Het nieuwe brouwseizoen (voor zover iemand zich laat tegenhouden door de zomer) is alweer in volle gang en we naderen de feestdagen rap. Zelf heb nog niet heel veel keren gebrouwen dit jaar en mijn biervoorraad dreigt op te drogen. Ik durf wel te stellen dat de voorraad in jaren niet zo laag is geweest. Gelukkig staat de sterke blonde in de hervergisting en zeer binnenkort kunnen we gaan proeven. Overigens, de hervergistingsmeter doet zijn werk weer geweldig en is niet meer weg te denken uit onze brouwerij. Zoals het een goede traditie betaamt gaan wij (mijn brouwmaten en ik) weer tussen Kerst en Nieuwjaar brouwen. Dat brengt mijn biervoorraad weer op 2 bieren. Nog veel te weinig !!

Afgelopen clubavond

Afgelopen club avond hebben wij geleerd over een nieuw product op de markt, namelijk wethops. Hier bij is de vers geoogste hop gemalen en geperst ingeblikt onder een N/CO₂ mengsel (samenstelling geheim; zonder zuurstof i.v.m. oxidatie). Deze hop wordt op ≈ 1 à 2°C bewaard en zou zo lange tijd houdbaar zijn. De geadviseerde -20°C voor gewone hop zou niet kunnen i.v.m. de aanwezigheid van water in het blik. We hebben ook 2 bieren geproefd die met wethop gemaakt waren. 1 was erg lekker de ander wat minder. Het zal niet de juiste avond voor mijn smaakpapillen geweest zijn maar ik kon het verschil met gewone hop er niet uithalen.
Ze worden verkocht (a € 15,-) per blik van 300 gr. De hop is na openen niet lang houdbaar, dus als je van plan bent het te proberen maak dan een bier/hoeveelheid waarin je het hele blik kan verwerken.

Komende clubavond

Programma 2020

Uiteraard zijn wij als bestuur al weer volop bezig met de programmering voor het nieuwe jaar. Jan Wurpel (namens de kwaliteitscommissie) trapt januari af met een Gist-presentatie. Zeker de moeite waard voor een ieder om nog wat bij te leren.

In februari is er weer onze jaarlijkse ALV. Aansluitend zal er nog verdere invulling aan het programma gegeven worden. Zodra de details definitief zijn, horen jullie dit. Houd deze datum vrij in je agenda, er staan wat belangrijke agendapunten te bespreken. Hierover straks wat meer.

Verder zijn wij bezig met het plannen van een brouwerijbezoek, presentaties over smaakafwijkingen, Hout en Bier. Hierover volgt informatie zodra de details bekend zijn.

Algemene Ledenvergadering

Nog even over de ALV.  Er zijn dit jaar wat ontwikkelingen geweest in het bestuur. Wellicht weten jullie dat Jan Wurpel na vele jaren trouwe dienst het bestuur gaat verlaten. Hank Lucas heeft tussentijds besloten het bestuur te verlaten. Ook ik heb te kennen gegeven er per februari een punt achter te willen zetten. Ik wil mij blijven inzetten voor de diverse commissies zolang mijn beschikbare tijd en interesses dit toelaten. Mijn tijd in het bestuur heb ik altijd graag gedaan maar aan al het moois komt een eind.

Het bestuur moet verjongd. Nieuwe jongere enthousiaste mensen met nieuwe frisse ideeën en initiatieven zijn nodig om de dynamiek in de vereniging te handhaven, en deze ook in de toekomst voor iedereen interessant te houden. Ik roep een ieder op eens na te denken of hij/zij misschien de juiste persoon is om plaats te nemen in het bestuur. Proefdraaien en eens een praatje over wat het inhoudt is mogelijk en wordt aangemoedigd. De vergaderingen zijn altijd best wel informeel en erg gezellig. Er zijn niet veel verenigingsbesturen waar het bier zo rijkelijk vloeit.

Brouwdagen 2020

De Brouwdagdatums zijn weer geprikt en zullen binnenkort in de kalender verschijnen. 15-2-2020, 21-3-2020, 9-5-2020, 29-8-2020, 10-10-2020 en 21-11-2020.

Kort geleden hebben wij de Westvleteren 12 kloon gebrouwen. Hierin heb ik wat vernieuwde inzichten verwerkt, opgedaan tijden een presentatie (alweer drie maanden geleden) over hoe een goed Belgisch bier te maken. In het kort komt het neer op: Houd het simpel. Om een eind SG onder de 1010 te bekomen bij een toch wel zwaar bier moet er suiker bij, soms veel suiker. Maisch gewoon anderhalf uur op 63 graden en vergist op 20°C en laat hem oplopen (uit zichzelf) naar tegen de 30!! Ik ben zeer benieuwd naar de resultaten.

De bieren voor volgend jaar zijn nog niet ingedeeld. Een van de brouwdagen zal een door de technische commissie bedacht experiment zijn. Een andere brouwdag gaan we iets doen met een nieuwe gist (KVEIK). Dan zal er nog een van de bieren voor de clubkampioenschappen gemaakt worden.  Als er verder nog goede ideeën zijn dan hoor ik dat graag.

Gadgets

Op het Gadgetfront is het rustig. Laatst heeft de redactie een mooie special over gadgets gemaakt. Verder hebben wij nog in de pijplijn: tekeningen van diverse kratjes, een ispindle V2.0, een hervergistingsmeter V2.0. Maar ja die dingen duren toch altijd wat langer dan gedacht. Wel hopen we binnenkort met meer info te komen. Wordt vervolgd.

Een ieder die(helaas) niet op onze laatste clubavond van het jaar komt (heel onverstandig 😊) wens ik alvast goede feestdagen en het allerbeste voor het nieuwe jaar. En dat je maar mooie bieren mag brouwen.

Groet,
Nico

Alle porters zijn toch bruin, werd er geroepen. Waarom dan vermelden dat deze ook bruin is? Tja. Ik vond het wel een leuke naam en de kleur is bruin dus er is niets gelogen aan de naam. Verder is de kleur van dit Porterrecept van december, een beetje aan de onderkant van het biertypespectrum maar nog wel prima voor een porter. Dat alles doet overigens niets af aan de smaak. Want dit is een prima portertje.

Dit bier leent zich niet zo goed voor kruidenexperimenten want dat vind ik niet lekker en dus ga ik nu niemand op rare ideeën brengen. Wat wel erg goed kan is een beetje houtsnippers. Vooral de niet zo erg donkere types of één met een beetje whisky flavour.

In navolging van één van de laatste brouwdagen heb ik ook wat Trappisten aan het rijtje toegevoegd. Mogen jullie raden welke het zijn. Voor de komende tijd staan de volgende recepten op het programma:

 
Bestellen gaat als volgt: Log in op de site en kijk onder het menu ‘Voor Leden’ en kies dan voor ‘Pakket van de maand’. Betalen voor het pakket kan dan vervolgens via iDeal. De levering door Brouwmaatje geschiedt dan op de aangegeven clubavond.
Groeten,
Michael

Ps: Recept voor januari:

BengaLPA

Ingrediënten

Opmerkingen van de brouwer

• De laatste hopgift toevoegen na de lagering en gedurende de hele lagertijd laten zitten.
• Bottelen met 5 à 7 g bottelsuiker per liter.

Maischschema

Door omstandigheden is John niet zelf in staat een stukje te schrijven, daarom geef ik hier kort de uitslag van de afgelopen maand. In november hadden we maar liefst 2 maandbieren:

• Op fles: Poenzat, een pompoenbier van Tom Westerveld. Commentaar was onder andere: Verrassend bier. De uitslag… 6.707
• En op tap een American Pale Ale van Theo van Eijden. Bij dit bier werd voor het eerst een reduceerventiel gebruikt. Dat werkte heel goed, waardoor de rij ook wat langer was. Commentaar was onder andere: Goed bier. Uitslag… 7.509

namens John:
Ernst de Moor

Als eerste wil ik mijn complimenten geven aan alle leden van de proeftuincommissie. Er is met veel inzet een goed opgezet en uitgevoerd experiment neergezet. Met wat mij betreft een veel grotere opbrengst dan alleen maar een goede gist voor een belgisch blond, dan wel het verschil in gistkarakter te ontdekken in een belgisch blond. Petje af dus!! Wat mij betreft zijn er geen fouten bij het experiment gemaakt. Als er iets uitkomt wat anders kan is dat denk ik een onderdeel van een experiment en alleen maar een meerwaarde. Ik kijk uit naar een volgend experiment!

Hoe begon het ook al weer? Vorig jaar werd tijdens de algemene ledenvergadering spontaan de proeftuincommissie in het leven geroepen. Deze commissie ging voortvarend aan de slag met de opmerkingen van die avond en al de volgende clubavond deelden zij een enquête uit, waar de aanwezige leden op konden aangeven wat zij wilden dat de proeftuincommissie ging opzetten. Dat werd uiteindelijk het gistexperiment.

In september konden de mensen die zich hadden opgegeven bij Poesiat en Kater ca. 20 liter wort halen, met daarbij een gist en instructie. In november werden alle flesjes ingeleverd en weer verdeeld, zodat ieder die meedeed van alle andere deelnemers een flesje meekreeg. En toen begon het proeven…
 
De proeftuincommissie had een proefformulier gemaakt. Naast de gegevens die op dit formulier gevraagd werden, maakte ik daarnaast mijn eigen aantekeningen. O.a. eind SG, maar ook uiterlijk (schuim, kleur), koolzuur, geur, smaak, eventuele afwijking(en) en bierassociatie. En dan tweeledig: aan welk bier denk je, en bij welk biertype zou de gistsoort passen, dus niet alleen als gist in een blond. Na een paar proefrondes besloot ik de aantekeningen in OneNote te zetten. Hier heb ik ook de gegevens van de leverancier over de gist in gezet. Dit is uiteindelijk een vrij uitgebreid document geworden. Door het verzamelen van de informatie per gist vielen uiteindelijk een aantal dingen op, en had ik ook wat vragen. Niet op alle vragen heb ik een passend antwoord gevonden. Toch zet ik deze er wel bij.

Kleur

Een paar flesjes leken donkerder dan andere flesjes. Heeft gist invloed op de kleur?

1. Afhankelijk of gist laag- of hoogflocculerend is. Bij laag flocculerende gist blijft de gist langer in suspensie. Deze ‘vangen’ meer licht.
2. Zuurval: de mate waarin gist voor verlaging van de pH zorgt. Sommige moleculen in het vergistende bier worden ontkleurd naarmate de pH-waarde daalt en dus de kleur van bier tijdens het fermenteren lichter wordt. Dit verschil kan fors zijn. Op de foto een voorbeeld van een wort waar 2 gisten zijn gebruikt. Links ESB en rechts US-05.

Dit betrof overigens de Bulldog B19 Belgian Trappix. Dit lijkt verder een gist die ruim ingezet kan worden.

Smaak

Waarom smaakt het bier (bijna elk) van het experiment anders dan commerciële Belgische bieren, terwijl alle gisten Belgisch zijn? De meeste bieren uit het experiment hadden in basis wel eenzelfde smaakovereenkomst. Toch miste ik op een bepaald moment iets in de smaak, waardoor het net niet een Belgisch blond karakter had.

→ Mogelijk antwoord: in het recept dat is gemaakt zat geen suiker. En in veel Belgische bieren zit suiker, kandijsiroop of karamelsiroop. Zou dat het verschil in smaak bepalen? Speelt het een rol dat de gist weinig moeite hoeft te doen om deze suikers om te zetten?

Lallemand Abbeye

Alle flesjes Lallemand Abbeye hebben weinig schuim, het schuim knettert en is snel weg. Hoe kan dat? Ook allemaal iets fenolisch/esterigs/pleisterigs. Is dus wel iets uit de gist. Produceert deze gist meer hogere alcoholen of iets anders dat schuim-negatief is? Is er een andere oorzaak aan te wijzen?

Mangrove Jack M41

Bij fles 49 had ik het idee dat het bier nog niet was uit vergist. Theorie van mij: bij deze gist, zeker wanneer op lagere temperatuur vergist, moet je er zeker van zijn dat de gist klaar is. Dit is bevestigd door de review op de site www.homebrewtalk.com. Wanneer je laag wil vergisten, dan na de hoofdvergisting de temperatuur verhogen naar ca. 20-21 °C. M41 is geschikt voor zware bieren en ‘vreet’ alle suikers op. Het is daarmee een ideale gist voor bijvoorbeeld een Tripel.

Off flavours

De meeste off flavours waren terug te vinden in de flesjes die vergist waren met vloeibare gisten. Wat kan de oorzaak zijn? Een gedachte was dat de hoeveelheid gist te weinig was voor de hoeveelheid wort. Ook zou de gist niet gezond geweest kunnen zijn.

Met het uitzoeken van de optimale temperatuur zoals opgegeven door de leverancier(s) van de gisten, viel op dat de optimale temperatuur van vloeibare gisten over het algemeen iets hoger is dan korrelgist. En ook hoger dan waarop een aantal flesjes waren vergist.

Vanuit de proeftuincommissie was één temperatuur opgegeven. Een andere mogelijkheid voor de off flavours is een vergisting die niet op de juiste temperatuur heeft plaatsgevonden. Uiteraard kan er ook sprake zijn van een combinatie van factoren. Wat het ook geweest mag zijn, het is in ieder geval een goed idee om voor elke gist apart te kijken wat de optimale temperatuur is.

Extra informatie gistleverancier

Door het opzoeken van de informatie van de leverancier, kwam ik erachter dat er door de leverancier soms aanvullende informatie gegeven wordt. Het is aan te raden om vooraf op te zoeken wat een leverancier op hun site over een gist vermeldt. Zo zijn er een aantal gisten waarbij wordt aangegeven dat extra beluchting nodig is. Een voorbeeld is WLP 540 Abbey lV.

Ten slotte

Dankzij het experiment heb ik nu een overzicht van een aantal gisten waar ik op kan terugvallen wanneer ik een Belgisch bier wil brouwen. Waarbij 2 gisten die er wat mij betreft met kop en schouder bovenuit staken, namelijk de M47 en de WLP550.

Ik hoop dat een dergelijk experiment nog een keer gedaan zal worden, maar dan met een donker bier met Belgische gisten. Alleen dan iets minder gisten, zelfs ons is het niet gelukt om alle flesjes te proeven en beschrijven. Mocht iemand interesse hebben in het document  (OneNote) dan wil ik de link wel delen.

De wonderlijke uitvindingen van Jay Webster? “Wie?”, hoor ik u denken. Nooit gehoord van Jay Webster a.k.a. Jaybird? Ik ook niet, tot ik recent opzoek ging naar een oplossing die ik ooit had gezien ter voorkoming van backflush tijdens cold crashing. Voordat ik verder ga kan ik wellicht eerst de typisch Amerikaanse terminologie toelichten (voor de noobs 😊 - als ik).

Wat is cold crashing? Cold crashing is het proces waarbij je de temperatuur van het zelfgebrouwen bier snel laat dalen, voordat er gebotteld wordt. Dit wordt gedaan om gist, eiwitten en andere vaste stoffen uit suspensie te laten vallen, wat resulteert in een helderder bier en het verwijderen of verminderen van koude waas.

Het probleem met cold crashing is echter dat de koude vloeistof een hogere dichtheid krijgt. De druk in het vergistingsvat zal daardoor teruglopen met het risico dat zuurstof en/of vloeistof uit het waterslot naar binnen worden gezogen (de zgn backflush). Om backflush te voorkomen zijn verschillende hulpmiddelen bedacht. Het plaatsen van een ballon in plaats van een waterslot is een huis-tuis-en-keukenmiddel. De ballon vult zich tijdens de vergisting met CO₂ en bij een eventuele backflush wordt deze CO₂ weer het vat ingezogen. Fermenteren in een vat/fust (onder lichte druk) is een andere oplossing.

Dan nu weer terug naar Jay Webster. Jay is niet alleen eigenaar van de thuisbrouwwinkel Nor Cal Brewing Solutions, hij is ook uitvinder. Volgens de eigen website is het begonnen met een zelfgemaakte rvs bodemfilter waar vraag naar bleek te zijn. Hieronder een aantal van zijn andere, in het oog springende, creaties.

1. Tussen het Cornelius (Corny) vat en de tapkraan om hoparoma toe te voegen tijdens het tappen.

2. Tussen het drukbestendig fermentatievat (bijvoorbeeld een Fermzilla of Fermentasaurus) en het Cornelius (Corny) vat om last-minute extra aroma toe te voegen.

Altijd al optimaal gebruik willen maken van een standaard Sanke vat? Met de Cross Fermenter Kit is het mogelijk om het vat te wassen, te steriliseren, (onder druk) te fermenteren, te voorzien van CO₂ en te tappen.

Eigenlijk een échte alles-in-1 oplossing. Met behulp van een tri-clamp is de constructie vast te zetten op het vat. De -zelfs onder druk- in hoogte verstelbare racking-can¹ is verkrijgbaar met verschillende uiteinden: normaal, met schroefdraad, verschillende tri-clamp formaten en ball-lock connector.

Toegift…

Het regent nog steeds heel veel, dus ook weer veel tijd voor overdenking en lezen. Zo heb ik eens nagedacht over het verhaal van Carel Knol (Hollands Hophuis) over het toepassen van wethops. Dit was weer een heel tof item op een beste novemberclubavond. Waarom? Mijn bier, gemaakt met de Tettnanger hop uit eigen tuin, wordt door iedereen heel lekker bevonden. Ik kon tot aan deze clubavond niet zo goed bedenken waarom hij nu zo lekker smaakt. Maar na het proeven van de wethopvoorbeelden is het me duidelijk. Dat specifieke en lekkere smaakje van de wethops zit ook in mijn Blonde en dat doet het 'm! En dit jaar had ik direct na de pluk van de hopbellen mijn bier gebrouwen. Dat geeft dus min of meer hetzelfde effect als de hop uit een blikje wethops. En echt lekker dus! Ik hoop dat we met de club gezamenlijk deze wethops gaan inkopen voor een brouwdag, want dat geeft prima bieren, en ik heb uiteindelijk maar één soort hop in de tuin. En daarbij is zo’n blikje echt teveel voor de gemiddelde brouwer. Niet iedereen van ons maakt 100 liter per keer!

En nu het lezen: wederom vond ik een artikel in het clubblad van de Roerstok, dat ook weer tot nadenken aanzet. Ditmaal is het een artikel van Juglen Zwaan. Hij onderzocht (n.a.v. een onderzoek in Duitsland naar Glyfosaat in bier) 31 biertjes (pilsner types met of zonder alcohol) uit Nederlandse supermarkten in het lab.

Maar om mee te beginnen, hoe komt een onkruidverdelgingsmiddel als glyfosaat in ons bier? Boeren blijken het te gebruiken om hun granen makkelijker te oogsten. Ze spuiten het veld  onder, het graan verdort gelijkmatig en de oogst verloopt dan sneller: crop dessication heet dat in vakjargon. Het glyfosaat is nog niet weggespoeld als de oogst wordt binnengehaald. Maar er wordt óók gebruik gemaakt van glyfosaat bij de hopteelt en er zijn brouwers die oppervlaktewater gebruiken, en helaas bevat dat water ook glyfosaat.

Is het veilig? Niet iedereen vindt dat glyfosaat veilig is. Het stapelt zich op in ons lichaam en gaat uiteindelijk kritische concentraties krijgen. En het schaadt bodemleven en water.
Vind je het terug in je bier? Ja, in 19 van de 31 onderzochte (pilsner) bieren. Zelfs in twee biologische bieren… Dit kritische onderzoek is te downloaden op: https://www.ahealthylife.nl/veel-bier-bevat-bestrijdingsmiddel-glyfosaat-uitslag-onderzoek/

Tja, wij gebruiken ook pilsmout en hop. Dus uiteindelijk zal het ook wel in ons bier zitten… En daar doe je niet voor, toch?

Toch maar weer Proost,
Ben

Dinsdag 13 november vond in Het Contact in Nieuw Vennep alweer de laatste bijeenkomst plaats van de najaars-brouwcursus. Na drie sessies waarin de basisprincipes van het brouwen werden behandeld en één praktijkdag waarop ook daadwerkelijk gebrouwen werd, was het tijd om het gelagerde bier te gaan bottelen. De cursus werd niet alleen verzorgd door Theo van Eijden en Titus Rinia, maar ook door Cor Jol voor het onderdeel gist en vergisting.

Het aantal deelnemers was iets lager dan gebruikelijk, namelijk 9, en deze keer waren er twee dames onder de deelnemers. Er was sprake van een mix van beginnende en ervaren brouwers en logischerwijs kwam dat verschil tot uiting in het type vragen dat gesteld werd.

De deelnemers die ik op de laatste avond sprak waren vol lof over de kwaliteit van de cursus, zowel wat de theorie betreft als de praktijk. Velen noemden ook de ongedwongen, prettige sfeer. Een aantal heeft zich aangemeld als lid van 't Wort Wat. De beginners waren al druk bezig met het opstellen van een lijstje aan te schaffen spullen. De meer ervaren brouwers waren aan het reflecteren op de door hen tot nu toe gebruikte brouwtechnieken. Een enkeling was bezig met Stibon 2 en op weg om bierkeurmeester te worden.

Onze website blijkt, zoals mag worden verwacht, een bron van informatie te zijn voor mensen met belangstelling voor brouwen. De meesten hadden daar de informatie over de brouwcursus opgepikt.

Aan het eind van elke cursusavond worden altijd bieren geproefd om de deelnemers wegwijs te maken in de enorme diversiteit aan bieren (voor zover nodig). Op de laatste avond kon daarbij ook brood geproefd worden van volkorenmeel met bostel. Erg lekker en helemaal in de traditie van de wisselwerking tussen bakken en brouwen. Daar zouden we nog wel eens wat meer mee kunnen doen.
Voor de voorjaarscursus hebben zich al deelnemers opgegeven, maar er is nog plaats. Zegt het voort!

Je bent lid geworden van 't Wort Wat en hebt de brouwcursus gevolgd. Je eerste bier ging best aardig. Maar daarna kwamen er toch best wat bieren die zo-zo waren. Die zend je dan niet in voor de clubkampioenschappen. Of je deed het wel maar er klopte een hoop niet volgens de keurmeesters. Ja, dat wist je zelf ook wel, maar wat precies ging er fout? 

Herken je jezelf in dit verhaal? Schrijf je dan begin 2020 in voor de speciale analyseer-je-eigen-bier-verbeterprogramma brouwdag op 28 maart 2020. We gaan die dag veel dingen anders doen dan je gewend bent:

1. We gaan het brouwdagrecept op de clubavond van 28 februari eerst analyseren. Alleen als je begrijpt hoe het recept is opgebouwd, kun je snappen hoe het bier gaat smaken en wat er gebeurt als je (per ongeluk of expres) afwijkt van het recept.
2. We brouwen het bier op de brouwdag van 28 maart.
3. Je gaat thuis vergisten, lageren en bottelen. We geven je op de brouwdag een speciaal logboek waarin je bijhoudt wat je doet.
4. Op 27 mei komen we weer bij elkaar en gaan we onder leiding van enkele bierkeurmeesters van 't Wort Wat je bier analyseren en we houden je logboek ernaast. Je krijgt concrete tips om je bier te verbeteren. Dus niet van: ‘mag iets minder zoet’ maar heel nauwkeurig in welke stappen in je brouwproces je iets kunt aanpassen om je bier minder zoet te krijgen.
5. Je krijgt een maandpakket van hetzelfde bier als van de brouwdag van 28 maart, en je brouwt het bier opnieuw, met gebruik van de tips die je hebt gekregen.
6. Eind van de zomer gaan we je tweede bier proeven en analyseren en vergelijken met je eerste bier: is het beter geworden?

Heb je hier zin in? In januari maken we bekend welk bier het wordt, maar reken op een blond bier met 5,5 – 8,5% alcohol. Deelnamekosten zijn € 9 per 10 liter. Voor dat geld brouw je dus 10 liter op de brouwdag en krijgt je een maandpakket voor het tweede brouwsel van nog eens 10 liter. De inschrijving start begin februari.

Laatste nieuws

Als ik zie wat er, nog steeds, aan biernieuws, nieuwe bieren en ander bierontwikkelingen zijn, dan zie ik dus ook dat ik eigenlijk geen nieuwe ideeën hoef aan te dragen. Ik neem daarbij even aan dat iedereen van de club wel biernieuwtjes in z’n mailbox ontvangt, of een favoriete biersite volgt. Als nog niet iedereen zelf een brouwerij is begonnen of een virtuele bierbrouwer is geworden tenminste.

Man man man (de podcast) bijvoorbeeld, brengt samen met vandeStreek bier nu ook een eigen bier uit. Het bier heet Man Man Mango. Op uitnodiging van vandeStreek is het bier, samen met de luisteraars van de podcast, tot stand gekomen. De luisteraars mochten daarbij één ingrediënt laten toevoegen. Uit het stuk op biernet: ‘Na honderden reacties, van lavendel tot Vockingworst en van spaghetti tot pindakaas, kwam mango als winnaar uit de bus.’ Gelukkig maar, want Vockingworst mag dan lekker zijn en uit de streek Utrecht komen, maar om dat nou IN je bier te hebben… Ik zou zeggen, doe er dan een bordje met plakjes Vockingworst en wat mosterd of andere saus náást. Dat drinkt wat lekkerder weg, denk ik zo. Oh… en een bakje pinda’s en wat blokjes kaas met diezelfde mosterd. Lekker hoor.

Dus bladerend door de diverse media kom ik o.a. Swinkels weer tegen. In twee artikeltjes zelfs. In het eerste een verslag van een van de breng-je-familie-mee-naar-het-werk dagen en in het tweede wordt aangekondigd dat ze voormalig ‘krakersbierimporteur’ Bier&Co hebben overgenomen. Zo zie je maar dat Swinkels ook zonder Jan Reinier gewoon de ingeslagen weg van het overnemen en inkapselen van bedrijfjes en brouwerijen blijft volgen. Hartstikke goed man. Ze worden steeds groter. Dat gaat nog een aardige drukte worden op de toekomstige familiedagen.

Ik lees verder dat Gerard (daar heb je hem weer) bij Hertog Jan van zich blijft laten horen. Ook hij heeft nu het perfecte 0.0% biertje ontwikkeld, blijkbaar. Volgens het artikel op bierista.nl heeft Gerard hieraan jaren gewerkt. Zie je, je hoort een tijd niets van ze en dan ineens hebben zij ook een eigen alcoholvrij bier gemaakt. Toch geen kinnesinne. Uit het artikel: ‘De vraag vanuit bierdrinkers kwam steeds vaker waarom Hertog Jan niet met een 0.0 op de markt kwam. Voor ons staat smaak bovenaan, dus we hebben tijd nodig gehad om een smaakvol alcoholvrij bier te ontwikkelen.’ Ik heb hem nog niet geproefd, maar ga dat zeker nog doen.

Een ander heugelijk biernieuwtje van Hertog Jan dan nog. Ik lees op biernet: ‘Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt 2018’ is gelanceerd. Deze serie speciaalbieren is op vat gerijpt en drie van de vier zijn geïnfuseerd met de specerijen vanille en jeneverbes of een VOC kruidenmengsel.’ En om dit goed aan te pakken hebben ‘de brouwers van Hertog Jan nauw samengewerkt met chef-kok Luc Kusters (1 Michelin ⭐), wijnsommelier Harold Hamersma en Bourbonkenner Anne Stokvis’. Kijk, dan pak je het goed aan. Als klap op de vuurpijl wordt er dan nog vermeld: ‘Voor deze Vatgerijpt-serie lieten de brouwers van Hertog Jan hun meest bijzondere bier, Grand Prestige, rijpen op Kentucky Straight Bourbon vaten van Amerikaans eikenhout. Kenmerkend voor Bourbon-whiskeyvaten is dat ze slechts één keer gebruikt zijn voor Bourbon’. Dus naast de smaak van vanille, jeneverbes of VOC kruidenmengsel (wat dát dan ook mag zijn), zou je ook de smaak van het bourbonvat moeten kunnen terugproeven. Als dat geen feest gaat zijn, dan weet ik het niet meer!

Dan lees ik verder nog over The King of Beers. U begrijpt het al, ook in Amerika weten ze van gekkigheid niet wat ze moeten verzinnen om een bier op te hemelen. En dan hebben we het natuurlijk over... Bud. En dan bedoel ik niet, vrij vertaald, ‘maar’, maar het bier Bud. Hoe kòm je op zo’n naam? Anyway. Ik loop een keer in een Albert Heijn en zie ineens Bud in sixpacks (of kwartkrat zoals Picnic deze hoeveelheid flesjes heeft genoemd) staan. Eerst dacht ik er totaal niet bij na, omdat ik dat in diverse Walmarts in Amerika ook al had gezien, totdat mijn 20+5 centstukjes vielen. Dat spul hóórt hier natuurlijk helemaal niet. Ik had vaag al gehoord/gezien dat ze naar Nederland zouden komen, via een ge-oliede reclamecampagne en dan staan ze er ineens. Nou moet ik eerlijk toegeven dat ik het spul in Amerika ook eens in een Diner heb gedronken. Maar daar hadden ze er wat op gevonden om het spul enigszins drinkbaar te presenteren: je kreeg daar een dikwandig bokaalglas uit de diepvries waarin de Bud geserveerd werd. Dat was zo effectief dat de vloeistof (om dat nou bier te noemen…) in het glas licht bevroor. Dat maakte dat je er eigenlijk helemaal niets meer van proefde. Geweldig! Dus het kan. 

En let op hè, als je van voetballend Vitesse en Gelredome houdt… Daar vloeit vanaf zaterdag 23 november Bud uit de taps. Zeg niet dat je niet gewaarschuwd bent!

Dan zie ik verder dat ook de oude grote commerciëlen in Nederland niet stilzitten. Grolsch bijvoorbeeld, komt met een nieuw bier: Finale. Van de bierista site dan weer: ‘De verschillende Spaanse druiven in dit bier geven een mooie fruitige smaak. Door het gebruik van champagnegist krijgt het bier het karakter van een wijn met een strakke en droge afdronk.’ Het idee is natuurlijk dat we niet meer met z’n allen champagne hoeven te drinken, klokslag 24.00 op de laatste (finale) dag van het jaar. Nee, we kunnen het jaar nu dus ook met bier uitluiden. Geweldig. Volgens mij is die champagne traditie en alleen daarom haalt iedereen het al in huis, maar eigenlijk is de kinderchampagne natuurlijk veel lekkerder. Alleen mist daar dan weer, logisch, de alcohol. Nou, misschien is die Finale dan wel een heel mooi alternatief. Kom maar op! Overigens exclusief bij Plus supermarkten te krijgen.

Weet je, er zijn tegenwoordig zoveel biernieuwssites en zóveel biernieuwtjes dat ik het zelf niet meer hoef te verzinnen. Even een greep uit het overige aanbod:

• Er is een nieuwe bier-butlertool. Gewoon een app, die je leert hoe je eten met bier kunt combineren. Geen sommelier meer nodig!
• In sommige hotels zijn nu biercocktails te krijgen.
• Er is een bier-adventskalender uitgekomen. Elke dag een ander biertje. Briljant.
• Biernet heeft een overzicht met 2306 biermerken, waarvan 1559 Nederlands. Wow.
• Bier kan op steeds meer plaatsen en steeds later ook door koeriers gekoeld aangeleverd worden. Bier op: geen probleem meer.
• Trump krijgt de schuld van een groot banenverlies in de biersector.
• Te duur Jupiler bier levert een boete van de EU op.
• Je krijgt (waarschijnlijk) geen sterkere botten van bier.
• Export van bier iets gedaald in Nederland, import gestegen (Bud!).
• Amateurbierbrouwers bouwen kleine privé-brouwerijtjes in tuinhuisjes in de tuin.
• Bij Becks experimenteert men momenteel met bierflesjes zonder etiket. Gewoon direct op het flesje drukken!

Enz., enz. Er lijkt geen einde meer aan te komen. Proost met een Finale en op 2020. Dat het weer een bierig jaar mag worden!

Begin 2018 is de proeftuincommissie van ’t Wort Wat gestart met het organiseren van een gistexperiment. Het doel was om, met als uitgangspunt één recept (in dit geval een Blond), de invloed van verschillende parameters op de smaak en beleving van bier boven water te krijgen en vast te leggen. Het bier is gebrouwen bij en door Poesiat & Kater in Amsterdam. De hoeveelheid te brouwen bier is vastgesteld op 1000 liter. Er hebben 50 brouwers ingeschreven voor 20 liter per persoon en 2 voor 40 liter per persoon. Er zijn 11 verschillende gisten geselecteerd om het bier mee te vergisten.

Op 9 september 2019 is het bier gebrouwen en hebben alle deelnemers hun batches opgehaald bij Poesiat & Kater. Dat werd een feestelijke dag. Elke deelnemer kreeg gist mee, een vergistingsformulier voor de verslaglegging, etiketten voor de flesjes en een plaketiketje met het deelnemersnummer voor op de dop van de flesjes.
Op 18 november brachten alle deelnemers twee kratjes met flesjes bier, voorzien van etiketten, naar de brouwdagboerderij in Lisserbroek. Daar vond vervolgens een grote omruilactie plaats met als resultaat dat elke deelnemer weer vertrok met twee kratjes bier, gevuld met flesjes van (bijna) elke deelnemer één. Vrijwel alle deelnemers hebben ook hun vergistingsformulieren ingevuld ingeleverd. 

Als laatste onderdeel van het experiment is er geproefd. Allereerst door de deelnemers zelf, op eigen gelegenheid. En vervolgens nog eens op een proefavond in clubverband in januari 2019.
De proeftuincommissie heeft het experiment in oktober 2019 geëvalueerd. Dat late tijdstip heeft te maken met de organisatie van het ONK in het voorjaar van 2019, die veel tijd en aandacht gevraagd heeft. Het heeft dus even geduurd, maar hier is dan de evaluatie.

De proeftuincommissie heeft veel geleerd over de organisatie en de logistiek van een dergelijk experiment. Ook over de opzet, met name over het formuleren van een goede onderzoeksvraag. En natuurlijk over de smaak en de gedragingen van de verschillende gisten. In Dropbox zijn alle relevante documenten opgeslagen, waaronder een draaiboek, een begroting, een samenvatting van de ingevulde vergistingsformulieren en een verslag van de proefavond in clubverband van januari 2019. 

Uit de proefavond van januari 2019 (78 beoordelingen), aangevuld met de waarnemingen van thuisproevers (241 beoordelingen), kwam het volgende naar voren:
• De beste en de slechtste beoordeling liggen maar liefst 96 van de 100 punten uit elkaar.
• Het gemiddelde dat we gegeven hebben is 68 punten. De beste beoordeling was maar liefst 97 punten.
• Een aantal tests is niet meegenomen in de resultaten vanwege een mislukte vergisting ( o.a. besmetting, brett gist).
• De scores per gist zagen er als volgt uit:

Bij deze resultaten dienen de volgende kanttekeningen gemaakt te worden.

• 50 verschillende bieren proeven is wel erg veel. Wat doet dat met de kwaliteit van het proeven?

• Het aantal deelnemers/testers per gist was erg klein. Slechts bij 3 gisten was het aantal testers 5 en bij één gist 6. Niet onderzocht is de wijze waarop verschillende vergistingsapparaturen en verschillende vergistingstemperaturen de smaak van het bier hebben beïnvloed.

• Op de proefavond zijn aangepaste BKG formulieren gebruikt. Bij het thuisproeven, waarvan de resultaten doorgegeven zijn, is hetzelfde formulier is gebruikt (241x). In de data verderop in deze tekst zijn die resultaten verwerkt.

Opvallend tijdens het hele experiment was het enthousiasme waarmee werd deelgenomen aan het experiment. Na het ophalen van het bier bij Poesiat & Kater ontplofte de groepsapp bijna van alle input. Ook het feit dat echt alle deelnemers op de omruildag in Lisserbroek aanwezig waren (of zich hadden laten vertegenwoordigen), gaf aan dat het experiment goed ontvangen is en dat iedereen moeite heeft gedaan om het te laten slagen.

 

Wat gaan we de volgende keer anders doen?

Organisatie

De proeftuincommissie bestond uit 8 leden. De volgende keer willen we naar een kerngroep van 5 leden met daaromheen een groep van 3 à 5 leden die beschikbaar zijn voor ondersteuning en/of concrete taken. Er is geen aansluiting geweest met de kwaliteitscommissie. Dat vinden we jammer en dat willen we de volgende keer graag anders. De taakverdeling binnen de commissie was goed, maar de vastlegging van werkafspraken liet nog te wensen over. Hierdoor ging soms op communicatief gebied e.e.a. bijna mis. Financieel is het goed gegaan De post inkoop is overschreden en de post onvoorzien bleek niet ruim genoeg om die overschrijding te dekken. Het bestuur heeft met 400 euro de zaak gladgestreken. Het is de vraag of een volgende keer de deelnemersprijs zo laag kan blijven als deze keer het geval was.

Opzet experiment

De onderzoeksvraag moet scherper geformuleerd worden dan nu het geval is geweest. Bij een zinvol experiment moet één vraag gesteld worden die op een eenduidige manier beantwoord kan worden. Het aantal te onderzoeken stoffen (gisten, hop, mout) of brouwtechnieken dient afgestemd te worden op het aantal deelnemers, zodanig dat n in ieder geval meer is dan 5.

Resultaat

Voor het beoordelen van zoiets subjectiefs als smaak, verdient het aanbeveling om in twee groepen te proeven/keuren. Eén groep is meer kwantitatief gericht en gebruikt het BKG-keuringsformulier en de andere groep is meer beschrijvend/kwalitatief en legt zich toe op het beschrijven van smaakprofielen.

De Proeftuincommissie

Dit artikel kun je ook als PDF downloaden.

Proeftuin Blond

datum:	26 november 2019
van:	Proeftuin commissie
gepubliceerd:	Clubblad November 2019
klasse:	C
stijl:	Blond

Recept gegevens

batchgrootte:	1100 l.
kooktijd:	70 min.
alcoholpercentage:	6.5 %
begin-SG:	1059
eind-SG:	1010
EBC (kleur):	12.0
EBU (bitterheid):	22.0
Brouwhuisefficiëntie:	80 %

Ingrediënten

ingrediënt	hoeveelheid	kooktijd	waarde	bijzonderheden
Pilsmout (3 EBC)	220kg		3 EBC	Leverancier: Dingemans
Munichmout (15 EBC)	44kg		15 EBC
Magnum	1000g	70 min.	14.1 α	Bloemen
Maischwater	942.5 l			Leverancier: Kraan
Spoelwater	706 l			Leverancier: Kraan

Maischschema

63 °C	72 °C	78 °C
45 min.	20 min.	2 min.