing, want zij hebben dezelfde eigenaar.  Eentje heet Bir & Fud en de andere moet jij gewoon op Ratebeer uitvinden.  De eerste had bier en eten natuurlijk, dus ik had een pizza (“when in Rome, do as the Romans do” zeggen wij in het Engels) en natuurlijk een lekker biertje erbij!  Net zoals het Arendsnest en de Bier Temple in Amsterdam, heeft een bar alleen maar Italiaans bier en de andere buitelands bier.  Dus in de eerste had ik ruim keuze aan italiaans bier :-)  Wat mij opviel is dat ik een top 50 Italiaans bier besteld had, een Engels stijl bitter,  en die was op een handpomp aangesloten!! Ongelooflelijk maar waar.   Zij hadden, geloof ik, 3 van de top 50 Italiaans bieren van 't vat :-)  De zusterkroeg was veel kleiner en had een heel leuke selectie van buitenlands bieren. 

Twee dagen later nam ik de trein naar Milaan.  Het kostte 91 Euro voor maar 3 uur in de trein!  Auuw!  Ietsjes later merkte ik een scherm met de snelheid, maar liefst 240kph!!!!  aaah, nu snap ik het.  Een half uur later, 300KPH!!!!  Wauw!!!  Nog steeds 30 °C en zonnig!  Milaan was niet zo mooi als Rome natuurlijk maar ik vond het wel mooi.  Er waren 2 mooie maar kleine bierwinkels in Milaan, en zelfs met brouwspul!  Ik moest 45 minuten lopen om de 50ste beste bier kroeg ter wereld te bezoeken, BQ (Bier Kwaliteit).  Het was de moeite waard!  Een stuk of 14 bieren van het vat en 4 handpompen (weer!!!).  Ik had een ontzettend lekker IPA van handpomp, wauw!!!  Ik had ook een goede Oatmeal stout van het vat.  Zij hadden wel een ontzettend goede selectie van fles bieren van rond de wereld, natuurlijk wat de Molen en Mikkeler.

Nog een leuke link: http://www.biernavigatie.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=4962:tasty-lady-bitter-fruitig-en-fris&catid=80:noordhollandsdagbladnl&Itemid=42 Tasty Lady bier gebrouwen door vrouwen :)

Oktober

In de vorige nieuwsflits had Ernst ons verteld dat er een brouwer was in Den Haag die foto's wilde van brouwers en hun brouwspullen. Interessant! Ik mailde haar en zij kwam langs onze brouwruimte in Den Haag met een fotograaf. Tijdens de fotoshoot vertelde zij mij wat over haar brouwerij. Zij brouwt buiten, sterker nog met gefilterd slootwater! Het is een initiatief van Den Haag en een nieuwe duurzame wijk in Den Haag. Er was een duurzaam festival, DagHap, op een veld in die wijk. Naast Henriette en haar buitenbrouwerij was er een restaurant dat zonnepanelen gebruikte met veel accu's voor stroom en gasflessen voor de kookplaat.

Erik en ik gingen langs op zondag 9 oktober. Het weer was niet droog, zal ik het zo zeggen ;-)? Zij gaf brouwworkshops. Zondag 2 oktober was met vrouwen, de 9^de was met de jeugd en de 16^de was voor iedereen. Toen wij aankwamen was zij het water aan het verhitten. Henriette nodigde ons uit om wat van onze flessen bier te openen en er wat over te vertellen. Dit was natuurlijk in het restaurant waar het wel droog was!! Wat mij opviel was dat 80% van de jeugd meiden waren! Een aangename verrassing. Zij hadden wat interessant vragen. Het  eerste bier was onze sneeuwstout. Het was de draaistout van december maar Etienne had het idee om sneeuw te gebruiken om het wort te koelen. Een duurzame oplossing! Henriette liet ons wat viltjes zien van onze brouwspullen en ook foto's op canvas van medebrouwers in Den Haag en ook een van mij! Jammer genoeg waren wij te laat om de waterfiltratie stap te zien maar wij hebben de filtratietoren gezien. Op het etiket staat wat in het slootwater zat, voor en na de filtratie. Wij hebben 3 verschillende bieren geproefd, allemaal met lokale kruiden, allemaal lekker en wij leven nog ook ;-)

Zaterdag 15 was er een bierlezing van de bekende Derek Walsh en daarna een etentje. Jammer genoeg is dat hetzelde datum als het etentje in Brederode. Ik zal een stukje schrijven voor de volgende clublad.

Links van oktober

• http://www.biernavigatie.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=5041:eigen-bier-van-slootwater&catid=68:depersnl&Itemid=42 Bier gebrouwen met slootwater.
• http://www.biernavigatie.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=5049:obama-brouwt-zijn-eigen-bier&catid=32:het-laatste-nieuws&Itemid=42 President Obama brouwt eigen bier!

Dean Southall
deanso@yahoo.com

nu.nl/Wetenschap,  23 augustus 2011, 15:17

AMSTERDAM - Wetenschappers hebben in Zuid-Amerika de wilde voorouder ontdekt van de gedomesticeerde gistsoort waarmee pils wordt gebrouwen. Het gaat om een gistsoort uit de Zuid-Amerikaanse streek Patagonië die voorkomt in bossen waar de temperatuur bijna constant onder het vriespunt ligt. De soort heeft de naam Saccharomyces eubayanus gekregen. Dat meldt BBC News naar aanleiding van een studie van een internationaal team van wetenschappers in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.

Fruitvliegje

De onderzoekers vermoeden dat de koubestendige gistsoort honderden jaren geleden bij toeval de Atlantische oceaan overstak, bijvoorbeeld in de maag van een fruitvliegje. Het gist kwam vervolgens waarschijnlijk in een Europese kelder terecht waar gist werd bewaard om ale en wijn mee te maken. Uiteindelijk ontstond er een kruising tussen deze gedomesticeerde gistsoort en Saccharomyces eubayanus. Uit deze kruising met de naam Saccharomyces pastorianus wordt vandaag de dag pils gebrouwen.

Smaak

“De kruising ontstond vrijwel zeker per ongeluk en mensen gingen deze nieuwe gistsoort gebruiken omdat het bier er anders van ging smaken”, verklaart hoofdonderzoeker Chris Hittinger van de Universiteit van Wisconsin. Wetenschappers hebben jarenlang gezocht naar de voorouder van de gistsoort waarmee pils wordt gebrouwen. Een analyse van honderden Europese gistsoorten leverde niets op. De veel gezochte voorouder van Saccharomyces pastorianus werd uiteindelijk gevonden in een beukenboom in Patagonië.

Bierkelder

Hoofdonderzoeker Hittinger is blij met de ontdekking, maar vooral met het feit dat de Zuid-Amerikaanse gistsoort zich kruiste met de Europese soort. “Persoonlijk drink ik graag pils en ik ben dus verheugd dat deze twee gistsoorten elkaar ooit per ongeluk zijn tegengekomen in een bierkelder”, aldus Hittinger.

Saccharomyces pastorianus

From Wikipedia, the free encyclopedia

http://en.wikipedia.org/wiki/Saccharomyces_pastorianus

Door Hans Warning

Al lezend in het boek over de trappisten van Jef van der Steen, bekroop me de vraag of het bier der trappisten zijn glorietijden kon beleven dankzij of juist ondanks de Nederlanders. Kijk je alleen naar de huidige tijd, dan zullen de vele dorstige kelen in Nederland vast bijgedragen hebben aan het succes van de trappisten en hun bier. Maar hoe zat dat eerder?

Wie Trappisten zegt, heeft het eigenlijk over Cisterciënzers van de strikte observantie. De naam trappist verwijst overigens naar de abdij La Trappe gelegen nabij het dorp Soligny/Orne in Frankrijk. Dit klooster sluit zich in 1147 aan bij de cisterciënzer orde. In het jaar 1664 wordt een Armand Jean de Bouthiller de Rancé abt in dit klooster om er orde op zaken te stellen. Wat er precies aan de knikker was wordt niet vermeld, maar er waren op dat moment nog maar 6 monniken in het klooster. De veranderingen die hij doorvoert houden een terugkeer in naar de oorspronkelijke idealen van de orde, de strikte observantie (observare = latijn voor het naleven van de regels). Hij laat zijn monniken sober omgaan met slaap en voedsel. Hun dieet is lacto-vegetarisch, dus geen vlees maar wel zuivel en niet in uitbundige hoeveelheden. Als drank is alleen zuiver water toegestaan. Deze regel overleeft niet lang want reeds in 1667, drie jaar later dus al, versoepelt hij deze regel en laat toe dat men de drank van de streek drinkt als het water ondrinkbaar is. Denk hierbij aan cider of aan bier. Water was in die tijd snel een probleem qua hygiëne dus de gedachte aan zuiver water was vooral een gevalletje van “studeerkamer geleerdheid” zullen we maar zeggen. Echter we hebben het nog steeds over Frankrijk, tot aan de Franse Revolutie waren er geen trappisten in België.

Geschiedenisles

Dan nu even een opfriscursus geschiedenis betreffende het ontstaan van het vaderland.

Op 14 juli 1789 loopt in Parijs een ongeoorloofde samenscholing een tikje uit de hand, wordt de Bastille bestormd, de adel onder de guillotine gelegd en het land op zijn kop gezet. Zeg maar, wilderiaanse hervormingen van een wat onbesuisde aard. De Nationale Vergadering die vanaf dat moment Frankrijk feitelijk regeert, schaft reeds in 1790 alle religieuze ordes af en nationaliseerde het kerkelijke grondbezit om de staatsfinanciën op orde te kunnen brengen. Die revolutionairen hielden niet van kloosters en zo. In tegenstelling tot hun evenknieën in onze huidige tijd, hielden ze waarschijnlijk niet van en pintje. Als de Fransen in 1794 de Oostenrijkers die dan over de Zuidelijke Nederlanden heersen verslaan, wordt wat nu België is bij Frankrijk gevoegd. Ook hier worden alle ordes en broederschappen afgeschaft en moeten alle kloosters, priorijen, abdijen, etc. de deuren sluiten. De bezittingen worden genationaliseerd. Slechts een paar blijven, meestal in de illegaliteit, bestaan.

Napoleon houdt het uit tot 1814 en wordt dan verbannen naar Elba. Ondertussen heeft hij zijn broer Lodewijk Napoleon in de gehele Nederlanden nog de achternaam laten invoeren zodat belastingen wat makkelijker te heffen werden. Jaap Havveniks was makkelijker terug te vinden in het bevolkingsregister dan Jaap Janszoon. Daar waren er namelijk een heleboel van.

Maar goed, Napoleon bleek niet voor één gat te vangen of beter gezegd op één eiland vast te houden, en verschijnt in 1815 terug aan het firmament. Samen met een leger van 125.000 man neemt hij het op de geallieerden onder leiding van Wellington. Met Napoleon loopt het niet goed af, hij vindt letterlijk en figuurlijk zijn Waterloo. Permanente exit voor de kleine fransman. Wat volgt is het congres van Wenen in 1815. Hier worden door de geallieerden de grenzen van het tijdperk na Napoleon vastgesteld en ontstaat het Koninkrijk der Nederlanden met de Zuidelijke Nederlanden (het huidige België). Willem Frederik van Oranje Nassau mag het nieuwe koninkrijk leiden en wordt Koning Willem I, de over-over-overgrootvader van Trix.

Maar met de komst van de Nederlanders raakten de monniken van de regen in de drup. Die Noord-Nederlandse Oranjes waren protestant en hielden niet zo van katholieken en hun gewoontes. Een karige wijndrinker vast, die Willem nr.1. Nooit een goede pint leren drinken. Dat noem je nu een gebrekkige opvoeding. Freud had hem waarschijnlijk een ongeneselijke neuroot gevonden, en terecht ! Maar goed, ik zal me verder inhouden.

België

Willem en consorten deelden de kloosters in drie categoriën; ziekenzorg, onderwijs en beschouwend leven. Vanaf 1818 mocht de laatste categorie geen novicen meer opnemen en eeuwig beloften meer afleggen. Een probleem, want de door onze smaakpapillen zo gewaardeerde Trappisten behoorden nu juist tot deze tot uitsterven gedoemde categorie. Waarschijnlijk deelden onze dan nog zuidelijke landgenoten de ontzetting die je bij deze gedachte bekruipt. In de tweede helft van 1830 gaan ze naar een toneelstuk met de naam: “De Stomme van Portici” en raken helemaal van de kook. Ze gaan die betweterige kaaskoppen te lijf en gooien ze de Zuidelijke Nederlanden uit. Van Speyck stribbelt in de Antwerpse haven nog even tegen, maar stemt uiteindelijk met een knallend vuurwerk in met de afscheiding. België is geboren! Biertechnisch gezien een heugelijk feit.

Kloosterleven

Nog even weer een stapje terug naar de tijd vlak na de Franse revolutie.

De abt van het klooster in La Trappe, Dom Augustin de Lestrange moet in deze voor de kloosters vijandige tijd vluchten uit La Trappe en keert na het vertrek van Napoleon weer terug in het klooster van La Trappe. Deze de Lestrange is een nogal steile katholiek. De regels van de eerder genoemde de Rancé gingen hem niet ver genoeg, het moest strenger. Geen drank van de streek, maar zuiver water. Nu moet zijn klooster populair geweest zijn, want al gauw was het meer dan vol en zond hij groepjes monniken uit om elders nieuwe kloosters te beginnen. Zo komen de Trappisten in België terecht, onder andere in Westmalle en Westvleteren. In 1827 sterft de strenge baas en heeft dan de pech dat de molens in Rome ook toen al langzaam draaiden. Zijn strenge uitleg van de regels wordt niet erkend en in 1836 wordt bepaald dat de regels zoals vastgelegd door de Rancé zullen gelden binnen de orde der Cisterciënzers der Strikte Observantie. Een pint mocht weer gedronken worden. Nu geef ik die knakkers in Rome niet snel een compliment, maar hier is het toch wel op zijn plaats. Een goede beslissing en een vooruitziende blik! Vast clericalen die wel eens iets anders dan die eeuwige wijn wilden drinken.

Brouwerij

In Westmalle draalt men vervolgens niet al te lang en begint men in hetzelfde jaar (1836) met de bouw van de eerste brouwerij. Eenmaal klaar werd natuurlijk de vraag actueel wie de roerstok moest gaan hanteren. Ene Albericus Kemp was in een vorig leven brouwersgast en kuiper geweest en ene Bonaventura Hermans was in een vorig leven apotheker en kruidendokter geweest. De eerste was vooral bekend met het werk in de brouwerij, de tweede had naar die tijd gemeten verstand van gezondheidszaken. Bier werd in die dagen vooral als gezondheidsdrank gezien. Saillant detail: beide heren waren Nederlanders. Welnu, de heren sloegen aan het brouwen, bepaald niet zonder succes en de rest is geschiedenis.

Aldus mag gesteld worden dat het ontstaan van de door ons zo gewaardeerde trappistenbieren een aparte geschiedenis kent. Het kloosterleven werd door de Franse Revolutie gedecimeerd en vervolgens kreeg het van Napoleon nog een extra zetje in de verkeerde richting. Willem I doet ook nog een duit in het zakje om het paapse zuiden eens lekker dwars te zitten. Een enkele vasthoudende en strak in de leer zijnde monnik blijft volhouden en heeft zelfs zoveel succes dat hij monniken de ware kloosterleer laat verbreiden. Zo komt België uiteindelijk aan zijn Trappisten en hun bier. Sailliant daarbij is dat de monnik in kwestie, De Lestrange, de consumptie van andere drank dan zuiver water niet toestond. Maar juist aan deze waterminnende en strak in de pij stekende fransman, hebben we te danken dat Trappisten in België terecht komen en zich uiteindelijk gaan bekwamen in de productie van de “gezondheidsdrank” bij uitstek, bier! Dus dankzij Rome en een geheelonthouder zijn wij de biebrouwende kloosterlingen gaan verafgoden. Over succesvol zendingswerk gesproken (al heet dat bij de katholieken missie, geloof ik).

Tot zover de geschiedenisles, biertje?

Zo, ik heb nu net de Samiclaus gebotteld, u weet wel: dat bier dat je in januari begint te maken en in de decembermaand erna pas gaat nuttigen. Vanuit een luie fauteuil wel te verstaan. Nu rook ik geen sigaartje, anders zou ik hem erbij op moeten steken. Mijn Samiclaus heeft bijna 6 maanden staan lageren. Dat was al een heel klein beetje te proeven (het lijkt wel rijpen van wijn, ja ja...) en verder was hij vol van smaak, flink aan de alcohol en er waren nog restsuikers te over (of niet door gist te verwerken zoetstoffen). Ik hoop dat de champagne gist, die er maanden geleden al bij ging, nog wat meer gaat doen nu ik heb gebotteld. We gaan het zien/proeven. 

De Russian Imperial Stout (u weet wel, ik beschreef dit in januari) is zojuist tijdens de vergadering van de mediacie geproefd. Hij schuimt nu braaf en is heerlijk van smaak: chocolade en koffie voeren de boventoon en de body is zacht en vol. Ik noem deze Russian Imperial Stout Ben’s Breakfast Stout naar analogie van Kentucky Breakfast Stout, welk recept ik had omgebouwd. Dat Amerikaanse bier eindigde overigens op de derde plaats  van de 'Top-ranked Beers' van de USA. En de nieuwe BB staat al weer te lageren: versie 2.0 om maar zo te zeggen, iets hoger in SG, twee andere koffiesoorten en en een zoetere chocolade deze keer en nu eens een cognac waarin ik (wat meer) houtsnippers te week heb gelegd voor de lange lageringsfase. Het is de bedoeling dat hij in januari gebotteld gaat worden. In de hoop dat dit u doet teruggrijpen naar het januari nummer, waarin ik dit project uit de doeken heb gedaan, en ook de uitdaging van een imperial stout zal aangaan.

Nu ik het toch even over de mediacie heb… Het is niet alleen dat wij ervoor zorgen dat dit blad elke maand weer in uw bus ligt: we bekijken de ingezonden stukken, elk persoon van de commissie heeft een eigen rubriek, plaatsen dit in het CMS (is niet moeilijk, kan ik ook) en Lidewij zorgt voor de eindredactie. Maar als we vergaderen, zo'n 4 x per jaar, dus zooo druk is die agenda nou ook weer niet, dan proeven we ook bieren bij degene waar de vergadering plaats vindt. Dus we combineren het werk met aangenaam verpozen. En we zoeken nog twee mensen die mee willen werken/proeven, dan maken vele handen licht werk. En een avondje naast wat vergaderen ook een Imperial Stout, Vlaams Rood en de Toetanchamon proeven is geen straf! De gefortuneerde leden met een Ipad of anderszins draagbare noviteiten, openden meteen de site van 't Wort Wat! om het recept van de Stout te bekijken. Je zag aan de twinkeling in de ogen van de proevers dat de mogelijkheid tot een brouw van een dergelijke drank er in de toekomst aan zit te komen. En hij gaat in de database van 't Wort Wat! recepten.

Ik noemde ook de Vlaams Rood: ondertussen drink ik zeer regelmatig van dit type bier, waarvan de brouw bijna 2 jaar geleden begon met de eerste batch, met dank aan de inkoopcie. Errug lekker, als je er tenminste van houdt. Jammer dat er weinig zonbegeleiding dit jaar is geweest, want buiten in het zonnetje is het pas echt genieten van zo’n bier. Ik had de nieuwe batch in een verhouding 3:1 gemengd met de oude. Matthijs anders en we hebben meteen wat uitgewisseld.

U ziet: het ‘lange’ brouwen (de projectjes zoals ik het eerder noemde) begint zijn vruchten af te werpen. Het grote genieten is begonnen en nieuwe plannen zijn gesmeed en/of al in uitvoering gebracht. Ik hoop in de nabije toekomst met meerdere cie-leden het genieten van eigen brouwsels te delen.

Proost, Ben

Aangeraden websites

• http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-13067547: Bier kan langer vers blijven .
• http://www.biernavigatie.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=4578:bierbrouwerij-uit-ijzertijd-ontdekt&catid=52:scientiasnl&Itemid=42: Bierbrouwerij uit ijzertijd ontdekt
• http://www.biernavigatie.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=4577:8ste-of-9de-trappist&catid=34:proostmagazinenl&Itemid=42: 8ste óf 9de trappist in Nederland?
• Link van Erik P, http://www.pintprice.com: de prijs van een gemiddeld bier in andere landen.
• Mexican microbrewers struggle to get ahead http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fg-mexico-beer-20110418,0,3977083.story: een verhaaltje over Mexicaanse microbrouwerijen (in het Engels)

 Volg ’t Wort Wat! op Twitter

Je kunt ons nu ook volgen op twitter, @twortwat.

Bezoek aan 7 Deugden Brouwerij Amsterdam

Sinds eind vorige jaar bestaat er een nieuwe brouwerij in Amsterdam. Het heet de 7 Deugden en heeft inmiddels al 6 verschillende bieren plus een seizoensbier. Ik heb eventjes met de brouwer gesproken bij het Alkmaar bier festival in Februari. Ik heb een van zijn bieren geproefd en het was een heel aangenaam stout die heet Stout & Moedig. De brouwer zei dat er rondleidingen en proeverijen mogelijk waren :-). Ik heb het er over gehad met mijn brouwgroep en wij hebben een afspraak gemaakt.

Eind juni zijn wij langs geweest. Het is niet ver van 't Wort Wat! vandaan! Voor €20 per persoon kregen wij een mooie rondleiding en een proeverij van 6/7 biertjes inclusief verschillende kazen en wat brood. De brouwerij is niet groot maar wel heel leuk om te zien. Bijna alles was van Brouwland, maar niet alles was opgeleverd zoals beloofd en hij moest creatief zijn!

Het proeflokaal (in hetzelfde gebouw) was heel erg leuk! De sfeer was prima met veel hout. De bieren waren allemaal heel goed. Geen slechte bieren. Er waren een paar heel verrassende bieren. Een pils met een lichte pittigheid en een bier gemaakt met Tijm. De stout was nog steeds mijn favoriet.

Wij hadden ook tijd om de aangesloten winkel te bezoeken. Het zag er ook mooi uit. Wij konden al zijn bieren ter plekke kopen en dat deden wij graag!

Ik denk dat het wel de moeite waard is voor een ’t Wort Wat avond!

Dean Southall
deanso@yahoo.com

Vijftig bierbrouwerijen openen hun deuren

Nederland heeft meer dan honderd bierbrouwerijen! En die brouwerijen maken heel veel verschillende bieren in alle uiteenlopende smaken.
Maak kennis met de bieren en de brouwers op zaterdag 24 en zondag 25 september 2011.

Vijftig brouwerijen stellen hun bierbrouwerij, proeflokaal, etc. open voor het publiek. Daarmee wordt het record van 2010 (30 deelnemers) ruimschoots overtroffen!

U bent welkom in Almere, Amersfoort (2x), Amsterdam (4x), Arnhem, Berghem, Bodegraven, Coevorden, De Meern, Den Haag, Den Ham, Den Hoorn, Ermelo, Gramsbergen, Groningen (2x), Haarlem, Heerlen, Hengelo, Heumen, Hilvarenbeek, Hulst, Jabeek, Kamperland, Leiden, Limmen, Moergestel, Nagele, Nijmegen, Oirschot, Ommen, Oosterhout, Oud-Beijerland, Oudeschild, Purmerend, Raalte, Rha, Roermond, Rotterdam, Schijndel, Sint-Michielsgestel, Uithoorn, Veenhuizen, Weesp, Wezep, Zaandam en Zutphen.

Het programma en de openingstijden verschillen per locatie. Op de website http://www.nederlandsbier.nl vindt u meer informatie.

Klik op de KAART voor de deelnemende brouwerijen in uw regio. Of klik op de LIJST voor een overzicht van de deelnemers op zaterdag en/of zondag.

Kom langs en geniet van Nederlands Bier!

Het is weer zover: de jaarlijkse Polderbok moet weer gebrouwen worden. Na de hindernissen van de afgelopen jaren waren we er op gebrand om dit jaar zonder kleerscheuren de brouw te voltooien.

Om de gehele dag aan het brouwen te kunnen besteden werd op donderdagmiddag geschroot, dus toog de bijna voltallige polderbok-commissie , een aantal per trein, andere leden per metro of bus naar Amsterdam om de ruim 300 kg mout te schroten.

Het schroten gebeurt op de zolder van de Prael. Wie er wel eens is geweest hoopt dat  de buitentemperatuur niet zo hoog is om het binnen wat dragelijk te hebben, zeker als er 300 kg ligt te wachten.  Al met al was het toch redelijk snel gebeurd. De chocolade mout werd (in tegenstelling tot verleden jaar) niet vermalen. Ja, alles wordt uit de kast getrokken om het filter tijdens het spoelen niet dicht te laten slibben.

Na afloop even een biertje proeven, zoals een Johnny, André, Heintje, Willy of Willeke. Ach, het hele smartlappenfestival kwam langs. Daarna een hapje bij Kam Yin en snel naar huis want morgen is het weer vroeg dag.

Vrijdagmorgen vroeg  verzamelen op het station van Hoofddorp. Toen ik om 06.25 uur aankwam zat Theo al met zijn krantje in het ochtendzonnetje en Erik nam de dienstregeling nog even door: een trein had vertraging en nu was de vraag of de trein die aankwam nou onze trein was of die met de vertraging. Het bleek dat ze allebei via Amsterdam CS reden dus “onze” trein vertrok om 06.31

Om 2 minuten voor 7 liepen we redelijk fit en gedreven door de adrenaline om het brouwproces te doen slagen, door de Warmoestraat, alwaar Patrick, die met bus en metro vanuit Mijdrecht naar Amsterdam kwam, zich ook bij ons voegde, waarna we om klokslag 7.00 uur brouwerij de Prael binnenstapten.

Lars was iets eerder gearriveerd en had onderweg een kop koffie gescoord. Op de vraag van: wilt u een gewone of grote kop, antwoordde Lars: doe maar een GROTE en aldus geschiedde. Het duurde dan ook ruim een half uur voor die beker leeg was en ik heb eigenlijk niet opgelet of Lars daarna nog koffie gedronken heeft. Na binnenkomst werd direct actie ondernomen, 880 liter water werd in de brouwketel gepompt en op temperatuur gebracht. Snel een slok koffie en aan de slag.

Vier man naar de zolder om de mout te storten, eerst een zak pilsmout, daarna de donkere mouten en eindigen met de rest van pilsmout. Dan vlug naar beneden om de brouwketel te bedienen.

Een ieder was volop bezig met het brouwproces. Alles werd gecheckt en dubbel gecheckt, (als hobbybrouwer moet je natuurlijk alles meten en weten) eigen thermometer meegenomen voor  temperatuurmeting  (vorig jaar schoot de temperatuur  van 58°C naar 76°C en weer terug en de aanwezige handthermometer had een behoorlijke afwijking)  alles bleek onder controle maar… wie hield nu de tijd bij?? We waren zo bezig met de punten die vorig jaar verkeerd gingen dat hetgene wat wel goed was gegaan nu geen aandacht kreeg.  Snel de tijdklok ingesteld en op weg.  In het begin het roermechanisme een beetje helpen met de spaan, zodat er geen droog schrootsel rond de temperatuurvoeler bleef zitten, want dat kan de temperatuurregistratie beïnvloeden.

Na de tweede maischrust  en alle controles werd de sfeer wat meer ontspannen er kwam tijd voor een praatje, kopje koffie en er werd zelfs voorzichtig gelachen. Jan was ondertussen druk in de weer met fotocamera, de resultaten staan al op de website van t Wort Wat.

Rond een uur of 10 werden we weer wat nerveuzer: het pompen kwam in zicht. De omwentelingen van de pomp mogen niet hoger zijn dan 11,5 Hz.  om het dichtslaan van het filter te voorkomen. Zodra de pomp liep was het een drukte vanjewelste, trapje op trapje af, kijken in de maischketel, dan weer in de klaringsketel, loopt alles nog door!!, zie ik daar iets onverwachts en JA hoor rond 11.00 uur allemaal lachende gezichten, het werkte. Het verdere brouwproces was daarna appeltje eitje, een gesprekje hier, een boterhammetje daar en voor we het wisten moesten we weer aan de arbeid. De klaringsketel moest worden geleegd en schoongemaakt.  De bostel vanuit de klaringsketel in de lege moutzakken afvullen, dichtbinden en afvoeren naar beneden langs de kaai waar de “bostelboot “ het zou komen ophalen.

Rond 14.00 uur werd het bier overgepompt naar de whirlpool. Maar zoals altijd zit er een addertje onder het gras: onze SG was gedaald van een eerste meting 1071 (tijdens spoelen) naar 1065.  Aii, aii… hadden we langer moeten doorkoken of is er iets anders gebeurd? Dit jaar wordt het dus een gewone bok in plaats van een dubbelbok.

Waarschijnlijk zat er een gat in de bostel ter hoogte van het roerwerk. Achteraf  bleek dit een vaker voorkomend probleem, wat dan wordt opgelost door het gat te dichten met de roerspaan.  Al met al om ca 14.15 de handen geschud: het karwei is geklaard, ca. 1050 liter bier was via de whirlpool in de gisttank terecht gekomen en nu maar afwachten hoe het bier gaat smaken. Over smaken gesproken: we hebben nog wat biertjes geproefd, zoals: kaneelbier (Brederode) Lentebok, Milkstout en een pils gebrouwen door Bart (Preal) om de tijd, tot de clubavond van 't Wort Wat! in het proeflokaal door te komen. Al met al een lange dag en de les voor volgend jaar is: 2 uurtjes later beginnen.

PS: 

• SG na 4 dagen bij 22°C al naar 1024 gezakt.
• Erik en Theo zijn naar de Prael geweest om het bier te proeven. De smaak was zonder meer uitstekend, lekker moutig, niet te zoet maar ook niet te droog, mooi donker van kleur, goed schuim en het alcohol percentage ligt op 6,5 % en na twee 25cl glaasjes werd het tijd om naar huis te gaan.      

Verslag van de bespreking met Fer Kok van brouwerij de Prael op 13 mei 2011.

Aan de hand van een actiepuntenlijst, opgesteld door Erik Deelissen, werden de volgende zaken besproken:

• Het recept, dat blijft hetzelfde als vorig jaar, de donkere mout wordt normaal geschroot.

• Fer Kok blijft de hele brouwsessie bij ons om te kijken of alles goed gaat

• De snelheid van de pomp die het wort uit de filterkuip zuigt wordt afgesteld op max. 11,5 Hz

• We gaan uit van 1000 l. opbrengst, hiervan wordt de helft in in vaten gebotteld en ander helft in flessen van 75 cl

• Het bier wordt na het bottelen meteen opgehaald door de leden van de Commissie en opgeslagen bij een van hen (dit is mogelijk omdat het bier onder koolzuurdruk wordt afgevuld zodat nagisting op fles niet nodig is).

  Hiermee wordt voorkomen dat er dozen bier verdwijnen.

• We hebben gevraagd waar zij hun etiketten laten drukken, het blijkt dat de hoeveelheid die wij nodig hebben te klein is om rendabel te zijn

• Fer heeft uitgelegd waarom er verleden jaar veel mis ging met het reinigen van de vaten. Het had ook te maken met de opstelling van de te reinigen vaten en opslag. Het personeel was daarvan niet goed op de hoogte, maar dat is nu ondervangen door het reinigen nu anders in te delen en de opstelling van vieze en schone vaten duidelijk te scheiden. Het is een probleem dat inherent is aan deze brouwerij

• De polderbok wordt gebrouwen op vrijdag 24 juni 2011, de dag ervoor wordt geschroot. De Polderbokcommissie zal na afloop van het brouwen in de brouwerij/proeflokaal blijven, omdat er aansluitend de clubavond van ’t Wort Wat daar plaatsvindt.

• We vertrouwen er op dat komende brouwsessie beter zal gaan verlopen dan voorgaande jaren.

De gezamenlijke brouwdag van 24 september komt alweer naderbij. We gaan dan een Oatmeal Stout brouwen. Oatmeal  Stout is een Stout, waarbij havermout wordt gebruikt tijdens de bereiding. Meestal zal dit niet meer zijn dan 5% op de totale storting. Vroeger was een aandeel van 25% echter heel normaal, omdat het een goedkope grondstof was. Een teveel maakt het bier echter bitter. De haver geeft het bier niet alleen uitgesproken en gelijkmatig mondgevoel, maar geeft het ook een vleugje zoet, in tegenstelling tot de meeste andere soorten stout.  De smaak van Oatmeal Stout is dus veelal zoetig, bitter met een branderige smaak. Het wordt veelal bereid met gebrande grondstoffen, zoals bijvoorbeeld geroosterde mout. Het alcoholgehalte ligt meestal tussen de 4 en 7 volume procenten. We gaan brouwen in de schuur van een aardbeienkweker in Lisserbroek. Op deze loc atie hebben reeds een aantal maal eerder gebrouwen. Zeer waarschijnlijk zal de dochter des huizes weer voor de catering zorgen.

Kwekerij E. Duivenvoorden
Turfspoor 57
2165 AW Lisserbroek

Mocht je mee willen doen, schrijf je dan in voor de brouwdag via de website. Let op! De aanmeldprocedure voor gezamenlijke brouwdagen is gewijzigd. Log in bij 't Wort Wat website, en klik in het "Voor leden" menu op "Brouwdag". Daar kun je het aanmeldformulier invullen. Je kunt je tot en met 10 september opgeven voor de gezamenlijke brouwdag.

Braumanufaktur

De helft van alle Weyermannmout is bestemd voor de export. Exporteren is meer dan het sturen van enkele zakken mout naar vreemde landen. Al merkte Beate Ferstl op, dat telkens als een buitenlandse brouwerij een foto terugstuurde met het bewijs dat de wit-rode zakken waren aangekomen, men bij Weyermann zei: “Hoera, onze ambassadeur is gearriveerd.” Export is ook service en advies. Omdat het vele buitenland dat Duitsland heeft vaker niet dan wel het Reinheitsgebot kent, installeerde Weyermann in 2003 een microbrouwerij met een capaciteit van 2,5 hl op het mouterijterrein. De tweede brouwerij derhalve, naast de Sinamarbrouwerij. De installatie komt van een andere beroemde Bamberger firma, Kaspar Schulz.

In die installatie brouwt brouwmeester Oliver Honsel met zijn team net zo vrolijk Reinheitsgebotbieren als bier dat duidelijk verder gaat dan enkel water, mout, hop en gist. Een India Pale Ale met Amerikaanse hopsoorten, die een typisch grapefruitaroma geven. Of een Coffee Stout met koffie uit Kenia, een frambozenporter of een saffraanbier. Weyermann heeft twee biersommeliers in dienst, waarvan Ulrich Ferstl er een is. En die kunnen bijvoorbeeld hun buitenlandse klanten over bierrecepten adviseren, maar ook Duitse brouwers helpen die wel de smaak van een koffiestout willen benaderen, maar dan met de vier klassieke elementen van het Reinheitsgebot. Het geeft Weyermann de mogelijkheid te experimenteren met mouten, met niet-granen die ‘graanachtige’ eigenschappen hebben, zoals boekweit, of met kruiden en vruchten.

De microbrouwerij is ondergebracht is het gebouw waar vroeger de oude Sinamarinstallatie stond. Terwijl Ulrich Ferstl ons proefglaasjes Böhmisch Dunkel, Maibock en Kerstbier in Deense stijl uit 2009 uitschenkt, vertelt hij hoe de Sinamarbrouwerij voor de Tweede Wereldoorlog naar Potsdam gebracht werd, nadat men in Beieren het brouwen van Farbebier verboden had wegens vermeende strijd met het Reinheitsgebot. Na afloop van WO II kwam Potsdam in de Russische zone te liggen. Niet zo gunstig, gezien het feit dat de Russen in hun zone nogal veel Duitse installaties ontmantelden en naar de Sovjet-Unie overbrachten. Weyermann is er echter in geslaagd in 1945 de brouwerij en de vacuümindamper naar Bamberg over te brengen, waar ze opnieuw in gebruik zijn genomen.

Intussen proeven wij de drie bieren en merken dat de Maibock van 2010 in de beugelfles verzuurd is. Gelukkig is Ulrich biersommelier en probeert hij ons niet te overtuigen dat dit de bedoeling is. Dus dan maar iets meer Böhmisch Dunkel en Deens Kerstbier. Met enig verlangen kijken we naar de lagertanks waar onder meer een zwaar bokbier met de naam Willy Wonka ligt te rijpen. “Veel Engelstalige toeristen vinden dat het Weyermanncomplex op de chocoladefabriek uit Charlie and the Chocolate Factory lijkt”, verklaart Ulrich Ferstl. “Als ze over het terrein lopen, roepen ze ‘Willy Wonka, Willy Wonka’. We hebben gezworen ooit een bier onder die naam te brouwen. Vandaar.”

En wat ons verlangen betreft, er mocht maar een persoon aan de lagertanks komen ter voorkoming van infecties. Die heette Oliver en was niet aanwezig. 

PK 

Sinamar

(Zie foto)

Op het mouterijterrein van Weyermann is de Heinz Weyermann Röstmalzbierbrauerei gevestigd. Volgens het Duitse Reinheitsgebot wordt een bier gemaakt, Sinamar, dat andere brouwers aan hun bier kunnen toevoegen om zo de gewenste donkere kleur te krijgen. Een brouwsel is 92 hl groot. Omdat Sinamar geen op zichzelf staand drinkbier is, vindt vergisting versneld plaats, terwijl de noodzaak voor lagering geheel ontbreekt. Zodra het bier gereed is, wordt het in een vacuümindamper ingedampt tot eenzesde van het oorspronkelijke volume. Op jaarbasis wordt van 45.000 hl bier 7000 hl Sinamar en moutextracten gemaakt. Het extreem donkere concentraat Sinamar heeft een eigen kleur van circa 8600 EBC.

Weyermann Party's

Een lijfspreuk van Sabine Weyermann is “maak je klanten tot vrienden”. Samen met haar man Thomas zoekt zij haar klanten overal ter wereld op, van de World Beer Cup en de Craft Brewers Conferentie in de VS, via het Europese Bierfestival in Kopenhagen tot de Pianeta Birra beurs in Rimini. Alle klanten en relaties worden jaarlijks uitgenodigd op de ‘Weyermann Bavarian Party’. Dan is iedereen welkom op het bedrijf, altijd op de zaterdag na de laatste beursdag van de Brau Beviale in Neurenberg. De meeste klanten zijn toch in de buurt. Veel Amerikaanse en andere buitenlandse brouwers maken van deze gelegenheid gebruik om zich te oriënteren en vriendschappelijke banden aan te knopen. Een gevolg daarvan is dat Rauchbier en andere Duitse biertypen nu ook elders ter wereld worden gebrouwen.

Naast deze drukbezochte party met rondleidingen in de mouterij in vele talen waaronder steevast Russisch, vinden zulke bijeenkomsten bij Weyermann het jaar door plaats. Zoals het zomerfeest in juli 2008 ter gelegenheid van 100 jaar Carapils-mout. Of het jaarlijkse treffen van de Diplom-Biersommeliers. Alle gasten worden vermaakt met steeds weer nieuwe attracties. Of het nu een traditionele Beierse dansgroep in lederhosen is, een vuurspuwer of een os aan het spit, steeds vloeit het eigen bier uit de proefbrouwerij daarbij rijkelijk. In één moeite door laten Sabine en Thomas zien wat er allemaal met Weyermann-mout gebrouwen kan worden en zijn hun gasten tevreden.

Theo Flissebaalje

Nogmaals met dank aan PINT om deze interessante informatie te mogen plaatsen.

Deze maand gaan we met zijn allen de Egyptische oudheid herbeleven. Althans dat geldt voor de actievere brouwertjes onder ons die het clubrecept hebben gekocht.

Op de clubavond werden helaas de buisjes gist niet afgeleverd. Die staan nog ergens bij een pyramide te wachten op transport. Niet getreurd, de inkoopcie heeft nog wat zakjes drooggist bij zich.

Het was wel even opkijken van de Teff eragrain, een piepklein korreltje, zodat (in mijn geval) 375 gram een heuse volle zak piepkleine korreltjes opleverde. Tja, wat daarmee te doen. Vermalen gaat echt niet. Daar ik geen giststarter hoefde te maken had ik bedacht dat ik wel maandag zou kunnen brouwen en toen ik zondagavond thuis kwam heb ik meteen de Teff op het vuur in een klein pannetje geplaatst en daarna tot de volgende ochtend weggezet. Toen toch even de rest van het pakket gepakt en het recept verder bekeken. Hmm, die 900 gram tarwe- en gerstvlokken zitten toch niet bij de mouten? Nee, klopt, ze zitten er helemaal niet bij!!! In paniek de inkoopcie gebeld, die natuurlijk geen thuis geeft. De een had niets ingepakt, kon het dus niet weten en de ander was natuurlijk meteen al gewaarschuwd en nam zijn mobiel gewoon niet op. Tja, een brouwer moet toch wat en aldus de volgende ochtend naar de Dekamarkt (die is tenminste op maandagochtend open) en een pak Zonnatura muesli gehaald. Daar zitten hopelijk niet teveel conserveermiddelen in. En thuis uitpluizen natuurlijk want al die rozijntjes en stukjes banaan moeten er uit… Tja, ontslag voor de inkoopcie, het niet uitkeren van hun bonus en verplicht havermout eten van mijn pakket, daar zou onze briefwisseling straks vast over gaan.

Ondertussen is de Teff helemaal de pan uitgerezen en is het een grote dikke harde massa geworden. In brokstukken bij het maischwater gestort en naderhand met de hand wat fijner gemaakt. Dit is wel een echt recept uit de oude doos, zeg…

Maar de wort wordt netjes door de enzymen ontleed en het wordt gaandeweg makkelijker door de brei te roeren. En zoet smaakt het ook en uiteindelijk is de zetmeelproef aan het eind prima. En, ook belangrijk bij zo’n stort: gelukkig loopt er niets vast tijdens het spoelen. Bij het zien van de brei die overblijft blijkt toch wel dat ik heel veel kleine stukjes gedroogde banaan moet hebben gemist. En andere onbekende granen… Nadat de wort op het vuur is gezet, zet ik drie grote dadels in warm water met wat sulfiet (om alvast enkele wilde gistjes af te schrikken). Ook heb ik besloten toch een beetje hop te gebruiken, want anders moet dit bier wel heel snel worden weggedronken. Misschien zou het wel leuk zijn om het twee weken voor een feestje te maken, zonder de hop en het zo uit de gisttank te schenken. Dan gaat het pas echt lijken op wat men vroeger deed. Maar ik heb over 2 weken geen feestje, dus toch maar gisten, lageren en bottelen… Voor het volgende feestje dat zich aandient.

Dat doet me denken aan een feestje, heel erg lang geleden. Ik speelde destijds in een groepje Indianen muziek uit Bolivia en Equador, en had me door de mensen die hier in Nederland vaak in de steden speelden laten uitleggen hoe je Chicha moest maken: maisbier volgens indianenmethode. Dus ook ik gooide in een volle emmer water flink wat mais, rozijnen en suiker bij elkaar en ach, je wist toen niet beter, je gooide er wat tabletten biergist bij, van de drogist die beweerde dat ‘gezonde’ mensen dat slikten. Na een week zag het eruit alsof de Zuid-amerikanen al langs waren geweest en te diep in de emmer hadden gekeken. Maar na het weg halen van de gistende massa kwam daar toch een heel acceptabel en fris drankje te voorschijn. Niettemin ging iedereen na het verplichte glaasje over op een meer bij de tijd passende alcoholische consumptie.

Maar goed, ik ben met experimenteel oudheidkundig onderzoek bezig: de laatste 10 minuten gebruikt om stukjes dadels bij te voegen, daarna de kruiden en op het eind de dikke honing. Dan het vuur uit, en hevelen maar. Onderin de pan bevindt zich een enorme klont eiwitten, veel meer dan normaal. Van de muesli?

Ik haal het SG netjes, maar kom wel wat litertjes tekort. Maar dat kan wel kloppen door al dat geschuif met ingrediënten. Dat zal men in Egypte ook wel normaal hebben gevonden. Wat je te vergisten had, dat ging in de pan. Als het maar bier wordt…

Ben benieuwd naar de andere oudheidkundigen onder ons.

Proost, Ben

De drie moutpijlers

Weyermann maakt ongeveer 80 producten voor de voedingsmiddelenindustrie. Het grootste deel daarvan bestaat uit moutsoorten voor brouwerijen. “Onze moutsoorten”, zegt Ulrich Ferstl, “kun je grofweg in drie verschillende schema’s onderverdelen. De reguliere mouten vormen de eerste pijler. Pilsner, Pale Ale, Wiener of Münchner mout. De normale tarwemout zou je er ook toe kunnen rekenen. Voor het maken van deze moutsoorten wordt het klassieke moutproces gevolgd: weken, kiemen, eesten, achtereenvolgens ongeveer 24 uur, vijf dagen en 24 uur. Een week voor het gehele proces, dus.

De tweede pijler zijn de Caramouten. In totaal een tiental. Carapils, Carahell, Caramünch. Een Carabelge voor de Belgische abdijbieren. Carared, enzovoorts. Caraproducten krijgen de eest niet te zien. Het groenmout met een vochtpercentage van 45 gaat rechtstreeks naar de roosttrommels voor karamellisatie, voor suikervorming.” Ulrich breekt enkele carakorrels doormidden en laat ons de suikerkristallen in de kern zien. “De versuikeringstemperatuur ligt boven de 70 ºC, daarna wordt de temperatuur opgetrokken naar 180-200 ºC en zolang vastgehouden totdat we de juiste kleurdiepte bereikt hebben. Alleen bij de Carapils vindt enkel de versuikeringsstap plaats, om de kleur zo licht mogelijk te houden. Caramouten geven volheid aan het bier, zorgen voor mooi schuim en kunnen het moutaroma verhogen, maar met Caramouten alleen kun je geen bier brouwen. Ze vormen een bijgave bij de reguliere mouten.

De derde pijler tenslotte zijn de Röstmälze, de geroosterde mouten. Ze worden gemaakt via het klassieke moutproces, zij het dat ze niet zo intensief geëest worden. Na het eesten komen ze in roosttrommels, waarbij ze bevochtigd worden met water totdat de mout een vochtpercentage van ongeveer vijftien heeft. De temperatuur ligt tussen 70 en 80 ºC. Na anderhalf tot twee uur begint het eigenlijke branden. De temperatuur stijgt tot 180 à 200 ºC en het roosteren van de mout duurt een tot anderhalf uur. De kleuren variëren van 800 tot 1500 EBC. Ook gebrande mouten zijn bedoeld als bijgave aan de reguliere mouten. Hun percentage ligt tussen de een en vijf procent. Meer niet.”

Op de afdeling waar de trommelovens staan, zien we steeds in beweging zijnde trommels. Volgens Ulrich Ferstl is dit nodig om een zo afgewogen mogelijk, niet te bitter eindproduct te krijgen. Om te garanderen dat de trommels blijven bewegen is Weyermann op twee verschillende Bamberger elektriciteitsnetten aangesloten. Wij bewonderen de apparatuur en snuiven de geur op van koffie, Ersatzkaffee eigenlijk, of, beter nog, Röstmalz. De medewerkers op deze afdeling doen meer dan geur snuiven. Ze proeven ook regelmatig de tussenproducten en het eindproduct op kwaliteit en bitterheid.

Meer specifieke mouten van Weyermann zijn bijvoorbeeld zuurmout voor verlaging van de pH van een beslag, om zo de stabiliteit te bevorderen, Rauchmalz voor het typische Bamberger Rauchbier of Boheems Tennenmalz. Tsjechisch mout van een vloermouterij, zouden wij zeggen, waar de gerst om te kiemen nog over de vloer wordt uitgespreid in plaats van in de meer gebruikelijke kiemkasten. Vereiste is dat niet alleen de gerst uit Bohemen komt, maar ook het moutproces traditioneel Tsjechisch is. Deze mout is uiteraard bij uitstek geschikt voor het maken van Pilsener bier op Pilsener wijze. Voor rode, donkere en amber bieren is er nog melanoïdinemout. Groenmout met een hoog eiwitgehalte en 50% vocht wordt op een gegeven moment niet meer geventileerd, waardoor het bij kieming vrijkomende koolzuur niet meer verdwijnt en de kieming stopt. Tegelijkertijd stijgt de temperatuur en maken de enzymen kleine suikerketens en aminozuren aan, die de basis vormen voor de Maillardreactie. Dit is de chemische reactie die optreedt tussen suikers en aminozuren onder invloed van warmte en in zowat alle bak-, braad- en brouwprocessen voorkomt. De smaak van melanoïdinemout lijkt op die van Münchener mout, iets zoetig, en de kleur is roodachtig. Om op de vraag naar bioproducten in te spelen zijn een groot aantal Weyermannmoutsoorten ook met het biolabel verkrijgbaar.

De speciaalmouten van Weyermann worden in Bamberg in zakken verpakt en per pallet of per losse zak aan de klanten geleverd. Ook kunnen vrachtwagens de mout per losse vracht bezorgen. Verpakking vindt plaats op het mouterijterrein, waarna de zakken via een lopende band naar het aan de andere straatzijde nieuwgebouwde logistieke centrum gaan voor opslag en verlading. 

Nadat op 28 januari het bezoek aan de Jopenkerk letterlijk in het gedrang kwam (gezien de drukte daar), heeft Michel Ordeman van Jopen ons uitgenodigd om nog een keer te komen kijken.

Dinsdag 19 april was het zover, 15 't Wort Watters kwamen opdraven bij de Jopenkerk. Jammer dat het er niet méér waren, want de afwezigen hebben wat gemist!

Even na half negen, toen iedereen al een heerlijk Jopenbiertje had kunnen proeven, zette Michel een 10 minuten durend introductiefilmpje van de biergeschiedenis van Haarlem en het huidige Jopen aan. Een bijzonder leuk filmpje, want diverse mensen vroegen al meteen of het ergens op internet te zien was. Dat is nog niet het geval, maar Michel zou over de mogelijkheid gaan nadenken. Daarna gaf Michel uitleg over de technische aspecten van de brouwerij, de receptuur, en beantwoordde vragen van leden.

Gezien de geringe opkomst, was er de mogelijkheid om een rondleiding in de (anders veel te krappe) brouwerij te krijgen! Dit was voor iedereen het  hoogtepunt, ook omdat we de Barrevoet IPA mochten proeven uit de lagertank! Een heerlijke IPA, met een heel aparte smaak door de gebruikte (Nieuw Zeelandse Nelson Sauvin) dry-hoppen.

Iedereen was onder de indruk van de prachtige brouwinstallatie van Jopen, zowel uiterlijk als technisch een knap staaltje. De brouwerij is door het Duitse BrauKon gebouwd, maar moest behoorlijk worden aangepast aan de eigenzinnige recepten van Jopen. De meeste Duitse brouwerijen maken bieren met een laag alcoholpercentage, en alleen gerstemout. Om de zwaardere Jopenbieren met een veelheid aan graansoorten te kunnen brouwen, heeft brouwmeester Chris Wisse de installatie flink laten aanpassen.

De meeste brouwerijen maken hun recept op aantal liters (zo zijn onze recepten ook altijd vermeld). Bij Jopen worden recepten afgestemd op het aantal kilo's mout. Ieder brouwsel bevat 400 kg mout, en het recept bepaalt hoeveel liter bier daar dan uit komt. Door deze benadering wordt altijd optimaal gebruik gemaakt van de mogelijkheden van de filterkuip.

In feite bestaat de brouwerij uit twee lokaties. Het bier wordt nog vergist en gelagerd in de Jopenkerk, maar wordt daarna getransporteerd naar de WaarderPolder. Daar staat deel twee van de brouwerij, waar onder andere gecentrifugeerd wordt (onttroebelen), en afgevuld op vat en fles.

Na afloop van de brouwerij-rondleiding liet Michel ons nog het Leibier proeven, een bier dat voor 100 euro per 2 flessen verkocht werd toen bleek dat het dak van de kerk gerestaureerd moest worden. Dit is een hele zware Russian Imperial Stout, maar door de gebruikte mouten (onder andere rogge!) heeft het een hele zachte en volle smaak. Wat een geweldige bier! Het is zo lekker dat ik het wel had willen kopen, maar 50 euro per fles is me toch net iets aan de hoge kant!

Na afloop hebben we nog heerlijk aan de (nu veel rustigere) bar kunnen nagenieten van een biertje, en tegen half twaalf gingen de meesten naar huis.

Jopen, bedankt voor deze uitnodiging, we hebben ervan genoten!

Ernst de Moor.

door Peter Wester (KWBG)

Het bestuur had leden van het Kennemer Wijn en Biermakers Gilde (KWBG) uitgenodigd om deel te nemen aan de brouwdag van 16 april. Er kwamen 4 leden, waaronder Peter Wester (de voorzitter) om de dag mee te maken. Onderstaand verslag heeft hij naar aanleiding van het bezoek geschreven.

Kort verslag van de vergadering van de Polderbok Commissie. Als commissie hebben we dit jaar voor het eerst vergaderd op 14 april 2011. De volgenden zaken zijn aan de orde geweest:

1. Draaiboek en mindmap
2. Recept en eventuele verbeteringen
3. Brouwerij
4. Hoeveelheid
5. Presentatie op clubavond van september
6. Stukjes voor het clubblad
7. Contact met de brouwerij 
8. Etiket (We hebben nog ongeveer 600 etiketten over die we nog een keer kunnen gebruiken. Als het ons lukt om meer bier te brouwen dan vorig jaar, dan hebben we daar niet genoeg aan. Omdat onze vast drukker failliet gegaan is vraag ik hierbij aan jullie of iemand soms connecties heeft met een drukkerij om voor weinig geld nieuwe etiketten te laten drukken. Hij kan zich bij mij melden.)

In het volgende clubblad lezen jullie hoe het contact met brouwerij is verlopen en of er nog verbeteringen t.a.v. het recept zullen plaatsvinden en of er misschien iets te melden valt over een andere drukker.

Namens de Polderbokcommissie,
Theo van de voorde 

Kopenhagen! 

Ik ben een weekend weg geweest in Kopenhagen 8 t.m 10 april.  Kopenhagen is een mooie stad.  Beter nog, het was heel zonnig en redelijk warm. Heerlijk!  Er is veel te doen in Kopenhagen, bootje rond de haven, de kleine zeemeermin bezoeken, enz.  Er is ook Tivoli, een mooi pretpark tegenover het treinstation. 

Maar jullie willen horen over bier, toch?  Ondanks Carlsberg, wordt de bier scene in Denemarken steeds beter.  Mikkeller (ik heb de brouwer twee keer ontmoet in Nederland) is de Deens versie van De Molen.  Hij brouwt een aantal ontzettend lekkere bieren en hij heeft ook zijn eigen bar in Kopenhagen.  Bier in Kopenhagen is duur, ongeveer 10 Euro voor een halve liter goed bier!  De Mikkller bar was mooi en druk tijdens het weekend.  Er waren een aantal van zijn eigen bieren maar ook bieren uit andere landen.  Wij kochten een 75cl Amerikaans Alesmith Speedway Stout http://www.ratebeer.com/beer/alesmith-speedway-stout/14232/ voor ongeveer 30 Euro (3 van ons deelden de fles).  Het was lekker maar niet de beste Imperial Stout. 

Er zijn ook ten minste drie brewpubs.  Wij hadden slechts tijd om eentje te bezoeken. Kopenhagen Brewpub http://www.ratebeer.com/Places/ShowPlace.asp?PlaceID=4222.  Makkelijk te vinden.  Een goed eruit ziende brewpub met een aantal eigen biertjes van het vat, een bier of 10 ongeveer.  Ik heb de porter en de barley wine geproefd, allebei lekker!

Aanbevolen links

Link van Dirck.  Spelletje van bier/spies combinaties  http://dsc.discovery.com/tv/brew-masters/games/beer-match-up/ 

Brewmasters, met Sam Calagione van Dogfishhead brouwerij, op Discovery chanel te zien http://bier.blog.nl/biernieuws/2011/03/06/het-nieuwe-bier-van-dogfish-head#more-3432

Een nieuw twee-talig BLOG (Engels & Nederlands) geschreven door 2 Nederlanders, Jan Ronald Crans (van de Zeeburg brouwerij) en een vriend van hem in America http://beeraficionados.blogspot.com/

Iets dat NIKS met bier heeft te maken!  Mag dat?  ;-)  Ik ben gekozenals Expat van het Jaar!  http://www.expatica.com/news/community_focus/Announcing-the-winners-of-the-Expat-of-the-Year-Awards-2011_137149.html

Dean Southall
deanso@yahoo.com

Excursie ’t Wort Wat! 26 mei 2011

Omschrijving

De excursiecommissie heeft deze keer een heel interessant programma voor jullie bedacht. We bezoeken drie brouwerijen, de kleinste van Limburg, een grote brouwer en een die op de weg van hobby naar professioneel een heel stuk is gevorderd.

We gaan eerst naar 'De Lindeboom' in Neer bij Venlo (http://www.lindeboom.nl/welkom_nl.htm). Bekend van Theo Sonnemans, hij heeft al eens een clubavond gevuld met een verhaal over koken.Hierbij zullen we een rondleiding krijgen (dit is uitzonderlijk, rondleidingen worden in deze brouwerij niet gegeven, alleen horeca relaties worden af en toe uitgenodigd). Theo de brouwmeester baalde dat wij op 26 mei langs zouden komen, omdat op deze datum zijn dochter in het huwelijk treedt, maar hij probeert nog even tussen de drukte door langs te komen. Na de excursie krijgen jullie 2 consumpties aangeboden in het proeflokaal. Alles wat jullie meer willen drinken is voor eigen rekening. Tevens is er de mogelijkheid in het winkeltje naast het proeflokaal bieren aan te schaffen voor thuis, de Gouverneur 104 en Venloos Alt zijn in ieder geval de moeite waard. (De rest kennen we nog niet).

We bezoeken daarna de 'Dorpsbrouwerij De Maar ' in Jabeek, bij Sittard (http://www.dorpsbrouwerijdemaar.nl). Heel klein, zelfgebouwde bijzondere installatie. In doorsnee brouwt hij rond de 50 liter per keer. De dorpsbrouwerij is in een oude Limburgse hoeve die bestierd word door de Heer Bemelmans. Een bezienswaardigheid waarbij velen nog ideeën kunnen opdoen voor het thuis brouwen. Hier wordt kleinschalig gebrouwen! We gaan in kleine groepen de brouwerij bekijken en krijgen 3 consumpties aangeboden. Alles wat jullie meer willen drinken is voor eigen rekening. Buiten is een heerlijk terras, op het grasveld scharrelen de kippen rond die gevoerd worden met bostel van de brouwerij. Tevens de mogelijkheid om bieren aan te kopen voor thuis.

Ten slotte gaan we naar Sint Servattumus in Schijndel (http://sintservattumus.nl/welkom.html). Deze brouwerij word geleid door Toon met behulp van twee vaste krachten en een heleboel vrijwilligers. In een groot bedrijfspand is de brouwerij gevestigd. Na een inleiding van Toon gaan we in groepen de brouwerij bezichtigen. Tijdens de rondleiding krijgen jullie 2 biertjes aangeboden. Na de excursie gaan we bij Toon eten, jullie krijgen een warm en koud buffet plus nog een biertje. Alles wat jullie meer willen drinken is voor eigen rekening. Ook hier is de mogelijkheid in een klein winkeltje binnen de brouwerij bieren aan te schaffen. Uit eigen proefervaring: er zijn heel lekkere bieren bij.

Algemene informatie

Wat krijgen jullie voor je geld:

• Busreis uit en thuis
• 3 brouwerij bezoeken met 8 consumpties
• Warm en koud buffet ’s avonds.

Zelf meenemen:

• Koffie, thee of frisdrank
• een lunchpakket voor in de bus.

De kosten zijn begroot op 65 euro voor leden bij minimaal 30 deelnemers. De kosten voor introducés zijn 67,50

Inschrijven vóór 19 mei via de website. Inloggen en dan > Voor Leden >Excursie. Vergeet niet tegelijk je bijdrage te storten op giro 7228352 tnv amateurbierbrouwersvereniging 't Wort Wat.

Programma

• 07:45 Verzamelen achter station Hoofddorp bij de “Rode Man”.
• 08:00 Vertrek Hoofddorp
• 11:00 De Lindeboom
• 13:00 Vertrek naar Jabeek
• 16:00 Vertrek Sint Servattumus
• 20:30 Naar huis
• 22:30 Aankomst Hoofddorp

De Excursiecommissie

.

Zo af en toe is het wel goed als je vrouw er vandoor gaat met een man. Helemaal als die man dan ook nog een bierkenner en thuisbrouwer is. Mij is dit onlangs wéér overkomen. Ze gaat niet lang weg, hoor. Meestal is ze dezelfde dag weer terug. Maar dan zijn ze wél in Calais geweest. Aangezien ik er niet bij ben kan ik dit niet controleren natuurlijk.

Wat is dáár dan wel niet helemaal te doen? Ze zeggen altijd dat ze naar een supermarkt gaan. Een hele grote. Het mooie van deze supermarkt is, dat ze daar natuurlijk lokale producten verkopen. Net als hier in Nederland. Maar om in Nederland nou naar de supermarkt te gaan om een bijzonder biertje te kopen… Díe bijzondere bieren hebben we inmiddels allemaal wel gezien. Tuurlijk zitten er lekkere tussen, maar zoals ik al zeg: ze zijn niet bijzonder meer.

Maar in de supermarkten in Frankrijk verkopen ze natuurlijk andere bieren dan hier. Sterker nog, bieren die je hier met een lampje moet zoeken. Misschien wat overdreven, maar je begrijpt de strekking van het verhaal. Zo kwamen ze dit keer weer terug met een tas vol ¾ liter bierflessen van Franse komaf. Stephan, da's de man met wie ze aan de haal ging, is zelf een groot liefhebber van Franse speciaal bieren. Hij weet dus waar hij het over heeft. De bieren die dan mee terug komen zijn vaak onbekend voor mij, maar… altijd wel heel lekker!

En weet je wat ze nog meer voor lekkere lokale producten hebben? Kaas! Als ik je nou vertel dat ik dat één van de beste combinaties vind: bier met kaas, of kaas met bier, net wat je wilt.

Blanche de Wissant, Bierie de Belle Dalle en '2 Caps' en van de kazen Fauquet en le Secret d'Affinois om er maar een paar te noemen. 12 Flessen had ze meegenomen. Man wat een feest.

Ik hoop dat ze er binnenkort wéér vandoor gaan :-)

Nog steeds ben ik meer met schoonmaken bezig dan met brouwen, alhoewel je dat niet zou zeggen als je de volle gistvaten en lagervaten ziet staan. De dunkel weizen staat nu in de kast en de eerste serie flessen dubbelbock staan warm voor de flesvergisting. Kortom, het bier komt er weer aan.

Leuk was weer dat ik een aantal gistvaten in de slaapkamer had staan, alhoewel mijn partner daar een andere mening over schijnt te hebben. Maar ik vond dat ze daar moesten staan. Bij twee bieren omdat het ondergist betrof (tot voor kort was het nog erg koel in onze slaapkamer) en voor het tweede deel van het Vlaams Rood gold dat dit bier niet in mijn brouwhuis komt vanwege de lambic vergisting, maar na de giststap naar zolder gaat. Dat scheelt sowieso 25 kilo sjouwwerk vanuit de tuin. Maar waarom vind ik dit zo leuk? Heel eenvoudig, elke keer als ik langs het waterslot loop, tik ik het vat aan en ruik ik eraan. Je wordt je dan gewaar van de geuren die bij de vergistingsfasen horen en met name de laatste fase ruikt zo lekker. Ik kan er, kortom, gewoon niet afblijven.

Ook leuk is dat ik elders in dit blad een artikel mocht plaatsen over de Weyermann mouterij (met toestemming van PINT). Ik vind het geweldig om hierover te lezen, want ook in de moutsoorten zit een ontwikkeling. Ik gebruik nu al mouten van Thomas Fawcett (via van der Kooy Jubbega) en die van Weyermann zou ik ook wel willen proberen. Misschien iets voor de excursie commissie…? Ze hebben namelijk ook een proefbrouwerij staan, waar ook niet Rheinheitsgebot bieren worden geprobeerd (voor de niet Duitse afnemers). Zoals ik al eerder verzuchtte: er is nog zo veel te proberen... Maar lees erover in dit en de volgende twee bladen en neem ook het andere artikel over mout mee.

Ik heb ook steeds aan u beloofd om wat van mijn brouwzaken te vervolgen. Ten eerste de dunkel weizen: die valt, wat mij betreft, in (geur)kwaliteit tegen. Okee, vrienden beweren dat ze banaan detecteren met hun reukorgaan, maar ik had van de speciale maisch methode meer verwacht. Misschien moet het nog beter worden, maar voorlopig vind ik de in Duitsland geproduceerde tegenhanger beter. En het is nog maar net weizen-weer, zal ik maar zeggen. Eerst moet de zon het terras eens flink opwarmen, alhoewel dat op dit moment al aardig begint te lukken. Het bier is overigens een prima weizen, dus het recept is goed en met het laatste zonnige weekend tijdens dit schrijven heb ik er stevig van genoten. Maar ik hoop dat u deze maisch methode ook gaat proberen en dan ben ik benieuwd…

Ten tweede de Russian Imperial Stout. Ik heb uiteindelijk toch maar besloten te gaan proeven. Rechtstreeks uit het lager vat: een zeer zacht bier, rond, niet overdreven alcoholig, en voornamelijk koffietonen die de boventoon in het smaakpalet vormen. Zo zonder CO₂ een prima alternatief voor een dessertwijn. Voor een chocolade dessert, wel te verstaan. Ik had ook een flesje gevuld om te controleren of de gist nog wat doet en voornamelijk om te kunnen proeven of ook deze batch besmet is geweest. En wow, gelukkig is het bier prima. Alleen een probleempje: het schuimt niet, in het geheel niet dus. Al die chocolade blijkbaar? Het gist heeft het suiker wel verwerkt, dat wel. Bij bottelen straks toch maar een extra giststarter erbij doen en uiteraard lang op de fles laten staan. Maar lekker is het wel. Nu op de fles komen de hopbitters weer meer tot zijn recht, maar na lang liggen verwacht ik weer een zacht en rond dessert bier. Ik proef geen houttonen nu. Wel de tonen van de drank waarin het hout heeft gelegen. Mmmmmm.

Binnenkort weer proost, Ben

Ik werd gewezen op een heel interessant artikel over de mouterij van Weyermann te Bamberg. Het stond in het blad PINT, in hetzelfde nummer als waarin de opening van Jopen wordt beschreven. Gelukkig is Pint bereid ons het artikel te laten gebruiken voor ons eigen clubblad. Dus alhier het eerste deel met toestemming overgenomen uit PINT-nieuws, februari 2011. Er volgen nog twee delen. Ik hoop dat het ieder aanzet tot denken over de mouten die hijzelf bij het brouwen wil gebruiken.

Tekst: Peter Kuppers, Foto’s: Eduard Reinders, Bob Vermaas, Theo Flissebaalje 

WERELDWIJD WEYERMANN: Bambergs speciaalmouterij

Hoeveel brouwerijen je ook bezoekt, bij bijna alle vind je ergens op zolder of in het brouwhuis de witte moutzakken met de rode geregistreerde handelsmerken Weyermann en WM. Van elke ton mout die Weyermann produceert, blijft de helft in Duitsland en is de andere helft bestemd voor de export. Hoe een Bamberger mouterij de wereld veroverde ...

“Frau Sabine Weyermann, onze directrice, is voor zaken in München. Mijn man en ik zullen u deze ochtend begeleiden”, zegt Beate Ferstl, persvoorlichtster van mouterij Weyermann in Bamberg. “Ulrich, mijn echtgenoot, is gediplomeerd brouwerij- en mouterij-ingenieur. Hij zal het technische deel voor zijn rekening nemen. Ik behartig meer het PR-gedeelte.” Wij fronsen de wenkbrauwen: als u man en vrouw bent en u ontvangt ons bij afwezigheid van mevrouw Weyermann, bent u dan familie van de chefin? “Neen”, lacht Ulrich Ferstl, “Weyermann is een familiebedrijf. En daarmee doel ik niet enkel op de bedrijfsleiding. Daarin vertegenwoordigt Sabine Weyermann met haar echtgenoot Thomas Kraus-Weyermann de vierde generatie en hun neef dr. Michael Flämig de vijfde. Je vindt het principe terug in alle geledingen. Het maakt deel uit van onze bedrijfsfilosofie. Als een vader hier werkt of gewerkt heeft, kom je vaak ook zijn zoon of dochter tegen. Of twee broers. Familieverhoudingen zijn talrijk.” “Ulrich werkt inmiddels vijf jaar voor Weyermann”, vult Beate aan. “Ik heb Duits gestudeerd en was werkzaam als journaliste, toen mevrouw Weyermann vroeg of ik de perscontacten en de PR voor Weyermann wilde verzorgen. Ik heb ‘ja’ gezegd en dat was twee jaar geleden.”

Op de Kaulberg

“Mag ik u een tegenvraag stellen?”, zegt Ulrich Ferstl, “vanwaar komt uw belangstelling voor Weyermann?” Ik vertel dat er twee redenen zijn. PINT-nieuws bericht veel over brouwerijen. Mouterijen, die voor de productie van bier toch niet onbelangrijk zijn, worden nogal stiefmoederlijk behandeld. Daarin mag best verandering komen. De tweede reden is dat er veel mouterijen zijn, die alleen pilsmout leveren. Er zijn slechts enkele mouterijen die zich toegelegd hebben op het fabriceren van speciaalmouten en daarvan is Weyermann de bekendste. We zijn nieuwsgierig waarom Weyermann die keuze gemaakt heeft.

“Ik wil beginnen met iets over de geschiedenis van Weyermann te vertellen”, antwoordt Ulrich, “en dan zult u zien dat de specialisatie in ons bedrijf nauw met de oorsprong van het bedrijf samenhangt.

De geschiedenis van Weyermann begint met Johann Baptist, die sinds 1879 een roosttrommeloven onder een tentdak uitbaatte op de Kaulberg in Bamberg. Voor wie Bamberg kent, dichtbij de huidige brouwerij Greifenklau. Johann Baptist was de zoon van de graanhandelaar en -veredelaar Michael Weyermann en zette de zaak van zijn vader voort. Het roosteren van granen voor de productie van Röstmalzkaffee, een koffievervanger op basis van granen, was een welkome aanvulling. Veel van de kennis over het roosteren van granen had Johann Baptist wellicht te danken aan zijn schoonvader, de apotheker Friedrich Sippel, die uiteraard kennis moet hebben gehad van chemische processen en hun gevolgen.”

Naar de Memmelsdorfer straße

“In 1888 verhuist Johann Baptist zijn bedrijf, naar zijn vader Michael Weyermann genaamd, naar de huidige locatie aan de Memmelsdorfer en Brennerstraße, dichtbij de nieuwe spoorlijn. Inmiddels is alles om ons heen volgebouwd, maar toen was dat nog buitengebied. In de loop der tijd zijn steeds nieuwe gebouwen bijgekomen. Architect was telkens Gustav Haeberle, een zwager van Johann Baptist. Het mooiste gebouw is ongetwijfeld de pneumatische mouterij uit 1904, het gebouw dat nog steeds het aanzicht van Weyermann bepaalt. In de loop der tijd is ook de productie verbreed van kleurmoutbranderij naar mouterij. Johann Baptist blijkt een goed zakenman te zijn, die al vrij vroeg het belang inziet om zijn uitvindingen te patenteren. Zo bijvoorbeeld het Farbebier (kleurbier; PK) Sinamar. In 1902 wordt het gepatenteerd en we brouwen het nog steeds.” “Ook onze moutsoort Carapils heeft reeds haar eeuwfeest gevierd”, vult Beate haar man aan.

“De Eerste en Tweede Wereldoorlog waren natuurlijk slechte tijden voor de mouterij”, vervolgt Ulrich. “Na de Tweede Wereldoorlog ging het opnieuw beter en is de nadruk meer op het maken van pilsmout komen te liggen. De verandering kwam toen Sabine en Thomas in de 90-er jaren op vakantie waren in de Verenigde Staten en in een huisbrouwerij een donker bier dronken, waarvan de smaak hun aangenaam verraste. ‘De mout hiervoor kunnen wij toch ook leveren’, zei Sabine Weyermann tegen haar echtgenoot, ‘de recepten van Johann Baptist en zijn opvolgers hebben we. We moeten ze een nieuwe impuls geven en onze koers in de richting van speciaalmouten en de opkomende huisbrouweijen verleggen.’ Vanaf toen is het met het maken van speciaalmout - en daarmee met de mouterij - crescendo gegaan. Steeds meer kennis, steeds meer know-how hebben we weten te genereren.”

Bamberg, Hassfurt en Leesau

Weyermann produceert op jaarbasis ongeveer 80.000 ton mout. Hiervoor is ongeveer 90.000 ton graan benodigd. De meeste granen komen uit Franken en Thüringen. Met boeren zijn meerjarige contracten afgesloten. “Wij kennen de boeren en de boer kent zijn bodem”, aldus Ulrich Ferstl. In de overeenkomsten zijn bepaalde specificaties waaraan het graan moet voldoen, opgenomen. Parameters waar Weyermann niet onder wil zitten. Belangrijk is bijvoorbeeld de verhouding tussen zetmeel en eiwit in de korrels. Foute lagering kan een probleem zijn. En als het eind van de oude oogstvoorraad in zicht komt, moeten de korrels nog steeds voor het moutproces geschikt zijn. Per keer gaat er in een kiemkast van Weyermann 120 ton graan, dus de mouterij wil precies weten welke types granen met welke karakteristieken voor welk type speciaalmout ingezet worden. Voor testen beschikt Weyermann over een eigen laboratorium. Om pieken en dalen in vraag en aanbod van granen op te vangen, bezit Weyermann sinds 2005 in Leesau bij Kulmbach een graanopslagplaats, waar 15.000 tot 30.000 ton gebufferd kan worden. Daarnaast betrekt Weyermann graan via de normale markt. De firma beschikt over twee mouterijen, het stambedrijf in Bamberg voor de speciaalmouten en een mouterij in Hassfurt, waar vooral pilsmout gemaakt wordt en die dankzij haar ligging aan de rivier de Main gunstig gelegen is voor mouttransport over water. Bij de drie bedrijven samen werken 110 mensen waarvan 10% Azubis, zoals de mooie Duitse afkorting voor ‘Auszubildenden’ (stagiaires) luidt.

Vervolg: in het meinummer van twortwat…

Zoals ik vorige keer al zei: we trekken alles uit de kast, want het gebrek aan lekker bier is nijpender dan ooit, alhoewel ik nog steeds niet droog sta. Van enkele leden kreeg ik nog meer tips, n.a.v. mijn verhaal. Een raadde me loog aan (dat gebruikte men in Duitsland in de brouwerij ook, wist hij), maar dat gaat wel erg ver, want dat kan je je handen of je ogen kosten. Ook heb ik nu een pot P3-Ansep van JATTwerk thuis staan.

Maar redding is nabij, want de dunkel weizen is prima (althans, de eerste fles bij het lageren opgevangen, is niet besmet). En zoals u weet, het recept ervan heeft u nog van me te goed.

Ik ben blij dat ik het blad Zymurgy ontvang, want daar heb ik al een aantal ideeën uitgehaald, zo ook de maisch methode van deze dunkel. Het recept heb ik weer uit een van de Amerikaanse boeken. Zo grappig, dat men in Amerika meer onderzoek doet naar Europese bieren, dan wij hier… Lees bijvoorbeeld eens ‘Radical Brewing’ van Randy Mosher, dat staat bol van leuke brouw ideeën, maar ook wordt de geschiedenis van elk biertype dat hij behandelt, verteld. En het staat in onze bibliotheek.

Nu dan, de maisch methode. We gaan uiteraard het gist gebruiken dat de typische 4-vinyl guaiacol (kruidnagel) en isoamyl acetaat (banaan) smaak produceert (Wyeast 3068, Weihenstephan Weizen). Vooral dat laatste, isoamyl acetaat, is wenselijk. De esters komen het best tot zijn recht met een hopbitterheid die op 14 of lager ligt (ik heb Tettnanger gebruikt, maar Hall. Hersbrucker wordt ook veel toegepast).

Het is een eenvoudige decoctie methode, maar schrik niet, ook mij lukte het. In eerste instantie stortte ik alles bij 30 p { margin-bottom: 2.12mm; text-align: justify; page-break-before: auto; }p.western { font-family: "Book Antiqua",serif; font-size: 14pt; } °C en liet de maisch 30 minuten staan. Daarna haalde ik een derde uit de pan, het dikste deel en stortte dat in een tweede pan: dat deel van de maisch wordt naar 63 °C verwarmd en daar 30 minuten gehouden, de rest blijft op 30 °C staan. Overigens ga ik het de volgende keer anders doen. De helft van de geschrote granen storten in de pan met eenderde aan water en de rest bij tweederde aan water. Want het verdelen in een dikke en dunne maisch uit een pan gaat niet zo makkelijk. Maar dat laat ik aan u over. Oké, beide pannen dus 30 minuten bij 30 °C en daarna verwarmde ik de dikke maisch naar 63 °C.

Na 30 minuten stortte ik de dikke maisch terug, waarna het geheel een temperatuur bereikt van 40 °C. Dat liet ik een 30 minuten staan. Daarna opwarmen tot 72 °C, 30 minuten lang bij die temperatuur houden en dan het geheel stoppen bij 78 °C en vervolgens spoelen.

Nu vraag u zich onmiddellijk af, waarom zou dit helpen? Dat wordt aldus uitgelegd: bij 30 °C neemt de activiteit toe van het maltase enzym en daarmee verhoog je de glucose concentratie in je maisch. Hoe groter het verschil in glucose en maltose wordt, des te meer ethyl- en isoamyl acetaat er zal worden geproduceerd door het gist. Vooral de 40 °C stap is kritisch omdat juist dan de maltase actief is en de 30 minuten dat hij daarop blijft staan veel glucose zal maken in de gehele maisch. Een deel heeft de b-amylase rust had je al gehad (dikke maisch bij 63 graden), vandaar dat je na de 40 °C stap meteen naar de a-amylase rust toegaat bij 72 °C.

De water/schroot ratio moet 1 op 5 zijn wat een hogere pH zou geven, en maltase werkt het best bij een pH van 6,0 bij een temperatuur van 35-40 °C. Met deze methode bereik je een glucose concentratie van 17 g/l, terwijl je normaal een 8 g/l bereikt. Het resultaat: de gist heeft een verminderde maltose metabolisme, verminderde celgroei en de acetyl CoA zal tot hogere alcoholen worden omgezet en dat resulteert in een hogere esterproductie. Je begrijpt, ik zal er het boek ‘Yeast’ van Chris White en Jamil Zainasheff maar eens op naslaan om dit te kunnen begrijpen (Overigens ook weer een heel goed boek en verkrijgbaar in onze bibliotheek).

Deze decoctie methode zou zijn ontwikkeld door Dr. Bertram Sacher van het Doemens instituut. Het is door commerciële brouwers in Duitsland met succes toegepast. Kortom, waarom dan niet door ons? 

Nu dan, nog even het recept, voor 15 liter dunkel weizen:

Ingrediënten

• 2100 gram Tarwemout-3
• 1.450 gram Pils mout-3
• 200 gram Munchener mout-19
• 250 gram Cara-munich-120
• 40 gram chocolade mout-800

Werkwijze

90 minuten koken, eerste gift Tettnanger, 10 gram voor aanvang koken, 10 gram na 60 minuten en 8 gram de laatste 5 minuten. Het te bereiken SG tussen de 1053 en 1055. Overigens wist ik er 18 liter mee te maken.

Binnenkort weer proost, Ben

Deze maand kort maar krachtig:

• Het oudste bier ter wereld wordt mogelijk opnieuw geproduceerd. Zie http://www.bier-blog.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=3667:oudste-bier-ter-wereld-mogelijk-opnieuw-geproduceerd&catid=16:nunl&Itemid=42
• Een goede site voor recepten van Amerikaanse bieren is te vinden op onze Californische zusterorganisatie  http://archive.maltosefalcons.com/recipes/ 
• Brouwerij De Molen is zojuist gekozen tot de 5de beste brouwer ter wereld!!  http://www.ratebeer.com/RateBeerBest/bestbrewers_012011.asp  en Menno was ook gekozen tot de 8^ste beste brewpub ter wereld http://www.ratebeer.com/RateBeerBest/table_2010.asp?title=Best+Brewpubs+2010&file=brewpubs_places_2010.csv

Hartelijke groet,
Dean

Ik schrijf dit artikel in bruisend Bangkok :-) Ik had een vlucht via Emirates airlines voor maar €505 met een ‘stopover’ in Dubai. Dubai ligt in de Verenigde Arabische Emiraten in het Midden-Oosten en er is niks over bier te vertellen behalve dat een 40cl Golsch €12.- was op de vluchthaven!

Bangkok is heel anders. Thailand is een tropisch land en er komen veel backpackers hier omdat het een heel mooi land is en ook goedkoop. Een halve liter pils kost tussen de €1.50 en €2.- in een bar. Ik hoor vaak Nederlandse accenten/Nederlands hier. Zelfs in hun 'winter' is het overdag tussen de 20 en 30 °C. Heerlijk!

Chiang Mai ligt in het noorden van Thailand. Het is vooral bekend voor wandelen in de heuvels en olifanten. Het is ook bekend vanwege een Duitse brewpub. Ik gebruik, zoals altijd, Ratebeer.com om het te vinden. http://www.ratebeer.com/places/countries/196/. Het is ongeveer 2 km lopen vanaf het hotel en ik was stom/braaf genoeg om heen te lopen. Niet aan te raden... Het was moeilijk te vinden en moeilijk lopend bereikbaar. En het kostte maar ongeveer 80-100 Baht (€2 - €2.50) per tuk-tuk Het is een leuke plek met een gezellige sfeer. De bediening was snel. Een 30cl bier was ongeveer €2.- en een halve liter ongeveer €3.-. Zij hadden slechts 3 van de 6 mogelijke bieren (de andere 3 zijn 'seasonals'). Dus ik kon de weiss bier, dunkel en lager proeven. Allemaal lekker :-) En allemaal troebel, zelfs de lager! Er is bijna iedere avond live muziek.

Ik ben weer terug in Bangkok. Mijn laatste paar dagen. Bangkok is een ontzettend grote stad en heel druk. Er zijn er twee brewpubs in Bangkok en voor jullie lieve mensen, zal ik proberen om hen allebei te bezoeken. Zoals wij zeggen in het Engels “It's a dirty job but someone has to do it ;-)” Ik ga jullie niet vertellen hoe warm het is hier, anders zullen jullie nooit weer met mij spreken! OK, wie heeft vrienden nodig als het 30 °C is in januari ;-)

Zijn jullie nog steeds aan het lezen? Ik hoop van wel! Na een bootreisje (33¢!) en een metro (67¢) dus een Euro in totaal, en 10 minuten lopen, ben ik in de Londoner Brewpub. Ik ben hier eerder geweest. Zij hebben nog steeds slechts 2 eigen bieren. Een Engels bitter en een pilsner. Allebei zijn aardig biertjes, vooral de bitter. Er is bijna alleen maar pils te krijgen hier. De vorige keer dat ik hier was, waren zij aan het brouwen. Deze keer niet, jammer genoeg... Er staan nu 2 Nederlanders naast mij! De wereld is klein!

Een paar dagen later. Nog een boottocht en daarna een taxi tijdens spitsuur. Nu zit ik in de vreemdste brewpub ooit. Het ziet eruit als een gewone brewpub maar er zijn er veel meer serveersters dan klanten. Ik tel 5 klanten (ik ben een van de 5) en ik gok dat er rond te 50+ serveersters zijn! Er is ook live muziek. Het ziet er mooi uit. De foto's zijn op Facebook te vinden http://www.facebook.com/album.php?aid=324524&id=523300545. Zij hebben er 3 bieren, een weizen, een dunkel en een pilsner. Allemaal aardig maar wel een verandering nodig naar ‘bland’ pilsners hier ;-). Hey, heren van de excursiecommissie, wat denken jullie van een excursie naar Bangkok?

Anderhalf uur later, de muziek is begonnen. Eerst traditionele Thaise muziek, dan westerse stijl Thai muziek... http://www.ratebeer.com/Places/ShowPlace.asp?PlaceID=3706

Dean Southall

Ik ga nu toch even bedachtzaam zitten, alvorens wat op papier te zetten. Het zit namelijk zo: er zit een onregelmatigheid in mijn installatie. Dat is erg zacht uitgedrukt. Sinds september is er maar één bier uit het vat gekomen zonder een bepaalde vervelende bijsmaak. Na proeven met André leek het ons duidelijk: bacterieel van oorsprong en dus heel vervelend en na al mijn verwoede pogingen om schoon te werken: erg resistent. Op mijn verjaardag heb ik het ook voorgelegd aan een studiegenoot biologie van destijds, en die wist bijna zeker dat het een schimmel was. Als je het gebottelde bier nu bekijkt drijven er op het bier in de flesjes mooie witte bolletjes.

Ik maak altijd alles direct schoon, gebruik chempro oxi, sulfiet, een stoomapparaat, etc. En toch komt nu het einde in zicht van die voorraad (u weet wel, je denkt dat het niet weg te drinken valt). Maar vooral na het laatste feestje is het aantal lege schappen in de kelderkast gegroeid en moesten alle flessen dubbelbok van 't Wort Wat! eraan geloven.

Het belangrijkste was eerst uitzoeken waar het fout ging/gaat. In eerste instantie had ik destijds een gist opgestart voor zowel de club quadrupel als een eigen dubbelrecept. Beide zijn fout, dus óf beide vaten waren besmet geraakt óf het is ontstaan in de giststarter. Of mogelijk toch pas met de lagering: ik wist het niet. Daarna, net nadat ik ontdekte dat er iets erg fout ging, had ik meegedaan met de club productie dag in november, waar ik een porter probeerde. Ik had de productie in tweeën gesplitst (twee verschillende gisten waaronder een droog gist S04), en yes!, een van de vaten bleek oké. Dus ik dacht: het ligt aan mijn giststarter methode.

Daarna kwam de stout (ik moet er niet aan denken dat die besmet is) en een blond, beide met droog gist (ik durfde even niet meer). Van de blond heb ik na 8 dagen, met een wijnzuiger, een flesje gevuld, suiker erbij en bij 27 °C weggezet (hiermee kon ik alle lagering stappen uitsluiten). En na een paar dagen geproefd: foute boel. Dus het gebeurt bij de vergisting, dus het vat. In ieder geval een specifiek vat, mijn andere vat heb ik blijkbaar toch een keer schoon gekregen (getuige de porter).

Ik heb via internet Halamid gevonden, een anti bacterieel product dat ze ook in de landbouw en de vleesverwerkende industrie gebruiken. Na de Halamid stap zet ik de productievaten omgekeerd op de elektrische pan en stomen maar. Het plastic wordt gloeiend heet. Dat zou moeten helpen. Ook ga ik de onregelmatige plekken in de vaten (met name die verfoeide plek waar een kraantje op past) insmeren met, jawel, anti-roos shampoo. Roos is een schimmel en in antiroos shampoo zit een schimmelwerend middel.

Verder gaan alle kleine dingen in de snelkookpan, ook de platenkoeler. Dat steriliseert wel.

Kortom, we trekken alles uit de kast, want het gebrek aan lekker bier wordt nijpend. Voor deze week staat een dunkel weizen op het programma, waar ik nog op terug kom. Via een recente Zymurgy heb ik een maisch schema gevonden dat het best zou passen bij de weihenstephaner gist. Dat houdt u nog van mij tegoed.

Tijdens het brouwen kon ik het niet laten en proefde ik nogmaals rechtstreeks uit het blond vat een glas bier. Geen fout aan te ontdekken. Tja, wat nou... Dus óf de schimmel/bacterie verslaat pas m.b.v. de suiker op de fles de gist, óf... al mijn schone flesjes zijn besmet geraakt... Nu dan: laatste proefje: flesje m.b.v. de snelkookpan gesteriliseerd en daarin de blond met wat suiker. Naast het productievat bij 22 °C weggezet en over enkele dagen openen. We gaan het zien...

Ik hoop vooral dat u wat hebt aan het uitzoeken van en het oplossen van dit soort problemen, want dit kan ons allemaal overkomen. En leuk is anders.

Proost, Ben

Afgelopen 12 februari vond er een gezamenlijke brouwdag plaats in de ‘Ruïne van Brederode’, gelegen in Santpoort–zuid, zo’n beetje op de grens van Santpoort en Bloemendaal. In een gestaag aanhoudende regen moesten onze brouwers eerst hun brouwinstallatie over een behoorlijke afstand, met allerlei bochten en bruggetjes, langs en over slotgrachten, de ruïne in zien te krijgen. Ja, als brouwer bestorm je niet zo maar een zo’n middeleeuwse vesting. Maar goed, gewapend met vaten, ketels, roerstokken en branders lukte het alle brouwers toch om dit kasteel een dag lang in bezit te nemen. Niet om er Kasteelbier te brouwen, maar om een middeleeuws bier te brouwen. Hierin moest, naast hop, ook een aantal kruiden (‘Gruyt’) verwerkt kunnen worden. Het initiatief om deze gezamenlijke brouwdag in dit decor van onze vaderlandse geschiedenis te houden, kwam van ons gewaardeerd lid Erik B(r)ouman. Deze lansbrekende persoon had in een eerder stadium al contacten gelegd met mensen van de stichting die deze mooie ruïne beheert. Het doel van deze brouwdag was om in deze middeleeuwse ambiance een tweetal verschillende bieren te brouwen met verschillende kruiden. Hiertoe werden twee basis recepten ontwikkeld, een lichtkleurig en een donkerkleurig bier. Later zullen deze bieren, tijdens een gemeenschappelijke proeverij in de ruïne, beoordeeld worden. Deze beoordeling zal worden uitgevoerd door onder andere mensen van de stichting en een aantal keurmeesters. Het bier wat uiteindelijk als beste beoordeeld wordt , zal commercieel op grotere schaal gebrouwen gaan worden, en als Brederode bier aan toekomstige bezoekers van de ruïne verkocht gaan worden. Een dergelijk voorbeeld hebben we al een keer bij restaurant “Lieveling” in Hoofddorp meegemaakt. Nu zuigt onze Erik wel eens wat meer uit dat Kleine Duimpje van hem, maar nu had hij er echt zin in en gaat het serieus aanpakken.

Goed, nadat alle brouwers zich een plek verschaft hadden in kamers, gangen en kerkers kon het brouwen een aanvang nemen. Net zoals in de middeleeuwen was goed water een schaars goed en sommigen moesten dan ook lang wachten voordat zij hun ketel gevuld hadden en met het maischen aan de slag konden. De branders brandden er vrolijk op los, hetgeen weer Brandganzen naar binnen lokte. Die vlogen af en toe letterlijk over een aantal maischketels heen. Een tweetal brouwers moesten zich met deksels en roerstokken hiertegen verdedigen. Middeleeuwser kon het haast niet! Feitelijk waren de brouwers verdeeld over twee ruimten. Het bovendeel met zo’n 6 brouwsets en de kerkers met ongeveer 5 brouwsets. Twee kampen dus, het zogenaamde Hoekse kamp en het Kabeljauwse kamp, met daartussenin twee Friezen in een overgangszone, vechtend tegen de ganzen.

We zijn door de mensen van de stichting uitstekend verzorgd. Het ontbrak ons werkelijk aan niets. Koffie, soep en heerlijk belegde broodjes werden in overvloed aangevoerd, waarvoor ik namens het bestuur hen nog hartelijk wil bedanken. Er waren tal van fotografen aanwezig, die het schouwspel van het ambachtelijk brouwen vanuit alle hoeken en verdiepingen goed konden belichten. Er zijn daardoor ook weer veel foto’s gemaakt, die daarmee de rijke en gevarieerde geschiedenis van ’t Wort Wat! mede helpen vastleggen. Ook was er iemand aanwezig met professionele videoapparatuur die het brouwproces en de toegepaste apparatuur uitgebreid heeft vastgelegd. Te zijner tijd zal ook t’ Wort Wat! de beschikking krijgen over een kopie dit materiaal. Maar eerst moet alles nog gemonteerd worden, hetgeen een zeer tijdrovende bezigheid is. Monnikenwerk dus!

Al gauw begonnen de eerste brouwers al heel druk te spoelen en te koken, net alsof ze op hete kolen zaten, hoewel dat laatste weer een ander tijdperk aanduidt. Later volgden de anderen en zo langzamerhand werden er ook weer installaties afgebouwd en naar de auto’s teruggebracht. Ook de mannen van JATTwerk waren weer aanwezig, hoewel broeder Tomas ontbrak. De mannen wilden graag weer zo’n biertoernooi winnen, net als bij Lieveling. Als ze dat dan maar met open vizier doen, vind ik het best. Die John stond daar gepassioneerd een enorm vat met wort te koelen al was het Obelix met een grote plastic menhir. Alleen rookte Obelix geen sigaren. Met het vorderen van de middag waren ook de laatste brouwers klaar met hun wort en werd het brouwtoneel wat informeler bezet. Ondergetekende was het laatst klaar en moest nog een hoop spullen terugbrengen naar de auto. Gelukkig heeft Walter, onze brouwcoördinator voor deze dag, hem hierbij geholpen, zodat toch alles weer snel voor de Bakker kwam. Nadat met elkaar en overige belangstellenden, onder het genot van wat biertjes, nog wat leuke gesprekken te hebben gevoerd, togen de brouwers weer huiswaarts met hun vaten wort. En nu maar hopen dat de fermentatie goed verloopt en we ook de proeverij tot een succes kunnen maken. We hebben die dag tal van mensen gesproken, daarbij weer wat contacten gelegd, ideeën opgedaan en mensen kunnen winnen om voor ons eens wat te betekenen. Het was een bijzondere dag in een decor dat we niet snel zullen vergeten.

Met de ‘Ruïne van Brederode’ worden de resten aangeduid van Kasteel Brederode bij Santpoort-Zuid. Het kasteel is in de tweede helft van de 13de eeuw gesticht door Willem I van Brederode (1215?–1285). Deze stamt af van de heren van Teylingen, die verwant waren aan de graven van Holland. Het kasteel vormde onderdeel van de hoge ‘heerlijkheid’ Brederode, die in de 13e eeuw in leen werd gegeven aan de heren van ‘Brederode’ door de graaf van Holland.

De naam Brederode verwijst naar een stuk bosgrond (Brede Roede) dat gerooid werd, waarop het kasteel is gebouwd. Eerst bestond het kasteel slechts uit een woontoren. Rond 1300 werd de toren afgebroken waarna ‘Dirk II van Brederode’ een vierkant kasteel liet optrekken.

Hoipipeloi allen.

Reeds eerder heb ik jullie gewezen op Tournée Générale, Van de serie is inmiddels ook een cd uitgebracht. Nu loopt op België één de nieuwe serie op de woensdag.

Tournée Générale 2 - het boek

In Tournée Générale 2 duiken Jean Blaute en Ray Cokes opnieuw onder in de Belgische bierwereld. Ze sprokkelen verhalen van brouwers, kwekers en telers en ontdekken de verborgen pareltjes in de Belgische bierkroon.

De rode draad is deze keer ‘smaak’. Jean en Ray bezoeken verschillende chef-koks en laten zich de heerlijkste biermaaltijden voorschotelen. Ze gaan op zoek naar bekende en onbekende smaken en combinaties. Wist je bijvoorbeeld dat bier en whisky een uitstekend duo vormen? En dat bier en kaas soms beter samengaan dan wijn en kaas?

Op het einde van de rit brouwen de twee bon vivants, met de kennis die ze vergaard hebben, opnieuw hun eigen bier.

Veel lees en kijk plezier!

Ronald

Lievelingbier. Als ik dat woord laat vallen weet iedereen waar ik het over heb. Toch kan ik het niet laten om een paar inleidende zinnen aan het gebeuren te wijden. In theorie zou er immers nog een clublid kunnen zijn die een half jaar geen clubbladen leest, de clubavonden overslaat, de nieuwsflitsen mist, geen brouwvrienden spreekt (laat staan met hen een biertje drinkt) zijn winterslaap heeft uitgeslapen of net onder een steen vandaan komt. Speciaal voor hem of haar dus begin ik bij het begin.

De eigenaar van Restaurant Lieveling in Hoofddorp wilde een keer bijzonder bier op tap hebben en benaderde daarvoor ’t Wort Wat. Clubleden werden opgeroepen om op 11 september vorig jaar, tijdens een open brouwdag, bier voor Lieveling te gaan brouwen. Het meest geslaagde bier zou op tap komen. Bovendien stelde de eigenaar voor de betreffende brouwer een prijs beschikbaar in de vorm van een dinercheque voor vier personen.

Uitgangspunt bij het brouwen was dat iedereen hetzelfde recept zou gebruiken. Variëren mocht natuurlijk wel, maar dan vooral in het gebruik van kruiden. En daarin had Lieveling op de brouwdag in Lisserbroek ruimschoots voorzien. Inmiddels hadden zich al meer dan 10 brouwers zich voor dit initiatief aangemeld. In november kwamen die voor het eerst bijeen in Hoofddorp om hun eigen bier met dat van andere brouwers te vergelijken.

De echte beoordeling stond op 30 december in restaurant Lieveling op het programma. Iedere brouwer presenteer­de zijn eigen bier aan een tafel waarop ook de gebruikte kruiden lagen uitgestald. Bezoekers van het restaurant, personeel, maar ook clubleden en hun aanhang namen vervolgens deel aan de beoordeling.

De opzet van die beoordeling was als volgt: iedereen ontving een scoreformulier waarop hij aan maximaal 9 verschillende biersoorten een cijfer kon toekennen. Ook kon hij zijn oordeel geven over achtereenvolgens aroma, smaak en nasmaak, en waarnemingen daarbij aanvinken. De afbeelding op deze pagina geeft een indruk van het scoreformulier.

In totaal zijn er 20 formulieren ingevuld waarop gemiddeld zo’n 6 tot 7 bieren zijn beoordeeld. De opgetelde scores leveren een geschakeerd beeld op. Zie de tabel. Aan het aroma, de smaak en de nasmaak heb ik de cijfers -1, 0 en +1 toegekend, overeenkomstig treurige, neutrale of vrolijke gezichtjes. Percentages zijn afgeleid van het aantal waarnemingen bij hetzelfde bier.

Op basis van de verzamelde scores en, in mindere mate, aan de hand van mijn eigen waarnemingen, houd ik een aantal indrukken aan de bieren over. Hieronder heb ik die weergegeven.

De uitslag

• Stefan Woolthuis en Michael Woolthuis
• Toevoeging per 10 liter: 1.25 gram rozemarijn, 1 gram fenegriek, 1 gram lievevrouwebedstro, een kwart kardemonpit.
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,1 (6^e)

De broers hebben een risico genomen met de keuze voor twee overheersende soorten kruiden: kardemon en rozemarijn. De reacties op aroma en smaak, juist vanwege dat kruidige karakter, waren erg positief. Een royale 7 als rapportcijfer is het resultaat.  De nasmaak wordt daarentegen erg wisselend gewaardeerd. Misschien dat bij een volgend experiment daar nog aan gesleuteld kan worden, bijvoorbeeld door op een ander moment de kruiden toe te voegen of de dosering rozemarijn iets te verlagen.

• Jan Wurpel en Erik Deelissen
• Toevoeging per 10 liter:  1.2 gram lindebloesem
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,6 (2^e)

Jan heeft goede ervaringen met lindebloesem, getuige zijn goed ontvangen maandbier vorig jaar. Uit de scores is af te leiden dat de meeste proevers eerder een fruitig dan een kruidig aroma in het bier herkennen. In de smaak gaan de associaties kruiden en aroma gelijk op. Hoe dan ook, het levert een goed doordrinkbaar bier op. ‘Een heerlijk fris biertje voor op een terras’, aldus twee proevers.

• Ernst de Moor en Walter Bakker
• Toevoeging per 10 liter: 1.2 gram lindebloesem, 10 gram jeneverbes
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,4 (3^e)

Ernst en Walter zijn aan de slag gegaan met hetzelfde brouwsel als dat van Jan en Erik. Een verschil is dat ze 10 gram per 10 liter jeneverbes na de hoofdvergisting hebben toegevoegd. Je zou kunnen verwachten dat hun bier ten opzichte van dat van het andere bestuursduo fruitiger zou smaken. Het omgekeerde bleek het geval. Daarbij kwam ook iets meer bitterheid naar voren in smaak en nasmaak. Verder riep het bier bij sommigen associaties met een honingaroma op.

• Jacques Stricker
• Toevoeging per 10 liter: 4 gram koriander, 15 gram sinaasappel, 2 gram citroen
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,3 (5^e)

Bij het voorproeven in november was het bier van Jacques één van mijn favorieten. Uit de scores maak ik op dat lang niet iedereen de bitterheid kan waarderen. Zijn de proevers van Lieveling misschien terughoudend omdat het commercieel aanbieden van bittere biersoorten een te grote stap vergt. Op zich zou dat niet onbegrijpelijk zijn. Hoe dan ook, het bier afschilderen als te bitter gaat te ver. Het is fris en goed doordrinkbaar. Bovendien nog een gemiddelde score van 7,25. Daar kun je als brouwer mee thuis komen.

• John Gouwerok
• Toevoeging per 10 liter: 16.6 gram verse gember, 16.6 gram sinaasappelschil
• Gemiddeld cijfer en rang: 6,5 (9^e) 

Helaas geen positieve uitschieters in de beoordelingen van het bier van John. De verklaring: veel te weinig koolzuur. De navergisting op de fles was blijkbaar nog niet op gang gekomen. Desondanks was er een duidelijk fruitig aroma waarneembaar. Meer dan de helft  van de proevers merkte dat op. Dit bier verdient een tweede kans.  Tip:  John, ik weet niet of je nog flessen hebt, maar zet ze warm weg (op een veilige plek in de Boerderij?). Kijk dan over een paar weken wat er gebeurt. Ik ben benieuwd. 

• Brouwers: John en Thomas Westerveld, Arie Slagmolen en Tom Schinkelshoek, 
• Toevoeging per 10 liter: een kwart pit kardamon, 3 gram koriander, 3 gram sinaasappelschil
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,8 (1^e) 

De terechte prijswinnaar. Chapeau voor de mannen van JATTwerk! Gewoon een mooi, fris bier. Niets meer aan doen. Zelf vind ik experi­menten met kardemon een beetje tricky, maar dit bier bewijst evenals dat van de gebroeders Woolthuis, dat je daarmee uitstekende resultaten kunt bereiken. Ik hoop dat ik een seintje krijg als het bier op tap komt.  Dan weet ik wanneer ik een tafel moet reserveren bij Lieveling.

• Johan Riethoff
• Toevoeging per 10 liter: 2 gram tijm
• Gemiddeld cijfer en rang: 6,7 (8^e) 

Wie verwacht er van maar twee gram tijm zo’n uitgesproken impact op de smaak? Johan zelf misschien? In ieder geval geeft hij volledig gehoor aan de opdracht iedereen te verrassen met kruiden.  Een nadeel bij tijm is blijkbaar dat je het verrukkelijk vindt, of in het geheel niet. Een tussenweg bestaat niet. Zo kan ik immers de sterk uiteenlopende scores verklaren. Afgezien van de tijmsmaak vind ik het bier prima in orde qua body en mondgevoel. Het verdient een beter cijfer.

• Brouwers: Hans Smits Schouten en Bert Kok
• Toevoeging per 10 liter: 3 gram koriander
• Gemiddeld cijfer en rang: 6,3 (10^e)

Wat het aroma betreft gooit dit bier hoge ogen (neuzen?). Jammer dat het bier het bij de smaak en nasmaak laat liggen. Een verklaring ervoor kan ik niet zo gauw bedenken. Het bier staat me niet meer voor de geest. En de proevers? Die weten het volgens mij ook niet. Ongeveer een kwart van hen vindt het bier te droog. Hetzelfde aantal van de overige proevers vindt het bier te zoet.

• Brouwer: Rob Hagen
• Toegevoegd per 10 liter: 1 gram fenegriek
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,3 (4^e)

Voor mijn inzending liet ik de keuze vallen op een ondergist, de Munich lager-gist van Wyeast (2308). De vergisting op 10 graden kwam moeizaam op gang en bleef steken op een SG van 1022. Met het eindresultaat ben ik zeker niet ontevreden. Bij het proeven trof ik een aantal fenegrieklief­hebbers aan tafel. Een kruid waar ik kort daarvoor nog nooit van had gehoord. Dat uitgerekend zij erg te spreken waren over mijn bier, vond ik leuk om te horen.

• Brouwer: Theo van Eijden:
• Toegevoegd: Lievevrouwenbedstro
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,2 (6^e)

Theo herinnert mij er altijd graag aan dat mijn enthousiasme voor brouwen begon bij het proeven van zijn brouwsels, waar hij nu op terugkijkt als slecht vergist, troebel en wrang bier. Desondanks was ik niet te stoppen, en kon ik niet wachten de kunst van het bier brouwen zelf onder de knie te krijgen.

Nu, inmiddels bijna 10 jaar later, ben ik gelukkig wat kritischer. Ook toen ik in november een slok mocht nemen van zijn bier tijdens het bottelen. Bij de eerste slok dacht ik onmiddellijk terug aan het bier van toen. Ik noemde het Bouillonbier. Maar het bier heeft zich wonderbaarlijk hersteld en is veel zachter van smaak geworden. De kruiden komen beter tot hun recht. Veel bewonderaars van dit bier zijn er onder de proevers.

Tot slot

Terugkijkend op dit alles vond ik het avontuur bij Restaurant Lieveling en de hele aanloop ernaartoe een geweldige ervaring. En gelet op de reacties die ik om me heen hoorde, sta ik daar niet alleen in. Ik hoop dan ook op een herhaling van dit soort initiatieven.

Bierminnend Nederland heeft er een nieuw collectors-item bij. De grote poster 'De Bieren van Nederland' met vrijwel alle etiketten van Nederlandse bieren. Vanaf half december 2010 brengt uitgeverij Birdy Publishing deze poster op de markt. De poster is onder andere via http://www.biermagazine.nl/bier/30/ook_van_bier_.html te bestellen.

Bij onze zuiderburen is de Belgische versie van de poster al jaren een doorslaand succes. Om de twee jaar komt daar een nieuwe editie op de markt met daarop alle etiketten van gerenommeerde Belgische bieren. Nu de (speciaal)biercultuur ook in Nederland sterk groeiende is, werd het tijd voor een Nederlandse editie. Want inmiddels zijn er alweer rond de 100 brouwerijen actief in Nederland, van klein tot (middel)groot. Microbrouwerijen en grote industriele brouwers. 72 brouwerijen hebben op ons verzoek de etiketten van hun reguliere, jaarlijks terugkerende, bieren toegestuurd. Welgeteld 476 Nederlandse bieretiketten sieren daarmee de poster 'De Bieren van Nederland'. Een waar collectors-item dat het prima doet in huis bij de echte bierliefhebber, in het betere biercafe of daar waar biergenieters samenkomen. Bovendien een originele en prettig geprijsde cadeausuggestie, weer eens wat anders dan een boekenbon...

De poster met alle bieretiketten van Nederland is full colour gedrukt op hoge kwaliteit papier, heeft een formaat van 70 x 100 cm en kost 9,95 euro inclusief btw en exclusief 4,95 euro verzendkosten (6,95 euro voor het buitenland). De poster wordt verstuurd in stevige koker.

Bij 't Wort Wat doen we een gezamenlijke bestelactie om verzendkosten uit te sparen. De posters worden verdeeld tijdens een gezamenlijke clubavond. Wil je een poster bestellen? Stuur dan een mail naar jwfukkink@gmail.com.

Door Lidewij Jansen van Galen en Peter Hompe

Na jarenlang in Engeland op vakantie te zijn geweest hadden we voor dit jaar bedacht dat Ierland eens aan de beurt was. De Ierse republiek welteverstaan. Omdat we geen idee hadden waar te beginnen leek het ons een goed idee een rondreis te boeken om een indruk te krijgen van het land en zijn bewoners.

Uiteraard hadden we wel zo onze verwachtingen: veel groen, nattigheid (hoewel dat volgens de reisgidsen in september zou moeten meevallen), gezellige pubs met live muziek en lekkere bieren.

Na een nachtelijke overtocht vanaf Cherbourg kwamen we op een vrijdag rond lunchtijd aan in Rosslare. Het was prachtig weer en we reden op ons gemakje naar Kilkenny en het hotel voor de eerste overnachting (voor de rest van de reis hadden we cottages geboekt). We checkten in en besloten daarna het stadje te gaan verkennen. Het was een levendig plaatsje met gezellige pubs. We begonnen kalm aan met koffie en thee, maar daarna uiteraard een Guinness, de nationale drank, en een Smithwick, een Ierse Rooie. Verder was er eigenlijk niks op tap, behalve cider en een zestal lagers waaronder Heineken, Budweiser en Kronenbourg: niks dus. Ook flessenbier was verbazingwekkend weinig op voorraad. Maar we waren pas aan het begin van onze vakantie, wie weet wat voor prachtige bieren Ierland nog voor ons in petto had.

Bedroevend weinig zou blijken. In een enkele pub kwamen we nog Murphy's stout tegen maar dat was het dan wel. Zelfs de hier in Nederland zo populaire Murphy's Red hadden ze nergens. Ook in de supermarkt was het aanbod niet overweldigend.

Vorig jaar zijn we een lang weekend in Dublin geweest en daar hebben we een tweetal brouwpubs gevonden, maar het leek erop dat zij zo ongeveer de enigen zijn die iets ander schenken dan Guinness, Smithwick en de zes lagers. De eerste, Messrs Maguire, is een pub waar een brouwerij ín zit. De pints van henzelf zijn € 4, terwijl voor de overige bieren € 5 per pint wordt gevraagd. Overigens allebei heel redelijke prijzen. De tweede is de Porterhouse Brewery. Ooit begonnen in de kelder van een pub, hebben ze inmiddels 4 pubs in Dublin en één in London en de brouwerij verplaatst naar een industrieterrein buiten Dublin. Ze hebben negen eigen bieren en … errug lekker!!

Vanuit ons eindpunt Dublin hebben we de veel kortere overtocht naar Holyhead in Wales gemaakt. Daarvandaan naar Oxford gereden, waar we in een heel klein plaatsje vlakbij, Denton geheten, een kamer voor twee nachten hadden geregeld in de local pub. De volgende dag gespendeerd in Oxford en wat lokale biertjes in een pub gedronken. De dag erna hebben we nog één keer een supermarkt bezocht en o.a. wat Engelse bieren meegenomen. Daarna naar huis.

Toen we thuiskwamen lag er op de mat een Camra krantje met daarin een artikel over, jawel, Ierse bieren, of liever: het gebrek daaraan. Jammer dat we dat niet vóór de vakantie hadden gekregen, maar ja… je kunt niet alles hebben.

De journalist van het stuk had zelf een rondje Ierland gedaan en had daar een vijftal microbrouwerijen opgesnord. Waarschijnlijk had hij zich iets beter voorbereid dan wij ;-). Het blijkt dat Guinness de laatste 60 jaar er zo hard aan heeft getrokken dat er hele generaties zijn opgegroeid met bijna niets anders dan Guinness op de tap. Pas de laatste jaren zijn er een paar enthousiastelingen die proberen de Ieren op te voeden op biergebied en langzaam te leren dat er meer is op deze aarde dan Heineken, Smithwicks en Guinness.

Ook wordt pas de laatste jaren weer hop verbouwd. Ergens in de jaren '50 had Guinness de hoptelers meegedeeld wat hun prijs zou zijn voor de hop. Die was zo schandalig laag dat de boeren hun ranken onderschoffelden en iets anders gingen verbouwen.

Om de Ierse bierdrinker en -brouwer wat te ondersteunen in deze toch al zo moeilijke tijden, is er afgelopen zomer een vereniging opgericht in dezelfde trant als Pint en Camra: Beoir (www.beoir.org). Wij zijn al lid...

De Brouwstappendemo is een idee van Jan Willem Fukkink. Het doel is mensen te laten zien hoe het brouwproces precies in zijn werk gaat en hoe je dat hobbymatig kunt doen. Daarom laten wij alle stappen van het brouwen tegelijkertijd naast elkaar zien.

Op een tafel staan alle materialen naast elkaar op volgorde van brouwen opgesteld. Eerst de werkende schrootmolen met een beetje geschrote mout. Dan een maischketel gevuld met de geschrote mout en water. Daarnaast de kokende ketel met hop. Dan een gistingsfles met gistende wort en dus een werkend waterslot. Daarnaast een kroonkurkapparaat met flesjes en een paar kroonkurken. Er liggen ook een aantal ’t Wort Wat foldertjes. Als laatste staan er natuurlijk een paar door clubleden gebrouwen bieren om te laten proeven. Op deze manier kunnen wij heel duidelijk vertellen over het zelf brouwen van bier.

Zelf ben ik tot nu toe vijf keer mee geweest met de Brouwstappendemo. Dat was bij het PINT Winterbier Festival in Gouda, het PINT Speciaalbier Festival in Alkmaar, de “Dag van het Park” in Hoofddorp, het Hopoogstfeest van Gulpener en op de Gezamenlijke brouwdag in Lisserbroek. Omdat wij tot nu toe op zeer verschillende evenementen hebben gestaan was het publiek ook heel verschillend.

Op de speciaalbier-festivals van PINT waar wij gestaan hebben, was het publiek natuurlijk snel geïnteresseerd maar ook zeer kritisch. Sommige mensen die ik sprak geloofden niet zomaar dat het resultaat van zelf gebrouwen bier goed kon zijn. Ik vertelde dan vaak over de enorme hoeveelheid verschillende hoppen, mouten en gisten die beschikbaar zijn voor hobbybrouwers. En ook waar je met de verschillende fasen in het brouwproces zelf de smaak kunt beïnvloeden. Bijvoorbeeld met je maischschema, het tijdstip van je hopgift, en de temperaturen van de vergisting en lagering. Natuurlijk hadden wij genoeg bier mee om te laten proeven. Dit leidde tot heel veel positieve reacties.

De “Dag van het Park” (een feestelijke opening van een park in Toolenburg met kraampjes en festiviteiten) in Hoofddorp werd bezocht door een heel ander soort publiek. Heel leuk was het daar om met voorbijgangers te praten over onze hobby. Natuurlijk heb ik daar de mensen niet belast met ingewikkelde verhalen over het brouwproces. Wel was het leuk mensen te overtuigen dat je op een redelijk eenvoudige manier zelf bier kunt brouwen. Ik heb daar natuurlijk de mensen ook verteld over ’t Wort Wat, over de clubavonden, de cursus en de internetsite.

Op het Gulpener Hopoogstfeest kregen wij ook veel leuke reacties met de Brouwstappendemo. Leden van Puurzaam (een tijdschrift van Gulpener) mochten die dag zelf de Gulpener hop plukken en er was een grote feesttent waar het ontzettend druk en gezellig werd.

Op de Gezamenlijke brouwdag in Lisserbroek (13-11-2010) konden bezoekers een kijkje komen nemen bij clubleden die aan het brouwen waren. Zij konden zelf één liter bier brouwen en met gist mee naar huis nemen. De bezoekers zagen hoe clubleden met hun eigen installaties bier brouwden. Leuk was het om te zien dat ook daar zo’n groot verschil in zit. Er zijn mensen in eenvoudige pannen aan het roeren en je ziet geautomatiseerde HERMS-systemen. Voor een leek is het lastig om te onderscheiden met welk onderdeel de brouwers bezig waren. Daarom stonden wij er met de Brouwstappendemo om bezoekers het hele proces stap voor stap uit te leggen.

Al met al komen wij met de Brouwstappendemo dus vaak op hele leuke (bier)evenementen. We doen de Brouwstappendemo altijd met meerdere mensen en dat is erg gezellig. Hierdoor is er ook altijd gelegenheid om zelf het festival of evenement te bezoeken. Als je het leuk vindt om ook een keer mee te gaan met een Brouwstappendemo kun je jezelf aanmelden bij de Brouwdemo-commissie.

De gehele clubavond was gewijd aan de keuring van bieren ten behoeve van de clubkampioenschappen. Dit jaar: Alt en Tripel.In groepen (5-6 personen) werden de bieren gekeurd. Iedere groep stond onder leiding van een keurmeester. In de groep waarin ik zat kwamen eerst de Altbieren ter keuring. 5 bieren werden geproefd. Hierbij bleek dat het toch lastig is een Alt te brouwen. Geen van de aangeboden was een echte Alt. Dit wil niet zeggen dat de bieren slecht waren, maar een Alt smaakt naar mijn mening anders dan deze 5 door ons gekeurde bieren. Ik ben benieuwd of dit bij de andere groepen anders was. Als tweede werden tripels geproefd. Hierbij bleek dat de meesten meer ervaring hebben met het brouwen van een tripel. Er werden door onze groep een paar goede tripels geproefd. Wel vraag ik me hierbij af of je voor een tripel elk kruid kan gebruiken. Door het gebruik van heel verschillende kruiden ontstaat er een groot palet aan bieren die aan de definitie van tripel voldoet. Is bijvoorbeeld een bier waarin gagel of laurier overheerst nog wel als tripel aan te merken?Al met al een heel leerzame avond, vooral ook door het zeer nuttige commentaar van de keurmeester.

Ik ben weer weg geweest. Ik ben naar Pisa gegaan voor de verjaardag van een goede vriend van mij. Wij zijn vanaf Eindhoven gevlogen met Ryanair. De heenvlucht was om 08:30 uur en dus hebben wij overnacht in een hotel naast het vliegveld. o

De avond ervoor besloten we om uit eten te gaan in Eindhoven. Maar waar? Ik gebruikte mijn trouwe webpagina Ratebeer.com :-) ( http://www.ratebeer.com/Places/Country/Cities/eindhoven/144.htm) We vonden een leuke Engelse bar met goed bier en lekker eten :-), Engelse Old Speckled Hen van het vat en een redelijke keus aan bieren op fles.

Pisa was erg mooi :-) Er staan foto's op mijn Facebook pagina als je die wilt zien (http://www.facebook.com/#!/album.php?aid=306266&id=523300545). Ik heb weer Ratebeer.com gebruikt om een leuke plek te vinden voor een lekker biertje. Er was er slechts eentje in Pisa (http://www.ratebeer.com/Places/Country/Cities/pisa/102.htm). Deze was ook bekend bij een goede vriend van mij uit Italië die in Pisa studeerde en werd ook aangeraden door de receptionist van ons hotel (een ontzettend mooie voormalige abdij!).

We wilden naar de Orzobruno, we waren er om 18:30 maar het ging pas om 19:00 open. Wij gingen wat eten in de stad en kwamen om 10 uur terug en het was bom en bom vol! Heel gezellig, heel veel Italianen. Wij hadden slechts tijd om 2 bieren te proeven, een lokaal gebrouwen stout (de kroeg is het proeflokaal van een microbrouwerij in Pisa) met inktvis inkt!!! en een triple met oranjebloesem geur :-) Lekker!

Ik ga zaterdag 4 december naar Praag toe dus volgende maand kun je iets over Praag verwachten.

Dean Southall
deanso@yahoo.com

Gagel is een inheemse plant, met een kruidige geur en smaak, die in de middeleeuwen veel gebruikt werd als toevoeging aan bier. Het maakte onderdeel uit van het zogeheten Gruit, ook wel als Gruyt gespeld, een kruidenmengsel dat door de Gruyter (daar komt het woord Grutter nog steeds vandaan) werd samengesteld en dat in plaats van het huidige hop gebruikt werd om het bier smaakvoller en houdbaarder te maken. In die tijd werd belasting over Gruyt geheven.

ALs je dus een klassiek bier wilt maken, of gewoon een lekker kruidig bier, is Gagel een goede toevoeging. Wees wel voorzichtig, het heeft een erg krachtige smaak.

LET OP: Gagel is een beschermde plant, en mag niet uit de natuur gehaald worden!

... maar dit was een buitenkansje. Via via kon ik aan een Gagel-plant komen uit de tuin van iemand in Gelderland. Gagel is een beschermde plant, wat wil zeggen dat je hem niet uit de natuur mag halen. Maar uit de tuin van iemand anders is (lijkt mij) een heel ander verhaal.

Gagel is een moerasplant, en hoewel de afwatering van de kleigrond hier niet optimaal is, kun je onze achtertuin moeilijk een moeras noemen. Aan de gagel zat nog wel een hele klomp veengrond, die erg luchtig was. Al het water in de buurt werd erin opgeslurpt. Ik besloot de gok dus te wagen, en de klomp grond met gagel en al gewoon in te graven. Dat was januari 2008.

In 2008 deed de plant het prima. Maar in 2009 bleek dat het vooral kwam door de levenskracht die nog in de Gagel zelf zat. Eind 2009 zag de plant er zielig uit, en het verwonderde me dat hij de strengere winter van 2009 / 2010 overleefd had.

Dat vroeg in maart 2010 om andere maatregelen. Ik heb een speciekuip gekocht en ingegraven tot een centimeter of 6 onder de oppervlakte van de grond. Van de kuip is dus niets meer te zien. Daarna de kuip volgestort met turfgrond (dat komt het dichtst bij veengrond). Vervolgens heb ik de turfgrond doordrenkt met 30 liter water, dan moet het (voor de plant) op een moeras lijken. Wat niet meer in de kuip past loopt vanzelf over de rand, en bevochtigt de rest van de tuin (zo is het idee). Iedere week gooi ik er een liter of 10 extra water in, uit onze eigen put.

Nu, een maand later, lijkt de plant weer helemaal tot leven te komen. Er zitten enkele katjes in, en de knoppen beginnen te groeien.

• Juni 2010: Ik heb de gagel nog niet eerder zo vol blad en zo levendig gezien! De plant voelt zich prima op zijn gemak
• November 2010: De plant is zelfs flink gegroeid, en zit helemaal vol katjes

Zie onderstaande foto's voor een impressie.

In de koude natte winter van 2009 liep ik met mijn vrouw over de Albert Cuyp markt. Vroeger kwamen we daar zeer regelmatig en dan gingen we ook bij mijn schoonmoeder op bezoek maar sinds de laatste 7 jaar gebeurt dat nog maar heel zelden. Na zo’n twee uur in de kou te hebben rondgelopen vonden we het tijd worden om ons eens wat te verwarmen. Nu vind ik het heel leuk om bij een echte oude Amsterdamse kroeg binnen te stappen. Ik kom al meer dan 40 jaar daar in die buurt en ik heb de uitbaters nog nooit kunnen betrappen op en kwastje met verf of een aanpassing in dit antieke bedrijf maar het is er schoon en gezellig en er staat nog een ouderwetse toog in met een keurig gepoetst messing bovenblad waar zelfs nog een maatjespomp op staat. Voor de wat jongeren bij de vereniging: dit is een groot maatglas op een vaste voet met een aftapkraantje, daar werd dan de jajum (jenever) ingegooid. Als er dan teveel jajum in zat dan lieten ze de drank terug in de mandfles lopen en de afgepaste “maat” werd in het zakflesje of iets dergelijks getapt. Zo kon je dan vroeger een “maatje” met Jenever bij de kastelein kopen en mee naar huis nemen.

Dus wij stappen bij Koekenbier naar binnen. Het is er lekker warm en er klinkt een gezellig geroezemoes van de gasten; je hoort er behalve Nederlands en onvervalst Amsterdams ook Engels en Papiamento. Alle tafeltjes zijn bezet maar er zijn nog twee plaatsjes vrij aan de bar en die hebben wij dan ook maar in beslag genomen. Na de tapperij aan een onderzoek te hebben onderworpen viel mijn oog op de bierkaart en zag dat ze winterbier van de tap hadden. Wij besloten om er eentje te proberen. Het was een echt succes, we vonden het geweldig lekker, dat iets zoetig, vol moutig, donkerbruine bier met een romige schuimkraag en als je er een slok van nam dan voelde je de weldadige warmte van de hogere alcoholen door je mond naar beneden glijden en als een warme stoof zich in je maag nestelen. De kou was dan ook gauw uit ons lijf verjaagd.

Of het nu kwam door de herinneringen aan de mooie smaak van het bier, de warme sfeer met de gezelligheid of het goede gezelschap maar dit bier is wat ik mij heb voorgenomen om te gaan brouwen om de aankomende winter door te komen. Ik heb op onze site gekeken en ik heb gekozen voor het Milleniumbier. Een van de redenen is dat er zoethout in het recept zit en dat stond mij wel aan. In een ander recept word er gebruik gemaakt van laurier en ik heb geen ervaring met laurier in bier maar het geeft bij mij een associatie met drop en daar moet ik niets van hebben maar als iemand mij kan vertellen welk bier laurier bevat dan zal ik het zeker eens proberen (jthhvneijenhoff@ziggo.nl).

Het winterbier is inmiddels gebrouwen maar er gebeurde iets opmerkelijks tijdens het vergistingsproces. De hoofdvergisting begon bij SG 1086 op 19 °C, de vergisting verliep geweldig. Na 12 dagen het bier op een lagervat gezet, het SG was toen 1058 en op 16 °C weggezet. Na 14 dagen een controle uitgevoerd maar er was niets gebeurd. Ik heb hem toen weggezet op 19 graden en toen begon hij weer te gisten. Ik heb voor het vergisten de 1214 Belgian Abbey gebruikt en die heeft als optimale vergistings-temperatuur 14 tot 20 °C. Nu, weer 3 weken later, is het SG 1053; het zakt wel maar erg langzaam. Ter controle heb ik 2 kleine flesjes op een wat warmere plek weggezet en hiervan is het SG gezakt naar 1018. Het komt dus wel goed maar ik moet nog even dagdromen na een flinke koude boswandeling in de sneeuw voordat ik met een lekker winterbiertje bij de open haard zit op te warmen.

Allemaal prettige feestdagen en een goed Nieuwjaar,
Hans

Martyn Cornell

Toen de mensheid zich vanuit Afrika begon te verspreiden over de wereld moet wilde gerst (dat nog steeds groeit in het voorgebergte van landen in het midden oosten) een van de eerste nieuwe voedingsmiddelen zijn geweest. Er zijn restanten van wilde gerst gevonden bij een nederzetting uit de steentijd aan de zuidelijke kust van het meer van Tiberias in Israel die teruggaan tot 17.000 jaar voor Christus.

Het is niet bekend wanneer precies is ontdekt dat wanneer men gerst nat liet worden waardoor het ontkiemde, het daarna liet drogen, maalde, weekte in warm water en daarna wilde gisten hun werk liet doen, er een heerlijke drank ontstond waar je ook nog een goed gevoel van kreeg. Maar op een gegeven moment, ruim 10.000 jaar geleden, zijn de mensen in die streken gestopt met het verzamelen van wilde gerst in de heuvels en zijn ze het gaan verbouwen in de lager gelegen valleien, waar het makkelijker kon worden geoogst. Uiteraard bouwden zij hun huizen in de omgeving om de oogst te beschermen en zo ontstond landbouw (en beschaving).

De oorspronkelijke wilde twee-rijige gerst valt uiteen zodra de aren rijp zijn en de korrels vallen dan op de grond. Toen mensen de gerst begonnen te cultiveren kozen zij de niet-uiteenvallende aren om te vermeerderen. De korrels blijven dan aan de stengel en zijn op die manier eenvoudiger te oogsten. De eerste tekenen van deze gecultiveerde gerst zijn door archeologen gevonden in het noorden van Jericho. Deze resten bleken ongeveer 9.750 jaar oud te zijn. Resten van een nieuwer type, zes-rijige gerst, die ongeveer 8.000 jaar oud waren, zijn gevonden in Irak.

Rond deze tijd waren vroege landbouwers doorgetrokken naar Europa en zij brachten gecultiveerde granen zoals gerst en tarwe met zich mee, en zonder twijfel ook de wetenschap hoe er mee te brouwen.

Zo'n 6.000 jaar later begonnen landbouwers uit de late steentijd twee rijige-gerst te verbouwen voornamelijk voor het brouwen van bier. Geleidelijk werden over de eeuwen heen diverse variëteiten ontwikkeld die geschikt waren voor het lokale klimaat. In meer noordelijk gelegen streken werd bijvoorbeeld een veel robuustere soort, 'bere', verbouwd.

Uiteindelijk vonden de schranderste boeren dat van sommige landerijen de gerst beter was dan dat van andere. Een van de eerste mensen die hierover publiceerden was John Fitzherbert uit Derbyshire (Engeland). Hij schreef in 1523 het 'Boke of Husbandrye', het 'Boek van de Teelt', waarin hij verhaalde dat 'bere' de slechtste variant was, eigenlijk alleen geschikt als veevoer, en rode gerst de beste.

Hoewel de landbouw reeds in de 18^e eeuw wat wetenschappelijker werd benaderd, kwam de grote doorbraak pas in 1820, toen dominee Chevalier uit Suffolk een paar aren van een zeer fijne gerstsoort ontdekte in de tuin van een van zijn pachters. Deze soort werd snel populair bij brouwers en daardoor ook populair onder de agrariërs. In 1833 werd het voor hoge prijzen verkocht op de veiling van London en het was gedurende ongeveer 50 jaar de populairste gerstsoort; zo'n 80-90% van alle verbouwde gerst in Groot Britannië.

Verschillende nieuwe soorten werden ontwikkeld in de 19e eeuw, waaronder een soort die zeer geschikt was voor Porters en Stouts. De de volgende grote ontwikkeling echter, was dat brouwers (met name Guinness) de veredeling van gerst begonnen te bevorderen. In 1908 lukte het Herbert Hunter, van het Iers Landbouwkundig Instituut (dat gefinancierd werd door Guinness) een kruising te ontwikkelen, Spratt Archer, die sneller rijpte, een betere opbrengst had en beter moutte dan zijn voorouders. Na een onderbreking vanwege de Eerste Wereldoorlog werd dit al snel een van de meest verbouwde gerstsoort in de Britse Eilanden. Tegelijkertijd werd in Engeland nog een tweede variëteit ontwikkeld voor Guinness, Plumage Archer. Tegen de tijd dat de Tweede Wereldoorlog uitbrak waren beide soorten samen goed voor zo'n 80% van alle landbouwgrond in gebruik voor zomergerst.

Na de Tweede Wereldoorlog werden beide soorten verdrongen door Proctor, een soort met korte stengels die minder stikstof nodig had. Deze op zijn beurt werd halverwege de jaren zestig van de twintigste eeuw vervangen door de nog immer populaire wintergerst Maris Otter.

Het is vooral populair vanwege de goede eigenschappen in de maischketel. Daarnaast worden bieren die met deze soort gemaakt zijn relatief snel helder en bovendien hebben tests uitgewezen dat de bieren ook nog lekkerder smaken. Daarentegen heeft het een minder hoge opbrengst dan sommige ervan afgeleide soorten zoals 'Golden Promise' van dezelfde veredelaar, op dit moment het populairst onder de brouwers. Een andere mededinger is Optic, ontwikkeld door een concurrent.

Om deze reden wordt door de Robin Apple mouterij een premie betaald aan boeren om de Maris Otter te verbouwen. Inmiddels is de variëteit ruim 40 jaar oud en dat in een tijd dat de nieuwere variëteiten slechts 12-15 jaar meegaan. Still going strong, evenals de 'Real Ale' die ervan gemaakt wordt.

Verschenen in Camra's Beer magazine, februari 2008.
Vertaald en bewerkt door Lidewij Jansen van Galen

Iets dat wij gebruiken in het bestuur om bestanden te delen met elkaar is Dropbox http://www.dropbox.com/. Je hebt 2Gb ruimte on-line en het is ook handig om bestanden te delen met andere mensen. Er is ook een versie voor Android telefoontoestellen. Je hebt altijd toegang tot bestanden zoals bijvoorbeeld bier recepten.

Iemand schreef over het on-line Beer Mapper project. Er is ook een Android mobiel applicatie die Beer Mapper heet. Je kan het gebruiken om goede kroegen/brouwerijen te vinden als je op vakantie bent of in een onbekende stad.

Een handige site om je op de hoogte te houden van nieuws in de bierwereld is www.bier-blog.nl.

Dean Southall
deanso@yahoo.com"

De clubavond stond in het teken van de "De Natte Cel". Hiermee wordt niet een badkamer bedoeld, maar de brouwerij van Jan van der Lee. De brouwerij ontleent zijn naam aan het natuurgebied De Natte Cel in Lutjebroek. De brouwerij staat in Bovenkarspel, hier niet ver vandaan. Jan wil een streekgebonden brouwerij, dit komt tot uiting in de naam van de brouwerij en ook in de naam van zijn bekendste bier "Skeetje". Skeetje is het Westfriese woord voor schatje. Ook op het etiket van Skeetje West Friesland tot uiting. Mijn geboorteplaats wordt er ook op vermeld.

Met zijn bekende enthousiasme vertelt Jan over zijn brouwerij en zijn bieren. Skeetje wordt in West Friesland commercieel op de markt gebracht. Gezien de hoeveelheid kan dat niet in Bovenkarspel worden gebrouwen. Het wordt aan de hand van het recept van Jan gebrouwen bij de Proefbrouwerij. Uiteraard werd Skeetje geproefd.

Daarnaast brouwt Jan in Bovenkarspel een aantal bieren, waaruit t.z.t. mogelijk nog een bier zal komen dat commercieel op de markt zal worden gebracht. Ook hier weer aparte namen voor zijn bieren zoals: Blonde Ann (genoemd naar zijn vrouw) en Gladjanus (hierin komt zijn eigen naam naar voren). Ook deze bieren werden geproefd.

Al met al een geslaagde avond. 

Ik heb jullie al verteld over www.ratebeer.com. Het is erg handig om goede kroegen, restaurants en bier winkels te vinden in Nederland en in het buitenland. Ik ben net naar het 200ste Oktoberfest in München geweest. Het is erg, weet ik, maar iemand moest voorbereiden voor onze Oktoberfest clubavond op de 24ste september ;-). Ik ben met een vriend van mij geweest naar Duitsland en wij hadden besloten om ook een paar dagen in Innsbruck door te brengen. Met gebruik van Ratebeer.com hebben wij een brewpub gevonden in Innsbruck en dan konden wij ook een hotel op hetzelfde straat boeken! De Theresian Brauhaus was erg leuk. Een halve-prijs happy hour van 15 t/m 17:00 en het was al niet duur in het eerste geval! Zij hadden 2 bieren van het vat de hele jaar rond en 1 tijdelijk. Niet veel keus maar wel lekker bieren.

De Oktoberfest is een jaarlijkse feest in München, Bavaria, Duitsland. 200 jaar geleden was er een bruiloft tussen een kroon prins Ludwig van Bavaria en Therese. Het feestje werd daarna jaarlijks gehouden in de Theresienweise (genoemd naar haar). Het begint half September en gaat door tot de eerste zondag in oktober. Zoek oktoberfest op in Wikipedia voor meer informatie. Er is een kermis en een stuk of 10 ontzettend grote tenten voor tussen 2000 en 8000 mensen! Er wordt meestal Märzen bier geschonken in 1 liter steins (gebrouwen in maart en in grotten gelagerd (er was geen koeling 200 jaar geleden). De kans op vuur was groot tijdens de warme droge zomers. Zie http://en.wikipedia.org/wiki/M%C3%A4rzen. De sfeer is erg gezellig en mensen komen van ver weg om mee te genieten van 's werelds grootste feest!

Er is ook een Android applicatie die heet Ratebeer mobile, voor Android mobieltjes. Het is handig om informatie op te halen over een bier in de kroeg en je kan ook, ter plekke, een rating geven over een bier. Er is een scan functie waarmee je de barcode van een bierfles  kunt scannen en je krijgt veel informatie over het bier. Er wordt ook een iphone versie van Ratebeer mobile geschreven hoorde ik.

Dean Southall
deanso@yahoo.com

Radical Brewing uit 2004 van de bekende Amerikaanse bierschrijver Randy Mosher

Met meer dan 90 recepten en nuttige informatie voor beginners en oude rotten.

• Biebnr: 3019
• Uitgave: Paperback, 350 pagina's
• Uitgever: Brewers Publications (June 25, 2004)
• Taal: Engels
• ISBN-10: 0937381837
• ISBN-13: 978-0937381830

Van Amazon.com:

Ontspanning en inspiratie voor zowel bierbrouwers als bierdrinkers.

Dit boek geeft een moderne en creatieve kijk op bier en bier brouwen, gepresenteerd in een aantrekkelijke twee-kleuren lay-out, geschikt voor de 'internetgeneratie'. Van hoofdstukken als 'Een aangedikte geschiedenis van bier' tot 'Grote bubbelende brouwsels' neemt het je mee op ontdekkingstocht langs de vele gezichten van het drinken en brouwen van bier, welke creatieve avontuurlijke vrolijke mensen aan deze hobby hebben gebonden.

Na de lange en kleurrijke beschrijving van de geschiedenis van het bier, verheft dit boek de kunst van het brouwen naar zijn geëigende plek, naast de wetenschap die helpt de creatieve geest te ontsluiten die sluimert in iedere would-be brouwer. De aangename manier van schrijven en rijke illustraties maken 'Radical Brewing een 'must' voor iedere beginnende en gevorderde brouwer.

Iedereen die houdt van bier, hetzij om te drinken, hetzij om te brouwen, zal menig uurtje aangenaam verpozen met het lezen in dit boek.

Hier weer interessant nieuws over de komende excursie. Het is de bedoeling dat we op zaterdagdag 20 november 2010 met de bus naar Düsseldorf gaan om daar het echte Alt bier te proeven en de kerstmarkt te bezoeken.

Programma

Het programma ziet er als volgt uit:

We worden bij brouwerij Schumacher afgezet. Eventueel kun je daar lunchen (op eigen gelegenheid) waarna we de stad kunnen gaan verkennen. Er zijn erg veel Kneipen op de vierkante kilometer Altstadt. We hebben er zeker 6 merken Alt geteld (!). Dus er is er altijd wel eentje bij waar je er nog één moet proeven.

Onze vrouwen willen waarschijnlijk graag de kerstmarkt bezoeken, waartoe ook alle gelegenheid is.

http://www.schumacher-alt.de/

Om exact 18.30 verzamelen we weer bij Brauhaus Zum Uerige nabij de Rheinufe, alwaar jullie, wederom op eigen gelegenheid, kunnen dineren. Om 20.00 precies vertrekt de bus weer naar Hoofddorp.

http://www.uerige.de/home

We denken om 23.00 weer in Hoofddorp aan te komen.

Bijzonderheden

Verdere bijzonderheden rond deze excursie: deelnemers worden verzocht om hun GSM telefoon mee te nemen en hun nummer in de bus aan de leiding bekend te maken.

Route vanaf snelweg A4: Provinciale Kruisweg, bord Hoofddorp Centrum, onder spoorviaduct linksaf, van Heuven Goedhartlaan, rechtdoor, 1^e stoplichten linksaf (opnieuw onder spoorviaduct) Polarisavenue, 1^e rechtsaf Taurusavenue, aan het eind van deze weg is het parkeerterrein gelegen nabij het station. (Voor Hoofddorpers geldt: van Heuven Goedhartlaan, station voorbij rijden, en dan rechtsaf Polarisavenue op).

Prijs!!

Het is ons gelukt om de prijs op 25,00 euro te houden.

Er kunnen 40 mensen mee op deze dag, dus meld je snel aan. Aanmelding door, zoals gewoonlijk, het bedrag over te maken naar postgiro 7228352 van ’t Wort Wat!, o.v.v. Düsseldorf.

Uw excursiecommissie,
Christopher Kokhuis, Dirck Kuijzer, Theo van de Voorde en Stefan Woolthuis.

De gezamenlijke brouwdag van 13 november komt alweer ras naderbij. Net als vorige keer gaan we brouwen in Lisserbroek.

Deze keer kun je, zoals Jan in de Van Het Bestuur al schreef, kiezen tussen een  Porter, OF een Meibock. Bovendien kun je voor beide bieren kiezen of je bovengistend of ondergistend wilt werken. Als je voor ondergist kiest, hebben we zelfs koelruimte voor je geregeld in Lisserbroek. Als je thuis en gekoelde gistkast hebt, is dat natuurlijk nog handiger.

In het stuk van Jan Willem, elders in dit clubblad, kun je lezen dat ook de professionele brouwers van onze vereniging van zich zullen laten horen.

Schrijf je snel in. De uiterste datum waarop dat kan is de komende clubavond, dus vrijdag 29 oktober. Laat de kans om deze unieke brouwdag mee te maken niet voorbij gaan!

Tijden

We starten om 9.00 uur en sluiten af rond 17.00 uur.

Lokatie

Net als vorige keer zullen we brouwen in Lisserbroek bij de kwekerij van Edwin Duivenvoorden.
Kwekerij E. Duivenvoorden
Turfspoor 57
2165 AW Lisserbroek

Op de plattegrond is de Brouwlokatie gemarkeerd met een "B". Volg de blauwe lijn, komend vanaf de IJweg vanuit Hoofddorp (richting Lisserbroek).

Let op! De aanmeldprocedure voor gezamenlijke brouwdagen is sinds vorige keer gewijzigd. Log in bij 't Wort Wat website, en klik in het "Voor leden" menu op "Brouwdag". Daar kun je het aanmeldformulier invullen.

Geef in het opmerkingenveld duidelijk je voorkeur aan voor Porter of Meibock, en voor ondergist of bovengist!

Er gebeurt weer heel wat in het leven van deze bierbrouwer. Een presentatie van de polderbok commissie op de laatste clubavond, binnenkort het afscheid van de polderbok commissie, het overnemen van het voorzitterschap van de media commissie (we zijn veel dank verschuldigd aan Rob, voor de afgelopen jaren, voor zijn inzet en enthousiasme), het meemaken van een KBC dag (met dank aan Jan Willem), het binnenkort insturen van twee wedstrijdbieren en nu het thuis hebben liggen van stapels en stapels tijdschriften, om uit te zoeken of het nuttig is voor de media commissie en tja, ook nog af en toe een biertje van eigen makelij, het maken van veel jams en het plukken van druiven om met buurtbewoners te gaan omzetten in wijn.

Helaas moet ik ook melden dat de belangstelling voor de ruilbiercie zodanig is, dat we erover denken deze op te heffen. Jammer vind ik zelf, maar blijkbaar vinden, zonder onze tussenkomst, al uw flesjes wel hun weg naar collega’s en krijgt u ook het een en ander weer terug. Laat daarbij beginnende brouwers niet staan, want zij hebben onze aandacht ook hard nodig. 

Wat betreft het brouwen: de dubbel en de quadrupel staan te lageren en ik heb even niets paraat om te gaan brouwen (net alle restanten opgemaakt).

Ik heb me bijvoorbeeld gerealiseerd dat ik bieren graag jong proef, maar ook heel lang bewaar. Waarom? Hiermee leer ik van de smaakontwikkeling van de diverse biersoorten. De laatste tijd heeft dit geleid tot de conclusie dat bieren met zoethout gebrouwen best heel lang bewaard kunnen worden. Die worden alleen maar beter. Het lijkt alsof zoethout mee helpt het bier te conserveren (net als laurierblad, een bevinding van Jan Wurpel). En ook de zoetheid in het bier veroorzaakt door het zoethout neemt niet af. Een ideaal kruid dus voor donkere, zware winterbieren. Vrienden van me, die een overjarig winterbier bij mij hadden geproefd, vragen me met klem meer te brouwen, maar dan moeten ze wel weer even wachten voordat het net zo lekker is…

Proost.
Ben

Een mooie dag voor een mooi bier. Zo zal deze dag in de annalen worden bijgeschreven.  Op zaterdagochtend hebben 16 enthousiaste brouwers en bijna evenzoveel assistenten zich verzameld in Lisserbroek. In de schuur van de familie Duivenvoorden was meer dan genoeg ruimte om de bieren te brouwen. Ten opzichte van de boerderij waren er een aantal niet te onder schatten voordelen. Zo kon je met je auto het ‘brouwlokaal’ binnenrijden om de spullen uit te laden en op  de vloer  lag geen linoleum zodat een onzorgvuldig geplaatste brander geen schade kon aanrichten.

De eerlijkheid gebiedt me ook om te melden dat er een nadeel was. In de Boerderij klagen we weleens bij John Gouwerok dat de bar wel eens wat eerder open mag. Welnu, in Lisserbroek was helemaal geen bar.  Dus er waren geen tosties en de supermarkt lag niet om de hoek. Gelukkig hadden de meeste brouwers wel een biertje mee zodat we de dag op de juiste wijze hebben kunnen eindigen. Over en weer hebben we van elkaars heerlijke bieren kunnen proeven.

Er was ook aanloop van diverse leden en belangstellenden zodat het een gezellige boel is geworden. Navraag leerde dat bijna iedereen van plan was bier af te staan aan de Lieveling. En gezien de variatie in de recepten zullen het zeer verschillende bieren gaan worden. De verwachtingen zijn hooggespannen.

Ik heb een leuke Amerikaanse versie van ’t Wort Wat gevonden, ook met recepten en tips: http://www.maltosefalcons.com. Leuke naam ook!

Via http://www.beersmith.com kun je je inschrijven voor een wekelijkse nieuwsbrief over brouwen (in het Engels). Af en toe zitten er ook een paar mooie recepten tussen. 

Urthel heeft een prijs ontvangen voor haar Saisonniere (ja, zij is een mooie, blonde Belgisch vrouw!) gewonnen. Europa's Beste seasonal Pale Ale 2010. http://www.urthel.com/

De Haarlemse brouwerij Jopen is drie keer in de prijzen gevallen in Nieuw Zeeland voor hun Hoppen, Jubeljoop (beide zilver) en Lei bier (brons) tijdens de BrewNZ Beer 2010-verkiezing, een van de belangrijkste internationale bierwedstrijden. http://www.jopen.nl/imagebank/File/PERSBERICHT%20PrijzenNieuwZeeland%20Jopenbier%202010.pdf . 

Een andere Nederlandse brouwerij, Emelisse uit Kamperland, ontving bij hetzelfde evenement, na een test van ruim 400 bieren, de zilveren prijs voor haar Espresso Stout: http://www.emelisse.nl. De verkiezing wordt elk jaar georganiseerd door het Brewers Guild of New Zealand. Aan de competitie doen private kleine en onafhankelijke brouwerijen mee uit de gehele wereld. Doel van de wedstrijd is om juist de speciale en authentieke bieren met specifieke karakters te promoten.

Als jij op Twitter bent, is het nuttig om Fiona de Lange te volgen.  Haar Twitter naam is Bierliefhebber! Zij heeft ook een online blogover bier http://bier.blog.nl/

Ik ga naar de 200ste Oktoberfest dit jaar in München om van de sfeer te genieten en ook wat Märzenbier voor jullie op te halen voor de Oktoberfest-clubavond op de 24ste!  Tot dan.

Proost!

Dean Southall