| Terug naar overzicht | ||||||||
Wilt u nog twee bruine boterhammen? |
tww mei 2009 | |||||||
Door: Ernst de Moor |
||||||||
|
Minder bier drinken tegen een bierbuik? Niet nodig volgens Brits onderzoek, want een bierbuik komt niet van bier, maar van wat we erbij eten. De reden? Alcohol kan niet worden omgezet in vet, en in bieren als pils (het meest gedronken onder niet-brouwers), zit weinig suiker. Dit leidde enkele weken terug tot een discussie met een vriendin. Vooral omdat zij de opmerking maakte dat een glas pils toch wel de energie van twee bruine boterhammen had. En, zo ging ze verder, weliswaar kan die alcohol niet als vet opgeslagen worden, maar het wordt wel verbrand, en daarmee de andere voedingsmiddelen die je tot je hebt genomen dus niet. Daar was die stelling weer... één glas pils is twee boterhammen. Maar klopt dat wel? Hoeveel calorieën zitten er eigenlijk in een glas pils? Op etiketten staat het meestal niet vermeld, en diverse websites geven verschillende antwoorden. Als voorbeeld een paar sites die het aantal calorieën per glas geven:
En dit gaat allemaal over een standaard glas pils, dus met 5 procent alcohol en weinig restsuikers. De verschillen lijken me wat groot! Ik heb het voedingscentrum om opheldering gevraagd, en het blijkt dat 84 kCal gaat over een standaardglas van 20 cl, en 110 kCal over een standaardglas van 25 cl. Handig, al die standaards! Omgerekend zit er dan wel nog steeds verschil tussen. De waarde 110 kom je op meer websites en in enkele boekjes tegen, maar wie weet is dat allemaal van elkaar overgenomen? Kunnen we eigenlijk zelf berekenen hoeveel calorieën ons bier bevat? Ik nam aan dat dit wel ergens te vinden was op internet, maar klaarblijkelijk is het nog onontgonnen gebied. Wel is terug te vinden dat alcohol 7.11 kCal per gram levert, en suiker (onafhankelijk van welke soort) 4 kCal per gram. Hiermee is het dus gemakkelijk te berekenen, als je de hoeveelheid restsuiker en het alcoholgehalte van je bier weet. Mijn uitdaging was echter het van een commercieel pils te berekenen, waarvan je wel het alcoholpercentage weet, maar niet de restsuikers. Als je in dat bier een hydrometer hangt, weet je het eind-sg. Dan moet met die 2 gegevens dus de hoeveelheid energie te bepalen zijn. Ik doe daarbij wel enkele aannames, die me echter heel redelijk lijken:
Als twee stoffen gemengd worden, bijvoorbeeld suiker en water, wordt de massa uiteraard de som van de massa's. Voor het volume geldt dit echter niet. De moleculen van de stoffen trekken elkaar namelijk aan, en hierdoor neemt het totaalvolume iets af. Bijvoorbeeld geldt dat de dichtheid van suiker 1,587 is, maar opgelost komt dit op ongeveer 1,619. Hetzelfde geldt voor alcohol, waar de dichtheid van 0,7894 verandert in 0,8486. Het is alsof je een emmer kiezels en een emmer zand mengt, en dan ontdekt dat het minder dan 2 emmers oplevert, omdat het zand tussen de kiezels gaat zitten. Zo ook hier. De gewijzigde dichtheid bij oplossen in water, noem ik hieronder de Schijnbare dichtheid. Ik geef bij de formules hieronder meteen een rekenvoorbeeld. Laten we daarbij uitgaan van een standaard glas pils (de 250 ml standaard), met 5% alcohol en een eind-sg van 1008. De formules bevatten steeds hoofdletters voor de grootheid, met daarachter de stofnaam. Eerst moeten we vaststellen hoeveel volume en gewicht aan alcohol in het bier zit.
De massa van de alcohol is dan ook bekend. Aangezien volumepercentage volgens de definite het volume van zuivere alcohol geeft, moeten we dus delen door het echte soortelijk gewicht.
Door de alcohol nu uit het bier te 'nemen', kan met de restsuikeroplossing verder gerekend worden. Hiervoor moeten we rekening houden met de schijnbare dichtheid van alcohol, dus we rekenen het volume even om.
De totale massa werd hierbij berekend door het eind-sg (1008) te vermenigvuldigen met het volume. Nu is dus zowel volume als massa van de restsuikeroplossing bekend. We gaan berekenen hoeveel gram suiker dit dan bevat.
Voor de afleiding van deze formule verwijs ik naar mijn website (http://www.gerstenat.nl/caloriecalculator ). Nu is dus zowel de hoeveelheid alcohol als de hoeveelheid suiker bekend. Het totaal aantal kilocalorieën wordt dan berekend door:
De energie zal in werkelijkheid een fractie lager zijn, omdat er ook nog wat zouten en andere stoffen in het water opgelost zitten. De waarde van 109,5 kCal per standaardglas lijkt aardig op de 110 kCal van het voedingscentrum, dus het lijkt een redelijke rekenmethode. Maar als iemand een betere methode weet om het aantal calorieën van bier te berekenen, houd ik me aanbevolen. Kan iemand de calorische waarde van bier meten? Neem dan contact met me op, het lijkt me wel leuk te theorie te staven. Ik heb deze formule ook maar meteen maar toegevoegd aan mijn on-line SG rekentool (zie http://www.gerstenat.nl/soortelijk.gewicht). Die werkt vanuit begin-SG en eind-SG, maar het principe blijft hetzelfde. Daar is ook een spreadsheet te vinden met dezelfde rekentool. En hoe zat het nou met dat brood? Volgens het voedingscentrum bevat een (kale) bruine boterham 84 kCal, dus het is ongeveer 11/3 boterham, en zeker geen twee. Maar andere biersoorten bevatten al snel meer calorieën, dus er zijn avonden dat ik dan toch wel flink wat boterhammen drink! Ernst de Moor |
||||||||
| Terug naar overzicht | ||||||||