Ik had gehoopt dat de Brexit op dit moment al gedane zaak zou zijn. Want ik had voor een zacht prijsje wat Britse recepten op de kop getikt en die had ik dan nu met een mooi winstje kunnen aanbieden als zijnde last minute over de closing borders gesmokkelde echt allerlaatste visumvrije English recipes. Maar helaas zit er een beetje delay in de Brexit dus zet ik ze maar gewoon op het programma.
Wel erg jammer want ik had net alles omgerekend naar bushels, barrels, spoons, pounds, ounces, Fahrenheitjes, inches, pintjes, links draaiende roerstokken en eilandminuten. (Die verschillen nogal met de vaste-landminuten want aan de loefzijde van de British Islands drukt de wind de tijd een beetje in elkaar dus zijn de minuten korter. Aan de lijzijde zorgt de aflandige wind weer voor een meezuigende werking die de tijd weer een beetje uitrekt wat weer langere minuten oplevert. Al met al kan dit per biertype aardig schelen.)
Om die Britten nog even gauw een extra hak te zetten geef ik ook alle recepten een Europese hoeveelheid koolzuur mee zodat we niet van die platte slappe Engelse bieren hebben. Je kan ze natuurlijk wel origineel Engels brouwen maar dan vinden we je wel een beetje een Brexi-tosser.
 
Voor de komende tijd staan de volgende recepten op het programma:

Bestellen gaat als volgt: Log in op de site en kijk onder het menu “Voor Leden” en kies dan voor Pakket van de maand.
Betalen voor het pakket kan dan vervolgens via ideal. De levering door Brouwmaatje geschiedt dan op de aangegeven clubavond.

Groeten,
Michael

PS, recept van Mei: Eindelijkwitbier

Opmerking

Dit bier leent zich uitstekend voor het maken van kruidigere varianten door middel van het toevoegen van andere kruiden zoals Kamille, Fenegriek of andere kruiden. Let wel: het bier is van zichzelf niet al te zoet dus smaaktoevoegingen vallen snel op.

Alhoewel ik nieuw ben in de wondere wereld van het brouwen van bier, viel me op dat hobbybrouwers in te delen zijn in verschillende smaken. Zo heb je bijvoorbeeld de wetenschapper, de puritein, de liefhebber, de avonturier, de gadget-freak, de ontwerper en de fijnproever.

Persoonlijk ben ik naast liefhebber erg geïnteresseerd in de wetenschap en innovaties met betrekking tot het brouwen van bier. Ik mag dan wel een beginner zijn, als Youtube-brouwer ben ik zeer ervaren. Op Youtube komen -veelal Amerikaanse- video’s voorbij met nieuwe inzichten, tests, brouwapparatuur, -methodes en -gadgets (voor die laatste bezoek ik ook graag de crowdfund websites Indiegogo en Kickstarter). De komende tijd wil ik onder de noemer “Weer eens wat nieuws” leuke vondsten delen zoals de MyBrewbot.

MyBrewbot is een zwart plastic doosje van 6 x 4 x 3 cm met een micro USB en mini RCA aansluiting. Het apparaatje kost rond de €50,- . Middels de USB aansluiting voorzie je de MyBrewbot van stroom en op de RCA aansluiting sluit je een bijgeleverde hub aan. Aan deze hub zijn 4 temperatuurprobes te bevestigen, daarnaast is er een app beschikbaar voor Android en iOS om het apparaatje in te stellen.

Het interessante van de MyBrewbot is dat het bestaande hulpmiddelen kan vervangen en met andere software en apparaten kan communiceren. Op basis van temperatuurverschillen (1 probe in 1 liter water en 1 probe in het vergistingsvat) kan met behulp van een algoritme de vergistingsgraad (en mogelijk SG) worden bepaald. Hiermee is MyBrewbot een concurrent voor bijvoorbeeld de Tilt, Plaato en iSPindle. De ingebouwde Wifi-module stuurt de gemeten en berekende waarden naar de “cloud” zodat de app en de online brouwsoftware als Brewfather en (binnenkort) Brewer’s Friend ermee kunnen werken.

Maar er is meer, de MyBrewbot kan ook communiceren met 433Mhz (opzet) stopcontacten en daarmee een Inkbird vervangen. En dit alles, door de bijgeleverde hub, in tweevoud!

Helaas kan ik, ondanks de aantrekkelijke prijs, tomeloze inzet en geweldige ondersteuning van maker en bedenker Jeremy Bullock, de aanschaf van de MyBrewbot op dit moment niet aanraden. De software is “buggy” en onbetrouwbaar. Zo werken na de laatste update de SG berekening en de integratie met Brewfather niet meer. Ook melden gebruikers dat het aansturen van de stopcontacten nog steeds niet vlekkeloos verloopt. Als indicatief meetapparaat blijf ik gebruikmaken van MyBrewbot, maar zodra ik een “nieuwe” tweedehands koelkast heb gevonden ga ik de temperatuur regelen met een Inkbird (Wifi-versie uiteraard).

Avonturiers bezoeken: www.mybrewbot.com

Laten we er geen doekjes om winden:

• ben je ooit ècht tevreden geweest over je eigen pils?
• heb je ooit met pils een wedstrijd gewonnen?
• heb je ooit met pils goede sier gemaakt op een feestje?

1. het is er nog nooit van gekomen
2. je hebt de vergistingstemperatuur nog niet onder controle.
3. het water dat je gebruikt, is te hard.

De afgelopen tijd is er in de club veel aandacht besteed aan het belang van een constante temperatuur bij zowel de hoofdvergisting als de lagering. Heb je, mogelijk mede daardoor een tweedehands koelkast voor dat doel aangeschaft, dan ben je ten aanzien de bovengenoemde bezwaren a) en b) al een heel eind op weg. Te meer omdat de ondergistende bieren (lagers) doorgaans lagere temperaturen verlangen dan bovengistende ales.

Wat overblijft is c), de hindernis van het harde water. Wat kun je daar tegen ondernemen? Een tankauto met osmosewater voor laten rijden? Nee hoor, het kan veel eenvoudiger. En als je een beetje handig bent, heb je het binnen een week geregeld. De belangrijkste grondstof voor een perfecte pils, stroomt dan bij jou gewoon uit de kraan!

Hard en zacht water

Ik heb het hier natuurlijk over hard en zacht water. Hardheid van het water is een maat voor de hoeveelheid opgeloste bestanddelen als calcium en magnesium. Bij ons in de duinen ontstaat hard water als zacht water in de diverse aardlagen zouten opneemt die die bestanddelen bevatten.

De samenhang tussen de hardheid van het water en de kwaliteit van het bier is erg ingewikkeld. Sterk vereenvoudigd komt het erop neer dat hard water minder geschikt is naarmate het bier lichter is. Donker bier met weinig hop kan gemakkelijk met hard water worden gebrouwen. Hetzelfde geldt voor Engelse ales. Naarmate bier verfijnder is, zoals bij een pils, kun je echter niet om zacht water heen.

Hardheid van water wordt doorgaans uitgedrukt in graden Duitse hardheid (°dH). Ter vergelijking: In Burton, in het Verenigd Koningkrijk, heeft het leidingwater een hardheid in de buurt van 13°dH, terwijl het in Plzen (Tsjechië) de naam gemeentepils meer eer aandoet met 1,3°dH. In Hoofddorp wordt de hardheid zo constant mogelijk gehouden, zo rond 8°dH (Cijfers PWN, april 2019).

Ondanks dat er verschillende manieren zijn om water te ontharden, lees je er in recepten zelden iets over. Gek eigenlijk als je bedenkt dat de impact van hardheid op de smaak enorm is. De eenvoudigste manier om water te ontharden is door gebruik te maken van een waterontharder. Het ultieme vaderdagscadeau natuurlijk! Dat niet alleen. Ook de andere gezinsleden zijn er blij mee. Kalkafzetting op kranen en sanitair behoren snel tot het verleden, kofie en thee gaan beter smaken, het wasgoed wordt zachter en huishoudelijke apparaten gaan langer mee.

Waterontharder

Water kan worden onthard door zogenaamde waterontharders. Voor huishoudelijk gebruik zijn die er in alle vormen en maten. Je hebt ze waarschijnlijk al leren kennen dankzij de tv-reclame of heb je ze in de schappen zien liggen bij een bouwmarkt. Een waterontharder is een hoogwaardig product dat om een maatwerkoplossing vraagt.

Eén onafhankelijke website wil ik je niet onthouden: www.waterontharderkiezen.nl. Zelf heb ik die website gebruikt om de lijst van enkele honderden modellen terug te brengen tot ruim dertig uit het topsegment. Ook heb ik er veel informatie vandaan gehaald, zodat ik die kan afstemmen op jouw situatie, thuis of in de micro-brouwerij. Om tot de juiste keuze te komen, wijst het stappenplan je de weg. Let wel, voor leden van 't Wort Wat! gelden er afspraken met bedrijven die tot interessante kortingen kunnen leiden. Die afspraken gelden in het algemeen tot 1 juli 2019 en zo lang de voorraad strekt. Wees er dus snel bij!

tabel 1 en 2: verbruiksvolume

Stap 1: bereken het benodigde volume

Maatgevend voor de keuze van de juiste waterontharder is het zogenaamde verbruiksvolume. Bereken dit door de waarden in tabel 1 en 2 op te tellen. Stem op dit volume de waterontharder af (zie tabel 3). Kies deze niet te klein, wat kan leiden tot onnodige verspilling van water en een beperkte doorstroomcapaciteit; kies deze niet te groot ter voorkoming van ongewenste bacteriegroei en onnodig hoge aanschaf en -verbruikskosten.

Voorbeeld

Voor een gezin met twee kinderen waar bijna elke maand 20 liter bier gebrouwen wordt, zou de aanschaf van één van de apparaten in het donkergekleurde kader van tabel 3 een goede oplossing bieden. De exacte berekening (op basis van verbruik, gewenste hardheid etc.) bespaar ik je. Het regeneratievolume daarvan valt ruimschoots binnen de marges van die ontharder. Heb je een specifieke situatie die veel van je installatie vraagt, bijvoorbeeld bij regendouche of een groot bad, dan is het zinvol de regeneratie-intervaltijd met leverancier te bespreken.

Tabel 3: typen waterontharders, hun afmetingen, de marges voor regeneratievolume en prijzen*.

* prijzen zijn indicatief en als op internet gepubliceerd (voorjaar 2019). Ondanks dat deze tabel met de grootste zorg en in overleg met leveranciers is samengesteld, kan de auteur van dit artikel geen aansprakelijkheid voor de juistheid ervan aanvaarden.

Stap 2: bepaal de plaats in huis

Tabel 3 vermeldt de afmetingen van alle waterontharders. Er staan wat grote jongens tussen, dus denk niet te licht over de ruimte die ze innemen. Er is geen standaard plaats voor een waterontharder. Niettemin geldt er wel een aantal zaken waar je op moet letten. Voor een elektronische water ontharder (bacteriologisch een must, zoals alle types in tabel 3) is het van belang een stopcontact in de buurt hebben. Een voor de hand liggende plek is wellicht in de buurt van de meterkast, aangezien daar zich de watermeter bevindt. Naast de invoer en uitvoer na de watermeter, is een afvoer naar het riool ook van groot belang. De kalk moet namelijk samen met zout water ook daadwerkelijk worden afgevoerd. Vaak verdient het de voorkeur om een waterontharder te plaatsen in de berging of een garage, waar het vaak koeler is. Voor je specifieke situatie thuis is het handig om te overleggen met de leverancier.

Stap 3: Vergelijk de waterontharders

Leveranciers van waterontharder zijn het erover eens dat de vergelijkingssite www.waterontharderkiezen.nl de meest uitvoerige en juiste informatie bevat over waterontharders. Enigszins gedateerd, dat wel: van levensverwachting, duurzaamheid en eigentijdse WiFi modules wordt nog geen melding gemaakt. Adressen, websites en telefoonnummers vind je daar wel. Echter, een zoektocht langs ongeveer 40 leveranciers en enkele honderden modellen wil ik je besparen. Het afgeschermde gedeelte voor de leden van ‘t Wortwat (www.twortwat.nl) beschrijft hoe je met een flinke korting een waterontharder kunt bestellen. De kortingsactie is alleen voor leden en loopt tot 1 juli 2019. Dus wees er snel bij!

Stap 4: bestel en installeer

In principe kun je een waterontharder gemakkelijk zelf installeren. Geen tijd, geen zin of twee linker handen: erkende installateurs van ondergenoemde bedrijven nemen je het werk graag tegen meerprijs van je over.

^†De modellen van Erie zonder de optionele ontsmettingsmodule hebben een voorziening die vergelijkbare ontsmettingsresultaten oplevert maar de hars in de ontharder spaart waardoor die een langere levensduur heeft. Ondanks dat deze tabel met de grootste zorg en in overleg met leveranciers samengesteld, kan de auteur van dit artikel geen aansprakelijkheid voor de juistheid ervan aanvaarden.

Tabel 4: eigenschappen van waterontharders

Adressen

Amysoft
De Hoogte 5
9351 VN Leek
0584-587600
www.amysoft.nl

Erie
Ecomatch Waterbehandeling
Marconistraat 70d
2809 PE Gouda
0182-672451
www.ecomatch.nl

Remon Waterontharders
Van der Waalspark 26
9351 VC Leek
088-6488064
www.remon-waterontharders.nl

Ervaringen met hard en zacht water worden al heel veel opgedaan maar nog weinig beschreven. Vandaar dat ik graag iedereen willen oproepen ervaringen te delen. In de volgende clubbladen kan ik er dan verslag van doen. Alvast bedankt voor je medewerking.

Vorig jaar tijdens de jaarvergadering werd aan de leden gevraagd wie zou willen assisteren bij de gistcursus en deze twee heren dachten meteen aan mij. En aangezien er geen reactie uit de leden kwam, kreeg ik een appje van Alex of mij dit leuk leek. Aangezien ik in een grijs verleden een laboratorium-opleiding heb gevolgd en de praktijk van microbiologie mij ook wel aansprak, leek mij dat wel leuk om te doen.

Op zaterdag 23 maart was het dan zover. Die dag werd de gistcursus gegeven. Een cursus van 1 dag. Al vroeg uit de veren, want de cursus begint om 9:00 uur in Hoofddorp. Toen ik binnenkwam waren André van der Zee (cursusleider) en Walter Bakker (bestuurslid) al aanwezig.

Toen begon voor mij ook een taak. De voedingsbodems die André thuis al had gemaakt, moesten opgewarmd worden. Eerst even in de magnetron, dan op een magneetroerder en als laatste in een pan met heet water om ze vloeibaar te houden. En zorgen dat het niet overkookt of dat er een kookvertraging ontstaat. En dat is allemaal goed gegaan, waardoor we na ongeveer een half uurtje 1,5 liter vloeibare voedingsbodem hadden. Deze gingen we na lunch gebruiken.

Walter had aangegeven dat hij voor een eenvoudige lunch had gezorgd. Deze was al behoorlijk uitgebreid met verschillende soorten broodjes, vleeswaren, kaas, salades, noem maar op. Toen iedereen zijn buikje rond had gegeten en de verschillende tips voor het brouwen van bier waren uitgewisseld, gingen we verder met het middagprogramma.

Na de uitleg van André, gingen de cursisten zelf platen en schuine buizen gieten. Een secuur klusje, want je wilt natuurlijk niet dat deze al besmet worden met andere organismen. Omdat de zelfgegoten platen nog moesten afkoelen en uitharden, waren er al platen en schuine buizen voorbereid. Hierop konden de cursisten zelf wat gist strijken, om zo een reincultuur te krijgen. Iedereen was geconcentreerd bezig en wilde wel van alle drie de gisten een buis of plaat hebben.

Het resultaat? Ja dat kan ik niet vertellen, dat weten de cursisten alleen zelf, omdat dit pas na een aantal dagen zichtbaar is op de plaat of in de buis. 

Vervolgens werd nog uitgelegd hoe een gisstarter gemaakt kan worden en hoe deze in het brouwproces gebruikt kan worden. De dag werd afgesloten met het proeven van de verschillende zelfgebrouwen biertjes die de cursisten en André meegenomen hadden. En ik? Ik heb zitten genieten van mijn glaasje Sourcy Lemon.

Marja Bosman

In de tweede helft van 2018 is de ‘Proeftuincommissie van ’t Wort Wat! een gistexperiment gestart. Er zou een batch wort gebrouwen worden in een brouwerij, die vervolgens verdeeld zou worden over een aantal gistvaten van deelnemende leden. Dit met het doel om dit wort te laten vergisten met verschillende soorten gist en onder verschillende temperaturen.

Nu, dit geschiedde op 29 september 2018. Er werd onder leiding van Julián Álvarez Zárate, de brouwer van Brouwerij Poesiat & Kater te Amsterdam, door de proeftuincommissie 1000 liter wort gebrouwen.

′s Middags kwamen de deelnemende leden met hun nog lege mandflessen/gistvaten naar de brouwerij toe om deze te laten vullen met 20 liter vers gebrouwen wort. Men kreeg een gist mee en een blad met instructies, hoe het wort te vergisten. Via ‘WhatsApp’ hielden de leden elkaar op de hoogte van de progressie die hun bieren maakten.
 
Op de gezamenlijke brouwdag van 21 november 2018 zouden de bieren, inmiddels gebotteld in flessen, tussen de 50 deelnemers uitgewisseld worden, hetgeen ook plaatsgevonden heeft. Dus bijna iedereen die aan het experiment deelgenomen heeft, ging naar huis met 48 verschillende bieren. Deze moesten allemaal voor de clubavond van 25 januari persoonlijk geproefd en beoordeeld worden. Dat was dus wel even slikken in de maand december.
 
Echt enthousiast van de bieren kon ik niet worden. Alle geproefde bieren hadden een bepaalde basissmaak die wat weeïg en zoetig overkwam. Misschien te wijten aan het recept of aan het maischen, wie het weet mag het zeggen.

Wat me wel opviel bij deze 48 bieren, was de grote spreiding in de hoeveelheid schuim van het bier en de stabiliteit daarvan. Meerdere bieren lieten zich met schuim uitschenken, maar dat schuim was binnen twintig seconden geheel verdwenen, met veelal erg weinig koolzuur in het bier. In enkele gevallen een volkomen dood bier. Anderen hadden (te)veel schuim met een harde cola-achtige textuur of hadden de neiging tot gushing. Ook in de helderheid van het bier was een behoorlijke spreiding waarneembaar.
 
Een aantal van deze bieren, die toch als beste beoordeeld waren door de deelnemende leden, is op de clubavond van 25 januari gekeurd. Er zaten weinig echt goede bieren tussen, zo werd mij verteld.

Waar ligt dat dan aan, was de vraag die zich op 30 januari tijdens de vergadering van de kwaliteitscommissie voordeed. Ja, dat is lastig vast te stellen. Wel is het zo, dat uit de terugkoppelingen die via ‘Wats App’ gedaan werden, er nogal een verschil waarneembaar was in hoe mensen hun wort lieten vergisten. Hoe is de gist toegevoegd? Zo uit het zakje over het wort uitgestrooid, bij de droge gist, zoals de instructies voorschreven. Wat was de temperatuur van het wort toen de gist daarin geënt werd. Wellicht krijgen we later vanuit de proeftuincommissie nog wat zaken te weten die een rol bij de vormig van het uiteindelijke bier gespeeld hebben.
 
Vanuit de kwaliteitscommissie is het idee geopperd om toch maar weer eens wat te vertellen over de factoren die een rol spelen bij een goede vergisting en hoe die zich verhouden met het bier wat daarmee gemaakt wordt. De kwaliteitscommissie laat zich bij veel onderwerpen deels leiden door de bevindingen van Gordon Strong.

Gordon Strong is driemaal winnaar geweest van de National Homebrew Competition Ninkasi Award en is de president en het hoogstgeplaatste jurylid in de Beer Judge Certification Program, en belangrijkste auteur van de BJCP Style Guidelines.

De Ninkasi Award is de prijs die wordt uitgereikt door de American Homebrewers Association voor de brouwer die de meeste punten haalt in de laatste ronde van de Nationale Homebrew Competitie, beoordeeld op de Nationale Homebrewers Conferentie.
 
Besloten is om een deel vanuit zijn onvolprezen boek ‘Brewing better beer’, wat betreft het vergisten van bier, te vertalen en bewerken en dit in dit clubblad te publiceren. Hieronder het resultaat daarvan.

Een giststam kiezen

De giststam regelt, en bepaalt dus, veel van het uiteindelijke profiel van een bier en is een van de belangrijkste keuzes die een brouwer maakt. Gordon Strong selecteert gist voornamelijk op basis van het smaakprofiel, maar in de tweede plaats ook op het potentieel van productie van onaangenaamheden (smaakafwijkingen), flocculatie (samenklontering van individuele gistcellen), temperatuurbereik waarbinnen de gist goed werkzaam is, alcoholtolerantie, te behalen eind SG en stabiliteit.

“Voor de meeste gisten maak ik me niet al druk over alcoholtolerantie of temperatuurbereik, omdat ik de neiging heb de vergisting te laten verlopen binnen de ‘normale’ bereiken. Ik vermijd bieren te maken in tijden van het jaar die eigenlijk niet passen bij de bijbehorende temperaturen en maak zelden een bier zo groot dat het niet zonder hulp volledig vergist. In plaats van dat het kiezen van een giststam geleid wordt door alcoholtolerantie, zal ik gewoon meer gistcellen in het wort enten en ervoor zorgen dat het wort voldoende voedingsstoffen en zuurstof bevat.”

“Ik denk niet dat de diepte van vergisting zo belangrijk is, omdat ik vooral het eind SG beheers zoals die door de eigenschappen van het wort bepaald worden, niet door gist. Bij het maken van een droge bierstijl is de kans groot dat ik een diep doorgistend type gist kies, omdat ik eerst de gist aan de bierstijl aanpas. Als je een voldoende hoeveelheid gezonde, actieve gist pakt, vergisten de meeste giststammen je wort volledig.”

Flocculatie speelt eigenlijk een minder belangrijke rol, aangezien er altijd nog een klaringsmiddel gebruikt kan worden om het bier helder te krijgen. Er zijn echter een paar andere dingen die je in ogenschouw moet nemen. “Ik heb misschien liever een poederachtige gist bij het zoeken naar hogere vergistingsgraad, of ik ben van plan om het bier langer te lageren. Ik kies meestal een sterk flocculerende gist bij het maken van een vat bier, of als ik een natuurlijk helder bier wil, zonder extra handelingen te behoeven uitvoeren.

Stabiliteit beïnvloedt het vermogen om meerdere generaties van dezelfde gist opnieuw te oogsten. Ik gebruik een gist normaliter niet meer dan vier of vijf keer, dus dat is gewoonlijk geen probleem voor mij. Zo blijven dus de de smaken die een giststam produceert voor mij een belangrijke focus.”

“Ik denk eerst aan de stijl van het bier dat ik maak. Uiteraard zal ik een ale-soort combineren met een ale en een pils-soort met een pils. Daarna ga ik kijken naar soorten die geassocieerd zijn met brouwerijen of stijlen uit hetzelfde land als de oorspronkelijke stijl. Bij het maken van een stijl die ik leuk vind naar een commercieel voorbeeld, zou ik kunnen proberen dezelfde giststam te gebruiken als die brouwerij. Fullers (WY1968), Sierra Nevada (WY1056) en Ayinger (WLP833) zijn voorbeelden van brouwerijen met bekende giststammen.”

“Als ik een bier naar eigen stijl ontwikkel, of naar mijn eigen specificaties, denk ik eerst aan algemene kenmerken die de gist kunnen beïnvloeden. Wordt het bier moutig of hoppig? Zal het zoet of droog zijn? Heeft het een schoon, neutraal gistprofiel of is er een of ander overblijvend gistkarakter? Zo ja, welke soorten aroma's en smaken (esters, fenolen, hogere alcoholen, enz.)? Hoe intens zijn ze, en worden ze geassocieerd met bepaalde vruchten (appel, peer, banaan, citrus, gedroogd fruit, steenfruit, enz.), kruiden, specerijen of andere omschrijvingen?”

“Als het gistprofiel dat ik me voorstel, me doet denken aan een commercieel voorbeeld of stijl, zal ik mijn gist proberen te selecteren op basis van die associatie. Anders kies ik eerst op basis van de sterkste componenten in het smaakprofiel. Ik zal mijn proefnotities van eerdere gebrouwen batches vaker gebruiken dan de beschrijvingen die de producenten van gist geven. Ik vind die beschrijvingen vaak te breed en moeilijk voor te stellen. Matching op basis van originele bronbrouwerij is naar mijn mening een veel betere optie, maar je moet vertrouwen op mogelijk onbevestigde gegevens.”

Vergeet niet dat het smaakprofiel van een specifieke giststam ook afhankelijk is van de vergistingstemperatuur en andere omstandigheden waaronder de vergisting plaatsvindt. Je kunt een gistprofiel vaak aanzienlijk veranderen met een grote temperatuurverandering. Als je op deze manier aan het experimenteren bent, is dit een goed moment om het aanbevolen temperatuurbereik voor de giststam te controleren. Als je buiten deze norm treedt, zal dit waarschijnlijk resulteren in onaangename smaken in het bier of een slecht verlopende vergisting.

“Bij het afronden van mijn keuze, controleer ik of de giststam geen ‘show-stoppers’ op kan leveren. Ik ben meestal op mijn hoede om problemen te voorkomen, dus zal ik de gist screenen op mogelijke bijsmaken of smaakafwijkingen en algemene kieskeurigheid. Er zijn bepaalde smaken die ik niet in mijn bier wil (buitensporige hoeveelheden zwavel, diacetyl, enz.). Als bekend is dat een giststam grote hoeveelheden van deze smaken produceert, zal ik die vermijden. Sommige gisten staan bekend om hun grote behoefte aan voedingsstoffen of zuurstof; ‘Ringwood-gist’ is daar een voorbeeld van. Ik zal proberen die gisten te vermijden die niet veel tolerantie hebben voor een vergisting buiten de nauwe voorkeurscondities.”

“Probeer je favoriete gistsoorten gedetailleerd te leren kennen. Splits partijen wort in aparte delen voor het kunnen vergelijken, indien je de omstandigheden waaronder de vergisting plaatsvindt verandert. Probeer je favoriete gistsoorten in verschillende bierstijlen. Probeer ongewone dingen, zoals het maken van een robust porter met een lagergist, of vergist met de lagergist wat warmer om fruitige kenmerken te accentueren. Als je aan het experimenteren bent, is het een goed idee om er een goede controle op na te houden; dat wil zeggen, vergist een van de bieren op een bekende goede (beproefde) manier, zodat je weet dat dat bier je de juiste referentiegegevens oplevert. Als dit bier dan overeenkomt met eerder gebrouwen batches, bemerk je waarschijnlijk het ware karakter van de gist.”
 

Soms denk je wel eens na over betere apparatuur. Het hebben van spullen die je tijd gaan schelen, je maisch vergemakkelijken of je vergisting doen verbeteren. En dat laat je hier en daar wel eens vallen in een vriendengroep, als er bier wordt geproefd.

Zo had ik blijkbaar ooit tegen een kennis wat over de noodzaak van labmaterialen geroepen. Deze studiegenoot is al heel lang werkzaam op een groot onderzoekslab van een niet nader te noemen bedrijf (maar u heeft zeker weten allerlei smeersels voor op de boterham van hen in huis). En nu wil het geval dat van dit internationaal opererend bedrijf misschien niet het hoofdkantoor naar Nederland komt, maar het researchlab wel gaat verhuizen naar Wageningen. En een nieuw researchlab betekent meestal ook aanschaf van nieuwe apparatuur en gelukkig wist mijn kennis een oude roerplaat veilig te stellen, voordat alles verdween.

En daar stond hij zomaar ineens mee voor de deur. Met een vlo erbij. Kolfje erop en de vlo zette zich in beweging en wist de vloeistof prachtig in beweging te houden. Hij kan ook verwarmen, maar daar durf ik nog niet aan. Ga ik ook nog testen voordat er een gistkweek op komt te staan.

Nu nog de Ispindel aan de gang krijgen, en dan nadenken over een volgende verbetering... ja, dromen kan altijd.

Proost, Ben

Als fervente ‘in de keuken thuisbrouwer’ met een Grainfather vond ik de watervoorziening rond het brouwproces altijd een heel gedoe. Veel geklieder met emmers en gesleep met lekkende tuinslangen. Na een speurtocht op het internet stuitte ik op het ‘kraanstuk waterdief voor platte kranen’. Voor mij ‘in de keuken thuisbrouwer met een Grainfather’ dé oplossing. Het probleem met de watervoorziening was daarmee opgelost.

Het kraanstuk/koppelstuk dat moeiteloos op een keukenkraan geschroefd kan worden is ideaal voor de warmwatervoorziening voor alle fasen van het brouwproces. De versie die ik heb moest aan één kant iets ruimer gevijld worden om hem passend op onze keukenkraan te krijgen. Iets wat mij zelfs lukte.

Bij ons thuis is ±55 °C de maximum temperatuur die ik uit de keukenkraan krijg, goed genoeg voor maisch- spoel- en reinigingswater. De tuinslang kan met een Gardenakoppeling gekoppeld worden, opgerold in de spoelbak zijn alle plekken in de keuken goed bereikbaar. De lengte van ± 3 meter is echter ook lang genoeg om van de keukenkraan in de tuin te komen om daar de (brouw)spullen buiten schoon te maken.

De versie ‘kraanstuk waterdief voor platte kranen’ die ik heb, heb ik via Alibaba gescoord in de krochten van de Chinese maakindustrie. Ik kon ze daar nog wel terugvinden, maar dan moesten er minimaal 1000 van besteld worden, US$0,92 - US$0,93 /PIECES | 1000 Piece/Pieces (Min. Order). Dichterbij kan ook, de goedkoopste vond ik bij 2CHEAP.NL voor 3,25 euro.

Prins Pils

Kent u hem nog, Prins Pils? Dat was natuurlijk ons staatshoofd in zijn jonge jaren. Hoe kom je aan zo’n bijnaam zou je denken, vooral als je hele leven eigenlijk al voor je is uitgestippeld, nietwaar? Je zou dan denken dat ie waarschijnlijk wel op feestjes kwam, want als student is zoiets waarschijnlijk nauwelijks te vermijden. Maar toch, dan die bijnaam… Dus maar eens op onderzoek uit!

Omdat Willem-Alexander Claus George Ferdinand zo’n vreselijk bekende Nederlander is, kun je natuurlijk ook heel veel informatie over hem vinden. Hij heeft o.a. een eigen Wikipedia pagina. En daar vind ik een verklaring: ‘In zijn studententijd kreeg hij de bijnaam 'Prins Pils', wegens het enthousiasme waarmee hij zich in het studentenleven stortte’. Dus eigenlijk niets anders dan een ‘normale’ student nietwaar? En dat was aan de Rijksuniversiteit Leiden, alwaar onze koning destijds geschiedenis studeerde. Helaas is zijn scriptie nooit openbaar geworden, dus daar valt geen extra info te scoren.

Tijdens zijn studietijd reed hij keer een best prijzige Ford Sierra XR 4x4 in een sloot omdat hij iets te hard de bocht in reed en er vervolgens uitvloog. Of er toen drank in het spel was, werd niet duidelijk. Op een pagina op de NOS site vond ik nog dit: ‘Tot zijn eigen ongenoegen krijgt hij in die periode de bijnaam 'Prins Pils' en er wordt publiekelijk getwijfeld aan zijn intellectuele capaciteiten’. Men vraagt zich af of deze 'drinkebroeder' wel geschikt is voor het koningschap.’ Nou, weet je, als je kijkt naar een vroeger verleden zijn er wel ergere drinkebroers op de troon terecht gekomen, dus ach... En nu hij koning is, is hij natuurlijk geen prins meer, dus al helemaal geen ‘Prins Pils’, maar ik héb al iets gehoord over ‘Koning Kroonkurk’.

Als je verder graaft vind je nog veel meer, onder andere over Emily. Maar daar gaat het in dit verhaal verder niet om. Ik schakel nu even om naar een volgende, maar wel minder bekende Nederlander: Jan Reinier Swinkels. Jullie zouden hem moeten kennen, misschien als JR (de bad-ass van televisieserie Dallas) of Jr, (als junior dus) zoals ik hem al een paar keer genoemd heb. Bij Jan Reinier vermoed ik een bipolariteit. De ene keer gedraagt is zich als een watje en komt er niet veel uit, de andere keer komt-ie ineens met wilde plannen en aankondigen. Zo is bijvoorbeeld Palm ingelijfd door Bavaria en daar is het bepaald niet bij gebleven.
Ik zie laatst in de AH tussen de speciaalbiertjes een Session IPA van Palm staan. Terwijl ik daar voor het schap sta, zie ik helemaal voor me hoe die tot stand gekomen is. Jan Toye van Palm klopt bij Jan Reinier aan en zegt: ‘Gôh, Jan Reinier, als ik de biermarkt een beetje volg en zie wat er ‘buiten’ allemaal gebeurt, dan worden ook door alle grote brouwerijen nieuwe bieren geïntroduceerd die vroeger echt ondenkbaar waren. Nou zeg ik niet dat we nu ineens een WeizenIPA met jalapeñopeper moeten maken, maar wat mij heel mooi lijkt te passen bij Palm, is een session IPA. Nu ook wij onderdeel een groot brouwconcern geworden zijn, zou ik daar heel graag eens mee experimenteren.’

Het antwoord van Jr, zal zoiets geweest zijn als: “Jan, sorry hoor, maar dat kán echt niet. Dit doorkruist al mijn plannen om van Swinkels Family Brewers een nóg veel grotere partij te maken. Dan kun jij niet in je eentje gaan zitten experimenteren met een enkel biertje natuurlijk. We moeten gewoon één lijn volgen en dat is mijn lijn. Ik stel voor dat je dit experiment voorlopig in de ijskast zet.” Ik vermoed dat Jan Toye dat niet op zich heeft willen laten zitten en waarschijnlijk best wel boos is geworden. Er zal een stevige woordenwisseling uit voortgekomen zijn en ik kan me zo voorstellen dat de woorden “grow a pair” (kloten natuurlijk) zijn gevallen. Het resultaat van deze woordenwisseling staat me glimbuikend aan te staren vanaf het schap. Jan heeft z’n zin gekregen en Jr. veranderde, zo ongeveer als de hulk deed, in de intens slechte JR en draaide om als een blad aan de boom. In plaats van deze Palm session IPA uit te stellen, móest en zou dit er nu zo snel mogelijk komen.

Terwijl hij nog het gevoel had van een paar grote ballen tussen z’n benen is hij zelf ook iets gaan bedenken om méér naam te maken. Maar hoe doe je zoiets? Wat komt hiervoor in aanmerking? En hier komt de connectie met onze Prins Pils om de hoek kijken. JR en WA schelen 4 jaar, waarbij JR dus 4 jaar ouder is. Ongetwijfeld heeft Jan Reinier altijd het beste met het bedrijf voorgehad. Nadat Willem Alexander dus die bijnaam Prins Pils had gekregen, zal Jan Reinier hem dus waar mogelijk hebben opgezocht of in ieder geval op de voet gevolgd hebben met het idee dat het familiebedrijf tenslotte in de business van pils zat. En nu vermoed ik dat ze dus in het verleden al regelmatig contact moeten hebben gehad. Dat contact is mogelijk op de achtergrond altijd blijven bestaan. Vandaar dat de laatste stunt van JR dus mogelijk zo soepel is verlopen: Bavaria Swinkels Family Brewers mogen sinds 27 maart 2019 ook Koninklijke Bavaria Swinkels Family Brewers noemen!

Ieder bedrijf kan de Koninklijke titel aanvragen als het voldoet aan een aantal basisregels en de aanvraag verloopt in de eerste instantie via de burgemeester van de eigen gemeente. Uiteindelijk moet daar natuurlijk in het koningshuis over overlegd worden. Dan kan ik me ook voorstellen dat ‘oude contacten’ weer eens een update hebben gehad en er een Swinkels pilsvaatje doorheen is gegaan.

Proost!

Het was weer even schrikken, een noodkreet van Lidewij. “Theo waar blijft je stukje van het bestuur?” Na mijn korte vakantie was ik nog niet helemaal terug op aarde. Toch maar even mijn zondagmiddagbier aan de kant gezet en achter de PC gekropen.

Er is momenteel veel aan te hand op biergebied, grote bierfestivals in België: o.a. het Leuven Innovation Beer festival, Hop on Hop off in Breda en komend de maand van het Nederlandse bier en binnen onze verenging de Open Nederlandse Kampioenschappen bierbrouwen, de gezamenlijke brouwdagen en de maandelijkse clubavonden die ook gewoon hun doorgang vinden.

Wat het ONK2019 betreft: de inschrijving is inmiddels gesloten; alle 550 bieren zijn ingeschreven. De volgende stap is het ophalen van de bieren, het keuringsweekeinde en daarna de dag van het festival in Nieuw Vennep. We gaan dit gezamenlijk organiseren met Hoppig Hoofddorp in het Park van de 21^e eeuw. Gezien alle voorbereidingen gaat het een mooi festival worden. Brouwerijen, foodtrucks, optreden van bandjes, camping, openluchtbioscoop en de diverse sponsoren die zeer mooie brouwitems hebben ingebracht. Daarmee is het komen op deze dag zeker de moeite waard.

Afgelopen clubavond

De afgelopen clubavond hadden we helaas een afzegging omdat de spreker Ard Jan Grimbergen ziek was geworden, maar zijn toezegging blijft bestaan. Dus we gaan spoedig zijn presentatie over vergistings­temperatuur en de invloed op smaak van je bier opnieuw inplannen.

Dus was er alleen de Algemene leden vergadering, de bestuursleden zijn weer herkozen. Jan Wurpel is nu met zijn laatste termijn bezig. We zijn dus naarstig opzoek iemand die geleidelijk de taken van Jan wil overnemen. Als je nu aanmeldt is er voldoende tijd voor de overdracht van de taken van Jan. Mocht je willen weten wat deze taken allemaal inhouden dan zullen we je graag onder het genot van een biertje informeren.

Mocht je geen bestuursfunctie ambiëren dan zijn er natuurlijk nog altijd de diverse commissies waaraan je een bijdrage kunt leven. Neem contact op met het bestuur we kunnen je vertellen wat deze taken inhouden. Het is geen van alle een dagtaak, over het algemeen is 1 of 2 avonden per maand voldoende om je bijdrage te leveren. Het is een leuke en gezellige manier om een bijdrage te leveren aan onze bloeien­de vereniging.

Komende clubavond

De planning voor de komende club avond is een presentatie van brouwrij het Uiltje uit Haarlem. Deze zeer innovatievebrouwerij kan ons veel vertellen over hun bieren.

Vergeet je niet in te schrijven voor de gezamenlijke brouwdag van 11 mei. Deze keer gaan we een sterke blonde brouwen. Een bier dat onderdeel is van de clubkampioenschappen.