Brand bierbrouwwedstrijd 2017

Het begint al bijna een traditie te worden: de jaarlijkse bierbrouwwedstrijd uitgeschreven door de Brand brouwerij. Dit jaar al weer voor de 6^e keer. Het is de enige in Nederland door een commerciële brouwerij georganiseerde brouwwedstrijd. Alle overige, zoals het ONK, OBBK en het BONK, zijn wedstrijden georganiseerd door lokale bierbrouwverenigingen. Natuurlijk zijn er nog wel meer brouwwedstrijden maar dit zijn de meest toonaangevende en ieder jaar terugkerend.

Zelf ben ik meestal als keurmeester van het Bier Keurmeester Gilde (BKG) actief aanwezig tijdens de keuringen van het ONK en OBBK. De laatste jaren heb ik daardoor niet meer als deelnemer aan deze wedstrijden mee kunnen doen. Toch begon het begin 2017 bij mij te kriebelen. Zeker toen ik het biertype van de Brand bierbrouwwedstrijd onder ogen kreeg. Een Session IPA, een licht hoppig laag alcoholisch bier. De traditionele alcoholbommen was ik al een tijdje aan het afzweren en mijn smaakprofiel is aan het verschuiven naar de meer subtiele bieren. De Session IPA valt daar zeker onder. Een dergelijk bier had ik nog nooit gebrouwen en het was op dat moment tamelijk onbekend voor mij. Dit was een goede manier om een dergelijk bier beter te leren kennen. Inschrijven was mogelijk tot 17 maart en eind maart moeten de bieren klaarstaan voor verzending. Omdat het inmiddels medio februari was, gaf mij dat geen tijd meer voor uitgebreide proefbrouwsels, de eerste klap moest gelijk raak zijn. Inschrijven was gratis, een groot voordeel in dezen. Echter, de hoeveelheid in te leveren flessen een schok: 12 stuks. Een half krat, je zult toch een lekker bier hebben gemaakt, moet je daar veel van afstaan. Maar ook deze psychologische drempel heb ik overwonnen door simpelweg te besluiten meer bier te gaan brouwen dan gebruikelijk. Dit laatste gaf weer andere problemen maar daar kom ik later op terug.

De opdracht

Bijgaand de opdracht waaraan de thuisbrouwer heeft te voldoen. Dit zijn nogal wat harde randvoorwaarden die mogelijk een brouwer doen afschrikken maar geven daarnaast ook veel duidelijkheid en structuur. Het zou veel erger zijn als de opdracht was: ‘brouw een lekker bier’. Daar zit kop noch staart aan. Met de moderne bierbrouwprogramma's, zoals bijvoorbeeld Brouwhulp, is het echter eenvoudig te controleren of het zelfgemaakte recept aan een groot deel van de gestelde eisen voldoet.

Onderzoek via internet

Gewapend met deze opdracht heb ik de bierafdeling van de lokale Albert Heijn aan een onderzoek onderworpen om een praktijkvoorbeeld van dit biertype. Bleek dat er maar één Session IPA aanwezig was in de schappen en dat was de Session IPA van de Siërra Nevada brouwerij uit de USA. Dit bier natuurlijk gekocht om een beeld te krijgen van het bier dat gebrouwen moest worden. Na drinken tot de conclusie gekomen dat deze redelijk binnen de gestelde eisen van de opdracht van Brand viel. Dit zou het bier worden waar ik me op zou richten om te gaan brouwen.

Vervolgens het internet aan een onderzoek onderworpen, hoewel, dat kan je soms beter maar laten. Er zijn nationaal en internationaal meerdere brouwfora en websites waar recepten op gepost kunnen worden. Hier zie je door de bomen het bos niet meer en ook een goede objectieve beoordeling van de bieren ontbreekt. Iedereen kan uploaden en melden dat dit het meest fantastische bier is. Je zult ieder recept zeer kritisch moeten beoordelen. Maar dan nog weet je niet of dat recept een goed bier op levert. Meer waardevol zijn artikelen die geschreven zijn door schrijvers van naam over deze bierstijl, zij nemen de moeite om zaken te analyseren en samen te vatten. De bladen Brew-Your-Own, Zymurgy, Craft Beer & Brewing geven veel informatie. Ook hebben zij websites waar veel informatie te vinden is. Tevens hebben ze specials waarin bepaalde biertypes uitgebreid besproken wordt. Alle informatie die ik als zinvol beoordeelde heb ik verzameld en uitgeprint. Vervolgens dit een aantal maal goed doorgelezen om een goed beeld van het biertype te krijgen, welke ingrediënten over het algemeen gebruikt worden en welk maischschema wordt toegepast. Probleem is wel dat het voornamelijk informatie uit de USA betrof en dat men daar de gewoonte heeft veel verschillende mouten en hoppen toe te passen in de recepten. Iets wat strijdig is met mijn opvatting van: keep-it-simple-stupid. Meer is niet altijd beter en vaak ook niet waarneembaar in het eindproduct. Wat hiertegen weer in het voordeel hiervan sprak was dat de oorsprong van de Session IPA wel in dit continent lag. Dus wie was ik om dat ter discussie te stellen? Gewapend met deze informatie was het mogelijk een recept te maken.

Recept

Receptgegevens

Ingrediënten

Maischschema

Eigen Brouwsel ervaring

Om de hoeveelheid flessen die ik moet inleveren te compenseren heb ik besloten 45 liter te gaan brouwen. Dit te verdelen over twee gistvaten van elk 30 liter en ieder gistvat een andere gist te geven. Ik was zo in staat gelijk een gistexperiment te doen. Het bier dat het beste uit de bus kwam zou ik dan vervolgens gaan inzenden. De gisten waren de korrelgist US-05 van Fermentis en de vloeibare American West Coast van Wyeast.

De Nugget hop die ik gekozen had als bitterhop was alleen maar verkrijgbaar van de oogst van 2014, 2,5 jaar oud dus. Ik had mijn twijfels al toen ik in de winkel van Brouwmarkt deze hop uit het schap haalde. Bij het openmaken bleek de hop veelal bruinig te zijn en er oud uit te zien en niet fris te ruiken. Omdat ik niets anders had liggen wat geschikt was als bitterhop, deze hop toch maar gebruikt en er 10 gram meer aan toegevoegd. Dit ter compensatie van verlies aan alphazuur door de veroudering. Dit is niet in bovenstaand recept verwerkt. Gevolg is dat ik niet exact weet welke berekende bitterheid mijn bier nu heeft.

Voor het brouwen speciaal een vrije dag opgenomen om zo heerlijk relaxt mijn bier te gaan maken. Het brouwen heeft verder weinig problemen opgeleverd. Het brouwsel met de Wyeast 1056 was na 5 dagen terug van een begin SG van 1043 naar SG1017, die met de Fermentis US-05, was op dat moment SG1022. Op dat moment de dry hop toegevoegd aan het gistvat; dit was een enorme hoeveelheid. Daar had ik te weinig rekening mee gehouden. Iedere dag heb ik de gistvaten behoorlijk rondgezwenkt om de hop goed te benatten en zo de hoparomas aan het bier te kunnen afgeven. Achteraf gezien is het misschien beter om hoppellets te gebruiken voor de dry hopping; deze lossen goed op en geven het hoparoma beter af. Alternatief is om hopzakken verzwaard met knikkers te gebruiken, de hopbloemen zijn dan makkelijker uit het bier te verwijderen. Zorg er dan wel voor dat je de hopzakken niet te vol stopt, de hopbloemen zwellen enorm op als ze nat worden. In mijn geval was bijna de helft van de gistvaten gevuld met de hopbloemen. De dry-hop heeft 8 dagen in het bier gezeten, langer schijnt niet een beter effect te geven.

Voor het bottelen hevel ik altijd eerst het bier naar een pan, ik ben dan de gistslurry kwijt die onderin het gistvat zit en ook de ronddrijvende hopbloemen van de dry-hop. Daarna voeg ik de bottelsuiker toe en roer ik alles goed door om er een goed homogeen mengsel van de maken. Het hevelen van het bier van het gistvat naar de pan van waaruit ik de flessen vul was een drama. Door de hoeveelheid dry-hop raakte de hevel keer op keer verstopt. Uiteindelijk het bier maar via een zeef voorzichtig over gegoten. Probleem daarbij was dat de gistslurry op de bodem van het gistvat mee ging naar de bottel pan. Al met al een heel drama. Ik vreesde tevens voor teveel zuurstofopname in mijn bier waardoor de hoppigheid snel aan kwaliteit en karakter zou kunnen gaan inboeten.

Van Brand zou ik een krat met 24 nieuwe flesjes ontvangen om het wedstrijdbier mee te bottelen en in te zenden. Helaas waren die nog niet binnen toen ik mijn bier wilde bottelen, dus maar normale flessen gebruikt. Het bleek dat er geen aftrek van punten was voor gebruiken van afwijkende flessen. Ik wilde mijn bier bottelen omdat de dry-hopping niet te lang mag duren. Uiteindelijk is 15 dagen na de brouwdag is het bier gebotteld, het uiteindelijke eind S.G. van beide gisten op vrijwel dezelfde waarde uitgekomen, 1010. Ook was er weinig verschil tussen de beide gisten waar te nemen. Je kunt concluderen dat de korrelgist van Fermentis vrijwel gelijk is aan de vloeibare van Wyeast. In dat geval is de korrelgist de beste keuze. Ik was voorzichtig enthousiast over het hoparoma en uiteindelijke bitterheid van het jongbier. Maar om het bier echt te kunnen beoordelen moet de navergisting op fles zijn voltooid. Dit waren een paar lange weken. De eerste fles die ik na twee weken opende overtrof mijn verwachting: een fantastisch mooi hoparoma, bitterheid goed in balans met de body. Deze body was zeker niet dun en bier is goed doordrinkbaar. Schuimstabiliteit was matig terwijl ik verwachtte dat deze door de hoeveelheid hop erg goed zou moeten zijn. De verklaring hiervoor kwam ik onlangs tegen in een artikel waarin men uitlegde dat dat door toepassen van een grote hoeveelheid dry-hop de positieve effecten van de aromahop op het schuim teniet gedaan worden. Het zal duidelijk zijn dat ik regelmatig een flesje open getrokken heb om de voortgang van de smaakontwikkeling in de fles te volgen. Duidelijk is wel dat de mooie frisse hop aroma al na een paar weken afvlakt, wat dus de stelregel onderbouwt dat je hoppige bieren zo vers mogelijk moet drinken.

De wedstrijd

Uiteindelijk was de grote dag aangebroken dat het bier op 31 maart door een koerier werd afgehaald en het grote wachten begon. De halve finale zou zijn op 18-19 april. Tijdens deze halve finale komen alle juryleden bijeen om te bepalen wat de 10 beste bieren zijn. Zaterdag 13 mei zal de grote finale zijn, en zal uit deze 10 bieren de winnaar worden gekozen. Als deelnemer was ik uitgenodigd om samen met 1 gast deze dag bij te wonen. Dit vond plaats in Den Haag, op twee naast elkaar liggende locaties: theater Diligentia & de Kloosterkerk. Vanaf 10:30 werden we verwelkomd in theater Diligentia. Bij de ingang kregen we gelijk het vermaarde T-shirt van de Brand brouwwedstrijd uitgereikt.

Veel bekende gezichten uit de thuisbrouwwereld liepen daar rond, waaronder een aantal leden van 't Wort Wat! Het was een gezellig samenzijn en veel brouwervaringen werden uitgewisseld. Het officiële programma startte om 10:45. Gedurende de dag zijn er door Peter Klosse en Koen Goiris 2 workshops gegeven. Peter Klosse is smaakprofessor en oprichter van de Academie voor Gastronomie. Koen Goiris is werkzaam aan de Universiteit van Leuven en gespecialiseerd in hoppen. De presentatie van Koen Goiris was het meest onderhoudend en informatief, deze ging over de samenstelling van hoppen. Helaas heb ik verzuimd aantekeningen te maken.

Na afloop kwam iedereen weer bijeen in de grote zaal van theater Diligentia en was het moment aangebroken dat eerst de top 10 bekend gemaakt worden van de 287 inzonden bieren. Helaas werd ik niet opgeroepen om naar voren te komen, ik hoopte natuurlijk wel stiekem dat dit het geval zou zijn geweest. De uiteindelijke winnaar was Jeroen Free, die ook al het winnende bier van de Brand IPA brouwwedstrijd in 2014 had gebrouwen. Een geweldige prestatie van deze man. Na afloop was er nog een borrel in Theater Diligentia. Het zal geen verrassing zijn te melden dat alle bieren die geschonken werden de Craft bieren van Brand waren.

Evaluatie

Het jury oordeel was: ‘goed sesson IPA’, bitterheid blijft lekker lang hangen, met een totaal aan punten 38 van de 50. Bleek dat de winnaar 37 punten had. Mijn bier was best dus wel goed beoordeeld. Probleem was echter dat mijn bier een alcoholpercentage had van 4,6% en dat was hoger dan de opgave. Reden hiervoor was dat ik te weinig rekening heb gehouden met de nagisting op fles, die altijd goed is voor een stijging van 0,5%. Mijn recept stond op 4,0% dus met die 0,5% er bij zat ik al op de grens. Uit het analysecertificaat bleek dat mijn bier geen eind SG van 1010 maar een eind SG van 1008 had, dan is de afwijking wel verklaard. Ook bleek dat de EBC waarde 22 was, in tegenstelling tot mijn brouwprogramma dat een waarde van 12 aan gaf. De zuurgraad van het bier was 4,6 pH, een goede waarde.

Al met al geen slecht resultaat en ik had nog genoeg flessen van dat lekker bier staan om de zomer door te komen, en ik kan terugkijken op een mooie ervaring. Tijdens het schrijven van dit artikel kwam ik tot de schrikbarende ontdekking dat ik deze week mijn laatste fles soldaat gemaakt heb. De zomer is bijna voorbij…

Links

• Zie hier een impresie van de dag: https://www.youtube.com/watch?v=S9GwZ7g8Tio&feature=youtu.be&app=desktop

• En het verhaal van Jeroen Free: https://www.youtube.com/watch?v=TYoz8dJpBdI