Smaakbeschrijving van ’Koyt’

Dit is hoe Jopen zijn bier beschrijft

Gebrouwen sinds: 1996
Stamwortgehalte: 18.5
Alcoholpercentage: 8.7%

Jopen Koyt is een roodbruin bier van hoge gisting dat wordt gebrouwen  volgens Haarlems stadsrecept uit 1407. In dit brouwerskeur staat beschreven  hoe het bier moet worden gebrouwen uit speciale gerste- en tarwemouten,  haver en zuiver water.  Het recept vereist 't gebruik van  "gruit", een  middeleeuws kruidenmengsel waarin gagel zeer bepalend is. Het bier wordt  ongefilterd  afgevuld en gist na op de fles. Zo  ontstaat een uniek bier met  een  verwarmende smaak en een  kruidig karakter. Jopen Koyt  is het enige gruitbier ter wereld  dat gebrouwen wordt met haver.

Geschiedenis

Jopen Koyt wordt gebrouwen sinds 29 januari 1996, in eerste instantie in opdracht van het Haarlems Biergenootschap. Haarlems Jopen Koyt is een gruitbier naar een receptuur uit 1407. Het is het enige haverbier ter wereld dat met gagel wordt gebrouwen. Gagel was vroeger één van de meest voorkomende ingrediënten van gruit. Het kruidenmengsel gruit werd voor de bierbereiding gebruikt voordat het gebruik van hop in zwang kwam. Destijds bezat de adel het alleenrecht om gruit te verhandelen; dit zogeheten gruitrecht was een vroege vorm van accijns. Het gruitbier of Koytbier was zeer populair in de vijftiende eeuw, niet alleen in Haarlem zelf maar ook daarbuiten. Zo was het Haarlemse Koyt het meest gedronken bier in de stad Antwerpen. Het bier werd in eerste instantie gebrouwen met behulp van de brouwfaciliteiten van Bierbrouwerij De Halve Maan B.V. Later werd het bier gebrouwen door Brouwerij De Koningshoeven in Tilburg. In 2009 won Jopen Koyt de gouden medaille tijdens de European Beer Star 2009-verkiezing in de categorie "Herb and Spice Beer". Meer dan 836 bieren uit 35 landen deden mee aan de wedstrijd; in maar liefst 41 categorieën streden zij om een award. Een 78-koppige, internationale en deskundige jury beoordeelde de bieren op onder andere kleur, geur, schuimkraag en natuurlijk de smaak. De jurering werd blind uitgevoerd op de Doemens Brewing Academy in Munchen (Gräfelfing). De European Beer Star Award is in het leven geroepen door private brouwerijen en de Association of Small and Independent Breweries in Europa. Doel van de wedstrijd is om juist de speciale en authentieke bieren met specifieke karakters te promoten; bieren die opvallen door hun smaak en kwaliteit. Voor iedere categorie is een gouden, zilveren en bronzen medaille toegekend. Op 10 november 2011 werd Jopen Koyt bekroond met een Zilveren European Beer Star 2011 in de categorie 'Herb and Spice Beer'.

Opmerkingen

Peter Crombecq:  “Een vooral kruidig bier, met waarschijnlijk een belangrijk aandeel Gagel . Ik proef ook iets zoethout-achtigs. De tarwe maakt het iets lichter dan een zuiver moutbier, van de haver heb ik de indruk dat het het bier droger maakt. Hoofdzakelijk zoetig en bittere basissmaken met een langere bittere nasmaak die mij niet van de hop lijkt te komen.”

Michael Jackson (bierkenner) zei over de Koyt: “Donkerbruine kleur. Medicinaal aroma en een stroopachtige densiteit. Sterke smaken en geuren van (hoest)siroop en zoete Olorosso sherry. Ontwikkelt een citrusschil geur, geparfumeerdheid (viooltjes?) en een amandelachtige nootsmaak. Zeer stimulerend voor de smaakzintuigen!”

De kruiden (gruit)

De volgende kruiden zijn gebruikt in het kloon recept:

Gagel

Volksnamen Nederland, België: 'mosselkruid'.

Gagel: (Myrica gale) komt in Nederland van nature voor. Myrica behoort tot de gagelachtigen (Myricaceae). Het is met de varenberk (Comptonia) het enige geslacht dat hiertoe behoort. Op lichtzure en vochtige grond bij heidevelden en langs oude rivierbeddingen is gagel als zoomvegetatie van nature te zien. De struik kwam al in het Boreaal (7000 - 5500 voor Chr.) in ons land voor; de tijd die grotendeels samenviel met de zogenaamde Nieuwe Steentijd. Het Boreaal werd gekenmerkt door een klimaat dat vergelijkbaar is met ons hedendaagse klimaat, maar minder wisselvallig. Op de Waddeneilanden en op plaatsen in de duinen, waar de grond kalkarm is, zijn nog flinke struwelen van gagel aanwezig. In Drente voornamelijk nabij de stroomdalen op het Drents plateau. Wasgagel (Myrica pensylvanica of ook wel Myrica cerifera) is bij ons verwilderd. In de Achterhoek is deze struik op enkele plaatsen wel aanwezig. Gagel wordt ongeveer één meter hoog.

De beschermde gagel staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als algemeen voorkomend, maar sterk afgenomen.

Katjes en blad

Gagel is een- of tweehuizig. Struiken met grote katjes (10 - 15 mm) zijn mannelijk, die met kleine katjes (5 - 6 mm) zijn vrouwelijk. De katjes van de mannelijke struik kunnen éénhuizig zijn. Dat wil zeggen, ze bevatten zowel meeldraden als stampers. Vrouwelijke bloemen bestaan uit een stamper en twee roodbruine stempels omgeven door kleine schutblaadjes. Mannelijke bloemen hebben vier meeldraden en zijn dus soms één- of tweehuizig. Zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen hebben geen honingklieren.

Gagel ruikt heerlijk en is mooi oranjebruin gekleurd. Het blad van gagel is scherp gezaagd. Het voelt leerachtig aan en is langwerpig van vorm. De grootste breedte ligt nabij de top van het blad. Bij wrijven van het blad komt de aangename, harsachtige geur vrij. In het najaar verkleuren de bladeren naar roestbruin. De vruchten bestaan uit gevleugelde nootjes die met harsachtige wratjes zijn bezet.

Zoethout – (Glycyrrhiza glabra)

Nederlands/Belgisch: allerlustwortel, kalissehout, kalissiehout, kalissestok, kalliche, klishout, krissie, begijnehout, kenthout, bitterzoet, lakrits, prikswiethout, sep, swietprikke, zuutholt, pockhout, zoethout(wortel)

De wortels van zoethout zijn dik en houtig, en de plant kan zich hiermee ondergronds behoorlijk uitbreiden d.m.v. een zeer sterk en diep wortelgestel. De wortels van zoethout zijn de leverancier van het gelijknamige ‘kruid’ waaruit ook drop wordt bereid. Het wortelhout van deze plant heeft een zoetige en iets bittere smaak met een heel fijn, eigen aroma. Van het ingedikte sap, verkregen uit de wortels is de smaak zoetig-bitter en intens.

Koriander

Botanische naam: Coriandrum sativum
Familie: Umbelliferae (schermbloemige)

Nederlands koriander, Coriandrum sativum, is een sterk aromatisch eenjarig kruid met kantachtige witte of rozerode bloemen. De plant is familie van de peterselie, de bladen smaken als een mengsel van salie, peterselie en citroen. De vrij grote, bolle zaadjes lijken een beetje op peperkorrels en hebben een bitterzoet aroma dat enigszins lijkt op dat van een sinaasappelschil. De geur is aanvankelijk onaangenaam en doet denken aan de lucht die wandluizen verspreiden. De naam stamt van het Griekse woord voor wandluis 'koris'. Koriander is al meer dan 3000 jaar bekend.

Bergamot

Bergamot (Citrus bergamia, ook wel Citrus aurantium subsp. bergamia) is een kleine, ronde tot peervormige, zure citrusvrucht, die groeit aan een boom die circa 4 meter hoog kan worden. Op basis van genetisch onderzoek uit 2000 denkt men dat de bergamot een kruising is tussen Citrus limetta (een soort limoen) en Citrus aurantium (zure sinaasappel, ook wel bittersinaasappel of pomerans genoemd). Onbekend is of het een spontane, natuurlijke kruising betreft. Citrus aurantium komt van oorsprong voor in zuidelijk Vietnam.
Bergamotolie wordt uit de schil van de onrijpe vrucht gewonnen. De naam is afkomstig van de plaats Bergamo in Italië. De etherische olie wordt veel gebruikt als geurstof in parfums en andere cosmetica. Het is een hoofdbestanddeel van eau de cologne en fougèreparfums. Verder wordt het als smaakstof gebruikt, onder meer in Earl grey thee. Bergamotolie is een van de vele stoffen die voor het denatureren van alcohol wordt gebruikt. Daarnaast wordt het gebruikt in de aromatherapie.

Er bestaat ook een bergamotkruid (Monarda fistulosa), een in de Verenigde Staten voorkomende plant