Nieuw bestuurslid

Ik ben Wim Groeneveld, woonachtig te IJmuiden. Zoals op de algemene ledenvergadering is vermeld mag ik ook het bestuur gaan versterken voor de komende tijd. Ik ben sinds 2009 lid van de vereniging en heb menige commissie in deze tijd ondersteund. Hierdoor heb ik een aardige kennis van wat er allemaal speelt binnen de vereniging en hoop dit om te kunnen zetten in een positieve bijdrage. Tevens gedurende 5 jaar mede-eigenaar geweest van een eigen brouwerij, zodat ik ook op de hoogte ben van kennis hieromtrent. Uiteraard is iedereen welkom om vragen te stellen of opmerkingen te plaatsen betreffende het reilen en zeilen van de vereniging.

Brouwdag 15 februari

Er waren 16 brouwsets aanwezig op de gezamenlijke brouwdag om de Scotch Imperial Stout te gaan brouwen. De groep was wat kleiner dit keer; dat kan aan de vakantie periode liggen of aan het biertype. De moutmolens waren aangepast zodat deze niet meer elke keer met de hand gestart hoefden te worden. Dit beviel goed.

Clubavond 28 februari

Het maandbier op de tap was deze maand van Dennis van Rijswijk en was een A Bit Smokey (een California Lager met 20% rookmout – naar eigen recept).

Algemene ledenvergadering

Tijdens de algemene ledenvergadering waren 53 leden aanwezig. De punten van de agenda werden er in een rap tempo doorheen gejaagd. Ik denk dat iedereen met smart zat te wachten op de pubquiz.

Het verslag van de ALV van vorig jaar werd goedgekeurd, evenals het financieel verslag dat ook nog even werd toegelicht door Walter Bakker. Dit jaar hebben twee bestuursleden zich niet herkiesbaar gesteld, te weten Jan Wurpel en Nico van Kampen. Zij werden bedankt voor bewezen diensten. Vervolgens werden bestaande bestuursleden Theo van Eijden en Walter Bakker herkozen. Wel met een duidelijke kanttekening dat Walter nog voor slechts één jaar de financiën wil doen. Hierna stopt ook hij, dit houdt in dat we komend jaar hard op zoek moeten naar een vervanger voor hem. Hoe sneller deze gevonden is hoe meer inwerktijd er is. Dus mochten er mensen zijn met interesse meld het dan. Tevens werden twee nieuwe bestuursleden verkozen; dit zijn Dennis van Rijswijk en Wim Groeneveld.

Enkele discussiepunten uit de vergadering

• Frank Huitema gaf nog even duidelijk te kennen dat als mensen met vragen zitten over brouwen of brouwtechnieken, het bestuur altijd benaderd mag worden.
• Sophie de Boer gaf aan graag meer duidelijkheid te willen hebben over de toekomstige onderwerpen van de vereniging. Dit zodat commissies hier ook op kunnen inspelen.
• Titus Rinia vond het jammer dat het niet duidelijk bekend gemaakt was aan de leden dat de KU Leuven een online biercursus is gestart. Dit is inmiddels via een nieuwsflits bekend gemaakt.

De  vergadering werd afgesloten met een rondje van het bestuur.

Pubquiz

Het vervolg van de avond werd opgevuld met een bijzonder interessante pubquiz. Hulde aan de makers. Er waren leuke en uitgebreide vragen over pils. Er werden teams gevormd om de vragen op te lossen en iedereen kon naar hartenlust aan de gang. De quiz werd opgeleukt met diverse niet alle daagse pilsen en uiteraard kwamen hier ook weer de nodige vragen over.

De avond werd afgesloten met de traditionele proeftafel.

Komende clubavond 27 maart

Om verspreiding van het covid19 virus tegen te gaan is de clubavond van 27 maart afgelast.

Recept van de maand

Lekker hoor, eindelijk van al die Engelsen af. Ook op de laatste clubavond werden de laatste Engelse bieren verschonken. De eerstvolgende Engelse import zal pas zijn nadat iemand heeft uitgezocht hoe dat ook alweer zat met importheffingen, douanevergunningen en meer van dat soort rare grensoverschrijdende dingen. We hoeven voorlopig ook niet bang te zijn dat het Amerikaanse exportbier onze markt gaat overspoelen want ik denk dat een zekere Trump daar wel een exportverbodje tegenaan gaat gooien. Al weet ik eigenlijk niet of hij, net als Obama, wel van een biertje houdt, dus helemaal zeker is het niet. Wij kunnen ons voorlopig weer lekker bezighouden met gewone vastelandbieren brouwen en drinken.

Om de after-Brexit recepten te beginnen komen er soort van kloontjes. De Rossvoort en de WM tripel. Het lijkt mij wel duidelijk welke bieren er hier worden nageboetseerd. Ze lijken enigszins redelijk en ik ben benieuwd wie het lukt om het beter te krijgen.

Het zijn ook leuke bieren om wat te experimenteren met koudhoppen. Je kan daarvoor een deel van de aromahopgift apart houden of, als je het toch nog ergens van over hebt, een ander fijn hopje gebruiken. Je moet wel een beetje oppassen want sommige hoppen gaan snel overheersen of bijten elkaar zelfs. Zo kan een klein beetje citra-achtige hop in een tripel wel wat toevoegen maar iets te veel en je bent een soort van dubrocitroen aan het brouwen. Wel lekker om je glas schoon en fris te maken maar niet fijn voor in de keel.

Voor de komende tijd staan de volgende recepten op het programma:

Bestellen gaat als volgt: log in op de site en kijk onder het menu “Voor Leden” en kies dan voor “Pakket van de maand”. Betalen voor het pakket kan dan vervolgens via iDeal. De levering door Brouwmaatje geschiedt dan op de aangegeven clubavond.

Groeten,
Michael

PS: Recept voor maart

WM tripel

Ingrediënten

Maisch schema

Brouw jij thuis bier? In de schuur, op zolder, in tuin of keuken of in je badkamer? En verdient jouw bier een groter podium dan jouw directe vriendenkring en familie? Dat komt goed uit: het lekkerste restaurant van Amsterdam en omstreken en de meest eigenzinnige brouwers van de stad hebben een heel goed plan om jou verder te helpen.

Schrijf je snel in en doe mee! Wie weet word jij geselecteerd en zien we je op 28 juni 2020: http://cannibaleroyale.nl/homebrew.

Je mag dan je bier aan het grote publiek presenteren in Cannibale Royale Du Nord in Amsterdam. Publiek en een vakjury zullen smaaktests ondergaan en je kunt tijdens deze dag alles over je bier aan iedereen vertellen. De winnaar van de juryprijs mag zijn of haar bier in de brouwerij van Two Chefs Brewing laten brouwen en Cannibale Royale zal 2500 liter van jouw bier inkopen en in haar restaurants verkopen. Dat is pas een competition extraordinaire!

Bij de pubquiz van de clubavond van 28 februari kwam een vraag langs die me naderhand aan het denken heeft gezet. De vraag luidde: wat was het percentage pils van al het bier dat in 1980 in Nederland gedronken werd? En het antwoord was: 99%. Ja, dacht ik toen, en die 99% pils werd gedronken door 50% van de Nederlandse bevolking. Vrouwen dronken toen vrijwel geen bier, laat staan pils. Een enkel glas Oud Bruin op een verjaardag en dan had je het wel gehad.

Hoe anders was dat honderd jaar daarvóór. Rond 1880 was het vrij algemeen of normaal dat vrouwen bier dronken. Pils bestond toen nog niet, het ging om wat we nu speciaalbieren noemen, en dan vooral het Stout naar Engels recept. En dat betrof niet alleen het zogenoemde minnebier, de Milk Stout die algemeen aanbevolen werd voor zogende moeders, maar ook een klasse D bier als Export Stout. Van Stout werd aangenomen dat het versterkend was voor jong en oud. Ter illustratie werden dan afbeeldingen getoond van grootmoeders die met hun jonge kleindochters een glaasje Stout tot zich namen. (Overigens was dat geloof in de versterkende en heilzame werking van zware donkere bieren in de 19^e eeuw ruimer verspreid. Zo las ik in De Toverberg van Thomas Mann dat de hoofdpersoon, Hans Castorp, bij het ontbijt altijd een glas Porter dronk om zijn enigszins anemische gestel te ondersteunen. Het was hem door zijn arts aanbevolen.)

Wat is nu de verklaring voor die compleet andere situatie aan het bierfront rond 1980, dus honderd jaar later? De vrouwen dronken in 1980 geen bier meer en het enige bier dat de mannen dronken was pils. Hoe is die ontwikkeling geweest? Een antwoord op die vraag heb ik nog niet, maar ik ga wel even zoeken. Zeker nu tegenwoordig zoveel vrouwen met smaak een glas ambachtelijk bier drinken, wordt het interessant om die ontwikkeling eens te volgen. Wordt dus vervolgd.

De tweede maand van het jaar is traditioneel de algemene ledenvergadering: verantwoording van het bestuur en kiezen van nieuwe leden en plannen voor het komend jaar. Wat jammer is, is dat de opkomst meestal onder de maat is, en dat niet allen bij het 't Wort Wat maar bij veel verenigingen die ik ken uit het buurthuiswerk. JAMMER!

Je zou verwachten dat de leden  meer willen weten over wat het bestuur het afgelopen jaar heeft gedaan en wie er nieuw komt in het bestuur. Je kan je stem laten horen en er een aantal uitbrengen en zo een klein stukje eigen inbreng uitvoeren. En als dank voor je aanwezigheid krijg je  ook nog een biertje in het rondje van het bestuur (weliswaar uit de clubkas, maar een stukje terugverdienen van je contributie).

Er was een extra invulling om het aantal bezoekers te verhogen. Door Ben en Gery was er een heuse Pubquiz opgezet met vragen en proeven van drie pilsen. Er was veel rumoer tijdens het invullen van de vragen maar de kennis was in huis en over de antwoorden waren de meesten het wel eens.

Ook de tap was aangesloten op het maandbier. Dit keer een GEROOKT CALIFORNIA LAGER. Niet zo volgerookt dat je denkt dat de asbakken van de vorige week nog op de bar staan maar heel subtiel. En dat werd goed gewaardeerd: 248,9 punten met een GEMIDDELDE van 7,111. Dit bier was gebrouwen door Dennis van Rijswijk, dank hiervoor.

We konden afsluiten met een goede algemene ledenvergadering en een nieuw gekozen bestuur. Dank voor de hulp achter de bar: Sera, Kim en Peter als nieuweling.

Dit was het weer, tot de volgende keer.
Jullie uitbater John

Waarschuwing!

Dit artikel is niet bestemd voor de brouwers die nog op de traditionele wijze brouwen (bijna zou ik zeggen: op de “ouderwetse” manier) Ofwel: voor hen die brouwen met ketels op bijvoorbeeld gas, met een roerstok werken en de ketels telkens in een hooikist o.i.d. laten rusten. Zij kunnen dit artikel met een gerust hart overslaan. Dit verhaal gaat eigenlijk alleen op voor brouwers die brouwen met automatische ketels á la Grainfather en de klonen als Easybrew, Klarstein Mundschenk e.v.a.

Jullie kennen het allemaal wel: klittenband. Lusjes aan de ene kant en haakjes aan de andere. Een prachtige verbinding. Dit artikel lijkt daar een beetje op, hier gaat het verhaal over Ben Jacobs' ervaringen met BrewMonk (clubblad februari jl.) en een artikel in NRC van Karel Knip. Het is een beetje: “Zwaan kleef aan”.

Bij het lezen van Ben's stuk, toen hij vertelde over het roeren van het beslag in zijn ketel tijdens het maischen, kwam ineens een artikel weer in mijn geest naar boven over koffie zetten. Nee, niet het “brouwen” met dat snobistische apparaat dat de naam MiniBrew heeft gekregen. Maar “echt koffie zetten” zoals met Melitta filters, en apparaten waaruit je espresso koffie kunt krijgen.

Het ging om een artikel van Karel Knip in NRC's “Alledaagse Wetenschap”. Karel had gemerkt, en met hem vele anderen dat koffie, gezet met zo'n espresso-apparaat door dezelfde barman-/vrouw gezet, op de zelfde wijze, tòch per kopje kon verschillen. Uiteraard zijn die verschillen helemaal wetenschappelijk verantwoord vastgelegd. Wat bleek: bij zo'n apparaat, waar de koffie in een soort cupjes gedrukt wordt, volgde het water de weg van de minste weerstand. In de gemalen koffie zaten een soort “eilandjes” waar het water niet kwam en waar dus geen of onvoldoende de koffie geëxtraheerd werd. Dat gebeurde overigens ook bij de koffie in de Melitta filters. Ook daar krijg je bij het opgieten weleens een “bolletje” dat niet nat wordt.

Daar kom ik weer terug op het artikel van Ben: hij roert in het beslag dat al in zijn ketel aan het maischen was. Zijn ervaring is dat hij een beter resultaat krijgt dan alleen door de pomp de circulatie te laten verzorgen, en een betere wort kreeg?

Bij mijn brouwen van het Gouds Kuitbier (bedankt voor de vele reacties die ik op mijn oproep kreeg!?) op 25 februari jl. heb ik dat tussentijds roeren ook toegepast. Toegegeven, nèt zoals Ben zei: het is wel even een gehannes: pomp uitzetten - pomp loskoppelen - bovenste zeefplaat verwijderen* - plaatsje zoeken voor die zeefplaat - je bril beslaat van de damp, en dan roeren, enz. Daarna weer alles herplaatsen en je bril schoonvegen. Dat dan bijvoorbeeld 2-3 maal per maisch-gang. Was het de moeite waard?

Over 6-8 weken zal ik het weten. Wanneer dat wèl zo is dan dank ik zowel Karel Knip van het NRC, als Ben Jacobs uit Leiden voor hun werk. Intussen ga ik ook bij de volgende brouwsels in mijn ketels roeren tijdens het maischen.
 
Jean-Pierre Bylard

* wanneer je die staafjes vervangt door lange (ca. 5 cm.) RVS bouten, dan gaat het optillen van die zeefplaat gemakkelijker. De koppen van die bouten geven meer houvast dan die gladde staafjes.

In ons gadgetstuk beloofde ik een update over onze flessenafvuller. Bij dezen dan.

• Met magneetklepjes maar die werkten niet omdat die een minimale voordruk nodig hebben.
• De niveaumeting was aanvankelijk met een volumetrische sensor bedacht maar helaas was deze niet betrouwbaar genoeg door condensdruppels op de sensor. Ook een opstelling met een infrarood oog was niet goed af te regelen.

In de huidige versie is de vulnaald tevens de niveausensor: hij meet op basis van geleidbaarheid. Door een druk op de vulknop stuurt de Arduino het pneumatisch ventiel open en begint het bier in het flesje te stromen. Zodra de naald begint te geleiden, stuurt de Arduino het pneumatisch ventiel dicht en sluit de afsluiter. De vulnaald is in hoogte verstelbaar en zo is de afvulhoogte in de flesjes ook instelbaar.

Voordat ik dit verhaal begon te schijven las ik een epistel van een medeclublid dat zich ernstig opwond over luie brouwers met hun elektrische brouwinstallaties. Ieder heeft recht op zijn mening natuurlijk maar… zonder innovaties in het bier maken spuugden onze vrouwen nog steeds in een brood- en maispap en maakten zij zo het bier…

Voor dit jaar staat er bij de Clubkampioenschappen, maar een wedstrijdbier op het programma. Het wedstrijdbier voor dit jaar is een Saison (klasse A).

Saison

Algemene kenmerken

Uiterlijke kenmerken

De kleur is blond tot goudkleurig. De helderheid is tweeschijn tot helder. De schuimkraag is romig, glasplakkend. Het koolzuurgehalte varieert van laag tot zeer hoog.

Geurassociaties

Een Saison heeft een bloemige, citrusachtige hopgeur. Daarnaast kan er een kenmerkend muf, kelderachtig aroma aanwezig zijn (afkomstig van Dupont gist, vaak ook gebruikt door andere Saison brouwers). Kruiden kunnen aanwezig zijn en de complexiteit verhogen, maar mogen de balans niet verstoren. Een licht zurig aroma wordt soms ook waargenomen, maar mag de andere eigenschappen niet overheersen. Een Saison heeft een licht moutig karakter. Diacetyl hoort niet aanwezig te zijn.

Smaak

De smaak is zacht moutig, fruitig (citrus) en kruidig. Ook een typisch muf, kelderachtig karakter kan worden waargenomen, afhankelijk van de gebruikte gist. Alcohol is laag tot gemiddeld aanwezig in de smaak. Kruiden en een lichte zuurheid kunnen aanwezig zijn, maar mogen het ‘aardse’ karakter niet aantasten. Een Saison heeft een hoge vergistingsgraad en is droog tot licht zoetig. De hopbitterheid is duidelijk aanwezig, zeker in combinatie met de hoge vergistingsgraad.
Hogere alcoholen, oplosmiddelen en diacetyl mogen niet aanwezig zijn.

Basissmaak

De basissmaak is bitter, droog tot licht zoetig, soms iets zurig.

Body

De body is dun tot medium.

Mondgevoel

Het mondgevoel kan samentrekkend zijn door de hoge vergistingsgraad, de zuurgraad, en het vaak hoge koolzuurgehalte. De alcohol veroorzaakt een licht warmend mondgevoel. Verfrissend.

Nasmaak

De nasmaak is zeer droog (door de hoge vergistingsgraad), fruitig (citrus) en soms kruidig of muf. De bitterheid blijft lang hangen.

Opmerkingen

Soms lichte associatie met geuze door het droge, zurige, scherpe en muffige karakter. Maar geen spontane vergisting.

Technische kenmerken

Begin SG: 1035 – 1053
SVG: 85 – 99%
Alcoholpercentage: 4,5 – 6,7 Vol%
Kleur: 10 - 20 EBC
Bitterheid: 25 – 45 EBU
Koolzuurgehalte: 6,5 – 8,0 gr/ltr
Voorbeelden: Dupont, Saison de Pipaix, Saison Voissin, Ermelisse, Maximus Saison 5

Het wedstrijdbier wordt zoals gewoonlijk gebrouwen op een van de clubbrouwdagen bij de fam. Duivenvoorden in Lisserbroek, dit jaar op de brouwdag in mei. Maar thuisgebrouwen bieren doen natuurlijk ook mee, dus schroom niet en lever in.

Naast de wedstrijdbieren mogen de bieren uit alle klasse (A, B, C, D en V) op de clubavond van september worden ingeleverd. Per klasse worden de bieren beoordeeld en worden er punten gegeven. Behalve voor het wedstrijdbier (Saison) worden er voor de klasse A-C en B-D ook prijzen uitgereikt voor de nummers 1, 2 en 3 (voor de uitslag worden de lichte gekleurde bieren uit klasse V bij A-C ingedeeld en de donkere bieren bij B-D). Zoals jullie weten geldt voor het clubkampioenschap dat er minimaal één wedstrijdbier in de puntentelling moet zijn opgenomen om in aanmerking te komen voor de titel CLUBKAMPIOEN.

Het Inschrijfformulier komt begin augustus weer op de website. Het ingevulde formulier samen met 2 flesjes inleveren op de betreffende clubavond. Zie ook het wedstrijdreglement clubkampioenschap op de website. Flesjes kunnen worden ingeleverd op de clubavond van 25 september en de keuringsavond is op de clubavond van 30 oktober. De inschrijving sluit op zondag 22 september.

Bronnen

• BKG biertypegids,
• foto’s: 't Wort Wat)

Namens de clubkampioenschapcommissie,
Jacques

Bij Albert Heijn verkoopt men mini-suikerklontjes van 2 of 3 gram; je hebt dus keuze. Dit is gelijk aan 6 of 9 gram per liter. Dit is een mooie hoeveelheid en doordat het klontjes zijn, is het zeer goed te doseren. Een ander voordeel is dat de klontjes precies passen door de hals van de fles. Ik heb geen negatieve ervaring dat er veel schuimvorming optreedt als het klontje wordt toegevoegd.

Zo’n 18 brouwers hadden zich opgegeven en verzameld in de loods van de fam. Duivenvoorden aan het Turfspoor in Lisserbroek voor het brouwen van een Scotch Imperial Stout, een uitdagend biertje voor de echte liefhebbers. Wat direct opviel was dat er een paar brouwers wat moeite hadden met de geschrote mout: zij vonden deze te fijn waardoor er verstoppingen plaatsvonden in de diverse filters. Met name gold dit voor enkele brouwers met een Brewmonk en vergelijkbare systemen. Gelukkig wist men dit op te lossen en was men weer een ervaring rijker voor de volgende keer.

Opvallend is dat de elektrische brouwsets steeds meer gezien worden op deze dag. Als reden geven de brouwers vaak op voor het gemak te kiezen, net als deze auteur trouwens. Brouwen met deze installaties is toch net even anders, zie diverse artikelen in het clubblad; dat was ook nu weer te merken. Wellicht nog een tip: meet het SG gedurende het maischen elke 10 minuten en kijk eens wat er gebeurt als je wat langer maischt dan het recept aangeeft. Soms is het verbazend het hoe het SG nog oploopt.

Ook het gebruik van de donkerste mouten riep wat vragen op: direct meemaischen of op het laatste moment toevoegen om een eventuele moutbitterheid te voorkomen. Interessante discussies waren het gevolg. De brouwsels verliepen in het algemeen goed en we zijn zeer benieuwd naar de resultaten. Het recept voor 10 liter van deze brouwdag gaat hierbij.

Jan Grimbergen

Na het officiële gedeelte van de clubavond van februari, de ALV, was er een pils 2.0 proeverij met een pilspubquiz. Hieronder is de uitslag van de proeverij te zien en tevens de uitslagen per team. De uitslag van de pilsproeverij in cijfers:

Overall was de mening dat de Leckere iets frisser mocht zijn, wel/geen pils, het zat er tussenin. Het Jopen craft pils werd omschreven als een prima bier, maar geen pils. Eerder een session IPA. Over de Le Grand Crue was men ook goed te spreken. Door de body hadden sommige mensen de associatie met een blond. En de cijfers zijn vrij duidelijk, de Uddelaer pilsner had het beste pilskarakter, en werd daar dan ook in punten voor beloond.

Er zijn 10 teams begonnen aan de quiz. Hieronder de uitslag van de pubquiz per team:

Het was ontzettend leuk de pubquiz voor te bereiden. Zelf een hoop geleerd over pils en de geschiedenis van dit bier. Want hoe gewoon pils nu wordt gezien, ook dit bier heeft een verhaal welk leuker was dan ik vooraf had verwacht.

Gery

In het clubblad van maart 2017 schreef ik het artikel: “Verbod op verkoop van grote gasbranders”. Hier ging het over het verbod naar aanleiding van het onderzoek van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit gebaseerd op de wettelijke eisen in het Besluit gastoestellen en de diverse Europese normen. De branders zijn onderzocht op de aanwezigheid van een vlambeveiliging, de instellingsmogelijkheid voor de primaire verbrandingslucht, eventuele roetvorming, kwaliteit van de verbranding, vlamontsteking en –stabiliteit, koolmonoxidevorming, de wettelijke vereiste opschriften op het toestel en op de verpakking en ten slotte de gebruiksaanwijzing.

Enige tijd waren deze branders schaars te verkrijgen in de uitverkoop maar enkele maanden later waren en nog steeds zijn ze weer gewoon verkrijgbaar. Als je als fabrikant maar in de gebruiksaanwijzing vermeld,  ” Zonder vlambeveiliging” en  “Voor gebruik in open en goed verluchte ruimtes” dan voldoe je weer aan de Europese regelgeving en is schijnbaar weer alles OK. Tegenwoordig speelt de energietransitie een grote rol in het maatschappelijk debat en ik denk echt wel dat de, al dan niet verre, toekomst vooral in het teken van elektriciteit zal staan.
 
Als ik zo lees en om mij heen kijk tijdens gezamenlijke brouwdagen dan zijn er nog steeds thuisbrouwers die op gas brouwen. (Een constatering en geen verwijt). Dit zijn vaak de brouwers die al een flink aantal jaar bezig zijn. De “newbies” zie ik vooral in de weer met elektriek. Het aantal elektrische brouwsets neemt de laatste 2 jaar overigens sterk toe. Was het voorheen uitsluitend een enkele elektrische inmaakketel, met de opkomst van betaalbare vol of half automatische brouwinstallaties gebeurt het regelmatig tijdens een gezamenlijke brouwdag dat een zekering het begeeft. De capaciteit van de elektrische installatie is gewoon niet toereikend voor het vermogen dat alle elektrische brouwsets vragen. Ik denk echter dat het elektrisch brouwen een niet te stoppen trend is. Ten eerste: omdat de aanschaf van zo’n moderne elektrische set niet veel meer hoeft te kosten dan een complete gasgestookte brouwset. Ten tweede: een “all-in-one” elektrische brouwketel neemt veel minder opbergruimte in beslag dan een brander, gastank, twee pannen en een hooikist. Last but not least: De overheid wil dat iedereen op de lange duur van het gas af gaat en ook thuisbrouwers maken zich zorgen om het klimaat en willen hun steentje bijdragen.

Nu brouw ik zelf al 7 jaar op gas. Er is geïnvesteerd in een brander die ik voorheen van iemand leende en de tweede hands emaille weckpannen zijn vervangen door iets grotere RVS exemplaren. Met een schuin oog heb ik als eens gekeken naar zo’n “all-in-one” systeem maar het ouderwets roeren in grote pannen vind ik nu juist de charme van het brouwen.

Iets anders dat mij tegenhoudt is het in mijn ogen te geringe vermogen van de elektrische sets. Wanneer ik weer eens over de schouders van een brouwer in zijn ketel kijk tijdens het koken valt het mij iedere keer op dat er niet echt rollend gekookt kan worden. (Correct me if I’m wrong) Okee, het oppervlak van het wort is in beroering maar het lijkt slechts op een beetje sudderen.
 

De waarden uit bovenstaand tabelletje geven mij als elektrotechnicus ook niet echt een comfortabel gevoel; Haalt men de 1°C temperatuurstijging per minuut tussen de maischstappen tijdens het maischproces? Hoe lang duurt het tot het wort kookt? Hoe gaat het als je ’s winters in een koude schuur brouwt? Natuurlijk kan je de je ketel isoleren met schuim of een speciale isoleermantel zoals de Grainfather Graincoat.

Enfin, ondanks de goede resultaten die veel brouwers met deze systemen bereiken mag het duidelijk zijn dat een “all-in-one” elektrische brouwset niet mijn “ding” is. Toch wilde ik eigenlijk wel van het dure flessengas af. LPG viel ook al af vanwege de benodigde dure gasdamptank. Ooit had ik al eens geprobeerd op een 2000 Watt elektrisch kookplaatje te brouwen maar dat was geen succes. Tijdens het maischen was de temperatuur erg moeilijk in de hand te houden en was er steeds sprake van het doorschieten van de temperatuur. Ook het aan de kook brengen van 25 liter wort ging niet lukken. De temperatuur bleef steken op 99°C. De oorzaak hiervoor was het geringe contactoppervlak tussen kookplaatje en weckketel. Ik was dus nog niet van het gas af… tot ik een artikel in Brew Your Own las dat ging over het brouwen op inductie. Mijn interesse was gewekt!

Inductie in het kort

Ik zal kort houden maar voor hen die niet precies weten wat inductie is even een korte uitleg: Simpel gezegd is inductie een methode om elektrische energie om te zetten in warmte. Een inductie kooktoestel bestaat uit een behuizing (bij voorkeur van metaal) met daar in een ventilator, een grote spoel van koperdraad, een stuk stuurelektronica en een  kookoppervlak van glas. Dat is het. Geen conventioneel verwarmingselement, geen brander of ander verwarmingselement. Dus waar komt de warmte vandaan? De elektronica in het toestel stuurt een flinke hoogfrequente stroom door de koperen spoel. Hierdoor ontstaat een sterk wisselend magnetisch veld. Dit veld veroorzaakt op moleculair niveau wrijving en trillingen in het magnetisch materiaal van de bodem van een pan die zich in dit magnetisch veld bevindt. Voor wie zich nog iets van zijn natuurkundelessen kan herinneren: De Weissgebiedjes in het magnetiseerbare materiaal worden heel snel van richting veranderd waarbij warmte vrijkomt. Verder gedraagt de bodem van de pan zich als een enkele kortgesloten winding van een transformator waarin een flinke stroom loopt die ook warmte genereert. Alle warmte wordt dus opgewekt in de bodem van de pan zelf en niet in het verwarmingselement.
 
Wat is nu het mooie van deze techniek? Ten eerste is het erg efficiënt. Als je een gasbrander gebruikt verdwijnt de meeste warmte langs de zijkant langs de ketel. Dus als je een 8kW Mammuth gasbrander gebruikt gaat maar een fractie van die energie je ketel in. Om een te vergelijking te maken met de motorsport: Het gaat niet om de hoeveelheid PK’s maar hoe je die overbrengt naar het asfalt. Verder is het goedkoop. Bij een brouwsel met een batchgrootte van 20 liter verstook ik al snel 1,5kg propaan. Bij de huidige prijs van €3 per kilo komt dat neer op €4,50. Als ik er van uit ga dat tijdens een doorsnee brouwdag mijn inductiekookplaat van 3500 Watt twee en een half uur op vol vermogen gebruikt wordt (maischen, spoelwater verwarmen en koken) kost mij dat bij de huidige kilowattuur prijs van €0,22 slechts 2,5 x 3,5 x 0,22 = €1,93 !
Inductiekookplaten zijn redelijk geprijsd en makkelijk schoon te maken, (zonder open vuur zal het apparaat nooit aangekoekte verbrande plekken gaan vertonen), het is stil op het geluid van de ventilator na. Een ander pluspunt is veiligheid: geen open vuur waar je bij moet blijven indien je brander geen vlambeveiliging heeft. En als dat nog niet voldoende is: een inductiekookplaat verbruikt geen zuurstof en produceert geen koolmonoxide hierdoor zijn er geen problemen met ventilatie zodat de thuisbrouwer comfortabel binnenshuis kan brouwen in plaats van de koude garage of schuur. Het is overigens wel prettig als de ontstane waterdamp afgevoerd kan worden naar buiten anders hangen de druppels condens aan het plafond.

Grootte telt wel degelijk

Hoewel ik in eerste instantie dacht dat batch grootte het grootste probleem vormde bij elektrisch koken vanwege het geringe vermogen van elektrische brouwsets ben ik na het lezen van het Brew Your Own artikel toch enigszins van gedachte veranderd. Met een bescheiden inductiekookplaat van 1800 Watt is het geen probleem om een batch van 10 liter te brouwen. Bijna elke pan is goed. Leuk voor een proefbrouwsel. Grotere batches vergen wat aanpassingen Ook met dit vermogen zijn grotere brouwsels tot wel 20 liter mogelijk. De pan dient dan wel goed geïsoleerd te zijn met schuim of anderszins om de warmte vast te houden en moet men rekening houden met de vorm van de pan. Het beste kies je een pan waarvan de diameter niet veel groter is dan het kookoppervlak van de kookplaat. Vaak kom je dan uit bij een panvorm waarbij de pan hoger is dan de diameter. Deze zijn wel wat lastig te vinden daar de meeste pannen net zo hoog zijn als de diameter.
Deze beperking van 1800 Watt geldt voornamelijk in landen als de USA waar er slechts 115 Volt uit de wandcontactdoos komt. Hier in Europa hebben we het dubbele tot onze beschikking en kunnen wij bij 230 Volt inductiekokers aansluiten tot 3600 Watt. Toegegeven, je kan tijdens het brouwen niet veel meer aansluiten op dezelfde elektriciteitsgroep maar dat is een klein offer dat je moet brengen. Het hoeft geen betoog dat met 3500 Watt batches van 25 liter geen probleem zijn. Recent heb ik zelfs 32 liter gebrouwen waarbij er flink rollend gekookt kon worden.
Kortom: “Size does matter” en met 3500 Watt, de juiste pan-geometrie en wat isolatie behoren ook batches van 40 liter tot de mogelijkheid.

In de praktijk

Inductie is een meer consistente warmtebron dan een gasvlam hetgeen betekent dat je makkelijker kan berekenen of proefondervindelijk vaststellen, hoe snel de water- of maischtemperatuur toeneemt bij een bepaald ingesteld vermogen. Dit betekent dat je niet perse de hele tijd de thermometer in de gaten hoeft te houden maar in de tussentijd kan je iets anders nuttigs doen. Persoonlijk geef ik er toch de voorkeur aan om gedurende het opwarmen tijdens een maischstap continue te roeren omdat alle warmte toegevoerd wordt via de bodem en ik toch een homogene doorwarming wil.
Voor mijn opstelling met de Hendi 3500M inductiekoker en inductiegeschikte 35 liter pan (zonder isolatie) heb ik onderstaande waarden gemeten:
Opwarmen 20 liter water bij 3500 Watt: 2,5°C per minuut. Opwarmen beslag met 16liter water en 4,5kg mout bij 2000 Watt: 1°C per minuut.

Hendi 3500M Inductiekookplaat van 3500Watt met draaiknop

Inductie is tevens heel geschikt voor brew-in-a-bag (BIAB) toepassingen met een enkele pan. Het ontbreken van open vuur maakt het mogelijk de ketel voorzien van isolatie op de warmtebron te zetten zonder brandgevaar. Met de inductiekoker op een zacht “pitje” houd je het beslag makkelijk op temperatuur  zonder dat je een hooikist nodig hebt. Schroef het vermogen weer op als je naar de volgende maischstap gaat. Verwijder de zak met granen en ga direct door met koken. De gelijkmatig in de bodem van de pan verdeelde warmte voorkomt aanbranden op de bodem en derhalve een makkelijk schoon te maken pan.
 
Hoe zit het met het draagvermogen van de koker en gewicht van pan en inhoud? Volgens het artikel in Brew Your Own zijn er geen problemen gemeld met inductiekokers met een metalen behuizing. Goedkopere kunststof exemplaren zouden een probleem kunnen geven als we horror verhalen op diverse internet fora geloven. Het gewicht van pan en inhoud hoeft echter geen probleem te zijn. Zelfs niet met hele grote ketels die uitsteken over de kookplaat. Een handige brouwer maakt in zo’n geval een drager, die iets groter is dan de inductiekoker zelf, om het gewicht te dragen. Een voordeel van inductie is dat de ketel geen direct contact hoeft te hebben. Dichtbij is goed genoeg, het elektromagnetisch veld overbrugt de minieme afstand wel.
 
Wat betreft eventuele isolatie van de ketel is er volgens de literatuur geen betere optie dan de reflecterende noppenfolie die verkrijgbaar is bij de bouwmarkten. Het is goedkoop en isoleert naar verluid beter dan schuim, neopreen of andere gebruikelijke materialen. Het is ook makkelijk in gebruik. Afmeten, knippen met een gewone schaar, aanbrengen, vastzetten met tape en klaar. Het kan zelfs weer verwijderd worden om schoon te maken na een beetje knoeien. Zet de ketel op zijn kop schuif de isolatie er af om te reinigen en schuif het weer terug over de ketel.

Nadelen

Zijn er minpunten? Ik heb er vooralsnog niet veel kunnen ontdekken. Een er van is het vraagstuk van het volume. Er zijn niet veel beperkingen aan de hoeveelheid wort die aan de kook gebracht kan worden met één of zelfs meerdere grote gasbranders. Een elektrische huisinstallatie kan echter een bepaalde hoeveelheid stroom leveren waardoor de batchgrootte beperkt is  De maximaal uit het lichtnet te betrekken energie moet wel in staat zijn de mate van temperatuur stijging te kunnen waarborgen. 1°C per minuut tijdens het maischproces is gewenst. Verder ben je beperkt in de keuze van brouwketels, niet elke pan is geschikt voor inductie. Dit laatste is tegenwoordig een minder groot probleem nu er bijna dagelijks meer nieuw brouwspul op de markt komt.

Voordelen

Ideaal voor klein behuisde thuisbrouwers, makkelijk op te bergen, BIAB-compatibility.
 
Ideaal voor koukleumen die er niet van houden om ‘s winters buiten, in de schuur of garage te brouwen.
 
De handgrepen van de pan worden niet heet. Verplaatsen van een pan kan zonder handschoenen.
 
Ideaal voor brouwers die elders een grote batch laten brouwen. Dit een prima test opstelling om thuis een recept te ontwikkelen en een proefbatch te brouwen.
 
Het geheel is handzaam. Daar waar gasbrouwers slepen met een brander én gastank draag jij je kookplaat met één hand. Alles wat je nodig hebt is een stopcontact en eventueel een verlengsnoer.
 
Inductiebrouwen is redelijk goedkoop als je overstapt van gas of als aanvulling op je gasbrander. Zeker als je al over voor inductie geschikte pannen bezit. Ik heb al kleine inductiekooktoestellen gezien vanaf 29 euro. Elektra is ook nog eens goedkoper dan propaan. Verder zullen de (aard)gas prijzen stijgen terwijl elektriciteit in verhouding goedkoper gaat worden als gevolg van de maatregelen in verband met de energietransitie.

Lessen uit de praktijk

Er zijn “induction interface discs” in de handel. Dit is een magnetiseerbare schijf die gebruikt wordt als “warmtebron” die geplaatst wordt tussen inductiekookplaat en een niet voor inductie geschikte ketel. Het effect van deze wijze van verwarmen is hetzelfde als met een gewoon elektrisch kookplaatje: De controle over de toegevoerde warmte is slecht, je hebt last van een naijleffect. Het rendement is slecht waardoor het lang duurt om wort, als het al lukt, aan de kook te krijgen. Niet doen dus.
 
Ondanks dat alle warmte ontwikkeld wordt in de bodem van de pan en de kookunit zelf geen warmte produceert is gevaar voor brandwonden aanwezig. Het glazen oppervlak absorbeert veel warmte van de hete pan en wordt daardoor ook heet. Kijk dus uit voor brandwonden wanneer je direct na het koken de kookplaat schoonmaakt of verplaatst.
 
Isoleer je inductiekookplaat niet om het geluid van de ventilator te verminderen. De ventilator koelt het interne elektronische circuit van de inductiekoker. Blokkeren van de luchtstroom veroorzaakt oververhitting en defect raken van de unit.
 
Om de zelfde reden kan je de inductiekoker niet aan/uit schakelen met een universele “tussenstekker”thermostaat zoals de UT200, UT300 of MH-805T van Conrad om de temperatuur van de maisch of wort constant te houden. De ventilator hoort namelijk nog even door te lopen nadat de inductiekoker door middel van de geëigende knop uitgeschakeld wordt.
 
De meeste kookplaten zijn beveiligd en schakelen na verloop van tijd uit (Bij mij na 1,5 uur). Houd dit in de gaten bij lange kooktijden.
 
Als je een inductietoestel wilt kopen, neem dan liever geen type met tiptoetsen maar met een draaiknop. Bij dreigend overkoken is een zwengel aan de knop sneller dan het indrukken van tiptoetsen om een hoop schoonmaakwerk te voorkomen.
 
Vaak is het snoer aan de inductieplaat net even te kort. Gebruik je een kabelhaspel om te verlengen kijk even of hij het vermogen aan kan en rol hem helemaal af. Het beste maak je zelf een verlengsnoer van de gewenste lengte met 3 aders van 1,5mm². Natuurlijk sluit je hierbij ook de veiligheidsaarde aan.

Foto: Een goed verlengsnoer van 3x 1,5mm2

Tot slot

Zeker is dat inductie zich in de praktijk bewezen heeft als waardevol alternatief voor thuisbrouwers hetzij als enige verwarmingsmethode of als aanvulling op de traditionele gasbrander. Dus wat houd je nog tegen om de overstap naar inductie te maken?

…Brand Bierbrouwerij dit jaar geen brouwwedstrijd uitschrijft voor amateurbrouwers? Maar dat daarentegen bij ’t WortWat voorbereidingen worden getroffen voor een wedstrijd in het brouwen van een, jawel, Export Stout? Tijdens de afgelopen ALV werd dit al even aangestipt. Houd de mededelingen in het clubblad en op de website in de gaten!

De titel van mijn column begint sleetser te worden naarmate de nattigheid langer uit de hemel neerdaalt (zie mijn laatste bijdrage in februari). Ik ga mijn strategie maar aanpassen, want ik vrees dat ik op de korte termijn binnen moet zijn voor een brouw. Een Hefe weizen staat nu plots in de planning. En dat komt ook omdat de Brew Monk en tarwe mout geen goede combi is (flink aangebrande bodems e.d.). Dan toch maar met de pannen in de keuken aan de slag. Sta ik meteen weer lekker droog in huis te brouwen. Dan heb ik helaas wel het een en ander uit te leggen aan mijn vrouw…

En ik ga maar recepten plannen voor ondergistende bieren, want ik gok erop dat het een warme zomer gaat worden. Mijn tweede koelkast blijft netjes op 11 graden als ik hem erop instel, dus dat komt goed uit.

Het veranderende klimaat is definitief doorgedrongen tot in het brouwhuis.

Proost, Ben