Lievelingbier

Lievelingbier. Als ik dat woord laat vallen weet iedereen waar ik het over heb. Toch kan ik het niet laten om een paar inleidende zinnen aan het gebeuren te wijden. In theorie zou er immers nog een clublid kunnen zijn die een half jaar geen clubbladen leest, de clubavonden overslaat, de nieuwsflitsen mist, geen brouwvrienden spreekt (laat staan met hen een biertje drinkt) zijn winterslaap heeft uitgeslapen of net onder een steen vandaan komt. Speciaal voor hem of haar dus begin ik bij het begin.

De eigenaar van Restaurant Lieveling in Hoofddorp wilde een keer bijzonder bier op tap hebben en benaderde daarvoor ’t Wort Wat. Clubleden werden opgeroepen om op 11 september vorig jaar, tijdens een open brouwdag, bier voor Lieveling te gaan brouwen. Het meest geslaagde bier zou op tap komen. Bovendien stelde de eigenaar voor de betreffende brouwer een prijs beschikbaar in de vorm van een dinercheque voor vier personen.

Uitgangspunt bij het brouwen was dat iedereen hetzelfde recept zou gebruiken. Variëren mocht natuurlijk wel, maar dan vooral in het gebruik van kruiden. En daarin had Lieveling op de brouwdag in Lisserbroek ruimschoots voorzien. Inmiddels hadden zich al meer dan 10 brouwers zich voor dit initiatief aangemeld. In november kwamen die voor het eerst bijeen in Hoofddorp om hun eigen bier met dat van andere brouwers te vergelijken.

De echte beoordeling stond op 30 december in restaurant Lieveling op het programma. Iedere brouwer presenteer­de zijn eigen bier aan een tafel waarop ook de gebruikte kruiden lagen uitgestald. Bezoekers van het restaurant, personeel, maar ook clubleden en hun aanhang namen vervolgens deel aan de beoordeling.

De opzet van die beoordeling was als volgt: iedereen ontving een scoreformulier waarop hij aan maximaal 9 verschillende biersoorten een cijfer kon toekennen. Ook kon hij zijn oordeel geven over achtereenvolgens aroma, smaak en nasmaak, en waarnemingen daarbij aanvinken. De afbeelding op deze pagina geeft een indruk van het scoreformulier.

In totaal zijn er 20 formulieren ingevuld waarop gemiddeld zo’n 6 tot 7 bieren zijn beoordeeld. De opgetelde scores leveren een geschakeerd beeld op. Zie de tabel. Aan het aroma, de smaak en de nasmaak heb ik de cijfers -1, 0 en +1 toegekend, overeenkomstig treurige, neutrale of vrolijke gezichtjes. Percentages zijn afgeleid van het aantal waarnemingen bij hetzelfde bier.

Op basis van de verzamelde scores en, in mindere mate, aan de hand van mijn eigen waarnemingen, houd ik een aantal indrukken aan de bieren over. Hieronder heb ik die weergegeven.

De uitslag

• Stefan Woolthuis en Michael Woolthuis
• Toevoeging per 10 liter: 1.25 gram rozemarijn, 1 gram fenegriek, 1 gram lievevrouwebedstro, een kwart kardemonpit.
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,1 (6^e)

De broers hebben een risico genomen met de keuze voor twee overheersende soorten kruiden: kardemon en rozemarijn. De reacties op aroma en smaak, juist vanwege dat kruidige karakter, waren erg positief. Een royale 7 als rapportcijfer is het resultaat.  De nasmaak wordt daarentegen erg wisselend gewaardeerd. Misschien dat bij een volgend experiment daar nog aan gesleuteld kan worden, bijvoorbeeld door op een ander moment de kruiden toe te voegen of de dosering rozemarijn iets te verlagen.

• Jan Wurpel en Erik Deelissen
• Toevoeging per 10 liter:  1.2 gram lindebloesem
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,6 (2^e)

Jan heeft goede ervaringen met lindebloesem, getuige zijn goed ontvangen maandbier vorig jaar. Uit de scores is af te leiden dat de meeste proevers eerder een fruitig dan een kruidig aroma in het bier herkennen. In de smaak gaan de associaties kruiden en aroma gelijk op. Hoe dan ook, het levert een goed doordrinkbaar bier op. ‘Een heerlijk fris biertje voor op een terras’, aldus twee proevers.

• Ernst de Moor en Walter Bakker
• Toevoeging per 10 liter: 1.2 gram lindebloesem, 10 gram jeneverbes
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,4 (3^e)

Ernst en Walter zijn aan de slag gegaan met hetzelfde brouwsel als dat van Jan en Erik. Een verschil is dat ze 10 gram per 10 liter jeneverbes na de hoofdvergisting hebben toegevoegd. Je zou kunnen verwachten dat hun bier ten opzichte van dat van het andere bestuursduo fruitiger zou smaken. Het omgekeerde bleek het geval. Daarbij kwam ook iets meer bitterheid naar voren in smaak en nasmaak. Verder riep het bier bij sommigen associaties met een honingaroma op.

• Jacques Stricker
• Toevoeging per 10 liter: 4 gram koriander, 15 gram sinaasappel, 2 gram citroen
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,3 (5^e)

Bij het voorproeven in november was het bier van Jacques één van mijn favorieten. Uit de scores maak ik op dat lang niet iedereen de bitterheid kan waarderen. Zijn de proevers van Lieveling misschien terughoudend omdat het commercieel aanbieden van bittere biersoorten een te grote stap vergt. Op zich zou dat niet onbegrijpelijk zijn. Hoe dan ook, het bier afschilderen als te bitter gaat te ver. Het is fris en goed doordrinkbaar. Bovendien nog een gemiddelde score van 7,25. Daar kun je als brouwer mee thuis komen.

• John Gouwerok
• Toevoeging per 10 liter: 16.6 gram verse gember, 16.6 gram sinaasappelschil
• Gemiddeld cijfer en rang: 6,5 (9^e) 

Helaas geen positieve uitschieters in de beoordelingen van het bier van John. De verklaring: veel te weinig koolzuur. De navergisting op de fles was blijkbaar nog niet op gang gekomen. Desondanks was er een duidelijk fruitig aroma waarneembaar. Meer dan de helft  van de proevers merkte dat op. Dit bier verdient een tweede kans.  Tip:  John, ik weet niet of je nog flessen hebt, maar zet ze warm weg (op een veilige plek in de Boerderij?). Kijk dan over een paar weken wat er gebeurt. Ik ben benieuwd. 

• Brouwers: John en Thomas Westerveld, Arie Slagmolen en Tom Schinkelshoek, 
• Toevoeging per 10 liter: een kwart pit kardamon, 3 gram koriander, 3 gram sinaasappelschil
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,8 (1^e) 

De terechte prijswinnaar. Chapeau voor de mannen van JATTwerk! Gewoon een mooi, fris bier. Niets meer aan doen. Zelf vind ik experi­menten met kardemon een beetje tricky, maar dit bier bewijst evenals dat van de gebroeders Woolthuis, dat je daarmee uitstekende resultaten kunt bereiken. Ik hoop dat ik een seintje krijg als het bier op tap komt.  Dan weet ik wanneer ik een tafel moet reserveren bij Lieveling.

• Johan Riethoff
• Toevoeging per 10 liter: 2 gram tijm
• Gemiddeld cijfer en rang: 6,7 (8^e) 

Wie verwacht er van maar twee gram tijm zo’n uitgesproken impact op de smaak? Johan zelf misschien? In ieder geval geeft hij volledig gehoor aan de opdracht iedereen te verrassen met kruiden.  Een nadeel bij tijm is blijkbaar dat je het verrukkelijk vindt, of in het geheel niet. Een tussenweg bestaat niet. Zo kan ik immers de sterk uiteenlopende scores verklaren. Afgezien van de tijmsmaak vind ik het bier prima in orde qua body en mondgevoel. Het verdient een beter cijfer.

• Brouwers: Hans Smits Schouten en Bert Kok
• Toevoeging per 10 liter: 3 gram koriander
• Gemiddeld cijfer en rang: 6,3 (10^e)

Wat het aroma betreft gooit dit bier hoge ogen (neuzen?). Jammer dat het bier het bij de smaak en nasmaak laat liggen. Een verklaring ervoor kan ik niet zo gauw bedenken. Het bier staat me niet meer voor de geest. En de proevers? Die weten het volgens mij ook niet. Ongeveer een kwart van hen vindt het bier te droog. Hetzelfde aantal van de overige proevers vindt het bier te zoet.

• Brouwer: Rob Hagen
• Toegevoegd per 10 liter: 1 gram fenegriek
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,3 (4^e)

Voor mijn inzending liet ik de keuze vallen op een ondergist, de Munich lager-gist van Wyeast (2308). De vergisting op 10 graden kwam moeizaam op gang en bleef steken op een SG van 1022. Met het eindresultaat ben ik zeker niet ontevreden. Bij het proeven trof ik een aantal fenegrieklief­hebbers aan tafel. Een kruid waar ik kort daarvoor nog nooit van had gehoord. Dat uitgerekend zij erg te spreken waren over mijn bier, vond ik leuk om te horen.

• Brouwer: Theo van Eijden:
• Toegevoegd: Lievevrouwenbedstro
• Gemiddeld cijfer en rang: 7,2 (6^e)

Theo herinnert mij er altijd graag aan dat mijn enthousiasme voor brouwen begon bij het proeven van zijn brouwsels, waar hij nu op terugkijkt als slecht vergist, troebel en wrang bier. Desondanks was ik niet te stoppen, en kon ik niet wachten de kunst van het bier brouwen zelf onder de knie te krijgen.

Nu, inmiddels bijna 10 jaar later, ben ik gelukkig wat kritischer. Ook toen ik in november een slok mocht nemen van zijn bier tijdens het bottelen. Bij de eerste slok dacht ik onmiddellijk terug aan het bier van toen. Ik noemde het Bouillonbier. Maar het bier heeft zich wonderbaarlijk hersteld en is veel zachter van smaak geworden. De kruiden komen beter tot hun recht. Veel bewonderaars van dit bier zijn er onder de proevers.

Tot slot

Terugkijkend op dit alles vond ik het avontuur bij Restaurant Lieveling en de hele aanloop ernaartoe een geweldige ervaring. En gelet op de reacties die ik om me heen hoorde, sta ik daar niet alleen in. Ik hoop dan ook op een herhaling van dit soort initiatieven.