Terug naar overzicht

Barbe Rouge, een ‘nieuwe’ hop

tww januari 2023
Door: Peter van den Bosch

Inleiding

In juni 2021 was ik met mijn zoon een nieuw voorraadje APA aan het brouwen, toen hij op een rustig moment tijdens het koken zei : “er is een nieuwe hop uit Frankrijk die erg geurig en fruitig schijnt te zijn volgens de ‘Hop Chronicals’ op de Amerikaanse ‘Brülosophy’ website. Dat zou ik wel 'ns willen proberen”. Vond ik een prima idee en dus een keer doen, niet vergeten!

Volgens de beschrijving was het een hop die vooral in fris fruitige zomerbieren paste en bij ons kwam het er in 2021 niet meer van. Vakantie op komst en we hadden nog 2 andere recepten in de planning – en in de voorraad – staan voor een najaarsbock en een Irish red ale.

Een flesje Saison, nagehopt met Barbe rouge
Saison, nagehopt met Barbe rouge, op een camping in de Elzas
Dan is het juni 2022 en was iki met mijn vrouw op een camping in Kaysersberg, in de Franse Elzas en wat schets mijn verbazing… Daar was bier te koop waar op de verpakking speciaal vermeld stond dat het extra was gehopt met de lokale nieuwe hop ‘Barbe rouge’. Pakje mee dus bij de Carrefour en op de camping even proberen…

Meteor is een kleine brouwer van specialties in de Elzas die deze Saison maakt en dan nahopt met Barbe Rouge. Of dat in de hopstand is of dry hoppen staat er niet op. Ik vond de combi van een vrij droog Saison biertje met extra aroma's wat vreemd. Was een beetje vlak biertje, ik miste body, het was uit balans en had een stevig bittertje in de nadronk. Mwah… niet geweldig, maar over smaak valt te twisten. Bij mij bleef het bij 1 sixpack.

Frankrijk… Nou niet het eerste land waar je aan denkt als het over hop gaat. Volgens mij staan Fransen liever in de druiven te trappen voor de wijn. Veel bier in Frankrijk komt uit de Elzas, want dat is ‘half om half’ ook een beetje Duits en die zijn – blijkbaar – beter in bier maken. De ‘grote jongens’ als Kronenbourg en 1664 zitten daar en dat zal historisch zo gegroeid zijn. Dus maar 'ns even wat uitzoeken over dat nieuwe Franse spul, wat blijkbaar ergens tussen de uitgestrekte wijnvelden is gemaakt en staat te groeien.

De nieuwe hop

Barbe rouge is afkomstig van een kruising die – vermoedelijk – rond 2015 is gemaakt in de Franse Elzas en is verwant met Strisselspalt hop, een wat ouder ras en mij overigens onbekend. Maar het blijkt dat deze hopkruising afkomstig is van hetzelfde plantenveredelingsbedrijf. Het is wat onduidelijk of die Strisselspalt nou één van de kruisingsouders is van Barbe rouge of dat beide rassen dezelfde ouder delen. Ik ben zelf plantenveredelaar en dit komt me bekend voor. Nooit, never nooit de kruisingsouders van een nieuw ras onthullen, dat is unieke kennis en die geef je niet weg. De concurrenten slapen niet en je kennisvoorsprong is goud waard. Daarom mogen geïnteresseerde potentiele klanten (telers) ‘in de keuken kijken, maar niet in de kastjes en zeker niet in de pannen’. Dat is waarschijnlijk ook de reden dat er vaag wordt gedaan over de andere kruisingsouder van Barbe Rouge.

Wijnvelden bij Riquewihr in de Elzas met in de verte het Zwarte Woud
De wijnvelden bij Riquewihr in de Elzas met in de verte het Zwarte Woud
Anyway… Na het creëren van een nieuw ras volgt de periode van uittesten. Zo moet bijvoorbeeld de ziekteresistentie van een noviteit worden bepaald, want een drama zoals vroeger met Hallertau Mittelfrüh en Verticilium (een schimmelziekte) wortelrot is voorgevallen, wil je niet opnieuw de wereld in helpen. Zo maar even 1 aspect van vele die je bij levende have moet onderzoeken.

Groeit-ie goed, bloeit-ie goed, snoeit-ie goed? Een bekende veredelaarsuitspraak. Ook moet uiteraard vastgesteld worden welke werkzame stoffen erin zitten, verspreid over meerdere oogsten om seizoensinvloeden uit te sluiten. Dus… testen, testen, testen! En er moet tegelijkertijd uitgangsmateriaal opgebouwd worden, een flinke hoeveelheid planten om uiteindelijk het ras in de markt te kunnen zetten. Dat kost een paar jaar en dus heeft in 2021 Barbe Rouge pas echt opgang gemaakt, zo blijkt uit informatie op internet.

Op ‘Beer Maverick’ staat inmiddels ook informatie over de toepassing van dit hopras. Want deze ‘aroma bom’ is door de Amerikanen ontdekt en het predicaat ‘nieuw’ genereert altijd extra omzet. Vandaar dat Barbe Rouge regelmatig uitverkocht is, een nieuw ras in de opstartfase waar iedereen bovenop duikt. Typisch Amerikaans kuddegedrag*!

Nog een reden voor de – nu nog – beperkte verkrijgbaarheid is dat het ras Barbe Rouge hoogstwaarschijnlijk kwekersrechtelijk beschermd is en het plantmateriaal gelimiteerd wordt uitgegeven onder licentie. Althans… ik neem aan dat de Franse veredelaar wel zo verstandig is geweest om in de EU daarvoor PBR (Plant Breeders Right) en in America PVP (Plant Variety Protection USA) te vestigen, toen in de testen dit een potentiele hoogvlieger leek te worden. Ik heb een hybridecode voorbij zien komen op internet en dat is de ‘breeders reference’ die je voor de aanvraag nodig hebt. Om dat te checken bijvoorbeeld bij het EU kwekersrechtbureau in het Franse Angers heb je een juridische autorisatie nodig en moet je betalen. Ging mij een tikkie te ver. Voor een hopteler die het ras wil planten is dat wel betaalbaar en nuttig om te weten of er een gedoseerd uitgiftebeleid van planten bestaat. Voor ons hobbybrouwers betekent dit – hoogstwaarschijnlijk – dat een plant zelf kopen er voorlopig niet in zit. En als dat in de toekomst wel gebeurt, je die plant niet mag vermeerderen en verhandelen, want da's dan illegaal.

Zo voorkomt een veredelaar, dus eigenaar van een ras, ongecontroleerde wildgroei in de vermeerdering met als gevolg prijsdump van het product. Bekend commercieel spelletje! Marktcontrole door beheersing van de productie, voor zover kwekersrechtregels dat toelaten tenminste. Want eigenlijk wordt kwekersrecht verleend onder de conditie dat het ras voor iedereen toegankelijk moet komen. Maar ja, de houder van 't recht kan natuurlijk altijd roepen dat ze niet meer planten kunnen produceren en alles uitverkocht is… Of de vermeerdering ergens – deels – mislukt is vanwege klimaat, droogte, misoogst of wat dan ook.

Hop profiel

Volgens de specificaties van deze hop zijn er sterke aroma's van aardbei, besjes en framboos te vinden. Fruitigheid dus in de neus en ook in de smaak. Ook vind je informatie terug over enige citrustonen van mandarijn, sinaasappel en kumquat. Over de uitgesproken reuk en smaak van citroen en lemon niet trouwens, dus die scherp zure componenten zijn er dan weer niet. Niet te vergelijken met Citra dus, maar meer een subtielere frisheid.

Ik denk dat het afhankelijk van de productielocatie, teeltmethoden en seizoensinvloeden, zoals zon en temperatuur, of je de citrustonen aantreft of niet. Kan per jaar verschillen, wijn kent ook topjaren en mindere. Dat zal bij hop niet anders zijn, het blijft een natuurproduct. Onderstaande grafiek komt overeen met de beschrijving van de raseigenschappen.

Smaakprofiel Barbe Rouge
Smaakprofiel van Barbe Rouge* in de vorm van een spinnenweb

 
 

Onze ervaringen in het gebruik

Twee flesjes Celosia Blondie
Twee flesjes Celosia Blondie
Nadat Martien en ik in juni 2022 opnieuw een APA variant hadden gebrouwen genaamd ‘Valkenburgse paardenzeik’ voor een grappige stunt tijdens het lokale dorpsfeest, de oudste paardenmarkt van Nederland, was het de beurt aan een biertje waarin we een paar nieuwe hopsoorten wilden uitproberen. En daar kwam Barbe Rouge dus in beeld. In het ontwerp van het recept werden de laatste inzichten over die hoprassen alsnog mee genomen. Want inmiddels was al duidelijk geworden dat de aroma's van Barbe Rouge nogal vluchtige stoffen zijn en deze hop dus beter na het koken kan worden gebruikt.

Wij ‘kleuren graag buiten de lijntjes’ als het gaat om bier brouwen. Gewoon leuk om te doen. De  ‘Valkenburgse paardenzeik’ en een biertje ervoor, genaamd ‘Valkenburgse beaumix’ zijn zelfbedachte varianten van American Pale Ale (APA) en de namen toespelingen op lokale kwesties rondom ons dorp.

‘Celosia blondie’ is helemaal een vreemde eend in de bijt, wat volgens Brewfather dan een ‘grape ale’ zou zijn.  Eh nee, er ging alleen 10 % Belge in de stort voor een mooie kleur en wat beter mondgevoel. Niks ‘grape ale’ maar een goud – blond biertje van ruim 6 %.

En zo ging ik met mijn zoon Mathijs, de derde ‘Celosia brew brother’, begin oktober aan de slag om ‘Celosia blondie’ te maken met daarin de volgende nieuwe – of redelijk nieuwe – hoprassen: Aurora, Crystal en Barbe Rouge in de nahopping. 

Ja… ik weet het, als je dingen uitprobeert, oftewel proeven doet, moet je niet diverse factoren tegelijk over elkaar heen vouwen. Wij noemen dat in de tuinbouw het ‘lapjeskat’ effect. Welke factor in een proef heeft nou welk vlekje veroorzaakt ? Dat weet je dus dan niet. Maar in dit geval is onze aanpak verklaarbaar, vanwege de kennis die we al over Aurora en Crystal konden opduiken.

De hoppies

Aurora

Een o.p. hybride van de bekende Styrian golding uit Slovenie. De term ‘o.p.’ betekent ‘open pollinated’, dus vrij in de open lucht bestoven en spontaan ontstaan. Is dus niet doelgericht veredeld maar een ‘lucky shot’ die bij toeval verschijnt. Dat betekent dat de vaderplant onbekend is, maar dat deze Aurora wel de effecten van ‘hybridegroei’ heeft. Een hybride heeft vers bloed van beide ouders en is een sterkere groeier met in alles meer. Groter blad, meer steelstevigheid, betere ziekteresistentie, meer bloemen en kilo’s oogst/ha en – niet onbelangrijk in dit geval – hogere gehaltes aan werkzame stoffen. En als je die sterke hybride stekt of anderszins vegetatief vermeerdert, bijvoorbeeld door het scheuren van planten, hou je die hybridegroei vast, want dat zit in 't ras. Iedereen kent de term ‘F1 hybride’ van bijvoorbeeld tuinplantjes wel en dat heeft te maken met deze materie, maar voert te ver om hier uit te leggen.

Inmiddels is in analyses vastgesteld dat Aurora in feite ‘improved Styrian Golding’ is, waarvan je minder nodig hebt door hogere gehaltes werkzame stoffen (en de teler dus meer oogst heeft per hectare). Maar de smaakeffecten zijn vergelijkbaar met Styrian Golding en de – sterk verwante – Engelse Fuggle. Dus in dit geval wisten we redelijk wat we deden.

Alle drie genoemde rassen zijn eigenlijk aromahoppen, maar we hebben Aurora toch als bitterhop ingezet. Eigenwijs buiten de lijntjes kleuren dus, want 't kan wel.

Crystal

Van deze hop uit de USA is al wat meer bekend, want die is al een paar jaar in omloop. Deze hebben we als aromahop gebruikt. Crystal staat wel in de ‘brouwbijbel’ van Adrie Otte vermeld, in tegenstelling tot een aantal noviteiten. Het is ons ontgaan, maar in dat boek hadden we dus kunnen zien dat het gehalte alphazuur in die hop 2 tot 4,5% is. Vrij laag dus en dat had gevolgen, waarover later meer.

Barbe Rouge

Uit de laatste inzichten die naar boven kwamen werd wel duidelijk dat deze aromahop vanwege zijn vluchtigheid vooral goed inzetbaar is bij het nahoppen. En dat hebben we gedaan door Barbe Rouge in een aparte hopzak van fijn gaas in de ‘hopstand’ bij 80 °C toe te passen tijdens het koelen. Dat hebben we 20 minuten gedaan en dat kan ook qua tijd, want we koelen langzaam. Met de pan in een overmaatse bak (speciekuip) en eromheen stromend water.

Maar! Er waren destijds alleen hopkorrels (pellets) te koop, terwijl wij liever bloemen gebruiken. En dus hadden we na het koelen veel gruis in het wort, wat nogal veel moeite kostte om eruit te filteren. We hebben wel rekening gehouden met het feit dat korrels iets geconcentreerder zijn en je 10% minder moet gebruiken dan bloemen. Dus 27 gram i.p.v. 30, maar het fijne gruis heeft wel veel langer dan 20 minuten erin gelegen. Lekker dan… en we werden er wat nerveus van, maar het liep goed af.

We hebben dit biertje vergist met US 05 Californian SafAle, op zich een smaakneutrale gist die goed uitvlokt en mooi helder bier oplevert. Dus invloed op de smaak, zoals bij Belgische gisten, speelt hier geen noemenswaardige rol.

Onze bevindingen

Na 1 week gisting hebben we het wort overgeheveld naar de mandfles en rook het echt verrukkelijk. Dat wordt wat! Na 1 week mandfles konden we al bottelen, want het SG bleef onveranderd en het waterslot op de mandfles deed niks meer. Dus in de flessen… met 7 gram/ liter kristalsuiker erin, langer wachten zou misschien verlies van aroma kunnen betekenen.

En dan proeven, het leukste moment voor een brouwer maar altijd spannend. Toen we uiteindelijk gingen ‘degusteren’ hadden we een ‘aromabom’ verwacht zoals sommige Amerikaanse IPA’s en NEIPA's zijn.

Een geurig biertje, dat zeker wel. Maar ‘overdone’ zoals voornoemde Amerikaanse IPA’s en NEIPA’s was 't gelukkig niet, eerder prettig. Blijkbaar gaan de geuraroma's een beetje verloren tijdens narijping in de mandfles en hergisting in de flesjes. Ra ra, waar blijft dat?

Een hele krat met flesjes Celosia Blondie
Een kratvol Celosia Blondie

Onze conclusies

  1. Een bijzonder blond biertje met lichte karameltonen, body en een fijn mondgevoel. Mooi stabiel schuim, geurig en drinkt makkelijk weg, maar stijgt dan naar je hoofd. Het bittertje wordt gedempt door de alcohol en het aanwezige zoetje. Goed in balans voor een doordrinker.
  2. Nog een keer maken en dan zijn er wat verbeteringen: de bitterhop Aurora met ⅓ verhogen en de Crystal ook, want die vonden we niet echt terug. Daarmee gaat de IBU van 24 naar 31 en dat past meer bij dit biertje van ruim 6%. En ook verbetert dat de balans nog wat. Die gaan we dan ‘Celosia strong blond’ noemen en past volgens Brewfather in de categorie ‘Helles bock’.
  3. Barbe Rouge is een aanwinst, maar nogal vluchtig. Hoe hou je die fruitige geur vast? Wij hebben de mandfles op 18 °C gehouden vanwege een later brouwsel in de klimaatcel. Maar misschien hadden we kouder gemoeten in de narijping, naar mogelijk een graad of 10.

Tot slot

We hebben diverse mensen laten proeven. Zo hebben 3 tafels van 't Wort Wat! in november dit bier beoordeeld tijdens de clubavond en ook anderen met kennis van bier. En men vond het een fruitig blond biertje, smakelijk met een goed ‘schuimpje’ en een doordrinker met een fijn mondgevoel. Voor herhaling vatbaar en dat gaan we – met wat aanpassingen – zeker ook doen.

* Noot: Ooit heeft Carly Simon in een bekend liedje gezongen over Chardonnay wijn en dus is wijn van dat druivenras in de USA populair. Waarom ? Tsja, naamsbekendheid dus, iedere Amerikaan papagaait mee. Leer me dat volk kennen… tamelijk oppervlakkig en als ze wat horen… Als je de ballen verstand hebt van wijn kun je tenminste nog wat roepen… Staat lekker interessant.

**Opm. Opvallend is dat hier de citrus component niet tot uitdrukking komt, maar zoals eerder gemeld is dat afhankelijk van toevalligheden.

Terug naar overzicht