Flesjes bakken, december 1994 en april 1995

Mark van Bommel

Deze methode kwam ik onlangs tegen op het (via Internet bereikbare) Amerikaanse bulletin-board Homebrew Digest (nummer 1311). Jeff Frane stelde hierin de volgende procedure voor.

• Spoel alle flesjes na het leegdrinken direct om met heet water;
• Spoel voor het bottelen het stof uit de flesjes en laat ze uitlekken (ze hoeven niet droog te zijn als ze de oven ingaan);
• Sluit de flesjes af met stukjes aluminiumfolie van 7 bij 7 cm, behandel die stukjes voorzichtig, zodat je ze bij een volgend brouwsel kan hergebruiken;
• Zet de flesjes enkele uren of dagen voor het bottelen in de koude (goed schoongemaakte) oven. Verwarm de oven naar 175 °C en bak ze 90 minuten;
• Laat de flesjes rustig in de oven tot kamertemperatuur afkoelen.

Het eerste dat ik dacht was: 'Springen die flesjes niet allemaal?'. Nou, volgens Frane en anderen op het bulletin-board niet, terwijl de amateur brouwers in de VS voor het bottelen voornamelijk dunne wegwerpflesjes gebruiken. Het aluminium-folie sluit de flesjes voldoende af om ze enkele dagen (of misschien zelfs weken) steriel te houden. Groot voordeel is niet alleen dat flesjes ontsmetten op deze manier minder werk is, maar ook dat je de schoonmaak en het bottelen over enkele dagen kan spreiden.
Belangrijk is wel dat je flesjes rustig af laat koelen (met de ovendeur gesloten) anders zullen er zeker flesjes springen. Als je beugelflesjes gebruikt, verwijder dan niet alleen de rubberen ringetjes, maar kijk ook even na of er ringetjes ín de fles zitten, tenzij je bier met de smaak van verbrand rubber lekker vindt...

Negentig minuten bij 175°C is overdreven, een half uur bij 140°C is ruim voldoende om de flesjes niet alleen te ontsmetten maar daadwerkelijk te steriliseren.

Over de effectiviteit van de methode twijfel ik niet, maar zijn de flesjes bestand tegen de hitte? In mijn heteluchtoven passen ruim zestig flesjes, voldoende voor een brouwsel van 20 liter. Inmiddels heb ik, voor mijn laatste brouwsel, al mijn flesjes gebakken en alle flesjes bleven heel. Misschien worden de flesjes na meerdere keren bakken flesjes zwakker. Totdat ik hier iets van merk, blijf ik de bakmethode gebruiken. Mochten zich problemen voordoen, dan zal ik dit op de clubavond melden.
Een paar opmerkingen:

• niet iedereen zal voldoende ruimte in de oven hebben voor deze grote hoeveelheid flessen, je zal ze dan in meerdere partijen moeten bakken;
• kijk uit met gasovens: de gasvlammen zijn heet en moeten goed van lucht voorzien worden. Zorg dat de flesjes niet te dicht op de vlam zitten (gebruik bijvoorbeeld kooien van metaalgaas om de vlam af te schermen);
• als je elektrische (grill)elementen in je oven hebt, zet ze dan uit of zorg dat flesjes uit de buurt blijven.

Een jaar later

Na een jaar deze methode gebruikt te hebben is er nog steeds geen flesje gebroken, blijkbaar kunnen ze goed tegen de hitte. Wel heb ik een aantal problemen ontdekt, waarvoor ik inmiddels een oplossing heb gevonden.
Na gebruik van een oventhermometer ontdekte ik dat de oven niet warmer werd dan 100°C. Mijn hete-luchtoven moet dus op een hogere stand gezet worden om boven de 120°C (de temperatuur waarbij de meeste bacteriën en hun sporen - zeg maar zaadjes - het loodje leggen) worden ingesteld. Check dus de temperatuur in de oven.
Verder beval ik het hergebruik van de aluminiumstukjes aan. Dat blijkt echter niet verstandig: na twee, drie krijgt meer dan de helft van de stukjes kleine gaatjes in het oppervlak. Niet meer dan één keer hergebruiken dus.

Een ander probleem was dat soms de flesjes vrij stoffig uit de opslag kwamen. Ik spoelde ze dan even af met heet water vóór ik ze in de oven stopte. Als ze niet droog zijn, krijg je helaas overal waar nog druppeltjes water gezeten hebben kalkaanslag. Geen ramp, maar ook geen mooi gezicht.
De oplossing hiervoor is gebaseerd op een oud huishoudtruukje: spoel ze eerst met wat sodawater en vervolgens in heet water. Ze drogen dan streeploos op. Gebruik voor de soda-oplossing ongeveer 3-5 gr huishoudsoda per liter. Los het op in beetje heet water en leng aan met koud water. Trek wel handschoenen aan, soda is bijtend, al valt dat in deze concentratie nog wel mee. Laat de flesjes niet lang in de oplossing staan, dan krijg je soda-aanslag, even omspoelen is voldoende. Kijk uit dat je de flesjes niet laat vallen: soda-oplossingen zijn nogal glibberig. Gebruik gewoon heet water uit de geiser om de flessen af te spoelen en laat ze even uitlekken. Na een minuut of tien zijn de flesjes schoon opgedroogd.
Dit werkt overigens ook heel goed als methode om je bierglazen vetvrij en schoon te krijgen. Hierbij is het helemaal belangrijk dat je de glazen niet te lang laat staan, dan lost de opdruk op het glas namelijk op, zoals ik tot mijn schande al eens ondervonden heb.

Verder blijf ik erbij: flesjes bakken is de meest comfortabel methode om flesjes ontsmet te krijgen, ideaal voor iedereen die net zo lui is als ik.

Mark van Bommel, April 96