Van de gadget commissie

Red je huwelijk……

Een veel gehoord verhaal bij de brouwclub :
Als hobby brouwer één keer in huis brouwen en het is gedaan. Een herkansing zit er niet meer in , gewoon uitgesloten. De directrice huishoudelijke autoriteiten ondervindt wat de gevolgen zijn qua vocht en vooral de muffe stank die veel te lang in huis blijft hangen, om maar niet te praten van de vuile boel en de kleefbende. Dan wordt je aan het schoonmaken en dweilen gezet en daarna onverbiddelijk naar buiten gezwiept, verbannen met je brouwspullen naar een schuur, partytent, garage o.i.d. Je komt er niet meer in met die vieze reut, vergeet het maar !
Dezelfde ervaring hebben andere hobby brouwers trouwens ook, dit beperkt zich niet tot de club alleen. En eigenlijk zijn er 2 momenten dat je geen krijsende vrouw om je heen wil hebben :

1. Als je een verwoestende kater hebt na een avondje doorzakken met de maten en iets teveel bier.
2. Als je net een leuk schuimend soppie gebrouwen hebt , wil je geen stress aan je kop als je lekker ontspannen bent van alle slaapverwekkende hop nevelen.

De boosdoeners : Stoom en dampen in huis van het maischen en koken. Hoe moet je dat oplossen ? Wordt dit net zo’n lastig punt als het kliedervrij aanvallen van een tompouce?
Misschien grappig om dit zo te lezen en dat was de bedoeling, maar eigenlijk te triest voor woorden. Daar sta je weer, buiten onder een afdak of in een tochtig schuurtje in de kou. Wat een arremoe ! !
Is daar een low budget oplossing voor ? Zo vroegen we ons in de gadget commissie af. Na wat brainstormen zijn we aan een oplossing gaan puzzelen die geen schade aan je huis doet en je makkelijk en schoon kan opruimen. Vooral dat vocht is een probleem en dat wil je – naast de muffe geur – goed naar buiten hebben. We hebben nog nagedacht over een condensor, maar daar maar  weer vanaf gezien. Want je stoom en dampen moeten vrijuit weg kunnen, vooral bij het koken, om je DMS goed af te voeren. Een condensor geeft wat tegendruk en laat waarschijnlijk – deels – wel de muffe stank nog door. Dus niet allesomvattend effectief. En moeder de vrouw weer niet blij ………

• “En dan slaap je weer op de bank vannacht”, zou Jochem Myjer zeggen.

Belangrijk ! – Wat vooral NIET doen !

Met een langzaam draaiende en redelijk stille tuinbouwventilator van max. 1400 RPM ( toeren ) voerde ik extra verse lucht via een plastic slurf van buisfolie langs de vloer naar binnen, die door de overdruk de warmte in de nok verdreef. Die ventilator hadden we toevallig al liggen, dus die maar gebruikt. In die slurf zaten een aantal uitgeknipte blaasgaten die de verse lucht onder de kweektafels brachten. Ook voor die ventilator had ik uiteraard gaas aangebracht om de vliegende dierentuin buiten te houden. Maar dat is verder voor dit verhaal niet relevant. Zie foto.

Buisfolie ( plastic slurf ) afgerold

Buisfolie is soepel PE plastic folie in buisvorm wat plat op een rol geleverd wordt van 31 cm breed. En dat wordt gebruikt in een houder om planten met pot en al in te hoezen.

Op de foto hierboven is een stukje afgerold. Klein probleempje : Dat buisfolie koop je op een rol van 500 meter. Dat was voor ons als bedrijf geen probleem, want we gebruikten vele tientallen meters per jaar op diverse plaatsen in de kas. Toch was die rol na een aantal jaren nog steeds niet op.

1. Toen zijn we in de gadgetcommissie met het ruwe idee gaan brainstormen. En kwamen we tot een aantal vereisten :  
   Als je volume qua kubieke meters lucht met dampen wil afvoeren heb je wel minimaal 150 mm. diameter nodig. Met het formaat afvoerslang van een wasdroger ( 80 mm ) doe je te weinig.
2. Het moet handzaam zijn en soepel, zodat je de afvoerslang door een kier in een deur dan wel raam of een bovenlichtje kan leiden als het buiten koud is in de winter. Helemaal handig is een blok schuimrubber om de rest van de deur of het raampje dan af te dichten, maar dat terzijde. Beetje zoals bij een mobiele airco, waar je een slang die de warme lucht afvoert ook door een raam o.i.d. naar buiten leidt en je ook wil voorkomen dat die warmte direct weer naar binnen komt.
3. Groot formaat afvoerslang met een bijbehorende grote ventilator is moeilijk handelbaar, lastig om de slang door te voeren door een kier of raam en maakt het alleen maar duurder. Maar dat grotere formaat gaan we – ondanks dat - voor de volledigheid verderop wel bespreken.
4. Kookdampen leveren ook nog een temperatuur kwestie op en ook daarom is plastic afvoerslang van - bijvoorbeeld - een wasdroger ook niet bruikbaar, want de kookdamp wordt veel heter dan die van een wasdroger. En dan kan plastic direct achter de ventilator gaan smelten en/of scheuren.
5. De ventilator moet liefst een beetje stil zijn, want je wil niet graag langdurig in de takkeherrie staan. En moet toch flink vermogen hebben om de dampen goed weg te zuigen. Maar ja …… als je ziet hoe in moderne keukens een Bora de dampen van het koken weg zuigt en dat dan ook nog tegen de natuurlijke richting in naar beneden. Dan moet het toch goed gaan als je een ventilator zo dicht mogelijk bij de pan of ketel brengt.
6. En de ventilator moet een “kraag” hebben om een slang op aan te sluiten met een trekband, touwtje o.i.d. Mede voordeel is dat je die dan neer kan leggen op een trapje, krukje, stoel of opstapje. Een “platte” wandventilator valt om, dus voldoet hier niet aan.
7. Ook handig als de ventilator vier (schroef-)gaten op de hoeken heeft, bedoeld voor wandbevestiging. Die kun je gebruiken om met een paar touwtjes of kettinkjes hem op te hangen i.p.v. neer leggen. Of om een paar (“tafelhoek-”)steuntjes als pootjes te monteren zodat ie rechtop blijft staan. Maar zelfs zonder dat blijft ie op de kraag ook al goed liggen.

De ventilatoren :
Na flink rond neuzen op het internet kwamen er 2 ventilatoren in diameter 150 mm uit en 1 met diameter 200 mm. Die 2 met doorsnee 150 verplaatsen – volgens opgave - respectievelijk 600 m3 en 525 m3 lucht per uur, uitgaande van een vrije doorlaat. Alles wat je eraan verbindt geeft uiteraard meer of minder stromingsweerstand en dus verlies in kuubs verplaatste lucht / dampen. En je verliest nog meer als je ergens de diameter afknijpt.
*Maar even een voorbehoud : Het sortiment ventilatoren wil bij Amazon nog wel ’s wisselen. Ik had eerst nog een andere gevonden van ca. € 30, maar die voordelige bleek later niet meer leverbaar.

De status per 1 Juli :

Varianten : 
En zo komen we uiteindelijk uit op 3 varianten :

1. Een 150 mm ventilator met daaraan een 153 mm slang. En dan zijn er 2 ventilatoren met 2 prijzen mogelijk.
2. Een 200 mm ventilator met direct daaraan een verloop stuk naar slang 153 mm. Dit is de tussenoplossing die meer druk zet en waarschijnlijk daardoor ca. 750 m3 / uur verplaatst. Maar dat is een aanname / schatting.
3. Een 200 mm ventilator met daaraan 204 mm slang. Qua luchtverplaatsing het grootste vermogen, maar gezien de diameter van de slang ( en ventilator ook ) wat onhandiger in de handling.

Testen :

Nou, dat ging super ! De slurf van 15 meter was in 6 seconden vol. En toen die vol was ging de ventilator geen extra geluid maken omdat de schoepen dan tegen de luchtdruk in zouden kunnen gaan  “schoppen”.

En dat werd dit - brandveilige - voorbeeld. De marktkraamklem zit buiten beeld achter de alu-flex slang. Zo bereik je effect met de afzuigventilator kort bij de rand van de pan/ketel.
Nog mooier is als je gebruik maakt van een kap of deksel, waardoor er nog meer dampen naar de ventilator worden geleid. In dit voorbeeld is een overmaatse deksel gebruikt. Zie de rechter foto.

Aan een ieder om daar creatief invulling aan te geven, afhankelijk van uw eigen situatie, plaats waar je brouwt, beschikbare spullen, type brouwketel enz.
Bedenk en bouw maar iets moois ………

En vervolgens was de volgende kwestie het visueel inzichtelijk maken van de luchtstroming. Want iets bedenken is één, maar bewijzen dat het werkt is twee !

En dus begin Augustus een paar testen gedaan. Eerst maar een dun laagje water aan de kook gebracht om te zien waar de stoom heen gaat. Zo’n proef moet je eigenlijk doen bij een lage omgevingstemperatuur en niet midden zomer, want dan is die waterdamp van het koken beter te zien.
Maar je kon wel voelen waar de warmte heen ging. Het viel me op dat bij koken met een open ketel de ventilator rechts ( zie foto ) ca. de helft weg zoog en links de dampen toch konden ontsnappen.
 
Maar dan met een kap erop, in dit geval dus een overmaatse deksel ! Eureka ……. Dat is het ! je dwingt de dampen één kant op onder die schuin liggende plaat. De ventilator zuigt door de twee nu kleinere openingen aan de zijkant aan en pakt alles op. Erboven voelde ik geen warmte opstijgen. Vlak bij de plaat ook niet, ik kon mijn handen er gewoon naast houden.
Om dat zeker te weten in de 2e test maar een smeulend fikkie gestookt in een oude schaal en die in de pan gezet om rook te maken, want dan kun je het wel zien. En inderdaad kwam daar de bevestiging van wat ik al had gevoeld bij de 1e kooktest. Een open pan zonder schuine afdekplaat kan de ventilator niet aan en ik verwacht een grotere diameter ventilator trouwens ook niet. Het stonk naar rook boven de pan, dus een deel was ontsnapt.
Maar als je de luchtstroom gaat sturen/ombuigen met een afdekplaat  die de rook naar de ventilator leidt gaat het prima. Het stonk bij de pan met ventilator + plaat niet naar rook, dat ruik je echt wel snel. Maar bij de buitendeur van de tuinbouwschuur stonk het des te meer !
En dan met rook ……..  Da’s dus duidelijk !
Missie geslaagd ……….

Ziedaar de - low budget - KISS oplossing. Redelijk eenvoudig en effectief !

Aan u de keus ! ! ! Zo hou je de brouwruimte droog en fris. En “moeder de vrouw” te vriend. Ook niet onbelangrijk! Die bank ligt niet zo lekker!

Tenslotte nog wat laatste opmerkingen :

1. Het is raadzaam om een alu flex slang zo veel mogelijk strak uit te trekken en niet meer lengte te gebruiken dan een halve meter tot een meter buiten. Als je de ribbels van de slang minder glad trekt ontstaat daar stromingsweerstand door en verklein je de diameter ook. Dat gaat ten koste van de hoeveelheid verplaatste lucht/dampen.
2. We hebben nog na gedacht over het toepassen van een dimmer om de ventilator variabel in toeren te kunnen maken. Maar dat bleek na de testen niet meer relevant. Je zou dat doen om het geluid te reduceren, maar dat blijkt geen probleem te zijn. En dan verdient optimale afzuiging prioriteit.
3. Er is ook nog een opstelling gemaakt met de ventilator gemonteerd op 2 “rails” en die recht verticaal boven de pan. Dat lijkt aantrekkelijk effectief, maar hiermee is niet kokend getest. Want het risico op oververhitting van de ventilator tijdens het koken door pure “onverdunde” stoom en hete  spatten is aanwezig.

Addendum per Oktober 2024 :

Inmiddels heeft commissielid Guus van der Veek een proef gedaan met een variant waarbij een tussenventilator van doorsnee 150 mm wordt toegepast met aan 2 zijden een alu flex slang eraan. Voordeel daarvan is dat je een aanzuigslang recht boven de pan / ketel kan hangen en de ventilator verderop zit en daardoor niet oververhit raakt. Resultaat van die proef tijdens het brouwen was een enorme hoeveelheid vocht die naar buiten werd afgevoerd.  De ventilator hing met het snoer naar beneden en zelfs daar liep de condens eruit. Daaruit blijkt de noodzaak om zo’n ventilator op te hangen met het snoer omhoog bevestigd om lekkage te voorkomen.
 
Disclaimer :
De adviezen van de commissie zijn vrijblijvend van aard en wij  aanvaarden geen enkele  aansprakelijkheid voor de inhoud van dit artikel en de toepassing van e.e.a. in de praktijk.