Het bierfestival in Apeldoorn is weer achter de rug. Het weer was redelijk. Het bier was goed (niet alle bieren). Je ziet op bijna elk bierfestival dat bij kleine brouwerijen de kwaliteit soms te wensen over laat, jammer. Er komen steeds meer kleine brouwerijen bij. De onlangs gepubliceerde kaart van Dé Bierkaart van Nederland telt al 113 brouwerijen resp. brouwerijhuurders. Een deel van de brouwers van de kleine brouwerijen komt voort uit de amateurbrouwers. De lijst is bijna volledig, maar zoals elke publicatie loopt hij achter, het is onontkoombaar dat pas geopende brouwerijen nog niet worden vermeld. Alleen via internet kan je snel een dergelijk overzicht bijwerken. Uit de ervaring op diverse bierfestivals ben ik van mening dat menig bier door leden van ’t Wort Wat! niet onderdoen voor bieren van veel bieren van kleine brouwerijen. Het is echter altijd weer leuk om op een bierfestival de bieren te proeven. Op de al genoemde kaart worden 19 bierfestivals die in Nederland worden gehouden genoemd, dus genoeg keuze. De voorkeur gaat bij mij uit naar festivals waar brouwers de stands bemensen, dan kan je met hen over de bieren praten. Helaas is dit niet op elk bierfestival het geval. Vandaag is er geen bierfestival dus drink ik thuis maar mijn biertje.

Het is weer voorbij die mooie zomer. Die zomer die begon zowat in mei… Zo begint een bekend lied. Ja, april en mei waren mooie warme maanden, maar daar hield de zomer van 2011 dan ook mee op. In ieder geval in Nederland en Tsjechië.

Ik zelf ben in Juli op vakantie geweest in het zuiden van Tsjechië, aan het Lipno meer om precies te zijn. Dat meer was goed gevuld met water, maar dat was niet het enige water dat we in Tsjechië zijn tegengekomen zijn. We zijn na 11 dagen van zware bewolking en veel regen, eerder dan de bedoeling was weer naar huis vertrokken. Nu kun je in Tsjechië voor weinig geld alles nat houden, dus ook je binnenlijf. Dat heb ik dan ook maar gedaan. Dan alles maar nat!

We zijn ook in Český Krumlov geweest, een prachtige stad waar de rivier de Moldau zich doorheen slingert. Tenminste door het oude stadsgedeelte. Het stadje staat op de UNESCO wereld erfgoed lijst en is zeer zeker een bezoekje waard. Ik ben er al eens eerder geweest maar toen… Ja, toen regende het pijpenstelen. Dit jaar was het ietwat beter, het was halfbewolkt met af en toe een zonnetje. Nu is bevindt er in Český Krumlov ook een brouwerij die thans de naam van Eggenberg draagt. Ik kocht van deze brouwerij twee soorten bier die ik eerder nog niet tegengekomen ben. Allebei heten ze Švihák. Eén met een etiket met een witte achtergrond en één met een goudkleurige achtergrond. Als je het uitschenkt denk je direct aan een Schwarzbier of een Porter. Op het etiket staat een schoorsteen met een schoorsteenveger afgebeeld. Als je het bier in de mond laat glijden, proef je een heerlijk zacht Rauchbier. De rooksmaak is minder dominant dan de exemplaren die ik vanuit Bamberg ken. Het verschil zit in het alcoholpercentage.

De Tsjechen tonen op hun etiket het stamwort gehalte in graden Plato. Daaraan is ook de prijs gekoppeld. Je ziet er dus bieren van 10° tot 15°. Dit bier was zo’n 13° hetgeen overeen kwam met 5,2 % alcohol, in volume uitgedrukt. Voor degenen die ooit naar Tsjechië gaan is het een echt een aanrader.

De traditie van het brouwen van bier in Český Krumlov gaat terug naar de oorsprong van de stad. Het brouwen bloeide op onder het bewind van de laatste van de Rosenbergs. In 1560 werd een nieuwe brouwerij gebouwd in het kasteel en een jaar later stichtte regent Jakub Krčín een bron van gezond water van zeer hoge kwaliteit, welk nog steeds door de brouwerij wordt gebruikt om er de bieren van vandaag mee te brouwen.

In 1662 werd het gehele landgoed van Český Krumlov, samen met de brouwerij, overgenomen door de Eggenbergs. De stijgende vraag naar bier was in 1594 de reden waarom de voormalige zetel van de weduwe Anna van Roggendorf, de moeder van Vilem en Petr Vok van Rosenberg, geïntegreerd werd in het gebouw van het wapenarsenaal van de Rosenbergs. In de periode van 1625-1630 werd het door Václav Vlach van Ceský Krumlov omgezet in wat nu de brouwerij is.

In 1945 werd de brouwerij staatseigendom, tezamen met Budějovický Budvar, en werd het geheel opgenomen in de nationale aangelegenheid Jihočeské Pivovary (Zuid-Boheemse Brouwerijen). De volgende fase in de ontwikkeling van de brouwerij kwam pas na de privatisering in 1991, toen de nieuwe, moderne technologie werd geïnstalleerd en de brouwcapaciteit werd vergroot. Het Eggenberg merk werd al snel bekend en populair, niet alleen binnen de Tsjechische regio maar ook op de buitenlandse biermarkten.

De brouwerij heeft in de geschiedenis een complex geheel van vele veranderingen ondergaan, maar de geest en traditie zijn gebleven. Er zijn rondleidingen mogelijk om een kijkje achter de schermen te nemen, het bier te proeven en de geheimen te ontrafelen Deze rondleidingen kunnen worden georganiseerd naar de individuele wensen van elke klant De rondleidingen zijn elke dag mogelijk vanaf 11.00 uur bij de hoofdingang van de brouwerij. Misschien ooit iets voor de excursie commissie?

De BBQ 2011

Terug uit Tsjechië ben ik direct begonnen met de voorbereidingen van de BBQ, die voor 26 augustus gepland stond. Wat opviel was dat er toch nog een groot aantal leden zich op het laatste moment nog aanmeldden, ondanks de vele aankondigingen en het feit dat de inschrijftermijn verstreken was. Ondanks dat deze datum voor velen, wonend in het noorden van het land, in de schoolvakantie viel, konden we uiteindelijk toch nog 56 mensen verwelkomen. Het weer viel echter zwaar tegen, maar de locatie herbergde ook een oude historische schuur, waar we de BBQ binnen hebben gehouden, onder het genot van de vele meegenomen bieren. Het bleek een uitstekende ruimte voor dit evenement te zijn.

Ik had de deelnemers gevraagd om voor de eigenaar van de locatie wat bieren mee te willen nemen. Nou, dat is ruimschoots gebeurd,

Nico van der Geest (eigenaar) moest twee keer naar huis rijden om de deze gulle giften te kunnen opslaan. Hij vond het een erg leuk gebaar. We hebben die avond nog een Polderbok uit 2009 van het vat getapt en ook het bier “de Blauwe Tram” van brouwerij Klein Duimpje vond, eveneens van de tap, gretig aftrek. Het was een zeer geslaagde avond en ik mocht zeer vele leuke reacties ontvangen. Het is zeker voor een herhaling vatbaar. Sommige aanwezige leden prefereren deze formule boven het traditionele kerstdiner. Deze BBQ was dan ook bedoeld om, in ieder geval voor het jaar 2011, het kerstdiner te vervangen, dus hebben we komende december een reguliere clubavond die we proberen te invullen met het thema winterbier.

De komende clubavonden

De clubavond van 30 september staat onder meer in het teken van de presentatie van het Polderbokbier 2011. Velen van jullie hebben al een hoeveelheid flessen besteld en de uitlevering van deze Polderbok zal op deze clubavond plaatsvinden. Hoe het met het brouwen van dit bokbier vergaan is, presenteer ik op de clubavond van 30 september aanstaande. Als alles goed gaat, komt Theo Sonnemans die avond ook weer naar Hoofddorp. Deze zeer bevlogen brouwer hebben we weer bereid gevonden om ons te trakteren op een mooi verhaal met betrekking tot het brouwen van bier. We pikken er als amateurbrouwers altijd iets van mee. Dus komen hoor, die 30^e september

Op 28 oktober is het de bedoeling om een lezing te laten verzorgen door Hans van Roden. Het gaat dan om een verhaal over de historie van de brouwerijen in Haarlem. We proberen het verhaal te laten decoreren met het proeven van middeleeuwse bieren. Als het allemaal lukt geeft Theo van Eijden later op de avond een presentatie over Jopen bier, zoals Koyt en Hoppebier .

November staat in het teken van het clubkampioenschap 2011. We gaan dan strijden met een tweetal bieren, te weten een Irish Red en een Bockbier. Dus bereid je daar alvast op voor. Theo van de Voorde en zijn bemanning zullen de proeverij die bij dit gebeuren hoort weer op vakkundige wijze organiseren.

December willen we graag in het teken van winterbieren organiseren, maar moet nog wel wat concreter worden ingevuld. Misschien zijn er brouwers onder ons die dan al een mooi winterbier gereed hebben en/of nog gaan brouwen en dat ze ook nog op die clubavond willen laten proeven. Misschien is er over het brouwen daarvan nog een leuk verhaal te vertellen. Lijkt je dit wel wat, meld je aan bij mij.

En voor het nieuwe jaar: kom gerust eens met een suggestie.

Jan Wurpel.

Tijdens een clubavond kwam er iemand naar ons toe met de vraag wat wij nu eigenlijk aan het rommelen waren zo in het begin van de avond. Hij zag wel een tafel vol met zakken mout maar begreep niet wat er aan de hand was. Bij dezen dus een introductie van de inkoopcommissie voor al onze nieuwe leden maar natuurlijk ook voor alle “oude” leden die ons bestaan alweer vergeten zijn.

De inkoopcommissie bestaat uit twee zeer enthousiaste leden, Stefan en Michael Woolthuis. Kijk voor onze koppen naast de titel van dit stukje. Wat kunnen wij voor jullie betekenen?

Één keer per maand, meestal ongeveer anderhalve week voor de clubavond doen wij een bestelling bij Brouwland. Indirect, want wij doen dat nu via Staals Specials. Deze bestelling doen wij voor het maandpakket en voor de brouwdagen. Ieder clublid kan hiervan profiteren door ons voor jullie iets mee te laten bestellen. Omdat wij dan gezamenlijk 1 grote verzending hebben, hebben wij geen verzendkosten. Pure winst dus voor iedereen die ook iets besteld heeft. Als je een boel kilo’s bestelt hebt kan dat aardig oplopen.

Nadeel is wel dat je het bestelde op de clubavond moet ophalen maar de meeste leden zijn er dan toch en er is dan ook bier om te proeven dus eigenlijk is dit nadeel een voordeel.

Tevens bedenken wij negen keer per jaar een maand brouwpakket. Dit pakket bestaat uit alles wat nodig is om bier te brouwen op het water na. Mout, hop, mogelijke kruiden, gist en natuurlijk niet te vergeten het recept.

Bestellen kan gewoon via het inloggen op de site van ’t Wortwat (ga naar voor leden/inkoop) en voor de betaling krijg je dan later een mailtje zodat je het fijn kan overmaken. De laatste besteldag per maand wordt op de site vermeld.

Ophalen van de spullenboel is bijna altijd aan het begin van de clubavond. Dan hebben wij ook altijd de aanbiedingen ton mee. Hier zitten dingen in als: zakjes droge gist (die je altijd wel kan gebruiken), restanten hop tegen sterk gereduceerde prijzen en andere koopjes.

Vooraankondiging van de recepten voor de maandpakketten vindt meestal plaats in het clubblad. Mits wij het niet vergeten in te sturen natuurlijk.

Hier volgen de recepten van de drie aanstaande bieren. De recepten staan ook op de site, dus je kan het clubblaadje heel houden.

Clubavond september

Pater Tripeloris (type: tripel). Een fijne tripel die een beetje basic aandoet maar met de Willamette hop toch een zekere fruitigheid meekrijgt.

• Start SG 1074
• Eind SG 1015
• 22 EBC
• 22 EBU
• 8,2 vol % alcohol

Ingrediënten

Maisch schema

Clubavond oktober

Tuinbier (type: Bières de garde ambrée) Een rustig bier wat gebrouwen rond begin november een prima bier voor in het begin van de lente gaat opleveren.

• Start SG 1064
• Eind SG 1016
• 25 EBC
• 20 EBU
• 6,8 vol % alcohol

Ingrediënten

Maisch schema

Clubavond november

Urkwellesnietes (type: pilsener) Een lekkere pittige pilsener die natuurlijk geen kloon van je weet wel is. Wel voor de gevorderde brouwer want uiteraard een ondergistend bier.

• Start SG 1051
• Eind SG 1013
• 7 EBC
• 42 EBU
• 5,4 vol % alcohol

Ingrediënten

Maisch schema

Op de gezamenlijke brouwdag van 24 september gaan we met 14 brouwers 360 liter Oatmeal Stout brouwen. Om iets meer diepgang aan deze dag te geven hier enige lectuur die  verplicht is voor de deelnemers. Op de brouwdag kan uit twee soorten gist gekozen worden om het bier te laten vergisten. Eventueel is het mogelijk het brouwsel te splitsen dan is zeker een goed vergelijk tussen de twee gist stammen mogelijk.  Stout is een donker bier van het Ale type, gemaakt met behulp van geroosterde mout of gerst, hop, water en gist. Stouts werden van oudsher de verzamelnaam voor de sterkste en krachtigste Porters, meestal 7% of 8%. Er zijn een aantal varianten waaronder de Baltische Porter, Dry stout, en Imperial Stout. De naam Porter werd voor het eerst gebruikt in 1721 om een donker bier aan te duiden dat populair was onder de kruiers in Londen. Het was gemaakt met geroosterde mout. Ditzelfde bier is later ook bekend geworden als Stout. De geschiedenis en de ontwikkeling van Stout en Porter zijn met elkaar verweven.  

Geschiedenis

De geschiedenis van Porter gaat terug tot 1730 waar het in Londen werd gebrouwen en gedronken. Het werd zeer populair in Groot-Brittannië en Ierland, en was verantwoordelijk voor de trend dat grote regionale brouwerijen met "gebonden" pubs ontstonden. Met de komst van pale ale is de populariteit van donkere bieren afgenomen, met uitzondering van Ierland, waar de brouwerijen van Guinness, Murphy's en Beamish in omvang groeiden door de internationale belangstelling voor het Iers (of dry) stout. "Voedende" en zoete "milk" stouts werd populair in Groot-Brittannië in de jaren na de Tweede Wereldoorlog, echter deze populariteit daalde aan het eind van de 20e eeuw - met uitzondering van een paar brouwers- zoals in Glasgow met Sweetheart Stout, en in Jamaica met Dragon Stout. Door schrijvers zoals Michael Jackson is er vanaf de jaren 70 een wereldwijde opleving gekomen in de speciaal bier markt voor stouts en Porters. Oorspronkelijk betekent het Engelse bijvoeglijk naamwoord Stout "trots" of "moedig", maar later, na de 14e eeuw verschoof de betekenis naar "sterk". Het eerste bekende gebruik van het woord stout voor bier was in het Egerton Manuscript in 1677. De aanduiding stout Porter werd gebruikt in de 18e eeuw voor een sterke versie van de Porter, en door Guinness van Ierland in 1820. Hoewel Guinness Porters brouwde sinds 1780, was het van oorsprong een Ale brouwer vanaf de oprichting in 1759. Met Stout werd  bedoeld "sterk" en het kan worden gerelateerd aan elk type bier, zolang het maar sterk was: in het Verenigd Koninkrijk was het mogelijk om een "Stout Pale Ale" aan te treffen. Later werd stout uiteindelijk alleen nog maar geassocieerd met de Porteren werd een synoniem van donker bier.Tijdens het laatste deel van de 19de eeuw kreeg de Stout Porter de reputatie een gezonde en versterkende drank te zijn, zodat het werd gebruikt door atleten en zogende moeders, terwijl de artsen vaak aanbevolen om het herstel te bevorderen.

Soorten Stout

Stouts zijn er in een groot aantal variëteiten.

Dry of Iers Stout

Iers Stout of Dry Stout (in het Iers; leann dubh, "zwart bier") is erg donker ofwel rijk aan kleur en het heeft vaak een geroosterde of koffie-achtige smaak. Het meest bekende voorbeeld is Guinness gevolgd door Murphy's en Beamish. Maar er zijn tegenwoordig meer brouwerijen die zich toeleggen op het produceren van stout. Het alcohol gehalte en het "droge" karakter van een Dry of Iers stout zijn beide matig tot laag.

Imperial Stout

Imperial Stout, ook wel bekend als 'Russian Imperial Stout" of "Imperial Russian Stout", is een sterk donker bier dat in de 18de eeuw gebrouwen werd door de Thrale Brouwerij in Londen voor de export naar het hof van Catharina II van Rusland. In 1781 ging de brouwerij over in andere handen en het bier werd bekend als Barclay Perkins Imperial Brown Stout. Toen de brouwerij werd overgenomen door Courage, werd het bier omgedoopt tot Courage Imperial Russian Stout. Het heeft een hoog alcoholgehalte - 9% tot 10%. Dit hogere alcoholgehalte was nodig om te voorkomen dat het bier tijdens het vervoer bevroor als gevolg van de lage temperaturen in de Oostzee. Guinness maakt een 7,5%-versie welke ze de Foreign Extra Stout noemen. De Boston Beer Company (Samuel Adams) maakt een 9,2% versie, aangeduid met Imperial Stout.

Porter

Er bestaat een groot meningsverschil over dit onderwerp. Op een bepaald moment werd de Porter beschouwd als een alternatieve naam voor Stout. Het werd oorspronkelijk gebruikt in de 18e eeuw. Historisch gezien zijn er geen verschillen tussen Stout en Porter, hoewel er een tendens zichtbaar is dat brouwerijen hun sterkere donkere bieren onderscheiden met de woorden "extra", "dubbel" en "stout". De term stoutwerd aanvankelijk gebruikt om een sterkere Porter van een brouwerij te typeren.

Baltic porter

Een versie van de Porter, die wordt gebrouwen in Denemarken, Finland, Estland, Letland, Litouwen, Polen, Rusland en Zweden. Het heeft een hoger alcoholgehalte dan gewone Porters. In de 18de eeuw werden Export Ales vanuit Groot-Brittannië ingevoerd in de Baltische landen. Deze bieren werden vervolgens ook lokaal geproduceerd maar de invloed van de regionale bierstijlen was hierin wel merkbaar. Het bovengistende bier is nu vooral gebrouwen met een ondergist in de Slavische en Baltische brouwerijen.

Milk Stout

Milk Stout (ook wel zoete stout of crème stout) is een Stout die lactose bevat. Lactose is melksuiker. Omdat de lactose niet vergistbaar is door biergist, geeft dit een zoetheid, body en calorieën aan het bier. Men beweerde dat Milk stout voedzaam zou zijn, en het werd gegeven aan jonge moeders die borstvoeding gaven. Dit gold ook voor andere stouts, zoals de Guinness. Een klassiek voorbeeld van Milk Stout is Mackeson's, waarvan de oorspronkelijke brouwers beweerden "elke pint bevat de energiegevende koolhydraten van 10 gram pure koemelk". In de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen voedsel nog op rantsoen was, gebood de Britse regering de brouwers om het woord "melk" te verwijderen van etiketten en advertenties.

Oatmeal Stout

Oatmeal Stout is een stout met haver, normaal gesproken een maximum van 30%. Een grotere hoeveelheid haver kan leiden tot een bittere of wrange smaak. Tijdens de Middeleeuwen was haver werd een algemeen gangbaar ingrediënt in bier, in verhoudingen tot wel 35%. Het gebruik van haver was vanaf de 16^e eeuw geheel verdwenen op enkele gebieden in Scandinavië na, dat nog steeds vasthield aan het gebruik van haver tot het begin van de 20e eeuw. Het verhaal gaat dat in 1513 Tudor zeemannen het haverbier weigerden te drinken vanwege de bittere smaak. Er was een opleving in het gebruik van haver tegen het einde van de 19e eeuw, toen zogenaamd herstellende, voedende bieren zoals de Milk Stout populair waren. Maclay uit Alloa produceerde een Original Oatmalt Stout in 1895 waarbij 70% havermout wordt gebruikt, en een Oatmeal Stout in 1909 met 30% havervlokken. In de 20e eeuw bevatten veel Oatmeal Stouts slechts een minimale hoeveelheid haver. Bijvoorbeeld, in 1936 gebruikt Barclay Perkins Oatmeal Stout slechts 0,5% haver. Omdat de Oatmeal Stout was parti-gyled (hier kom ik later op terug in een ander artikel) met hun Porter en standaard Stout, bevatten deze ook het dezelfde percentage haver. De naam lijkt gegeven vanuit marketing oogpunt. In de jaren 1920 en 1930 was Whitbread Londen Stout en Whitbread Oatmeal Stout identiek, alleen anders verpakt. De hoeveelheid haver die Whitbread gebruikte was minimaal, ongeveer rond de 0,5%. Een dergelijke kleine hoeveelheid haver zal weinig effect hebben gehad op de smaak of de textuur van deze bieren.Veel brouwerijen produceerden in de jaren 50 van de vorig eeuw nog Oatmeal Stouts, bijvoorbeeld Brickwoods in Portsmouth, Matthew Brown in Blackburn en Ushers in Trowbridge. Toen Michael Jackson melding maakte van de ter ziele gegane Eldrige Pope Oatmeal Stout in zijn boek uit 1977 The World Guide to bier, werd Oatmeal Stout niet meer gemaakt. Charles Finkel, de oprichter van Merchant du Vin, was nieuwsgierig genoeg om opdracht te geven aan Samuel Smitheen versie te produceren.Samuel Smith's Oatmeal Stout werd toen het voorbeeld voor andere brouwerijen. Havermout stouts hebben meestal niet specifiek een haver smaak.De soepelheid van havermout stouts komt uit het hoge gehalte aan eiwitten en vetten en de hoge viscositeit en body van het bier.

Chocolate stout

Chocolade stout is een naam die brouwers soms geven aan bepaalde stouts die een opmerkelijke donkere chocolade smaak hebben door het gebruik van donkere, meer aromatische mout, in het bijzonder chocolade mout. Deze mout is gebrand totdat hij een chocolade kleur krijgt. Soms, zoals bij Young's Double Chocolate Stout, en Rogue Brewery'sChocolate Stout, worden de bieren ook gebrouwen met een kleine hoeveelheid echte chocolade.

Koffie stout

Donker geroosterde mout, zoals zwarte patent mout (de donkerste geroosterde soort), kunnen een bittere koffiesmaak aan het bier geven.Sommige brouwers benadrukken graag de koffiesmaak en voegen gemalen koffie toe.Brouwers geven deze bieren namen zoals "Guatemala Coffee Stout", "Espresso Stout", "Breakfast Coffee Stout", enz. Het alcohol percentage van deze koffie stouts zal variëren van onder de 4% tot meer dan 8%.De meeste voorbeelden zijn droog en bitter, terwijl anderen melksuiker toevoegen en een zoete stout maken, dat dan een naam krijgt als "Coffee & Cream Stout" of gewoon "Coffee Cream Stout".Andere smaken zoals munt of chocolade kunnen ook worden toegevoegd in verschillende verhoudingen. 

Oyster stout

Oesters hebben een lange verhouding met stouts. Toen stouts waren ontstaan ​​in de 18de eeuw, waren oesters een alledaags voedsel. Het werd vaak geserveerd in pubs en bars. Het eerst bekende gebruik van oesters als onderdeel van het brouwproces van Stout was in 1929 in Nieuw-Zeeland, gevolgd door de Hammerton Brewery in Londen, Verenigd Koninkrijk, in 1938. Een aantal Britse brouwers gebruiken oesters in Stouts tijdens periode vlak na de Tweede Wereldoorlog. Moderne oester stouts kunnen worden gemaakt met een handvol van oesters in het vat. Vandaar de opmerking van de Porterhouse Brewery uit Dublin dat hun bekroonde Oyster Stout niet geschikt is voor vegetariërs. Andere zoals Marston's Oyster Stout gebruiken gewoon de naam met de vermelding dat het bier geschikt zou zijn om te drinken met oesters.  

Beschrijving van de Oatmeal Stout

• Aroma: Mild geroosterde graan aroma, vaak met een koffie-achtige karakter. Een lichte zoetheid kan een koffie-en-ijs indruk geven. Fruitigheid moet laag tot gemiddeld zijn. Diacetyl laag tot niet aanwezig. Hop aroma laag tot niet waarneembaar (UK rassen meest voorkomend). Een lichte havermout aroma is optioneel
• Verschijning: Medium bruin tot zwart in kleur. Dikke, romige, persistente crème tot bruinkleurige schuimkraag. Kan ondoorzichtig zijn, is het doorzichtig dan moet het helder zijn, niet troebel.
• Smaak: Middelzoet tot medium droog mondgevoel, met de complexiteit van haver en donkere gebrande granen. Haver kan een nootachtige-, graan- of grondsmaak geven. Donkere granen kunnen te samen met de mout zoetheid de indruk van melkchocolade of koffie met room geven. Matige hop bitterheid met de balans naar mout. Diacetyl weinig tot geen. Hop aroma weinig tot geen.
• Mondgevoel: Medium vol tot volle body, glad, zijdeachtig, soms een bijna olieachtige gladheid van de havermout. Romig. Medium tot middelhoog koolzuurgehalte.
• Algemene indruk: Een zeer donkere volle body, geroosterde tonen en moutig bier met een havermout smaak.
• Geschiedenis: Een Engelse seizoensgebonden variant van zoete stout die meestal minder zoet is dan het origineel, en is gebaseerd op havermout voor de complexiteit in plaats van lactose voor de zoetheid
• Commentaar: over het algemeen is de zoetheid tussen de zoete en droge stouts in. Variaties bestaan, van vrij zoet tot heel droog. Het niveau van bitterheid varieert ook, evenals de havermout karakter. Gebruik van weinig havermout kan leiden tot een bepaalde soepelheid van de body en rijkdom in de smaak, terwijl overmatig gebruik van havermout een vrij intense smaak met een bijna olieachtige mondgevoel kan geven.

Recept

Ingrediënten

Pale, caramel en zwarte mout, havermout (5-10% +), deze laatste gebruikt om de volheid van de body te verhogen en de smaak meer complexiteit te geven. Hop voornamelijk voor de bitterheid. Typisch volgens Derek Walsh: 81,5% 7 ebc Pale Ale; 5,5% 150 ebc Crystal mout; 5,5% 1100 ebc chocolademout; 2% 1500 geroosterde gerst; 5,5% havervlokken. Inmaischen op 66 °C gedurende 90 minuten. Hop: East-Kent Goldings. Vergisten bij 18 °C. Ale gist zoals: 1084 Irisch Ale, 1099 Whitbread ale, 1187 Ringwoodale of 1318 London Ale. Water moet enige hardheid hebben.

De getallen

Begin SG:                    1.048 - 1.065
Bitterheid:                    25 - 40 IBU
Eind SG:                      1.010 - 1.018
Kleur:                           22 - 40+ SRM
Alcoholpercentage;       4.2 - 5.9%

Commerciele voorbeelden

Samuel Smith Oatmeal Stout, Young's Oatmeal Stout, Maclay's Oat Malt Stout, Broughton Kinmount Willie Oatmeal Stout, Anderson Valley Barney Flats Oatmeal Stout, Goose Island Oatmeal Stout, McAuslan Oatmeal Stout, McNeill's Oatmeal Stout, Wild Goose Oatmeal Stout

Giststammen van Wyeast welke geschikt zijn voor dit bier

Irish Ale, 1084

Deze veelzijdige gist vergist zeer goed in de donkere wort. Het is een goede keuze voor de meeste hoge SG bieren. Bieren gefermenteerd in lagere temperatuurbereik produceren een droog, scherp smaakprofiel met subtiele fruitigheid. Fruitigheid en complexe esters zullen toenemen wanneer gisting temperaturen boven de 18 °C komen.

Flocculatie: Medium
Vergistingsgraad: 71-75%
Temperature Range: 16-22 °C
Alcohol Tolerantie: 12%

Whitbread Ale, 1099

Een licht moutig en fruitig vergisting profiel. Is minder scherp en droog dan Wyeast 1098 Britse Ale. Door de goede flocculatie kenmerken klaart deze gist goed zonder filtratie. Lage gisting temperaturen zullen een schone afwerking met een zeer laag ester profiel geven.

Flocculatie: Medium-Hoog
Vergistingsgraad: 68-72%
Temperature Range: 18-24 °C
Alcohol Tolerantie: 10%

Ringwood Ale, 1187

Een bovengiststam met unieke kenmerken van de gisting en smaak. Geeft fruitige esters met een moutig, complexe profiel. Flocculatie is hoog, en het bier zal goed klaren zonder filtratie. Een Diacetyl rust wordt aanbevolen nadat de gisting is voltooid.

Flocculatie: Hoog
Vergistingsgraad: 68-72%
Temperature Range: 18-23 °C
Alcohol Tolerantie: 10%

London Ale III, 1318

Deze gist is afkomstig  van een traditionele brouwerij in London en heeft een prachtige mout en hop profiel. Het is een bovengist met een fruitig, zeer licht en zacht evenwichtig smaak profiel. Deze gist zal iets zoetig beeld geven.

Flocculatie: Hoog
Attenuation: 71-75%
Temperature Range:18-23 °C
Alcohol Tolerantie: 10%  

Bronnen

• Wikipedia
• Bier typen Gids door Derek Walsh
• Website Wyeast.Com

Clubkampioenschappen 2011

De clubkampioenschappen staan weer voor de deur. Zoals al bekend is wordt dit jaar alleen een Irish Red (klasse A) en een Dubbelbock (klasse D) gekeurd. Van de bieren die ter keuring worden aangeboden dienen TWEE flesjes per bier te worden ingeleverd EN het inschrijfformulier volledig worden ingevuld.

In dit clubblad is het inschrijfformulier voor de clubkampioenschappen 2011 opgenomen. Dit formulier is ook te downloaden van de website van ’t Wort Wat. Tevens zijn ook de volledige reglementen van de clubkampioenschappen in dit clubblad opgenomen.

Nieuw in het reglement is de bepaling dat: Overall clubkampioen is hij die in totaal het meeste aantal punten heeft behaald over beide klasses. E.e.a. houdt in dat je alleen maar clubkampioen kunt worden als je bieren in beide klasses hebt ingezonden.

Op de clubavond van vrijdag 25 november worden de bieren in twee ronden door de leden gekeurd. Deze ledenkeuring vindt plaats aan tafeltjes met 4 leden plus een bierkeurmeester. Het doel hiervan is natuurlijk om de bieren te beoordelen maar ook om de essentie van het bierproeven van de bierkeurmeesters te leren. Het gemiddelde van de twee keuringen bepaalt de eindscore.

De uitslag van de clubkampioenschappen wordt bekend gemaakt op de clubavond van december.

De ter keuring aangeboden bieren kunnen uitsluitend op vrijdag 28 oktober 2011, samen met een duidelijk leesbaar ingevuld inschrijfformulier, worden ingeleverd. Liefst zo vroeg mogelijk in de avond, bij voorkeur rond 19.45 uur.

Wij zijn er klaar voor en rekenen op veel bieren!

De wedstrijd commissie

De inzending

1. Aan de wedstrijd mag alleen worden deelgenomen door amateurbierbrouwers welke lid zijn van ‘t Wort Wat! en de contributie hebben voldaan van het jaar van deelname.
2. Voor deze kampioenschappen kunnen uitsluitend de volgende bieren worden ingezonden:
1. Licht smalbier: Irish Red.
2. Donker dikbier: Dubbelbock
3. Opgave voor de wedstrijd kan alleen schriftelijk geschieden. Daartoe wordt door de wedstrijdorganisatie één maand voor de clubkampioenschappen het inschrijfformulier in het clubblad opgenomen en op de website van ’t Wort Wat! geplaatst.
4. Er kan alleen gebruik gemaakt worden van het bij dit reglement gevoegde inschrijfformulier. De deelnemer dient zelf op het inschrijfformulier aan te geven tot welke klasse en type zijn bier behoort. Het ingezonden bier zal dan ook als zodanig worden beoordeeld.
5. Na ontvangst van het inschrijfformulier en de flesjes zal de wedstrijdorganisatie voorlopige flesetiketten op de flesjes aanbrengen.
6. De definitieve flesetiketten worden door de wedstrijdorganisatie, op een later tijdstip, volledig ingevuld: flesnummer, klasse, type.
7. De wedstrijdorganisatie plakt de etiketten op de flesjes.
8. Elke deelnemer kan per klasse maximaal 2 inzendingen doen.
9. Het aantal flessen per inzending is twee.
10. Als een bier door meerdere mensen is gebrouwen, dient men de namen van de brouwers te vermelden met een maximum van drie.
11. Alle ter keuring ingezonden bieren dienen door het clublid zelf te zijn vervaardigd.
12. Om herkenbaarheid vanwege uiterlijke kenmerken te voorkomen, dient het bier te worden ingezonden in de 30 cl standaard “eurofles”, afgesloten met een goudkleurige kroonkurk. Wanneer een inzending niet voldoet aan deze eis, is de inzending automatisch uitgesloten van deelname aan de wedstrijd.
13. Alle flessen dienen vrij te zijn van persoonlijke kenmerken. Wanneer een inzending niet voldoet aan deze eis, is de inzending automatisch uitgesloten van deelname aan de wedstrijd.
14. De fles en sluiting dienen onbeschadigd te zijn. Slijtage kenmerken op het glas gelden niet als beschadigingen.
15. De afstand tussen de sluiting en het bieroppervlak moet zijn tussen 1 en 4 cm. Wanneer een inzending niet voldoet aan deze eis, is de inzending automatisch uitgesloten van deelname aan de wedstrijd.
16. Het gebruik van schuimkraagbevorderende middelen, body verhogende middelen, houdbaarheids-middelen, bierpreventieven en enzymen, anders dan welke van nature aanwezig zijn in het graan, is verboden.
17. De inzendingen dienen te worden ingeleverd op de clubavond voorafgaand aan de keuringsavond.

De keurmeester / wedstrijdcommissie en -organisatie

1. De Wedstrijdcommissie bestaat uit Sander van Ierschot, Dirk Kuijzer, Ernest ter Kuile en Theo van de Voorde.
2. Deze Wedstrijdcommissie is uitgesloten van deelname.
3. Het is deelnemers op geen enkele wijze toegestaan de beoordeling van de keurmeesters te beïnvloeden.
4. De jury bestaat uit keurmeesters, door de Wedstrijdcommissie op basis van hun deskundigheid daartoe uitgenodigd.
5. Eén der keurmeesters wordt aangewezen als de juryvoorzitter. De juryvoorzitter kan worden bijgestaan door de Wedstrijdcommissie.
6. Bij onvoldoende kwaliteit kan de keurmeester de Wedstrijdcommissie adviseren één of meerdere prijzen niet toe te kennen.
7. Het is de keurmeester en de wedstrijdcommissie verboden tussentijds mededelingen te doen aan de deelnemers of aan het publiek.
8. Als een bier in de verkeerde klasse is terecht gekomen qua type of klasse, buiten de schuld van de inzender, zorgt de keurmeester ervoor, dat het wordt beoordeeld in de juiste klasse.
9. Tijdens de keuring zorgt de Wedstrijdcommissie voor rust in de keuringsruimte. Publiek kan worden toegelaten mits er geen lawaai wordt gemaakt, een en ander ter beoordeling van de juryvoorzitter, Wedstrijdcommissie en organisatie.
10. De keuringsformulieren van de keurmeester worden na de keuring ter verwerking overhandigd aan de Wedstrijdcommissie.
11. De winnaars, per type, van de clubkampioenschappen zullen in de maand december bekend worden gemaakt. Tevens zal dan de overall clubkampioen bekend worden gemaakt.
12. De uitslag zal in de maand januari, na de prijsuitreiking, in het clubblad worden opgenomen en op de website van ’t Wort Wat! worden geplaatst.
13. Wanneer een deelnemer meent dat er fouten zijn gemaakt en hij kan dat aantonen, dan is protest mogelijk tot één maand na publicatie van de uitslag in het clubblad van de maand februari van het jaar opvolgend aan de wedstrijd, bij de juryvoorzitter of de Wedstrijdcommissie.
14. De keuringsformulieren van hun eigen bier zijn door de inzenders opvraagbaar vanaf de maand maart van het jaar opvolgend aan de wedstrijd.
15. Alle documentatie wordt door de wedstrijdcommissie overgedragen aan het bestuurslid die verantwoordelijk is voor de wedstrijdcommissie.
16. Het betreffende bestuurslid draagt de zorg voor de bekers, oorkonden, terugkomst van de wisselbeker en eventuele andere prijzen.
17. In alle gevallen waarin dit reglement niet voorziet, beslist de Wedstrijdcommissie.
18. Het bestuurslid van de Wedstrijdcommissie is eindverantwoordelijke.

De puntenberekening

1. De ingezonden bieren worden voor de eerste en de tweede ronde geproefd op de clubavond van november.
2. Ieder ter keuring aangeboden bier wordt op twee verschillende tafels, van vier clubleden en een keurmeester per tafel, geproefd en beoordeeld.
3. Per tafel van vier clubleden plus keurmeester wordt één gezamenlijk keuringsformulier ingevuld.
4. De keurmeesters zijn in staat een meer objectief oordeel te geven. De clubavond is bedoeld een leerzaam karakter te hebben waarbij de leden leren waarop gelet moet worden bij het keuren van bieren.
5. De puntentelling per ter keuring ingezonden bier zal als volgt worden berekend:
   De toegekende punten per ter keuring ingezonden bier van de eerste tafel zullen worden vermeerderd met de toegekende punten van hetzelfde bier aan de tweede tafel. Dit totaal zal worden gedeeld door twee. Dit is het definitieve aantal behaalde punten per inzending.
6. De rangorde per klasse wordt bepaald door de punten.
7. Algemeen kampioen is hij die in totaal het grootste aantal punten heeft behaald over beide klassen.

Begrippenlijst

1. Daar waar in het reglement hij staat kan ook zij worden gelezen.
2. Daar waar in het reglement de enkelvoud staat vermeld kan ook de meervoud worden gelezen.
3. Een amateur-bierbrouwer is iemand die bier brouwt als vrijetijdsbesteding.
4. De wedstrijdorganisatie is het geheel binnen de organiserende vereniging dat op een of andere wijze uitvoerend betrokken is bij de voorbereidingen en/of daadwerkelijke fysieke organisatie van de wedstrijd zelf.
5. De Wedstrijdcommissie is het onderdeel van de wedstrijdorganisatie dat niet actief betrokken is bij de jurering. Hieronder worden verstaan de voorzitter van de wedstrijdorganisatie (het bestuurslid dat tevens aanspreekpunt van de organiserende vereniging voor de keurmeesters is) en de clubleden die de keuringsformulieren inzamelen en verwerken tot de wedstrijduitslag.
6. Onder een keurmeester wordt verstaan een persoon die deskundig is in het keuren van bier. De deskundigheid dient minimaal te liggen op het niveau van de bierkeurmeesters van het Bier Keurmeesters Gilde.

Bier klassen - soorten

Ongeacht hetgeen vermeld staat in bovenstaande tabel, gelden de volgende bepalingen:

Klasse A: kleur < 30 EBC en het alcohol gehalte ≤ 6% ABV

Klasse B: kleur > 30 EBC en het alcohol gehalte ≤ 6% ABV

Klasse C: kleur < 30 EBC en het alcohol gehalte > 6% ABV

Klasse D: kleur > 30 EBC en het alcohol gehalte > 6% ABV

De beste uitvindingen worden toevallig gedaan, ook mij is dat regelmatig overkomen. Het laatste geval was toen de koelkast tijdens mijn vakantie in Italië te koud stond afgesteld. Ik had uit de kampwinkel alle interessante bieren gekocht waaronder diverse bieren van het merk Schwaben Brau; Schwarze, Helles, Weizen en Naturtrube. Toen ik op een gegeven moment toe was aan de volgende Schwarze bleek een groot deel van het bier te zijn bevroren. Het was warm weer dus dat kwam goed uit en wat bleek: de smaak was veel intenser geworden. Bier had meer body gekregen, eigenlijk veel beter dan het origineel.

Het besef drong pas langzaam tot me door, ik zat te genieten van een Eis Schwarz. Dit is een bierstijl die niet erg bekend is. Op dezelfde wijze is een Eis Bock eenvoudig zelf thuis te maken van een bock of een dubbelbock. Leg het bier een tijdje in de vriezer en volg het verloop van het bevriezen van het bier. Het water in het bier zal als eerste bevriezen, de alcohol niet. De overige vloeistof zal geconcentreerder raken met de smaakstoffen en alcohol. Om een goed glas vol te verkrijgen zal je twee of zelfs drie flesjes dubbelbock moet gebruiken. Dit verklaart tevens waarom de op deze wijze verkregen Eis Bock stevig aan de prijs zijn.

De rest van mijn vakantie heeft de koelkast, tot wanhoop van mijn reisgenoten, behoorlijk koud gestaan.

Zowel van vorig jaar als van dit jaar zijn er nog veel etiketten overgebleven. Voor de leden van t Wort Wat worden deze gratis ter beschikking gesteld. Wat moet je doen om deze etiketten te ontvangen: stuur een aan jezelf geadresseerde en van 1 postzegel voorziene envelop naar: Theo van de Voorde, Houtwijkerveld 24,  2131MG Hoofddorp. Vermeld op de envelop ook: 2010 of 2011. Je ontvangt dan 10 etiketten van 2010 of 5 etiketten van 2011 (deze zijn zwaarder). Wil je toch 10 etiketten van 2011 dan moet je op de envelop 2 postzegels plakken.

Theo van de Voorde

Zo, ik heb nu net de Samiclaus gebotteld, u weet wel: dat bier dat je in januari begint te maken en in de decembermaand erna pas gaat nuttigen. Vanuit een luie fauteuil wel te verstaan. Nu rook ik geen sigaartje, anders zou ik hem erbij op moeten steken. Mijn Samiclaus heeft bijna 6 maanden staan lageren. Dat was al een heel klein beetje te proeven (het lijkt wel rijpen van wijn, ja ja...) en verder was hij vol van smaak, flink aan de alcohol en er waren nog restsuikers te over (of niet door gist te verwerken zoetstoffen). Ik hoop dat de champagne gist, die er maanden geleden al bij ging, nog wat meer gaat doen nu ik heb gebotteld. We gaan het zien/proeven. 

De Russian Imperial Stout (u weet wel, ik beschreef dit in januari) is zojuist tijdens de vergadering van de mediacie geproefd. Hij schuimt nu braaf en is heerlijk van smaak: chocolade en koffie voeren de boventoon en de body is zacht en vol. Ik noem deze Russian Imperial Stout Ben’s Breakfast Stout naar analogie van Kentucky Breakfast Stout, welk recept ik had omgebouwd. Dat Amerikaanse bier eindigde overigens op de derde plaats  van de 'Top-ranked Beers' van de USA. En de nieuwe BB staat al weer te lageren: versie 2.0 om maar zo te zeggen, iets hoger in SG, twee andere koffiesoorten en en een zoetere chocolade deze keer en nu eens een cognac waarin ik (wat meer) houtsnippers te week heb gelegd voor de lange lageringsfase. Het is de bedoeling dat hij in januari gebotteld gaat worden. In de hoop dat dit u doet teruggrijpen naar het januari nummer, waarin ik dit project uit de doeken heb gedaan, en ook de uitdaging van een imperial stout zal aangaan.

Nu ik het toch even over de mediacie heb… Het is niet alleen dat wij ervoor zorgen dat dit blad elke maand weer in uw bus ligt: we bekijken de ingezonden stukken, elk persoon van de commissie heeft een eigen rubriek, plaatsen dit in het CMS (is niet moeilijk, kan ik ook) en Lidewij zorgt voor de eindredactie. Maar als we vergaderen, zo'n 4 x per jaar, dus zooo druk is die agenda nou ook weer niet, dan proeven we ook bieren bij degene waar de vergadering plaats vindt. Dus we combineren het werk met aangenaam verpozen. En we zoeken nog twee mensen die mee willen werken/proeven, dan maken vele handen licht werk. En een avondje naast wat vergaderen ook een Imperial Stout, Vlaams Rood en de Toetanchamon proeven is geen straf! De gefortuneerde leden met een Ipad of anderszins draagbare noviteiten, openden meteen de site van 't Wort Wat! om het recept van de Stout te bekijken. Je zag aan de twinkeling in de ogen van de proevers dat de mogelijkheid tot een brouw van een dergelijke drank er in de toekomst aan zit te komen. En hij gaat in de database van 't Wort Wat! recepten.

Ik noemde ook de Vlaams Rood: ondertussen drink ik zeer regelmatig van dit type bier, waarvan de brouw bijna 2 jaar geleden begon met de eerste batch, met dank aan de inkoopcie. Errug lekker, als je er tenminste van houdt. Jammer dat er weinig zonbegeleiding dit jaar is geweest, want buiten in het zonnetje is het pas echt genieten van zo’n bier. Ik had de nieuwe batch in een verhouding 3:1 gemengd met de oude. Matthijs anders en we hebben meteen wat uitgewisseld.

U ziet: het ‘lange’ brouwen (de projectjes zoals ik het eerder noemde) begint zijn vruchten af te werpen. Het grote genieten is begonnen en nieuwe plannen zijn gesmeed en/of al in uitvoering gebracht. Ik hoop in de nabije toekomst met meerdere cie-leden het genieten van eigen brouwsels te delen.

Proost, Ben