Terug naar overzicht

Belevenissen van een cursist

tww februari 2017
Door: Charles Lekx

Het zal ongeveer 1974 zijn geweest dat ik aan het werk was op de brouwerij in wording van Heineken in Zoeterwoude. Niet in de brouwerij zelf helaas maar aan de fundering van een nieuwe brouwerij, als leerling ijzervlechter. In die periode (1974) was het ook dat ik de andere kant van bier leerde kennen. Neem je er een te veel, tja… Maar goed, de interesse voor deze drank was geboren en in de loop van de jaren eigenlijk alleen maar gegroeid. Proeven in het binnen- en buitenland, bezoeken van brouwerijen en lezen, lezen en nog eens lezen en internet raadplegen.

Tijdens een ziekenhuisbezoekje van een paar dagen kwam ik op de website van 't Wort Wat! Daar eerst maar eens alle artikelen gelezen en wat PDF-bestanden gedownload (dat kon toen nog) zodat je wat extra leesvoer had om later terug te lezen. De artikelen leken eerst wel heel technisch en moeilijk maar na wat verder lezen kom je op het spoor van zelf brouwen. Dat is toch het summum van de MANCAVE ervaring. Ook mijn zoon leek het wel wat en wij trokken samen op richting de winkel in Almere. Gelijk een geweldige ervaring opgedaan, want tot onze verbazing probeerde de man ons niet iets te verkopen maar de ervaring te beleven van zijn winkel en zijn verhalen. Met een boekje en wat meer kennis richting huis. Nog eens de website bekeken en wat gelezen en ineens valt de blik op de Cursus! Precies wat we zochten en gelijk ingeschreven. Eerst een kleine teleurstelling want de cursus start niet volgende week maar eerder volgend jaar.

Gelukkig is er nog steeds de lectuur en nu de tijd om eerst eens zelf wat ervaring op te doen. Een blik bij Xenos gekocht en brouwen maar. Achteraf bedenk je dat het wel een erg duur biertje is geworden, want het vaatje met de ingrediënten zijn een mooi kratje speciaalbier waard (en dat voor nog geen 5 liter). Maar de ervaring is ook wat waard en het is zowaar nog te drinken ook. Wat verder rommelen met blikjes en pakketten maar het geeft net niet het juiste gevoel. Gelukkig komt de datum van de cursus steeds dichterbij en het begint te kriebelen. Als je hebt ingeschreven in 2015 en je mag naar de cursus najaar 2016 leer je nog iets, GEDULD. Een prima leerschool blijkt achteraf, want brouwen is niet jagen en jachten maar geduld, genieten, proeven, geduld, proeven maar bovenal genieten!

De eerste cursusavond gaat over gist (ons programma loopt iets anders dan gebruikelijk i.v.m. beschikbaarheid van de docenten). Nu ken ik gist wel maar dan van het brood bakken, wat die rakkers nu precies in het bier doen was mij niet helemaal duidelijk. Dat ze suiker lusten en dat omzetten in alcohol, dat had ik inmiddels wel gelezen. De uitleg die we krijgen over gist, wat ze doen met de suikers en hoe ze dat omzetten naar alcohol is helder en zeer leerzaam. Wat ik niet wist is dat gist zoveel invloed heeft op de smaak van bier. We krijgen ook huiswerk mee, het cursusboek wordt uitgebreid doorgenomen en als opdracht krijgen we mee om wat hoofdstukken te lezen voor de volgende keer, namelijk Mouten en Hop. Om ons te laten ervaren wat gist precies doet, komen aan het eind van de cursusavond de flesjes op tafel om te gaan proeven. Theo geeft duidelijk aan waar we op moeten letten om meer smaakbeleving te krijgen en geeft ook advies om naast het proeven ook te ruiken aan het bier.

De tweede avond gaat over Hop en Mout. Nu zijn er weer veel ingrediënten meegenomen door Theo en Titus om te voelen en te proeven. De uitleg is weer helder en gelukkig hebben we een boek waar we alles nog eens in terug kunnen lezen. Deze avond wordt weer afgesloten met een proeverij. Stiekem ga je er steeds meer naar uitzien om zelf het gerstenat te gaan produceren.

De derde en laatste avond staat in het teken van de brouwspullen. Zo links en rechts hoor je van je mede cursisten dat het inderdaad verstandig is om deze avond goed te volgen en de wijze raad van Theo en Titus op te volgen. Pan A is niks, kroonkurk dingetje B kun je beter niet gebruiken en vooral: wat heb je minimaal wel nodig. Gelukkig had ik mijn koopzin kunnen onderdrukken en had ik nog geen brouwerij ingericht met spullen die je achteraf beter niet had kunnen hebben. We worden voorbereid op de grote proef, zelf gaan brouwen, want ook dat maakt deel uit van de cursus. Een echte brouwdag waar we een meibock gaan maken.

Eindelijk, zaterdag 19 november is het zover. Vroeg uit de veren en op naar Lisserbroek. Theo en Titus staan al klaar en hebben voor ieder groep cursisten een uitrusting klaar staan. We zijn met 4 groepjes van 3 man en krijgen tekst en uitleg hoe we met het recept om moeten gaan. Mout en hop halen, water warm maken voor het spoelen en voor het wort. De mout moet wel eerst door de molen om te schroten en onder het toeziend oog van Titus krijgen we nog wat tips over de wijze van schroten.

Na het aansteken van de branders gaan we los. Eerst de temperatuur halen voor het toevoegen van de mouten. Ons groepje (Peter, Pim en ik) gaan aan de slag met de mouten, toevoegen en roeren, want klonten wil je niet. Best zwaar om alles te roeren met een grote houten roerspaan (huisvlijt van Theo) en gelijk ook de temperatuur in de gaten houden. Alles verloopt prima met de hulp en leiding van Theo en Titus en de dag vliegt voorbij. Na het koken en afkoelen gaat het wort in de vaten. De ukkiemukkie vloeit stevig om alles netjes te reinigen en te ontsmetten. Nergens aanzitten en vooral schoon werken is het credo. Na de laatste meting en het afkoelen van het wort gaat de gist erin. Vat dicht en nu maar afwachten. We hebben met de groepen een aardige hoeveelheid wort gemaakt. We sluiten de dag af met een proeverij en gaan voldaan maar moe huiswaarts.

Onder de cursisten is er iemand die met strakke hand de videocamera bedient. Het eindresultaat is inmiddels op de website te bewonderen (met dank aan Pim Grooff die er een mooie film van gemaakt heeft). Tijdens de cursus doe je veel kennis op en leer je dat bierbrouwen een mooi en ambachtelijk vak is. Je kijkt gelijk met heel andere ogen naar dat flesje op tafel.

Als afsluiting gaan we in het nieuwe jaar het jonge bier bottelen. Dat is dan ook gelijk echt de laatste avond van de cursus. Door de hoeveelheid kunnen alle cursisten verschillende flesjes meenemen van de verschillende groepen. Er was een experimentele batch bij. Een gedeelte van het wort is met een andere gist weg gezet (ondergisting) terwijl het overige wort met bovengisting is gedaan. De flesjes krijgen een nummer voor de verschillende batches. Nummer 1 en 2 zijn bovengistend en nummer 3 is de ondergist. Nummer 4 hebben niet kunnen aanschouwen en/of proeven want die was voor Theo en Titus. Nu staat in batch 3 het SG nog best hoog maar met iets minder suiker (5gr/Liter) gaat ook die op de fles. Ieder cursist gaat met een kratje naar huis om het jonge bier nog even de kans te geven om koolzuur te laten vormen en nog even te laten rusten. Soms spookt het Exota monster (begin jaren 70 was er de Exota affaire) even door het huis, zullen de flesjes niet gaan ploffen? Inmiddels zijn de verschillende flessen geopend en geproefd. Hier past maar een opmerking bij: “Goe gedaan jochie”.

Conclusie: Bierbrouwen is een machtige hobby waar je veel plezier aan kan beleven. Maak je vooral niet druk over wat anderen ervan vinden, zolang jij maar lekker vindt wat je hebt gemaakt en veel plezier beleeft aan je hobby is het heerlijk om te doen. Ik sluit af met de prachtige woorden van Theo die we regelmatig hebben mogen horen tijdens de cursus: “Het wor(d)t altijd bier”.

Bij dezen een woord van dank aan Bierbrouwersvereniging ’t Wort Wat!, in het bijzonder aan Theo en Titus en alle medecursisten.

Terug naar overzicht