Voor jullie ligt alweer het laatste nummer van 2012. Het is een extra dik feestnummer met heel veel lezenswaardige artikelen om onder het genot van een zelfgebrouwen biertje van te genieten (bij de open haard?). Vanaf deze plek wensen wij jullie heel prettige feestdagen een een brouwvol 2013.

de redactie

Afgelopen clubavond

De avond werd weer druk bezocht met zo´n 70 leden voor de lezing van Derek Walsh over nieuwe hopsoorten en het opkomende nieuwe biertype Black IPA. De nieuwe hopssoorten als Citra, Nelson Sauvin en Sorachi Ace (ook al beschreven door Theo van de Voorde in het clubblad van juni 2011) werden besproken en geproefd in bieren als Tasty Lady en Duvel Triple Hop.
Vervolgens werd iets verteld over de geschiedenis van het ontstaan van de Black IPA en de Bieren Emelisse Black IPA en de Greatful Deaf Black IPA, dat gebrouwen is in de brouwketels van de Jopenkerk, werden geproefd. De Greatful Deaf Black IPA is trouwens gebrouwen met een speciale blend van hoppen die onder de merknaam Zythos® wordt aangeboden door Hop Union.
Al met al was het weer een zeer leerzame en aangename avond waar we weer konden genieten van een aantal bijzondere bieren en natuurlijk de goede presentatie en deskundigheid van Derek. Als het goed is zal de presentatie van Derek beschikbaar gesteld worden aan de leden op de site onder documenten (achter het login password).

Volgende clubavond

De volgende clubavond is de gezellige afsluiting van het jaar. De clubhuiscommissie zal weer een aantal hapjes en snacks serveren, er zal nog een bierspel, dat door Theo van Eijden en Rob Hagen word samengesteld, gespeeld worden en ten slotte zal de prijsuitreiking van de clubkampioenschappen plaatsvinden.

Clubavond van januari en clubkampioenschappen

De clubavond van januari staat in het teken van het ONK jaarbier Jopen Koyt. Dit bier zal gepresenteerd worden door een van de brouwers van Jopen zelf nl. Jelle Aaij.
Volgens de Jopen site: 'Jopen Koyt is gebrouwen volgens een recept uit 1407 en is een bier gebrouwen met Gruit. Gruit is een middeleeuws kruidenmengsel waarin Gagel het meest nadrukkelijk aanwezig is. Dit Gruit gebruikte men voordat hop haar intrede deed en is dus de voorloper van de bieren zoals wij die nu kennen. Koyt is een donker bier van 8,5% met een verwarmende, kruidige smaak. Ook Koyt wordt met haver gebrouwen en is daarmee ‘s werelds enige driegranen bier met Gruit gebrouwen.
Naast het ONK bier is de Jopen Koyt ook het bier voor de clubkampioenschappen, samen met de Black IPA die afgelopen clubavond is gepresenteerd. We hebben dus voor de clubkampioenschappen twee vrij bijzondere bieren gekozen en ik hoop dat veel leden deze uitdagende bieren gaan brouwen en inzenden voor de clubkampioenschappen. Naast deze presentaties over deze bieren zullen er nog artikelen over deze bieren (met recepten) in het clubblad verschijnen. Ook zullen er nog pakketten (inclusief de moeilijk verkrijgbare gagel) van gemaakt worden door de inkoop en worden er twee gezamenlijke brouwdagen aan deze bieren gewijd. Iedereen wordt zo in de gelegenheid gesteld om deze bieren te gaan brouwen.

Verder wens ik iedereen een prettige kerst en een goede jaarwisseling en hoop dat het komende jaar weer veel mooie brouwsels mag opleveren.

Het einde van het jaar nadert en dus moeten we al weer nadenken over wat we volgend jaar willen drinken. Want brouwen is en blijft vooruit denken. Dus de eerste recepten voor 2013 liggen al weer klaar om verder uitgewerkt te worden.

Recept

Het eerste recept, voor januari dus, is een schotse ale:

Hout en Schot (type: Scotsch Ale (strong)) Een lekkere stevige ale die door het lageren met het eikenhout toch lekker apart van smaak gaat worden.

Voor 10 liter:

Ingrediënten

Maisch schema

ONK

Voor het ONK staat als kloon bier de Jopen Koyt op het programma. Van bovenstaand recept kan de mout gebruikt worden om een Koyt kloon te brouwen. De kleur, moutigheid en het te bereiken alcoholpromillage lijkt sterk op Koyt. De hop en houtsnippers horen er dan natuurlijk niet bij want Koyt is een gruit bier en daar zit geen hop in.

Om de gruit samenstelling te vinden hebben we diverse proeverijen gehouden maar de uitslag daarvan blijft onsamenhangend. Het enige duidelijk aanwezige kruid is gagel en waarschijnlijk laurier en om de een of andere reden werden ook bergmarmotten genoemd.

Ook het onder druk zetten van de diverse Jopen medewerkers heeft tot nu toe, niet veel resultaat opgeleverd. Wat we wel hebben weten te achter halen is het keur van het oorspronkelijke historische bier. Dit zal ergens op onze ’t Wort Wat site neergezet worden zodat iedereen het kan proberen te ontcijferen. Ik dacht dat ik onleesbaar kon schrijven maar in de middeleeuwen konden ze er ook wat van. Mochten we meer te weten komen dan horen jullie dit nog wel.

Gagel

Het blijkt nogal lastig om aan gagel te komen. Wij hebben ongeveer 150 gr op de kop weten te tikken. Arnoud, bedankt voor het beschikbaar stellen hiervan. Ik hoop wel dat het op de juiste manier is geplukt, zoals duidelijk in de derde alinea van het keur is te lezen moet dat door een blote maagd, tijdens volle maan en met een gouden sikkeltje, want anders smaakt het natuurlijk niet goed.

Bestellen gaat kunnen maar alleen voor de januari clubavond. (Dus nog niet voor december).

Over de benodigde hoeveelheid kan ik alleen uit eigen ervaring spreken. Dat is dus niet meer dan 0,5 tot 1 gram per 10 liter als je het 15 minuten laat meekoken. Gagel geeft nogal behoorlijk wat smaak af en ietsepietsie te veel levert al gauw een haast ondrinkbaar bier op.

Bestellen kan gewoon via het inloggen op de site van ’t Wort Wat! (ga naar voor leden/inkoop) en voor de betaling krijg je dan later een mailtje zodat je het fijn kan overmaken. De laatste besteldag per maand wordt op de site vermeld. Ophalen van de spullenboel is bijna altijd aan het begin van de clubavond.

Database

Alle recepten verschijnen één dezer dagen ook op de site in de receptendatabase. Wat deze database betreft heb ik nog een algemene vraag: Om deze database completer en interessanter te maken zou het leuk zijn als brouwers van een van de geleverde pakketten smaakimpressies zouden willen leveren. Je kan deze gewoon naar inkoop@twortwat.nl mailen dan zorg ik dat het bij het juiste recept terecht komt. Ook opmerkingen als 'ook erg lekker met een beetje huppeldepup kruid' zijn welkom. Alvast bij voorbaat dank.

Groeten,

De inkoopcommissie (Stefan en Michael)

Nieuw boeken

• 'IPA Brewing techniques, Recipes and the Evalution of India Pale Ale', geschreven door Mitch Steele, brouwmeester van de Stone Brewery. Het boek beschrijft uitgebreid de geschiedenis van het biertype IPA, welke ingrediënten je het beste kunt gebruiken en brouwtechnieken. Het boek bevat 50 IPA recepten. In bestelling.
• 'For the Love of Hops: The Practical Guide to Aroma, Bitterness and the Culture of Hops', geschreven door Stan Hieronymus, auteur van o.a. 'Brew like a monk'. Derek Walsch heeft dit boek aanbevolen tijdens zijn lezing op de clubavond van november. Het boek zal er zijn bij de clubavond van januari. Dit boek belooft hét boek over hop te worden.

Opgelet

Er zijn nog enkele (3) (copie)exemplaren van de Biertypengids van Derek Walsh uit 2002 verkrijgbaar voor 10 euro per stuk.

Opruiming

Tijdens de clubavonden hebben wij overtollige boeken en tijdschriften in de aanbieding: De boeken  kosten één euro per stuk en de tijdschriften zijn gratis af te halen. In het overzicht boeken en tijdschriften op de website zijn de overtollige boeken te herkennen aan (*) in de titel. Boeken met (**) zijn dus (nog) niet te koop.

Overzicht boeken en tijdschriften op website

Het overzicht van de boeken en tijdschriften is te raadplegen op de website onder de kop Commissies – Bibliotheek. Het is mogelijk (via ( Reserveer ) ) op de website om een boek en of tijdschrift te reserveren. De bibliotheekcommissie krijgt een mail en zorgt dat bij de volgende clubavond het boek/tijdschrift voor je klaar ligt. Neem eens een kijkje op de website en zie hoeveel de bibliotheek heeft.

Website tip

www.bookdepository.com: Voor het bestellen van Engelse en Amerikaanse boeken. Ze zijn meestal goedkoop en berekenen geen verzendkosten.

Dit is mijn voorlaatste stukje van dit jaar. Een mager resultaat, maar er is dan ook heel weinig maandbier geweest. Het gevolg was dan ook weinig geneuzel en dat ik mijn gouden toetsenbord op de laatste clubavond moet inleveren aan de volgende winnaar.

Het was een topavond  met biergoeroe Derek  Walsh over black IPA (nog nooit eerder geproefd) dat hem als muziek in oren klinkt zoals PIB (paint in black). Ook verhalen over andere bieren met de daarbij behorende proeverij van o.a. Duveltripel. Damesbier Tasty Lady, Emelisse black IPA en Grateful Deaf van Jopen: deze bieren waren een heerlijke ervaring.

Er was tot teleurstelling van velen geen maandbier op Tap. Dat greep de gebroeders WOOLTHUIS zo aan dat Stefan naar huis snelde door de regen en nat maar voldaan met een vaatje R POORTER terugkwam en  er bier op tap was. De waardering sprak uit de punten die voor dit bier werden gegeven. Die liepen van 4 zuur tot 9+ lodderig, dus je weet maar nooit hoe het valt.

Nou weten we dat donkere bieren zoals stoutst en poorters altijd goed scoren bij het Wort Wat!, terwijl het geen echte zwartkijkers zijn maar ze lusten er wel pap van. We zullen zien bij de uitdeling van de maandbierwisselkei wie met deze prijs en eeuwige roem het nieuwe jaar in zal gaan.

Ik hoop dat we het volgend jaar meer aanmeldingen hebben dan dit jaar. Ik reken op jullie!!

Dit was het weer, tot volgende keer
Jullie uitbater John 

Alweer mijn laatste column van dit jaar en naar ik meen zit men al op het puntje van de stoel om de rest van de bier geschiedenis te kunnen vernemen. Gaan we doen...

Hier waren we gebleven:

1690-1710:

Om de oorlog tegen Frankrijk te kunnen financieren, wordt er door de Engelse vorst belasting geheven op mout. De brouwers reageren door te bezuinigen op mout en meer hop te gaan gebruiken, waarvan het gebruik lager belast wordt.

En nu gaan we weer verder:

1722:

Ralph Harwood van de Blue Last in Shoreditch maakt een recept om menging van diverse bierprofielen overbodig te maken: de nieuwe stijl heet Entire Butt, maar wordt later tot Porter omgedoopt. Volgens bierhistoricus Alan Eames bestond het uit 1/3 dure gerst, 1/3 goedkope gerst en 1/3 bonen.

1762:

De Engelse brouwer Michael Combrune publiceert zijn ‘Theory and Practice of Brewing’ en adviseert voor het eerst in de geschiedenis het gebruik van een thermometer tijdens het brouwen. Hij komt met een tabel van mouttemperaturen en erbij behorende moutkleuren. Nadien zal de thermometer het gebruik van de duim in het wort gaan vervangen.

1769:

James Baverstock uit Alton, Hampshire, wordt de eerste brouwer die een hydrometer gebruikt om het SG van het wort te bepalen.

1784:

John Richardson uit Hull, maakt de eerste hydrometer die gekalibreerd is om de suikerconcentratie in een oplossing te meten.

1784:

James Watt en Matthew Boulton, pionieren in energie uit stoom, installeren twee stoommachines in Porter brouwerijen Goodwyn en Whitbread (Londen). In eerste instantie om het mout te schroten en pompen te bedienen, maar uiteindelijk om al het handwerk over te nemen.

Circa 1790:

George Hodgson, Bow Brewery in Oost-Londen, ontwikkelt een bier dat de 5 à 6 maanden durende overtocht naar India zal overleven. Hij brouwt een Pale Ale met een hoog SG, tweemaal zoveel gehopt en voegt suiker toe om de gist actief te houden: de India Pale Ale.

1798:

Dr. R. Shannon patenteert een nieuw type vat, dat er voor zorgt dat de temperatuur tijdens het maischen meer gelijkmatig blijft.

18e-19e eeuw:

De Schotten perfectioneren het spoelproces om de laatste suikers uit het maischvat te krijgen. Daarmee komt een einde aan het gebruik om een smal bier te maken middels een tweede of derde spoeling van de maisch.

1815:

Joseph Coppinger, een Engels immigrant, schrijft ‘The American Practical Brewer and Tanner’ mogelijk de eerste publicatie over brouwen in de Nieuwe Wereld. Hij beschreef o.a. hoe je de opgeslagen granen ongedierte vrij kon houden: zet 4 a 5 kreeften op je moutstapel, en al het ongedierte vlucht voor de geur ervan naar de muren, alwaar je ze kunt opvegen… tja, zullen wij dat thuis ook eens gaan proberen? Misschien durf ik dan ook niet meer bij mijn mouten te komen…

1817:

Daniel Wheeler ontwikkelt een nieuwe methode om donkere mouten te maken: hij maakt gebruik van een trommel, zoals ook koffiebonen worden gebrand. De chocolade en zwarte mouten, aldus vervaardigd, maken het mogelijk de donkere porters en stouten, zoals wij die nu kennen, te produceren.

1819:

De ‘Francis Perot’ brouwerij in Philadelphia installeert als eerste Amerikaanse brouwerij een stoommachine.

1825-1826:

Een nieuwe machine in Amerika maakt het mogelijk glas te produceren volgens een snel en machinaal procedé. Handgemaakt glas is niet meer nodig. Het groeiende gebruik van dit glas en de vraag naar lichtere, heldere bieren gaan samen op.

1838:

Knetzing en Turpin poneren de theorie dat gist een levend organisme is en dat fermentatie het resultaat is van hun metabole processen. Pas in Pasteur’s tijd wordt dit serieus genomen.

1840:

John Wagner brouwt het eerste ‘lager’ bier in Amerika (waarom krijg ik nu het gevoel dat dit een artikel uit een Amerikaans tijdschrift is…) in Philadelphia.

1842:

Felix Groll (u weet wel, daar heb ik een keer een heel artikel aan gewijd) creëert in Pilsen het eerste ‘gouden’ lager bier. Deze nieuwe pilsner stijl, gebrouwen van pale ale mout, Boheemse hop en zacht water, verovert snel de hele wereld.

1843:

Carl Joseph Napoleon Balling, een wetenschapper uit Bohemen, ontwikkelt zijn eigen sacharimeter en creëert een eigen systeem om de dichtheid van het wort te meten. In Balling’s systeem is het soortelijk gewicht uitgedrukt in de hoeveelheid suiker per 100 gram oplossing, berekend bij 17,5 °C.

1857:

Mémoire sur la fermentation appelée lactique: HET werk van Louis Pasteur. Hij komt met twee grote ontdekkingen.

1. Verschillende micro organismen zijn verantwoordelijk voor de diverse typen van fermentatie, zowel de gewilde als ongewilde vormen. Deze organismen kunnen worden geïdentificeerd en gescheiden

2. Pasteur weerlegt de Spontane generatie, levende organismen kunnen niet ontstaan uit niet-levende materie.

Daarmee staat de weg open naar het voorkomen van bederf van wijn en bier: vernietig alle organismen in afgesloten vaten.

1860:

De ontwikkeling van kunstmatige koeling bevrijdt de brouwers van de seizoensbinding. De Carré ijsmachine wordt op 2 oktober gepatenteerd: het is gebaseerd op het principe dat gassen die onder druk in hun vloeibare stadium zijn gebracht en, wanneer de druk wegvalt, snel weer in dampvorm overgaan en daarmee extreme kou produceren. Carré gebruikt ammoniak. In hetzelfde jaar wordt een machine, werkend met ether geïnstalleerd in de Glasgow & Thunder Brewery te Bendigo, Victoria, Australië. De erop volgende decennia zullen vele uitvinders, waaronder zelfs brouwers, hun eigen koelinstallaties ontwikkelen.

1869:

In New Orleans plaatst Georg Merz zijn koelmachine, gebaseerd op een Frans ontwerp van Charles Tellier, dat methylether gebruikt. Het mislukt, de temperatuur daalt niet meer dan twee graden. Het jaar erop neemt S. Liebmann’s Sons’ Brewing Company te Brooklyn met succes een Carré machine in gebruik.

1860-1870:

In Amerika ontwikkelt men het brouwen met toevoegingen als rijst en mais (tot 1/3). Om extractie te verbeteren worden deze toevoegingen gekookt in een ‘cereal cooker’ alvorens ze in het maischvat te storten.

Voordelen zijn:

• Mais en rijst voegen geen extra eiwitten toe aan de brouw, wat een stabieler bier oplevert.

• Mais en rijst verzachten de hardheid van de 6-rijige gerst die men in Amerika teelt.

• Mais en rijst zijn goedkoper dan gerst.

De eruit ontstane bieren met een lichtere body worden snel populair.

1873:

Anheuser-Busch wordt de eerste Amerikaanse brouwerij die op grote schaal zijn bier bottelt en pasteurisatie toepast. In eerste instantie gebeurd dat nog door kratten met flessen in stoomtanks te laten zakken, later worden de bieren door een stoombad gestuurd per lopende band.

Zo, hèhè, dat was dat. In deze laatste aflevering de rest van het geschiedenis verhaal. En duidelijk wordt dat Amerika mee gaat spelen in de bier ontwikkeling in die laatste honderd jaar of zo… In de 20^e eeuw zal dat nog veel sterker het geval zijn, als er na veel sluitingen weer een flinke revival van kleine brouwerijen is in de States (de Microbrewers), die ook bijna vergeten biertypen weer nieuw leven inblazen en tevens het gebruik van hop een hele andere kant op laten gaan: niet alleen in gebruik vanwege de bitters en de betere houdbaarheid van bier, maar ook voor mooie vineuse geuren en smaken. En dat hebben we recent mogen ervaren op de geweldige clubavond met Derek Walsh.

Ik pak er maar even een Amerikaans type biertje bij, een Nut Brown Ale, zelf gebrouwen met mijn uit Canada meegebrachte Maple Leaf Sirop. Heerlijk…

Proost, Ben

Op een clubavond werd er gesproken over het nut van een magneet-roerder. Men was het er over eens dat dit de beste manier was om je giststarter te maken. Maar ze waren zo duur, kon dit niet goedkoper?

Aan mij werd gevraagd of ik eens wilde kijken wat ik kon ontdekken / ontwikkelen. Nou, ik kan je zeggen dat, dat nog niet zo makkelijk was. Iedereen had het over het gebruik van een magneet uit de harde schijf van de computer. Nou, dus NIET.

Om de magneet in het midden van de motor te krijgen moet hij precies op het midden van de as zitten waar de magneet boven draait. Zo niet dan is de magneet excentrisch en slaat de roervlo door de fles.

Als je weet dat de vorm van de magneet uit de harde schijf de vorm van een banaan heeft, dan kan je wel raden hoe moeilijk het is om excact het midden te vinden van zo een magneet. Dus op zoek naar de geschikte magneet,vergelijken testen meten en passen.

Na lang zoeken een geschikte magneet gevonden, niet te geloven hoeveel soorten magneten er zijn. Maar goed obstakel 1 is genomen. Nu op naar obstakel nr. 2. De motor is het volgende item, welke motor en dan nog eens, hoe regel je hem? Overal gezocht en diverse regelaars gekocht aangesloten en… gefaald, hmmm.

Dan maar zoeken en bestellen in het buitenland, deze regelaar moest uit China komen. Laat ik op dit stuk grondgebied nou nog nooit zijn geweest (het enige stukje China wat ik ken is de Chinees Kota Radja hier om de hoek) maar goed, ik krijg hem binnen en ik sluit hem aan en wat denk je: dus ook niet wat ik wil. Dit was dan een speciale regelaar om de 12V computer ventilator stil en regelbaar in de snelheid te maken. De ventilator wordt wel iets in snelheid geregeld maar niet naar de snelheden die wij als brouwer graag willen hebben voor onze giststarter.

Maar goed, ik ben niet voor een ventilator te vangen, dus ik stap van 12 volt af en ga eens kijken in de wereld van de 230 volt (nou, ik kan je zeggen dat voelt heel anders als je de draden vast pakt).

Ook hier was het zoeken naar de regelaar die past op de magneetroerder. Hou op, schei uit, regelen kunnen ze allemaal, maar op welk niveau starten ze, blijven ze gelijkmatig draaien en zijn ze nog eens stil ook. Dat moet wel want als hij teveel herrie maakt in de keuken, moet je s’avonds (als je in bed ligt) aan je vrouw vragen of ze nog wat interessants heeft gezegd en dat zou ik niet op mijn geweten willen hebben.

Ja hoor, ik heb de goede combinatie gevonden, een elektronische regelaar en de juiste motor om de magneet-roerder aan te drijven. Maar zet hier nou geen erlenmeyer op want dat is zonde van je erlenmeyer, we hebben nog een kast nodig.

Wat te doen nr. 3 van welk materiaal gaan we hem maken?? Metaal? Nee, dat roest of het moet RVS worden maar we zitten in een crisis, dus te duur. Hout? Mmmm, goedkoop maar rot snel en niet hygiënisch. Dan watervast plaatmateriaal. Dit kan, maar moet wel dik genoeg zijn om bij het schroeven niet te splijten en alleen lijmen gaat niet: een keer stoten en hij ligt uit elkaar. Dan maar kijken in de kunststof hoek, ja hebbes, trespa en perspex, verbonden door aluminium hoeklijn en blindklinknagels.

En voila: ik heb een perfecte combinatie van prijs en produkt. Stil, regelbaar, hygiënisch, niet te groot of zwaar en een vaste kabel en geen losse adapter of trafo. Een magneet roerder waar ik trots op ben, tegen een niet te dure prijs van €60,=

Interesse?

Het verkrijgen kan op 2 manieren.

1. Ik neem hem mee naar de clubavond waar je hem kan kopen.

2. Je kan mij mailen: jh.westerveld@quicknet.nl.

Het eind product

Let op: kleur van de kast kan afwijken van foto!

Kijk hier maar even op:  http://youtu.be/609Luvau0yQ, dan weet je waar het over gaat. Dan zie je hem ook in actie. 

Hierbij wil ik vermelden dat er weer een paar nieuwe recepten op de website staan, namelijk:

• Ben's hefe weizen (Ben Jacobs), clubblad november
• India Pale Ale (Theo van Eijden), brouwdag september
• Dead Ringer Ale (Theo van Eijden), brouwdag september

Onderstaande lijst geeft een zeer uitgebreid (maar waarschijnlijk toch nog niet compleet) overzicht van de vele moutsoorten die er bestaan. De lijst is afkomstig van de firma Weyermann uit Bamberg, een zeer bekende mouterij in Duitsland, en is gepubliceerd in het clubblad van "De Roerstok" van november 2001. (Met dank voor het gebruik hiervan.) 

Het aardige van deze lijst is dat niet alleen verteld wordt welke soorten mout ze kunnen maken, maar ook nog waar die mout voor te gebruiken is. Veel van deze moutsoorten zijn gewoon verkrijgbaar bij de diverse winkels in brouwgrondstoffen. Om andere, minder gangbare moutsoorten te pakken te krijgen zal meer moeite gedaan moeten worden. Deze informatie lijkt ons beslist waardevol voor alle brouwers, amateur of niet. Geregistreerde merken staan vermeld met het ® symbool en zijn beschermd. 

 Brouwmout | Speciaalmout | Tarwemout | Caramout | Chocolademout | Rijstmout 

Brouwmout 

Speciaalmout 

Tarwemout 

Cara-mouten (ook caramelmouten genaamd)

Chocolademout 

Rijstmouten  

(volgens info van Weyermann worden deze moutsoorten niet (meer) door hen geleverd.