Terug naar overzicht

Hop moet zwemmen…

tww december 2021
Door: Theo van Eijden

Maar wat als je nu niet van zwemmen houdt!! Dat hop moet zwemmen is mijn motto tijdens het brouwen, maar ik heb makkelijk praten. Mijn hop gaat in de vorm van pellets of bloemen los in de kookketel en naar gelang het recept kookt deze een bepaalde tijde mee. De hop en de gevormde eiwitvlokken filter ik met de hevelstap naar mijn gistvat met de hevelfilter eruit. Om de hevel filter doe ik een kaasdoek en zo voorkom ik dat er veel trub meegaat naar mijn gistvat. De voorkeur geef ik aan hoppellets omdat weinig volume innemen na de kook en dus ook weinig wort vasthouden. Zo houd ik meer bier over…

Hieronder twee foto's van de hevelfilter met en zonder kaasdoek. Ik moet toegeven dat een kaasdoek er nu niet echt smakelijk uit ziet maar bedenk dat het wort 100 °C is en de kaasdoek schoongewassen en droog bewaard geen gevaar voor je bier oplevert. Al bijna een kwart eeuw brouw ik op deze wijze mijn bier ermee, met prima resultaat.

Hevelfilter met kaasdoek
Hevelfilter met kaasdoek
Hevelfilter zonder kaasdoek
Hevelfilter zonder kaasdoek

Er zijn natuurlijk mooiere manieren om je hop tijdens de kook in het wort te doen. Let wel, dit is geen oplossing voor de eiwitvlokken die tijdens de kook gevormd worden. Deze zal je niet met de hieronder beschreven hopspiders tegenhouden.

Een hopspin of “hopper” is een fijn roestvrijstalen gaasmandje dat los in de kookketel wordt geplaatst waarin de hop wordt gedaan. Het fijne gaas voorkomt dat de hopdeeltjes ontsnappen, maar het hete kokende wort kan toch gemakkelijk in en uit bewegen. Door een hopspin te gebruiken voorkom je dat er losse hopdeeltjes in je wort gaan drijven. Deze resten van de hopbloemen kunnen problemen geven als je met een pomp je wort laat circuleren. Zodra de pomp is geblokkeerd, is de enige mogelijkheid om te stoppen, deze te demonteren, schoon te maken en opnieuw te beginnen. Dit kan een brouwdag in een nachtmerrie laten eindigen. Losse hop zal ook overal aan blijven plakken. Van je roerlepel tot de zijkanten van je ketel... er blijven overal hopstukjes op plakken als je geen hopspin gebruikt. Dit kan de schoonmaaktijd gemakkelijk verdubbelen, waarvan we allemaal weten dat dit niemands favoriete onderdeel van het proces is.

Een andere reden waarom een hopspin nuttig is voor thuisbrouwers, is omdat het wort bespaart. Als hop rechtstreeks in de kookketel wordt toegevoegd, zeker bij hele hopbloemen, blijft er veel wort in hangen. Dit is goede wort die in bier zou kunnen worden omgezet, maar in plaats daarvan in de ketel wordt achtergelaten. Het enige echte nadeel van een hopspin is dat het je hopgebruik een beetje kan verminderen. Omdat hopspinnen gemaakt moeten zijn van een zeer fijn gaas om te voorkomen dat hop ontsnapt, zal het soms verstopt raken door eiwitten en hopdeeltjes en de gemakkelijke filtratie erin verminderen. Ook is het weer een onderdeel dat moet worden schoongemaakt maar dat is vaak eenvoudiger en sneller dan een pomp demonteren.

Er zijn een paar dingen waar je aan moet denken voordat je je eerste hopspin-aankoop doet (wat je zeker zou moeten doen). Zorg er allereerst voor dat de hopspin niet langer is dan de hoogte van je kookketel. Als de hopspin te lang is, zal deze niet goed tegen de zijkant van uw ketel zitten, waardoor er hop uit de bovenkant ontsnapt wanneer de hopspin kantelt. Haal ten slotte een hopspin van minimaal 300 micron en gemaakt van roestvrij staal. Zijn de maasgaten te groot, dan loop je het risico dat er hopdeeltjes doorheen kunnen ontsnappen. Roestvrij staal is ook een noodzaak.

Soorten hopspinnen

Hopkorf

Hopkorf met 1 haak
Hopkorf met 1 haak
Hopkorf met 2 haken
Hopkorf met 2 haken
Hopkorf in pan
Hopkorf in pan

Deze hopspin heeft een 300 micron roestvrijstalen gaas, en past in bijna elke brouwketel. Let er wel op dat je de maaswijdte niet te groot kiest anders zullen bij gebruik van hoppellets veel deeltjes ontsnappen uit je korf. De dubbele haken maken hem veel steviger wanneer hij in de ketel wordt geplaatst, waardoor hij niet omvalt.

Dit is het meest voorkomende type hopspin dat wordt gebruikt bij het thuisbrouwen. Deze is er in verschillende vormen verkrijgbaar van cilindrisch tot puntig. Je persoonlijke voorkeur bepaalt welke je kiest.

Hopzak

Als je liever niet nog een ander apparaat opbergt, maar je hop toch gescheiden van het wort wilt koken, overweeg dan om in plaats daarvan een nylon gaaszak te gebruiken. Hoewel het er eenvoudig uitziet, werken ze uitstekend. Gooi de hop erin, knoop hem af en laat hem in de ketel vallen. Let op dat je deze niet te vol stopt met hop of de hopzak te klein kiest. Hopbloemen zwellen behoorlijk op als ze nat worden en dat kan een negatief effect hebben op de het vrijkomen van de hoparoma’s; de hop moet per slot van rekening zwemmen!! Dit is de armeluisversie van de hopkorf, maar bijna even effectief.

Nylon hopzak in pan

Hopspider

Onderstaande foto's laten duidelijk zien waar de hopspider zijn naam aan ontleent. Hier hangt de hopzak of hopbag genoemd midden boven de ketel. De kunststof midden ring houdt de zak open en voorkomt dat de hop een prop gaat vormen. Deze is te koop uitgevoerd in RVS maar een Handige Harry kan deze ook zelf maken. Gebruik hier voor drie draadeinden, enkele moeren en een grote slangenklem om de hopzak vast te houden. Zorg er wel voor dat kunststof middenring aan de onderzijde een rand heeft waar de hopzak op kan haken, anders loop je kans dat deze er afschuift als de hopzak te zwaar wordt.

Hopspider
Hopspider. Foto genomen door K.G. Schneider.
Hopzakhouder

Hopspider. Foto genomen door K.G. Schneider.
https://www.flickr.com/photos/kgs/7578874940

Commercieel verkrijgbare hopspinhouder

Bronnen

Zie internet voor zelfmaaktips

Terug naar overzicht