Afgelopen clubavond: ZAF2025
Na maanden voorbereiding door het bestuur was het eindelijk zover, het Zomer Avond Feest 2025 (ZAF2025) op zaterdag 30 augustus op onze locatie in Lisserbroek.
Het blijft natuurlijk altijd spannend, komt de tent op tijd, staat de tap op tijd koud en klaar en last but not least is het buffet er op tijd zodat alles warm en klaar staat om aan te vallen. En zoals altijd, door de ervaringen en het vele voorwerk van iedereen die hier aan heeft geholpen stond om ~17:30 uur alles klaar om de totaal 55 gasten te ontvangen. Ook de muziek (via Spotify) klonk gezellig door de hal heen.
Nadat het buffet door iedereen leeg was gegeten, was er tijd voor wat entertainment. René (ik) had een quiz gemaakt welke als thema had "Craft bier en brouwerijen in Europa". Hilariteit alom, vooral voor de winnaar. O nee, het was deze keer een winnares, en wel Anja van
Eijden (de vrouw van Theo). Aan haar is een fles Polderbok 2023 uitgereikt als prijs.
Na het entertainment zijn we verder gegaan met elkaar met o.a. de diverse bieren op de tap alsmede het proeven van elkaars bier vanuit de fles.

Al met al vond het bestuur het een geslaagde avond en heeft de evaluatie hiervan al plaats gevonden. We zouden graag zien dat er meer bier via fust zou kunnen worden aangeleverd door leden, maar wellicht dat men hier van denkt: "Maar ik heb geen vat/fust". Geen probleem, de vereniging heeft deze zodat ze geleend kunnen worden. Een ander idee welke het bestuur heeft, zijn er wellicht leden die een instrument bespelen? Meld je dan bij 1 van de bestuursleden, wellicht kunnen we in 2026 een soort van gelegenheidsband
samenstellen.

Komende clubavond
Deze avond staat volledig in het teken van keggen en fusten. Hoe werkt het, wat heb je nodig, en wat zijn de voordelen ten opzichte van bottelen? We behandelen ook het schoonmaken en onderhouden van je fusten, en laten de verschillen zien tussen de diverse systemen die je als thuisbrouwer kunt gebruiken. Stap voor stap nemen we je mee, zodat je na deze avond precies weet hoe je zelf kunt tappen in plaats van bottelen. Avondleider voor jullie is Nico de Boer deze avond.

En verder:
Op dit moment is het bestuur bezig met het inplannen van een vrijwilligersavond, waarbij we deze leden een dank willen geven voor alles wat ze voor de vereniging doen.

Via deze weg zouden wij ook graag Theo Jongewaard en Kelvin van Geene willen feliciteren, zij hebben tijdens het ONK2025 een prijs mogen ontvangen. Theo is 2de geworden in de Klasse B met een Milk Stout en Kevin is 3de geworden in de Klasse V (Vrije klasse) met een Imperial pastry stout (en wel een variant met tonkabonen).

In een aantal commissies kunnen we nog leden/vrijwilligers gebruiken, dus als je iets wil betekenen voor de vereniging maar je weet niet wat of hoe? Dan kun je bij ons of bij één van de diverse commissieleden terecht voor vragen.
En verder, proost op ons allemaal!

Polderbok in ’t gistvat update

Denk eraan dat bij de presentatie ook gelijk de keuring van jullie potentiële bockbier 2026 recept zal plaatsvinden! Om een beetje een idee te krijgen hoeveel brouwsels we moeten keuren graag een e-mailtje met de titel “Ik neem de polderbok 2026 mee!” naar polderbok@twortwat.nl sturen, dan zullen we er rekening mee houden dat jouw inzending ook daadwerkelijk gekeurd kan worden.

Met vriendelijke groet, Yoeri Sanstra (winnaar polderbok 2025 wedstrijd).

Beste brouwers,

In het voorjaar van 2026 willen we weer een 2de bier laten brouwen met de club. De Zomerbock/Zonnebock van afgelopen jaar is erg succesvol ontvangen. Naast dat het biertje heerlijk smaakt en prettig wegdrinkt, was het proces er naar toe erg leerzaam. Het was bovendien gezellig maar daarnaast ook leuk om elkaar persoonlijk beter te leren kennen en ervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren.

Het idee is om voor 2026 weer een tweede clubbier te laten brouwen. We willen je graag uitnodigen om mee te doen. Ons verzoek is om een zomers biertje te brouwen. We hebben gekozen voor het biertype Blond. Hierin ben je vrij om je creatief los te gaan om je eigen twist eraan te geven. Houd rekening met een maximum alcohol percentage 6.5%.

Planning:
26 september 2025: clubavond: aankondiging 2de bier
31 oktober 2025: clubavond: stand van zaken doornemen
19 december 2025:  clubavond: proeven ingebrachte bieren
(eind) maart 2026 brouwen
april 2026 bottelen en vervolgens lancering van het clubbier op een nader te bepalen locatie

note: Er zijn nog maar enkele dozen Zonnebock te bestellen.

Op de clubavond van 26 september zullen we eea verder toelichten.

Met vriendelijke groet, namens de tweede clubbier commissie,

Marc Kelderman en Bert Tas

In deze maandelijkse rubriek buigt een panel van ervaren brouwers zich over jouw prangende brouwvragen. Ieder panellid geeft onafhankelijk zijn of haar visie, zodat je als lezer kunt profiteren van meerdere invalshoeken en inzichten. Stuur jouw vraag in via redactie@twortwat.nl en ontdek hoe onze panelleden het aanpakken!

Het panel deze maand:

Gery Uytenhaak brouwt ondertussen (samen met partner Ben) 14 jaar bier. Eenmaal bevangen door het brouwvirus heeft Gery Stibon gedaan en daarna de opleiding voor bierkeurmeester. Naast sommelier is Gery sinds 2017 bierkeurmeester. Theo van Eijden brouwt sinds 1996 en is al vele jaren zeer actief binnen de vereniging. Ook Theo is bierkeurmeester. Roanne is professioneel brouwer bij Klein Duimpje in Hillegom en opgeleid als brouwer bij Stibon en Lentis in Rotterdam. Sinds 2018 is Roanne actief in de brouwerij en sinds de COVIDperiode full -ime actief als brouwer. Daarnaast brouwt Roanne ook thuis.

De vraag van deze maand:

Verandert de smaak van het bier als je het na de vergisting op fust of keg zet in plaats van het op fles te bottelen?

Gery:

Er zal geen aanzienlijk groot smaakverschil ontstaan, bij fles of fust (of  kleine fles of grote fles), maar het geeft een subtiel verschil.
Reden is de verhouding zuurstof ten opzichte van de hoeveelheid bier.
Vergelijk maar eens een kleine fles Westmalle tripel, naast een grote fles Westmalle tripel. Let daarbij wel op dat de houdbaarheid vergelijkbaar is. Tijd, maar ook bewaarcondities doen namelijk ook wat met de smaak. En dat geldt dus ook voor hetzelfde bier in een fles en in een fust. Als flesjes in een lichte omgeving staan, dan zal dat uiteindelijk wel een smaakverschil geven, namelijk door lightstruck. Het bier in een fust is wel beschermd tegen licht en zal daardoor minder in smaak veranderen.
Het grotere verschil bij bottelen in een fles, en afvullen in een fust (al dan niet met geforceerde carbonatie) wordt bepaald door de koolzuurbelletjes, dat geeft een ander mondgevoel. 

Theo:

Wanneer we dieper kijken naar het verschil tussen bottelen en keggen, draait het niet alleen om praktisch gemak, maar vooral om wat er op moleculair en microbiologisch niveau gebeurt. Daarmee wordt ook beter te begrijpen waarom dezelfde wort na vergisting in de fles anders kan smaken dan in een keg.

Bij het bottelen met hergisting voeg je suiker toe die door de overgebleven gistcellen wordt omgezet in alcohol en CO₂. Tijdens dit proces ontstaan ook secundaire metabolieten: esters, hogere alcoholen, fenolen en kleine hoeveelheden zwavelverbindingen. Deze stoffen kunnen subtiel bijdragen aan de complexiteit van het bier. Vooral bij stijlen die traditioneel met hergisting op fles worden afgewerkt, zoals tripel of saison, is dit extra gistwerk onderdeel van het smaakprofiel. Bovendien blijft de gist actief in de fles aanwezig en fungeert zij als een soort biologische bescherming: zuurstof die tijdens het bottelen meekwam, wordt opgebruikt, waardoor oxidatie vertraagt. Het bier ontwikkelt zich hierdoor anders dan in een zuurstofvrij afgesloten vat. In feite is er sprake van een levende microflora in de fles die het bier nog maandenlang vormt en verfijnt.

In een keg wordt het bier doorgaans geforceerd gecarboniseerd. Hierbij breng je CO₂ onder druk in oplossing zonder dat de gist nog iets doet. Het grote voordeel is dat je de smaak van de hoofdvergisting behoudt zonder verdere biochemische bijproducten. Hierdoor proef je het bier in een soort “bevroren toestand”: zoals het na de lagering of cold crash smaakte, zo blijft het ook in de keg. Voor hoppige bieren is dat ideaal, omdat hoparoma’s bij flesrijping vaak sneller vervagen of veranderen. De keerzijde is dat er geen gist meer aanwezig is om zuurstof weg te werken. Dit maakt het vullen van een keg risicovoller: als er lucht in het vat blijft, kunnen oxidatieproducten zoals trans-2-nonenal (papiersmaak) of melanoïdineafbraak (sherrytonen) zich sneller ontwikkelen.

Het verschil in mondgevoel komt voort uit de manier waarop koolzuur in oplossing gaat. Bij hergisting wordt CO₂ langzaam en continu ingebouwd, waardoor er een fijnmazig koolzuurprofiel ontstaat. Bij geforceerde carbonisatie bepaalt de druk en de contacttijd de oplosbaarheid. Een snelle “burst” carbonatie kan grovere bubbels geven, terwijl een langdurige, evenwichtige verzadiging nauwelijks van fleskoolzuur te onderscheiden is. Schuimstabiliteit hangt bovendien samen met eiwitten en polyfenolen die met koolzuur en gistdeeltjes interageren. Daarom zie je bij flesbieren vaak een voller, stabieler schuim.

Samenvattend kun je zeggen dat de keuze tussen fles en keg neerkomt op een fundamenteel verschil in biochemische dynamiek. Bottelen met hergisting levert een levend bier dat zich blijft ontwikkelen en waarin de gist actief bijdraagt aan smaak, stabiliteit en complexiteit. Keggen met geforceerde CO₂ geeft juist een statisch bier dat zijn frisheid en helderheid behoudt, maar gevoeliger is voor oxidatie en minder complex kan overkomen. Geen van beide methoden is objectief beter; ze benadrukken verschillende eigenschappen van hetzelfde bier. Voor de brouwer betekent dit dat de keuze vooral afhangt van het doel: wil je evolutie en diepte, of juist behoud van aroma en frisheid. 

Roanne:

De smaak verandert wel degelijk als je op fles hergist. De gist geeft dan smaak af aan het bier. Kijk maar naar La Trappe, de flessen zijn met hergisting en het vat niet. Hier proef je duidelijk het verschil. Doordat je fust met koolzuur verzadigd, geeft dit geen smaak af op je bier.

Toch kan, als je carboniseert op zowel fles als fust, er toch ook smaakverschil optreden. Dit heeft te maken met dat bijvoorbeeld een doliumfust in de loop van de tijd toch een minimale hoeveelheid zuurstof gaat doorlaten. Een fles doet dat niet.

Verslag van een eiland rondgang

Centre ville de L’Ile Rousse 

Na bijna 50 jaar opnieuw naar Corsica geweest. Daar is in al die jaren wel wat veranderd, maar wat is dat nog steeds een mooi eiland. Hoog “Oostenrijks” Alpenbergland met Caribische stranden en dat in de Middellandse zee, krijtrotsen aan de zuidpunt en zo veel mooie baaitjes! Het is wel wat meer toeristisch geworden, maar nog steeds prachtig.
En bij vakantie in een lekker zonnetje hoort uiteraard ook een smakelijk biertje op een Frans terrasje. Hydrateren die handel is het devies en dat vooral volhouden! Als je rimpelig wordt en de glans op je wangen verdwijnt, ben je te laat begonnen met innemen …………

En als je - zoals ik - interesse hebt in bieren is een ontdekkingstocht “in den vreemde” natuurlijk wel een eerste vereiste. Al met al een zware opgave en dat kostte ook wat moeite, maar het is volbracht ……..   
Evenals in Nederland is ook daar het aantal brouwerijen flink toegenomen. Zo’n 40 jaar geleden was er helemaal niks en moest alle bier van overzee aangevoerd worden. 

Even een kort stukje noodzakelijke historie : Corsicanen zijn heel nationalistisch en vrijheidsgezind. Het zijn geen Fransen en ze beschouwen die ook als een bezettingsmacht. 
Maar nadat het eiland zo’n 500 jaar onderdeel was van de voormalige Republiek Genua, hebben ze maar circa 15 jaar onafhankelijkheid gekend tot de Franse troepen kwamen. En ook nooit meer weg gingen. Het Vreemdelingenlegioen zit daar bijvoorbeeld nog steeds.
Ze spreken ook een taal die een mix is van Italiaans en Latijn, het lijkt op Roemeens als je het leest. De vestingstad Corte in het centrale bergland beschouwen ze als hun echte hoofdstad. Het was daar dat de opstand tegen de Genuezen begon. En het was ook daar dat een echtpaar in 1992 besloot om als eerste een eigen Corsicaanse brouwerij te beginnen. Dat is Brasserie Pietra geworden, die is inmiddels de grootste van het eiland en nu gevestigd op het enige daadwerkelijke bedrijfsterrein aan de oostkust bij Bastia.
Inmiddels brouwen die een aardig sortiment aan bieren en zijn ze als marktleider op het eiland de vanzelfsprekendheid zelve, zeker als je om een “pression” vraagt. Een Corsicaan gaat echt geen bier van het Franse vasteland drinken en ik heb hoogst zelden wat “import” gezien zoals Carlsberg, iets Duits of Heineken. Men drinkt lokaal bier, punt uit.
Ten tijde van de Genuese overheersing hebben die machthebbers enorme kastanjebossen laten aanleggen. Graanteelt vind je niet op Corsica en men groeit daar op met heel veel bakproducten die tamme kastanje bevatten. Als zoiets lokaal ruim voorhanden is, komt de logische stap om dat ook in bier te verwerken al gauw. En zo is het toppertje “Pietra ambréé” , biere avec chataigne ontstaan. Een amber met een lichte notensmaak.

Een Pietra mixbox

Die heb ik vorig jaar al van de tap geproefd aan de Franse zuidkust en was de aanleiding om daar een kloon van te brouwen. En die pakte erg goed uit, is vorig jaar beschreven in het clubblad en hebben we ook in de vrije klasse bij het kampioenschap 2024 ingestuurd. 
Dan een bloemlezing van andere Pietra bieren :
Bionde / Blond – een soepele doordrinker
Serena – ook blond, maar met kruiden en wat zwaarder dan de blonde versie.
  
Colomba – een hybride tussen witbier en weizen, lekker fris en troebelwit IPA – die heb ik niet geproefd. Evenals een biertje met citroen, dat schijnt een 0.0 te zijn. Er blijkt dus ook nog een witbier te bestaan. En een rood biertje, maar die twee ontdekte ik pas vlak voor de thuisreis en niet meer getest. Mede ook door mijn negatieve ervaring met een rode “Monaco” suikerbom  in 2024. Superzoet bier met Rode grenadine ( limonade ), slecht voor je suikerspiegel.  En je vullingen komen daarvan los te liggen!
En kijk ’s hieronder wat zo’n kistje kost, € 21,90 ……. Goedemorgen!  Er zijn grenzen ……..

Maar er zijn meer brouwerijen op het eiland. De nummer 2 is Paolina en dat wordt gebrouwen in het - eerder genoemde - Corte, centraal in de bergen. En deze kom je ook op diverse plekken op het eiland tegen. Hun sortiment is minder breed, maar het blondje is prima ! En liep soepeltjes naar binnen ……..

Op de noordwestelijke punt van het eiland is er in de mooie stad Calvi een lokale microbrouwerij met een klein sortiment bieren, genaamd Gloria brasserie. We waren daar ’s ochtends in de citadel en ik moest daarna nog een flink eind langs de rotskust rijden over smalle, bochtige bergweggetjes en langs steile afgronden naar ons volgende hotel. Van vangrails hebben ze op Corsica nog nauwelijks gehoord, hoogstens zetten ze een rijtje rotsblokken langs de afgrond. Dus dan nog maar even geen bier voor “De Bob”. Maar Gloria maakt ook een aparte kola achtige frisdrank met kruiden en gember. Daar kun je dwars doorheen kijken, zoals bij een amber bier. Maar wel een erg lekkere dorstlesser!
Dan heb je nog microbrouwerij Ribella in St. Florent aan de noordkust, maar daar zijn we niet geweest en ik heb elders geen biertje van hen gevonden. Zal wel zeer lokaal genoten worden.
Tot slot waren we dan weer wel in het afgelegen bergdorp Ghisoni. Daar hadden ze in de enige dorpskroeg de lokale Monte Kyrie, een lekker goudkleurig blondje van 4,5% met een klein bittertje. Zeker weten, daar zit Vienna in, een moutig “sopje” en zeker niet verkeerd! 

En dat biertje kwam pas NA de ergste haarspeldbochten van een smal ravijn onderweg. Dus hopppetee, die pakken we dan maar wel even mee. Even wat eten erbij voor een bodempje en dan is dat wel te “behappen“.
Als je bij hen op de website kijkt, blijken die ook een aardig sortimentje te brouwen. Maar wel kleinschalig.
Kortom ……. Ze hebben daar meer dan lokale wijn en de dropdrank Pastis. Er is qua bieren nog meer te ontdekken op Corsica en een goede reden voor een volgend herhalingsbezoek. 
On y va !

Best grappig toch? En dat voor nog geen pondje co2.

Elke maand zetten we in Brouwer in Beeld een van onze leden in de schijnwerpers. Want achter elk glas thuis gebrouwen bier schuilt een verhaal. Over hoe het begon, de weg die de brouwer heeft afgelegd, de eigen stijl van brouwen, ups en downs, maar vooral het delen van onze passie: bier brouwen. Deze keer spreken we met: Marc Kelderman

Mijn bottelsuiker voeg ik tegenwoordig toe met een repeteerspuit. Eerder deed ik de bottelsuiker in het vat en dan rustig roeren, maar met de spuit is het veel handiger en beter.
Er is wel eens een bier mislukt. Ik heb een keer een witbier met rookmout gemaakt, die noemde ik witte rook. Die is totaal mislukt. Het bier is veel te zuur geworden, misschien een besmetting. Ik heb het nog staan, met de hoop dat het beter zou worden. Dat gaat niet lukken en ik gooi het binnenkort maar weg. Er is een ander bier een beetje mislukt, maar wat betreft smaak wel goed, een Baltic Porter. Het werden allemaal gushers. Ik heb Stefan om raad gevraagd en die opperde de mogelijkheid dat dode gistcellen de nog vitale gistcellen hebben afgedekt en dus later weer actief zijn geworden in de fles. Dat had ik dan kunnen voorkomen door tijdens de vergisting het vat te zwalken. Ik heb toen gedurende een maand de kroonkurken een aantal keren gelicht om de druk er af te halen. Het is geen Baltic Porter geworden, maar wel een lekker zoet biertje. Ik baalde er wel van, want ik had zo mijn best gedaan. Ook nog tijdens het proces portblokjes toegevoegd. Ik heb het bier naar een clubavond meegenomen om te laten proeven. Chris en Patricia Talbot waren er duidelijk over. Het is geen Baltic Porter, maar het bier smaakt wel goed.
Ik ben een gevoelsbrouwer. Ik gebruik Brewfather. Ik maak dan zelf mijn recept. Ik verdiep mij wel in waar het bier aan moet voldoen, voldoet het aan de bierstijl. Ik probeer ook zoveel mogelijk een gemaakt proces te herhalen. Het wordt nooit helemaal hetzelfde, maar dat is wel het streven. Het moet er in ieder geval op lijken.

Ik heb nog nooit aan wedstrijden mee gedaan. Misschien ga ik dat volgend jaar doen. Ik vind het wel leuk om feedback te krijgen. Op de clubavond “breng een bier, krijg een bier” krijg je het mooiste commentaar op je bier. Bij een wedstrijd gaat het ook om het juiste flesje, is het goed afgevuld en moet het binnen de juiste biertype passen. Dat is wat mij betreft te arbitrair en om die reden hebben wedstrijden niet mijn voorkeur. Feedback op de clubavonden vind ik veel waardevoller.

Mijn tip voor beginnende brouwers zou zijn; geniet van het brouwen. Van het hele proces, van het schroten tot uiteindelijk het openmaken van het flesje. En je moet natuurlijk schoon werken etc. Hoe dan ook, het wordt altijd bier!
 

Naar aanleiding van het Mythbusterverhaal over IPA van de vorige maand, het volgende. Enige jaren geleden vierde ik mijn zestigste verjaardag in Londen, waar we lunchten bij een van de vele microbrouwerijen die Londen rijk is. In het hoekje ‘merchandise’ vond ik een alleraardigst boekje over IPA. De schrijver, Pete Brown, heeft een batch IPA laten brouwen naar een 19^e eeuws recept. Met een vat daarvan heeft hij daadwerkelijk de reis per (zeil)schip gemaakt om te zien hoe het bier de reis zou overleven. Het probleem was natuurlijk niet alleen de reistijd maar ook de omstandigheden. De zilte omgeving, temperatuurverschillen, weersomstandigheden, enzovoort. Je kunt je voorstellen dat het recept toch iets moest worden aangepast aan die omstandigheden. Niet alleen de reis wordt beschreven, Pete heeft ook veel van de historie van dit bier uitgezocht en beschreven. Ik heb het boekje met veel plezier gelezen. Helaas is het, voor zover ik kan nagaan, alleen in het Engels verkrijgbaar.

Samenvatting