Terug naar overzicht

Duurzamer brouwen: een goed begin van 2023!

tww januari 2023
Door: Sophie de Boer

Inleiding

De laatste jaren is de samenleving over de volle breedte doordrongen geraakt van de noodzaak van duurzaamheid. In onze vereniging is het onderwerp nog niet echt aan de orde geweest, voor zover ik weet. Maar de energieschaarste, het watertekort, de overgang naar biologische landbouw zijn van belang voor alle sectoren van het economisch leven en dus ook voor de amateurbierbrouwerij. De omvang van een sector doet er daarbij niet zoveel toe. Het gaat om de omslag in denken en handelen. Die heeft ook weer impact op naastgelegen sectoren. Wie zijn gedachten laat gaan over duurzaamheid in de brouwerij komt al snel tot een inventarisatie van vragen en het besef dat er een zeker tekort aan informatie lijkt te zijn. Misschien niet in de hele brouwerij, maar wel bij ons, bij 't Wort Wat! Waar hebben we het dan over?

Ingrediënten

Bij de ingrediënten graan en hop moeten we, lijkt mij, vooral denken aan biologisch telen/verbouwen en aan het verlagen van transportkosten (footprint). Er wordt nu mout ingevoerd vanuit de Verenigde Staten, Engeland, etc. Is dat echt nodig? Wordt er in onze directe omgeving niet biologisch geteeld en gemout? Er zijn biologische bieren op de markt, bij die brouwers zouden we te rade kunnen gaan om te ontdekken waar biologisch geteeld graan vermout wordt. Zou de Polderbok bijvoorbeeld een keer biologisch en duurzaam gemaakt kunnen worden?

Hetzelfde geldt voor hop. Er wordt nu veel hop ingevoerd vanuit het buitenland. Dat heeft o.a. te maken met het begrip terroir (hop ontleent zijn smaak aan de bodemgesteldheid en de weersomstandigheden in een bepaald gebied). Maar is dat wel zo absoluut?

Dan hebben we nog de gist. Die komt af en toe ook wel van heel ver. Kan dat ook anders? Wie kan daar iets zinnigs over zeggen?

En dan de bostel. Onlangs stond op Marktplaats een oproep van een varkensboer aan amateurbrouwers met het verzoek de bostel aan hem te geven voor zijn varkens. Niet voor iedereen uitvoerbaar, maar composteren bijvoorbeeld, dat kan ook. Toevoegen aan eigen gebakken brood is een bekende. Zijn er nog andere nuttige bestemmingen te bedenken voor de bostel? Weggooien kan altijd nog.

Energie

We koken en maischen nu beide ongeveer een uur. Voor de maischduur zijn al alternatieven onderzocht, maar in de recepten die wij verspreiden zie je die niet terug. Overal staat nog een maischduur van ongeveer een uur vermeld, verdeeld in een aantal maischstappen. Kan het minder? Hoeveel minder? Hetzelfde geldt voor de kooktijd. Is er echt een uur nodig? Kan dat ook korter? Misschien is dit iets voor een proeftuinexperiment, waarbij het effect onderzocht wordt van verschillende kooktijden bij gelijkblijvende brouwtechniek en ingrediënten. En dan kunnen we misschien ook recepten met gereduceerde maisch- en kooktijd  voorzien van een duurzaamheidsmerkje. Een groen blaadje of iets dergelijks.

Wie minder energie gebruikt voor maischen en koken bespaart elektra/gas. Zou dat te berekenen zijn?

Water

Bij het koelen verbruiken we veel water. Het warme water wordt weliswaar door menigeen gebruikt om de apparatuur schoon te maken, maar de facto gaat er bij de meeste koelingsmethodes wel erg veel water doorheen. Zou het niet mogelijk zijn te koelen in een gesloten systeem? Waarbij de warmte uit het koelwater wordt gehaald en hetzelfde water vervolgens weer wordt gebruikt om verder te koelen? Bestaat er zoiets? Kunnen we zoiets uitvinden? In een recent Amerikaans artikel werd de suggestie gedaan om het water uit het eigen zwembad te gebruiken om te koelen en vervolgens terug te laten stromen in het zwembad. Heel circulair, maar niet erg realistisch. Wie kan een bruikbaarder oplossing bedenken voor dit vraagstuk? En hoe zit het eigenlijk met de allernatuurlijkste methode van koelen, namelijk je vat buiten zetten en wachten tot het voldoende afgekoeld is voor het toedienen van de gist? Is wel eens onderzocht wat dat doet met het bier?

Schoonmaakmiddelen

Een brouwer moet heel schoon werken, maar dat betekent nog niet dat we allerlei troep moeten gebruiken. Zijn er schoonmaakmiddelen die onze apparatuur (en de flesjes)goed schoonmaken en het milieu niet schaden? Kunnen we daar misschien een lijstje van maken om ze systematisch uit te proberen en al dan niet aan te bevelen aan de leden?

Oproep

Zoals gezegd zijn er meer vragen dan antwoorden als het om duurzamer brouwen gaat. Informatie verzamelen en bespreken, zoeken naar alternatieven is één van de eerste stappen in het proces naar duurzamer brouwen. Om die reden roepen redactie en bestuur van 't Wort Wat! leden op om zich aan te melden bij de nieuw op te richten Initiatiefgroep Duurzaamheid. Wat houdt dat in? De Initiatiefgroep verzamelt informatie over duurzaamheid, deelt die informatie met de leden via het clubblad, zoekt antwoord op vragen door het bedenken/opzetten van experimenten en proeftuinen, bedenkt activiteiten ter bevordering van duurzamer brouwen. De Initiatiefgroep adviseert gevraagd en ongevraagd (altijd leuk). Deelname is vrijblijvend. Wie niet meer mee wil doen, stapt er gewoon uit. De communicatie gaat via Skype, WhatsApp, e-mail of fysiek, al naargelang hoe het uitkomt. Aanmelden of gewoon reageren kan bij redactie@twortwat. Iedereen die reageert krijgt een antwoord. Dus, wacht niet langer, meld je aan en maak van 2023 een mooi groen brouwjaar!

Sophie de Boer

Terug naar overzicht