Pils?!… Mag het wat zachter?

Laten we er geen doekjes om winden:

• ben je ooit ècht tevreden geweest over je eigen pils?
• heb je ooit met pils een wedstrijd gewonnen?
• heb je ooit met pils goede sier gemaakt op een feestje?

1. het is er nog nooit van gekomen
2. je hebt de vergistingstemperatuur nog niet onder controle.
3. het water dat je gebruikt, is te hard.

De afgelopen tijd is er in de club veel aandacht besteed aan het belang van een constante temperatuur bij zowel de hoofdvergisting als de lagering. Heb je, mogelijk mede daardoor een tweedehands koelkast voor dat doel aangeschaft, dan ben je ten aanzien de bovengenoemde bezwaren a) en b) al een heel eind op weg. Te meer omdat de ondergistende bieren (lagers) doorgaans lagere temperaturen verlangen dan bovengistende ales.

Wat overblijft is c), de hindernis van het harde water. Wat kun je daar tegen ondernemen? Een tankauto met osmosewater voor laten rijden? Nee hoor, het kan veel eenvoudiger. En als je een beetje handig bent, heb je het binnen een week geregeld. De belangrijkste grondstof voor een perfecte pils, stroomt dan bij jou gewoon uit de kraan!

Hard en zacht water

Ik heb het hier natuurlijk over hard en zacht water. Hardheid van het water is een maat voor de hoeveelheid opgeloste bestanddelen als calcium en magnesium. Bij ons in de duinen ontstaat hard water als zacht water in de diverse aardlagen zouten opneemt die die bestanddelen bevatten.

De samenhang tussen de hardheid van het water en de kwaliteit van het bier is erg ingewikkeld. Sterk vereenvoudigd komt het erop neer dat hard water minder geschikt is naarmate het bier lichter is. Donker bier met weinig hop kan gemakkelijk met hard water worden gebrouwen. Hetzelfde geldt voor Engelse ales. Naarmate bier verfijnder is, zoals bij een pils, kun je echter niet om zacht water heen.

Hardheid van water wordt doorgaans uitgedrukt in graden Duitse hardheid (°dH). Ter vergelijking: In Burton, in het Verenigd Koningkrijk, heeft het leidingwater een hardheid in de buurt van 13°dH, terwijl het in Plzen (Tsjechië) de naam gemeentepils meer eer aandoet met 1,3°dH. In Hoofddorp wordt de hardheid zo constant mogelijk gehouden, zo rond 8°dH (Cijfers PWN, april 2019).

Ondanks dat er verschillende manieren zijn om water te ontharden, lees je er in recepten zelden iets over. Gek eigenlijk als je bedenkt dat de impact van hardheid op de smaak enorm is. De eenvoudigste manier om water te ontharden is door gebruik te maken van een waterontharder. Het ultieme vaderdagscadeau natuurlijk! Dat niet alleen. Ook de andere gezinsleden zijn er blij mee. Kalkafzetting op kranen en sanitair behoren snel tot het verleden, kofie en thee gaan beter smaken, het wasgoed wordt zachter en huishoudelijke apparaten gaan langer mee.

Waterontharder

Water kan worden onthard door zogenaamde waterontharders. Voor huishoudelijk gebruik zijn die er in alle vormen en maten. Je hebt ze waarschijnlijk al leren kennen dankzij de tv-reclame of heb je ze in de schappen zien liggen bij een bouwmarkt. Een waterontharder is een hoogwaardig product dat om een maatwerkoplossing vraagt.

Eén onafhankelijke website wil ik je niet onthouden: www.waterontharderkiezen.nl. Zelf heb ik die website gebruikt om de lijst van enkele honderden modellen terug te brengen tot ruim dertig uit het topsegment. Ook heb ik er veel informatie vandaan gehaald, zodat ik die kan afstemmen op jouw situatie, thuis of in de micro-brouwerij. Om tot de juiste keuze te komen, wijst het stappenplan je de weg. Let wel, voor leden van 't Wort Wat! gelden er afspraken met bedrijven die tot interessante kortingen kunnen leiden. Die afspraken gelden in het algemeen tot 1 juli 2019 en zo lang de voorraad strekt. Wees er dus snel bij!

tabel 1 en 2: verbruiksvolume

Stap 1: bereken het benodigde volume

Maatgevend voor de keuze van de juiste waterontharder is het zogenaamde verbruiksvolume. Bereken dit door de waarden in tabel 1 en 2 op te tellen. Stem op dit volume de waterontharder af (zie tabel 3). Kies deze niet te klein, wat kan leiden tot onnodige verspilling van water en een beperkte doorstroomcapaciteit; kies deze niet te groot ter voorkoming van ongewenste bacteriegroei en onnodig hoge aanschaf en -verbruikskosten.

Voorbeeld

Voor een gezin met twee kinderen waar bijna elke maand 20 liter bier gebrouwen wordt, zou de aanschaf van één van de apparaten in het donkergekleurde kader van tabel 3 een goede oplossing bieden. De exacte berekening (op basis van verbruik, gewenste hardheid etc.) bespaar ik je. Het regeneratievolume daarvan valt ruimschoots binnen de marges van die ontharder. Heb je een specifieke situatie die veel van je installatie vraagt, bijvoorbeeld bij regendouche of een groot bad, dan is het zinvol de regeneratie-intervaltijd met leverancier te bespreken.

Tabel 3: typen waterontharders, hun afmetingen, de marges voor regeneratievolume en prijzen*.

* prijzen zijn indicatief en als op internet gepubliceerd (voorjaar 2019). Ondanks dat deze tabel met de grootste zorg en in overleg met leveranciers is samengesteld, kan de auteur van dit artikel geen aansprakelijkheid voor de juistheid ervan aanvaarden.

Stap 2: bepaal de plaats in huis

Tabel 3 vermeldt de afmetingen van alle waterontharders. Er staan wat grote jongens tussen, dus denk niet te licht over de ruimte die ze innemen. Er is geen standaard plaats voor een waterontharder. Niettemin geldt er wel een aantal zaken waar je op moet letten. Voor een elektronische water ontharder (bacteriologisch een must, zoals alle types in tabel 3) is het van belang een stopcontact in de buurt hebben. Een voor de hand liggende plek is wellicht in de buurt van de meterkast, aangezien daar zich de watermeter bevindt. Naast de invoer en uitvoer na de watermeter, is een afvoer naar het riool ook van groot belang. De kalk moet namelijk samen met zout water ook daadwerkelijk worden afgevoerd. Vaak verdient het de voorkeur om een waterontharder te plaatsen in de berging of een garage, waar het vaak koeler is. Voor je specifieke situatie thuis is het handig om te overleggen met de leverancier.

Stap 3: Vergelijk de waterontharders

Leveranciers van waterontharder zijn het erover eens dat de vergelijkingssite www.waterontharderkiezen.nl de meest uitvoerige en juiste informatie bevat over waterontharders. Enigszins gedateerd, dat wel: van levensverwachting, duurzaamheid en eigentijdse WiFi modules wordt nog geen melding gemaakt. Adressen, websites en telefoonnummers vind je daar wel. Echter, een zoektocht langs ongeveer 40 leveranciers en enkele honderden modellen wil ik je besparen. Het afgeschermde gedeelte voor de leden van ‘t Wortwat (www.twortwat.nl) beschrijft hoe je met een flinke korting een waterontharder kunt bestellen. De kortingsactie is alleen voor leden en loopt tot 1 juli 2019. Dus wees er snel bij!

Stap 4: bestel en installeer

In principe kun je een waterontharder gemakkelijk zelf installeren. Geen tijd, geen zin of twee linker handen: erkende installateurs van ondergenoemde bedrijven nemen je het werk graag tegen meerprijs van je over.

^†De modellen van Erie zonder de optionele ontsmettingsmodule hebben een voorziening die vergelijkbare ontsmettingsresultaten oplevert maar de hars in de ontharder spaart waardoor die een langere levensduur heeft. Ondanks dat deze tabel met de grootste zorg en in overleg met leveranciers samengesteld, kan de auteur van dit artikel geen aansprakelijkheid voor de juistheid ervan aanvaarden.

Tabel 4: eigenschappen van waterontharders

Adressen

Amysoft
De Hoogte 5
9351 VN Leek
0584-587600
www.amysoft.nl

Erie
Ecomatch Waterbehandeling
Marconistraat 70d
2809 PE Gouda
0182-672451
www.ecomatch.nl

Remon Waterontharders
Van der Waalspark 26
9351 VC Leek
088-6488064
www.remon-waterontharders.nl

Ervaringen met hard en zacht water worden al heel veel opgedaan maar nog weinig beschreven. Vandaar dat ik graag iedereen willen oproepen ervaringen te delen. In de volgende clubbladen kan ik er dan verslag van doen. Alvast bedankt voor je medewerking.