Impressies van het ONK 2008

Voorbereiding

Het Archeon vormde het decor van de Open Nederlandse Kampioenschappen (ONK) bier brouwen voor amateurs. Natuurlijk is het je niet ontgaan dat ’t WortWat de organisatie van dat ONK voor haar rekening nam. Meer nog dan dat: aan die organisatie is een voorbereidings­tijd van ruim een jaar voorafgegaan. Nog voor de zomer van 2007 stond er een clubavond in het teken van het ONK. Voor wie er niet bij was, aan de hand van een stuk of tien flipovervellen vond een brainstormsessie plaats, die bedoeld was om zoveel mogelijk ideeën te generen voor het grote evenement. Op elk vel stond een rubriek: wedstrijd, eten en drinken, muziek, entertainment, sponsors, bierbeleving, PR, enzovoort. Vrijwilligers die op zich namen om de verzameling ideeën van één van de rubrieken verder uit te werken, zagen de bui al hangen: zij werden gevraagd om ‘hun’ rubriek verder uit te werken en onder meer met die inbreng deel uit te maken de task-force die uiteindelijk de organisatie van het ONK in de steigers moest zetten. Gemiddeld elke vier weken vergaderen. Kortom: het ging er serieus aan toe. Hoewel…? Er werd natuurlijk ook veel gelachen en bier gedronken.

Locatiekeuze

Wat mij van de eerste bijeenkomsten is bijgebleven, als één van de leden van het taskforce-clubje, is dat we vrij lang stil hebben gestaan bij de keuze van de locatie. Op een gegeven moment ging de keuze tussen twee locaties: het Archeon in Alphen aan de Rijn en het zalencentrum Claus Partyhouse in Hoofddorp. Die tweede optie hebben we serieus onderzocht, te meer omdat zij een aantal voordelen had: de vestigingsplaats (gelijk aan die van de club), de bereikbaarheid en het gegeven dat ze al onze horeca-achtige activiteiten uit handen konden nemen. Daar stond tegenover dat het Archeon bijvoorbeeld unieke kansen bood om bier en geschiedenis met elkaar in verband te brengen. Zelf had het immers contacten met brouwende gezelschappen uit de bronstijd en de middeleeuwen. Bovendien zouden onze ‘eigen’ exposanten, sponsors, kraampjes en brouwdemonstratie, daar gemakkelij­­ker in te passen zijn en beter uit de verf kunnen komen. Hèt grote voordeel van het Archeon boven alle anderen was ten slotte dat het ons in staat zou stellen om van het ONK een familiedag te maken. De uiteindelijke keuze voor het Archeon is ons indertijd op veel kritiek komen te staan uit de hoek van amateurbrouwend Nederland vanwege de toegangsprijzen die het Archeon normaliter hanteert. “Hoe haalden wij het in ons hoofd om hele families op kosten te jagen voor een evenement dat voorgaande jaren altijd gratis was?” Zulke geluiden vernamen we dikwijls in e-mailwisselingen en op forums.

Keuringen

Maar dat was een jaar geleden. En als ik nu toch kort ‘the making of' het ONK weergeef, dan kan ik me ook een uitstapje veroorloven naar de keuringsdagen op 16, 17 en 18 mei. Plaats van handeling was het Hoofdvaart College in Hoofddorp. Deze keer was ik echter niet als één van de mede-organistoren bij het geheel betrokken, maar als steward. (Nog een uitstapje: een steward is een soort stagiair van het Bierkeurmeestersgilde; als een steward op vier keuringsdagen onder begeleiding van een ervaren keurmeester heeft proefgedraaid, komt hij in aanmerking voor een licentie als keurmeester.) Een buitengewoon leerzame ervaring. Op de achtereenvolgende dagen kreeg ik Belgian Pale Ale, de India Pale Ale en een aantal bieren uit de vrije klasse voor mijn kiezen. Wat die laatste betreft, daar zaten echte toppers tussen van (zo werd mij later duidelijk) onze clubleden. Smakelijk en origineel. Wat te denken van een Laurier Porter van Erik Deelissen en Jan Wurpel (3e plaats klasse V) of van een Highlander Whisky (4e plaats klasse V; mijn persoonlijke favoriet) van Herman Assendelft? En nu ik toch veren aan het uitdelen ben: ik heb tijdens de keuringsdagen met bewondering gadegeslagen hoe strak georganiseerd het hele keuringsproces en de hele logistiek eromheen verliep. Chapeau voor Lorenzo Beltrán en zijn beide rechterhanden Ed Verhoeven en Dirck Kuijzer!

Archeon

En tot zover alles wat vooraf ging. Uiteindelijk ging het natuurlijk om de grote dag bij het Archeon. Maar wat is nu eigenlijk het Archeon? Een park, een museum, een attractiepark, een beetje van alles wat, of iets er tussenin?

Over zichzelf schrijft het Archeon dat alle 43 gebouwen waaruit het bestaat, reconstructies zijn van archeologische vondsten van bouwwerken die ooit in Nederland hebben gestaan. Die gebouwen doen de geschiedenis herleven, vooral omdat ze bewoond worden door zoge­naamde Archeotolken die, gekleed in eigentijdse klederdracht, je meenemen in de tijd. Zij doen dat vooral (en dat vind ik nog het mooiste) door in de wij-vorm te spreken over ‘hun’ leefwijze en gebruiken. Ten opzichte van een groot openluchtmuseum, waar het Archeon in mijn ogen nog het meest van wegheeft, voegt dit inlevingsvermogen van de gastheren en –vrouwen enorm veel toe. Een stap vanuit de prehistorie naar de Middeleeuwen betekent meteen een reis door de tijd.

Prehistorie

Bier is van alle tijden. Dus een kleine demonstratie over hoe bier gebrouwen werd in de prehistorie en in de Middeleeuwen, mocht natuurlijk niet ontbreken. In de prehistorie, iets preciezer: in de bronstijd, zo’n 2000 tot 800 jaar voor Christus werden in Noord- en West-Europa dranken genuttigd op basis van granen en honing, op smaak gebracht met kruiden en bessen. Vermoedelijk ging het om een soort bier met honing of om mede. Twee bewoonsters van het Archeon brouwden en lieten het resultaat van twee weken ervoor proeven. Een kruidige, zoete smaak, zonder koolzuur en licht alcoholhoudend. Drinkbaar, zeker, maar sowieso te laat om in te zenden voor de vrij klasse.

Middeleeuwen

Dan de Middeleeuwen. De Franciscanen pakten het heel anders aan. Door de eeuwen heen begon hop inmiddels de plaats in te nemen van kruidenmengsels als bijvoorbeeld gruit. Bovendien werd er in die tijd zowel licht als zwaar bier gebrouwen. Een grote koperen ketel hing boven het vuur. (In de prehistorie stond de kookpot er nog naast.) Maar hoe waren de broeders er nou zeker van dat het brouwmengsel de gewenste temperatuur bereikte? Dat was natuurlijk een domme vraag van me. “Meten is weten, bestond in die tijd nog niet”, legde één van de broeders me uit. “Gissen is missen, kende men natuurlijk wel” vulde ik aan. De smaak van het brouwsel was elke keer anders. Zo ook bij het Archeon, waar in de loop van de dag elke keer weer een ander bier geproefd kon worden. Daar zaten ook mooie experimenten met kruiden tussen.

Galliërs

De eigen inbreng van ’t Wort Wat! voor wat betreft de brouwdemonstraties werd verzorgd door Menno Klaassen en zijn brouwmaat Marco. Die hadden zich in de kleding gestoken van de Galliërs en hadden passende brouwattributen bij zich. Hier maak ik met het beschrijven even een pas op de plaats, aangezien Menno zelf nog van plan is een stukje hierover voor het clubblad te gaan schrijven. Leuke bijkomstigheid was wel dat zij in de buurt stonden van alle kraampjes. Dat zorgde voor het nodige leven in, maar ook rondom de brouwerij, muzikaal bijgestaan door de band Hailander.

Prijsuitreiking

Een goed bezochte Romeinse arena was natuurlijk een droomlocatie voor de uitreiking van de prijzen van het ONK. Geheel in stijl was het podium voor de prijswinnaars (vakmanschap van Ed Verhoeven). Bij de nummers één, twee en drie was ’t Wort Wat! sterk vertegenwoordigd. Enig minpuntje was dat er naar verhouding veel prijswinnaars niet kwamen opdagen. Die durfden misschien de concurrentie met de brouwers van ’’t Wort Wat! niet aan.

Spijspot

Om de gehele dag passend af te sluitend was er voor belangstellenden ook nog een spijspot te verteren. Spare ribs, saté, salades en andere hapjes werden gretig genuttigd. De ijscokar die voor de kinderen onder de bezoekers was geregeld, had nog voldoende ijs te bieden, om maar te zwijgen van het bier dat de kraamhouders nog in huis hadden. De sfeer zat er aan het einde van de middag nog goed in. Twee mannen stonden uitzinnig van vreugde op een tafel luidkeels mee te zingen met de muziek. Later zag ik ze gearmd, steun bij elkaar zoekend, op de weg naar de uitgang. In zekere zin paste het ook nog goed bij de sfeer. Zulke taferelen vonden ook in de Middeleeuwen plaats. Bier is van alle tijden, gepaste dronkenschap ook.